Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny - Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Edyta Bronowicka

Protokolant: sekr. sąd. Kamila Jankowska

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2023 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. w W.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie z dnia 29 czerwca 2022 r., sygn. akt II C 596/22

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

- w punkcie drugim oddala powództwo,

- w punkcie trzecim zasądza od powoda (...) S.A. w W. na rzecz pozwanego (...) S.A. w W. kwotę 917 (dziewięćset siedemnaście) złotych wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów postępowania,

2.  zasądza od powoda (...) S.A. w W. na rzecz pozwanego (...) S.A. w W. kwotę 650 (sześćset pięćdziesiąt) złotych wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów postępowania w instancji odwoławczej.

Sygn. akt XXVII Ca 3217/22

UZASADNIENIE

Pozwem z 10 lutego 2022 r. (złożonym na biurze podawczym Sądu Rejonowego 15 marca 2022 r.) powódka (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. domagała się zasądzenia od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 400,00 euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 6 stycznia 2022 r. do dnia zapłaty . Powódka wniosła również o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W odpowiedzi na pozew z 20 maja 2022 r. pozwana (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniosła o odrzucenie pozwu na podstawie art. 1099 § 1 k.p.c. z uwagi na brak jurysdykcji krajowej oraz na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej.

Wyrokiem z 29 czerwca 2022 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, sygn. akt II C 596/22:

1.  odmówił odrzucenia pozwu;

2.  zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 400 EUR (czterysta euro) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 06 stycznia 2022 r. do dnia zapłaty;

3.  zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 1.117 zł (jeden tysiąc sto siedemnaście złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od wyroku wniosła pozwana, zaskarżając orzeczenie w części, tj. w punkcie 2. i 3., zarzucając:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a polegający na błędnym uznaniu, że:

- Pozwana planowała wykonanie lotu (...) z K. na R. w dn. 15 października 2021 r. w godz. 02:20-06:00 czasu lokalnego,

- Pozwana odwołała lot (...) z K. do R. w dn. 15 października 2021 r. w godz. 02:20 - 06:00 czasu lokalnego,

- poprzedniczka prawna Powódki posiadała potwierdzoną rezerwację na rzekomo odwołany lot, którą stanowić miała umowa o udział w imprezie turystycznej, co stanowić miało zobowiązanie Pozwanej do wykonania lotu w tak określonych godzinach;

2.  naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie ich dowolnej oceny, w szczególności w odniesieniu do:

a.  wydruku ze strony flightradar24.com;

b.  wydruku z dokumentu D. S. z dnia 15 października 2021 r.;

c.  wydruku z wewnętrznego systemu pozwanej dot. historii rezerwacji nr (...);

d.  uznanie, że Pozwana nie wykazała, że nie doszło do zmiany godzin lotu, a lot o nr (...) od początku był zaplanowany na dzień 15 października 2021 r. w godzinach 02:20 - 06:00 czasu lokalnego;

e.  uznanie, że wskazanie w umowie o udział w imprezie turystycznej przybliżonego czasu, miejsca, przewoźnika i numeru lotu oznacza zawarcie wszystkich informacji konkretyzujących dany lot,

co w konsekwencji doprowadziło do nieprawidłowego uznania, że poprzedniczka prawna Powódki posiadała w dniu 15 października 2021 r. potwierdzoną rezerwację na rzekomo odwołany lot;

3.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 2 lit. g) w zw. z art. 3 ust. 2 lit. a) Rozporządzenia (WE) Nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów (dalej „Rozporządzenie nr 261/2004") poprzez błędną wykładnię polegającą na wadliwym uznaniu, że umowa o udział w imprezie turystycznej zawierająca jedynie przybliżone godziny lotu, bez wskazania na dokumenty przewoźnika - w sytuacji przedstawienia przez Pozwaną dowodu potwierdzającego, że Pozwana we wskazanych godzinach lotu nigdy nie planowała, a rezerwacja utworzona dla poprzedniczki prawnej Powódki od początku obejmowała swoim zakresem lot planowany w godzinach 07:00 - 10:40 czasu lokalnego - stanowi potwierdzoną rezerwację, podczas gdy dokument ten stanowi jedynie dowód oświadczenia wiedzy organizatora turystyki,

co w konsekwencji doprowadziło do nieprawidłowego zastosowania ww. przepisu i uznania, że poprzedniczka prawna Powódki posiadała potwierdzoną rezerwację na rzekomo odwołany lot.

f.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 5 ust. 1 lit. c oraz art. 7 ust. 2 lit. b) Rozporządzenia nr 261/2004 poprzez ich nieprawidłowe zastosowanie, pomimo braku podstaw do uznania, że poprzedniczka prawna Powódki posiadała potwierdzoną rezerwację na rzekomo odwołany lot, co doprowadziło do wydania przez Sąd I instancji wyroku zasądzającego odszkodowanie w wysokości 400 euro.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i obciążenie Powódki kosztami postępowania przed Sądem I instancji; zasądzenie od Powódki na rzecz Pozwanej kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych oraz rozpoznanie apelacji na rozprawie.

