Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa K. Ł.

przeciwko (...). z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 9 maja 2022 r., sygn. akt I C 2525/21

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

- w punkcie pierwszym oddala powództwo;

- w punkcie drugim zasądza od K. Ł. na rzecz (...).
z siedzibą w W. kwotę 900 (dziewięćset) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas po upływie tygodnia od dnia ogłoszenia orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

2.  zasądza od K. Ł. na rzecz (...). z siedzibą w W. kwotę 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych wraz z ustawowymi odsetkami
za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt XXVII Ca 2767/22

UZASADNIENIE

Niniejsza sprawa jest rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym i do uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego stosuje się art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., zgodnie z którym, jeżeli Sąd odwoławczy nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Istota postępowania apelacyjnego sprowadzała się do oceny legitymacji biernej po stronie pozwanego. Punktem wyjścia rozważań w niniejszej sprawie będzie zatem podstawa prawna dochodzonego przez powódkę roszczenia.

Powódka dochodzi roszczenia z art. 10 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 zgodnie z którym jeżeli obsługujący przewoźnik lotniczy umieści pasażera w klasie niższej niż ta, na którą został wykupiony bilet, to w terminie siedmiu dni, za pomocą środków przewidzianych w art. 7 ust. 3, zwraca 30% ceny biletu w przypadku wszystkich lotów o długości do 1 500 km lub 50% ceny biletu w przypadku wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1 500 km, z wyjątkiem lotów pomiędzy europejskim terytorium Państw Członkowskich a francuskimi departamentami zamorskimi, oraz w przypadku wszystkich innych lotów o długości od 1 500 km do 3 500 km, lub 75% ceny biletu w przypadku wszystkich innych lotów niż loty określone w lit. a) lub b), w tym loty pomiędzy europejskim terytorium Państw Członkowskich a francuskimi departamentami zamorskimi.

Z treści powołanego przepisu wynika, że podmiotem odpowiedzialnym za wypłatę odszkodowania z tytułu odwołania lub opóźnienia lotu jest obsługujący przewoźnik.

Zgodnie z art. 2 lit. b) rozporządzenia „obsługujący przewoźnik” oznacza przewoźnika lotniczego wykonującego lub zamierzającego wykonać lot zgodnie z umową zawartą z pasażerem lub działającego w imieniu innej osoby prawnej lub fizycznej mającej umowę z tym pasażerem. Aby przewoźnik lotniczy został uznany za obsługującego przewoźnika muszą zostać spełnione przez niego dwie kumulatywne przesłanki: wykonanie danego lotu oraz istnienie umowy zawartej z pasażerem (por. wyrok TSUE z dnia 4 lipca 2018 r. W. W. i inni przeciwko (...) Ltd pkt 12).

W odniesieniu do pierwszej przesłanki wyróżnione jest pojęcie „lotu”, które stanowi jej główny element. Pojęcie to należy interpretować jako „operację transportu lotniczego, stanowiąc tym samym w pewien sposób »odcinek« tego transportu, obsługiwany przez przewoźnika lotniczego, który wytycza swoją trasę” (wyroki z dnia 10 lipca 2008 r., E. A., C‑173/07, EU:C:2008:400, pkt 40; z dnia 13 października 2011 r., S. R. i in., C‑83/10, EU:C:2011:652, pkt 27; z dnia 22 czerwca 2016 r., M., C‑255/15, EU:C:2016:472, pkt 20).

Wynika z tego, że za obsługującego przewoźnika lotniczego należy uznać przewoźnika, który w ramach swojej działalności w zakresie transportu pasażerskiego podejmuje decyzję o przeprowadzeniu konkretnego lotu, włącznie z ustaleniem jego trasy, a tym samym o stworzeniu dla zainteresowanych oferty przewozu lotniczego. Podjęcie tego rodzaju decyzji oznacza bowiem, że przewoźnik ten ponosi odpowiedzialność za wykonanie tego lotu, w tym między innymi za ewentualne odwołanie lub duże opóźnienia w przylocie. (por. wyrok TSUE z dnia 4 lipca 2018 r. W. W. i inni przeciwko (...) Ltd pkt 20).

Jak wyjaśnia TSUE w wyroku z dnia 26 marca 2020 r., C-215/18 (pkt 47 i nast.) (…) z art. 3 ust. 5 zdanie drugie rozporządzenia nr 261/2004 wynika, że jeżeli obsługujący przewoźnik lotniczy, który nie zawarł umowy z pasażerem, wykonuje zobowiązania wynikające z tego rozporządzenia, uważa się, że działa w imieniu osoby, która zawarła umowę z pasażerem (postanowienie z dnia 13 lutego 2020 r., flightright, C‑606/19, EU:C:2020:101, pkt 34). W związku z tym należy uznać, że przewoźnik ten wykonuje zobowiązania, na które swobodnie wyraził zgodę wobec kontrahenta danego pasażera (zob. podobnie wyrok z dnia 7 marca 2018 r., flightright i in., C‑274/16, C‑447/16 i C‑448/16, EU:C:2018:160, pkt 63).

W konsekwencji trafnym zdaje się spostrzeżenie zawarte w literaturze, wskazujące, że pasażer może kupić bilet od jednego przewoźnika lotniczego, ale podróżować z innym przewoźnikiem. To właśnie obsługujący przewoźnik lotniczy jest zawsze odpowiedzialny za zobowiązania wynikające z rozporządzenia Nr 261/2004 (J. Luzak w: K. Osajda (red. serii), P. Mikłaszewicz (red. tomu), Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91. Komentarz. Wyd. 7, Warszawa 2023)

Z przedstawionych do akt sprawy dowodów wynika, że powódka dokonała rezerwacji (k. 9 a.s.) na dwa loty łączone z czego jedną jego część była wykonywana przez pozwanego. Pierwszy kurs z W. przez V. odbył się z 21 grudnia 2020 r. na 22 grudnia 2020 r., drugi kurs z C. przez M. do W. miał odbyć się w dniach 20 stycznia 2021 r. na 21 stycznia 2021 r.. W przypadku pierwszego kursu przewoźnikiem był A. A. lotami (...) i (...) natomiast drugi z lotów odbywał się za pośrednictwem (...) lotami (...) i (...) (przy czym ostatni z lotów miał być operowany przez (...)).

Dalej, przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało (zmiana rezerwacji k. 10 a.s.), że drugi z kursów został odwołany, wobec powyższego rezerwacja powódki została zmieniona na kurs alternatywny w dniach 6 – 7 lutego 2021 r. na trasie C. – I. – P. – W. które miały się odbyć przelotami (...) za pośrednictwem T. A., (...) za pośrednictwem T. A. oraz (...) za pośrednictwem (...). O zmianie rezerwacji powódkę poinformowała pozwana linia lotnicza.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności stwierdzić należało, że pozwana Spółka niewątpliwie nie posiadała statusu obsługującego przewoźnika w rozumieniu art. 2 lit. b) rozporządzenia (WE) nr 261/2004, gdyż nie była dysponentem któregokolwiek z lotów łączonych. Innymi słowy nie zamierzała faktycznie wykonać lotu objętego rezerwacją powódki. Rację ma strona pozwana wskazując, że dla oceny czy dany przewoźnik jest przewoźnikiem obsługującym irrelewantne pozostaje to, że to pozwany, a nie obsługujący przewoźnik informował powódkę o zmianie planu podróży.

W tych okolicznościach, nie zachodzi potrzeba zbadania drugiej przesłanki kumulatywnej przewidzianej w art. 2 lit. b) rozporządzenia nr 261/2004. Nie ulega bowiem wątpliwości, że pozwany nie może być uznany za „obsługującego przewoźnika lotniczego”. Niezależnie bowiem od tego czy pozwana była pośrednikiem, czy też pośredniczyła na podstawie innego niekodeksowego stosunku prawnego, brak jest podstaw do uznania, że dokonana rezerwacja obciążała stronę pozwaną obowiązkiem wykonania spornego lotu, a w konsekwencji powodowała po stronie pozwanej odpowiedzialność na zasadach opisanych w art. 10 ust. 2 rozporządzenia nr 261/2004.