W odpowiedzi na apelację, powód wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego podlegała uwzględnieniu, co skutkowało zmianą zaskarżonego orzeczenia.

Niniejsza sprawa podlegała rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu uproszczonym, zatem stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. ograniczono uzasadnienie wyroku do wyjaśnienia jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd Okręgowy za trafny uznał zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Odwoławczy dopatrzył się bowiem dowolnej oceny przedstawionych przez strony dowodów. Podkreślenia wymaga, że jeżeli z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski nielogicznie, niepoprawne i niezgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu narusza reguły swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i nie może się ostać. Trzeba mieć przy tym na uwadze, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, przepis art. 233 § 1 k.p.c., określający obowiązujące zasady oceny dowodów może zostać naruszony w wyniku nieuwzględnienia przez sąd przy ocenie poszczególnych dowodów zasad logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego, całokształtu zebranego materiału dowodowego, przeprowadzenia określonych dowodów niezgodnie z zasadami procedury cywilnej, na przykład niezgodnie z zasadą bezpośredniości.

Sąd Odwoławczy analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy doszedł do przekonania, iż wbrew twierdzeniom Sądu I instancji należało uznać, że z przedstawionych przez pozwanego dowodów wynikało w sposób niebudzący wątpliwości, że lot nr (...) z K. do R. 15 października 2021 r. rzeczywiście się odbył, lot miał miejsce w godzinach zaplanowanych i nie doszło ani do odwołania lotu ani do jego opóźnienia.

W niniejszej sprawie, Sąd Rejonowy odnosząc się do umowy o udział w imprezie turystycznej, powołał się na orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, z których wynika, że przez „potwierdzoną rezerwację” należy rozumieć również dokument przedłożony przez organizatora imprezy turystycznej, w której zawarto przyrzeczenie rezerwacji określonego lotu, nawet jeśli biuro turystyczne nie otrzymało jeszcze od przewoźnika lotniczego ostatecznych informacji co do lotu (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 21 grudnia 2021 r., C-146/20, Lex nr 3275740 oraz postanowienie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 24 października 2019 r., C-756/18, Lex nr 2734034). Należy jednak stwierdzić, że orzecznictwo to zacytowane zostało w sposób niepełny.

Jak wynika z treści przywołanego przez Sąd I instancji orzeczenia, „Rozporządzenie nr 261/2004 nie definiuje pojęcia „potwierdzonej rezerwacji”. Jednakże pojęcie „rezerwacji” zostało zdefiniowane w art. 2 lit. g) tego rozporządzenia jako „fakt posiadania przez pasażera biletu lub innego dowodu potwierdzającego, że rezerwacja została przyjęta i zarejestrowana przez przewoźnika lotniczego lub organizatora wycieczek”. Z definicji tej wynika, że rezerwację może stanowić „inny dowód” wskazujący, że rezerwacja została zaakceptowana i zarejestrowana przez przewoźnika lotniczego albo przez organizatora wycieczek. Wynika z tego, że rezerwacja przyjęta i zarejestrowana przez organizatora wycieczek ma tę samą wartość co rezerwacja przyjęta i zarejestrowana przez przewoźnika lotniczego.

W konsekwencji, jeżeli pasażer lotniczy dysponuje „innym dowodem” w rozumieniu art. 2 lit. g) rozporządzenia nr 261/2004 wydanym przez organizatora wycieczek, ten inny dowód jest równoznaczny z „rezerwacją” w rozumieniu tego przepisu. W niniejszym przypadku sąd odsyłający wychodzi z założenia, że w sprawach C‑188/20 i C‑196/20 zgłoszenia podróży przekazane przez organizatora wycieczek pasażerom w postępowaniach głównych stanowią „inny dowód” w rozumieniu art. 2 lit. g) rozporządzenia nr 261/2004. Należy jednak zauważyć, w szczególności w ramach sytuacji rozpatrywanej w sprawie C‑188/20, że zgłoszenie to wyraźnie wskazuje tymczasowy charakter informacji o godzinach lotów. W tych okolicznościach do tego sądu należy ustalenie, czy wspomniane zgłoszenia stanowią rzeczywiście przyjętą i zarejestrowaną rezerwację w rozumieniu owego art. 2 lit. g).”.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że ustawa o usługach turystycznych wprost przewiduje i dopuszcza sytuacje, w których umowa z klientem nie będzie precyzować ściśle godzin przejazdów, a wskazywać je z przybliżeniem. Nadto spełniając wszystkie warunki określone w ustawie, organizator imprezy ma przyznane prawo do nieznacznych modyfikacji umowy z klientem. Jeżeli organizator podał w umowie godziny przelotów, na ogół może dokonać ich modyfikacji. W tym miejscu należy wskazać chociażby na treść przepisu art. 42 ust. 11 ustawy o usługach turystycznych – przed rozpoczęciem imprezy turystycznej organizator dostarcza podróżnemu vouchery i bilety oraz informacje o planowanym czasie wyjazdu i – w stosownych przypadkach – terminie odprawy, a także o planowanych godzinach przystanków pośrednich, połączeń transportowych i przyjazdu.