Bez znaczenia dla ustalenia „obsługującego przewoźnika lotniczego” pozostaje również to, że zarówno kurs obsługiwany przez pozwanego (loty (...) i (...)w dniach 21 – 22 grudnia), jak i kurs mający zostać obsłużony przez D. L. i linie (...) (loty(...), (...) w dniach 20-21 stycznia) znajdowały się na jednej rezerwacji.

Bazując na orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości (por. wyroki z dnia 26 lutego 2013 r., C-11/11 oraz z dnia 31 maja 2018 r., C-537/17) pomimo uwidocznienia obu kursów na jednej rezerwacji, trudno uznać je za „lot łączony”.

Przepisy rozporządzenia Nr 261/2004 nie definiują pojęcia „lot”. W wyroku z dnia 10 lipca 2008 r. ((...), C-173/07, EU:C:2008:400) stwierdzono, iż pojęcie „lot” powinno zostać zdefiniowane przy uwzględnieniu celu oraz wszystkich postanowień przepisów tego rozporządzenia. Skoro art. 8 ust. 2 rozporządzenia Nr 261/2004 odnosi się do lotów wchodzących w skład zorganizowanej wycieczki lub podróży, oznacza to, iż wycieczka lub podróż nie są równoznaczne z lotem i mogą składać się z kilku lotów. Artykuł 8 ust. 1 wymienia z kolei lot powrotny, wskazując zatem na istnienie również lotu do miejsca docelowego, który może zostać wykonany w ramach tej samej podróży. Należy zatem założyć, że pojęcia „lot” nie można interpretować jako podróży do miejsca docelowego i z powrotem. Prowadziłoby to bowiem do sprzeczności z art. 8 (pkt 32–34 wyr. w sprawie (...), C-173/07).

Obniżyłoby to również poziom ochrony pasażerów, gdyż jeśli pasażerowie doznaliby szkody zarówno podczas lotu do miejsca docelowego, jak i lotu powrotnego, mogliby jedynie dochodzić odszkodowania jeden raz, jeśli loty te traktowane byłyby jako jeden lot. Rozporządzenie Nr 261/2004 nie przewiduje bowiem sytuacji, w której pasażerowie doznają tej samej szkody więcej niż raz podczas danego lotu (pkt 35–36 wyr. w sprawie (...), C-173/07).

W tej sytuacji kurs wykonywany w dacie 21 - 22 grudnia 2020 r. był odrębny od zarezerwowanego lotu z dnia 20 i 21 stycznia 2021 r.. W konsekwencji nie zachodzą podstawy do uznania go za „lot łączony” i skorzystania w tym zakresie w dorobku orzeczniczego TSUE.

Powyższe rozważania prowadzą natomiast do wniosku, że po stornie pozwanej nie występowała legitymacja procesowa bierna. Brak legitymacji biernej skutkuje potrzebą oddalenia powództwa.

Wobec powyższego Sąd odwoławczy, na zasadzie opisanej w art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym i oddalił powództwo.

Zmiana zaskarżonego wyroku pociąga ze sobą konieczność zmiany rozstrzygnięcia Sądu I instancji w przedmiocie kosztów procesu (punkt drugi). Rozstrzygając o kosztach procesu Sąd Okręgowy zastosował zasadę odpowiedzialności za wynik procesu zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., gdyż strona pozwana w całości wygrała spór. Wobec powyższego zasądzono od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 900 zł tytułem kosztów procesu. Na podaną kwotę złożyła się minimalna stawka wynagrodzenia za udział zawodowego pełnomocnika w wysokości 900 zł, ustalona zgodnie z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

O odsetkach od kosztów procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c..

O kosztach procesu w postępowaniu odwoławczym Sąd Okręgowy rozstrzygnął w sposób analogiczny jak o kosztach postępowania w I instancji tj. na zasadzie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. – wobec zasadności wniesionej apelacji. Strona powodowa jako przegrywająca jest zobowiązana do zwrotu kosztów procesu poniesionych przez stronę pozwaną przed Sądem odwoławczym. Wysokość tych kosztów obejmowała koszty zastępstwa procesowego w kwocie 450 zł ustalone na podstawie § 2 pkt 3 oraz § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

O odsetkach od kosztów procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c..