Zatem, wskazane w rezerwacji godziny przelotu mogą ulec zmianie, co jest okolicznością powszechnie znaną. Istotne jest bowiem, iż linie lotnicze na bieżąco modyfikują siatkę swoich połączeń, natomiast umowy z biurem podróży zawierane są zazwyczaj ze znacznym wyprzedzeniem od mającej się odbyć imprezy turystycznej. Z tych względów biura podróży zawierając umowę z klientem, w tym także na przelot, zastrzegają możliwość modyfikacji godzin wylotu wskazanych w umowach.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy należało wskazać, że - jak wynikało z umowy o udział w imprezie turystycznej zawartej przez konsumentów z Biurem Podróży (...) 23 września 2021 r. - podane godziny przylotu były przybliżone. Umowa przewidywała zastrzeżenie, zgodnie z którym wskazane godziny, tj. 2:20 – 6:00 lotu zaplanowanego na 15 października 2021 r. mogą ulec zmianie. W przypadku zmiany, (...) niezwłocznie miało poinformować o tym konsumentów. Zaznaczyć ponadto wymagało, że umowa nie zawierała dokładnego numeru zaplanowanego lotu (k. 14). Kluczowa dla sprawy była informacja przekazana konsumentom przez Biuro Podróży (...) 4 października 2021 r., a więc 11 dni przed odlotem. Biuro Podróży poinformowało mailowo o aktualnie obowiązujących godzinach przelotu, tj. zaplanowanym na godz. 7:00 15 października 2021 r. odlocie i przylocie zaplanowanym na godz. 18:30 22 października 2021 r. (k. 15).

Sąd Okręgowy podkreśla, że z dołączonych do odpowiedzi na pozew dokumentów wynika, że 15 października 2021 r. z K. do R. odbył się w godzinach 7:00 – 10:40 czasu lokalnego planowany lot nr (...), co zostało przez pozwaną wykazane i w sprawie pozostawało bezsporne (m.in. wydruk ze strony flightradar24.com czy wydruk z dokumentu D. S. z 15 października 2021 r.). Przedstawione przez pozwaną dowody nie były negowane przez stronę powodową. Stanowiły także materiał dowodowy w sprawie, bowiem Sąd I instancji nie wydał postanowienia o ich pominięciu.

Sąd Okręgowy podziela także twierdzenie, że przewoźnik lotniczy nie może ponosić odpowiedzialności za informacje przekazywane przez biuro podróży, w szczególności, gdy podawane przez biura podróży informacje o planowanych godzinach lotów różnią się od godzin wskazywanych przez przewoźników lotniczych. Rezerwacja przyjęta i zarejestrowana przez organizatora wycieczek nie ma tej samej wartości, co rezerwacja przewoźnika lotniczego. Wyjątkiem jest sytuacja, w której organizator, określając godzinę wylotu odnosi się bezpośrednio do pochodzących od przewoźnika dokumentów przewozowych. Za wiążące należało uznawać zatem wyłącznie informacje przekazywane przez pozwanego.

Mając na uwadze powyższe, zachowany został w stosunku do konsumentów także wysoki poziom ochrony pasażerów, wymagany Rozporządzeniem (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającym wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylający rozporządzenie (EWG) nr 295/91.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał apelację pozwanego za zasadną i zmienił zaskarżony wyrok w punkcie drugim, oddalając powództwo w całości, o czym orzekł na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

O kosztach postępowania przed Sądem I instancji orzeczono zmieniając punkt trzeci wyroku, na podstawie art. 98 k.p.c., zasądzając od powódki na rzecz pozwanej kwotę 917 złotych, na którą składała się opłata od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł oraz wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika strony pozwanej w wysokości 900 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.)

O kosztach postępowania przed Sądem II instancji orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 w/w Rozporządzenia, zasądzając na rzecz pozwanego kwotę 650 zł, na którą składała się kwota 200 zł, uiszczona tytułem opłaty sądowej od apelacji oraz kwota 450 zł zasądzona tytułem wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika strony pozwanej.