Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 28 marca 2023 r.

Powód J. H. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) S.A. w W. (dawniej: (...) S.A.) kwoty 4.800 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 12 października 2021 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania. (k. 1, k. 21, k. 86)

W uzasadnieniu powód wskazał, iż pozwany odmówił wypłaty odstępnego powołując się na bezpodstawnie, iż dachówki są klejone. Powód następnie zlecił wykonanie instalacji fotowoltaicznej Firmie (...). Instalacja fotowoltaiczna została założona. Wykonawca nie stwierdził, że dachówka jest klejona.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, za zasądzeniem kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. (k. 56-58)

W uzasadnieniu pozwany wskazał, iż pozwanemu na podstawie § 16 ust. 3 lit. b ogólnych warunków współpracy przysługiwało uprawnienie od odstąpienia od umowy. Dachówki na dachu powoda były posklejane, co prowadziłoby podczas montażu do uszkodzenia innych dachówek, gdyż instalator podważa i zdejmuje pojedyncza dachówkę, pod którą montuje hak. Powód podczas rozmowy z pozwanym poinformował go o podklejeniu dachówki od strony wewnętrznej budynku gliną, o czym świadczą także zdjęcia przekazane do działu projektowego. Zdaniem pozwanego, zgodnie z zapisami umowy, skutecznie odstąpił od umowy przesyłając oświadczenie powodowi wraz z wyjaśnieniem przyczyn odstąpienia. W ocenie strony pozwanej, brak jest więc podstaw faktycznych i prawnych do żądania wypłaty odstępnego przez powoda.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 19 września 2021 r. J. H. jako zamawiający zawarł z (...) S.A. w W. (obecnie: (...) S.A. w W.) jako wykonawcą umowę na zaprojektowanie, dostawę oraz montaż instalacji fotowoltaicznej na domu mieszkalnym własności powoda położonym w M.. W dniu 29 września 2021 r. strony zawarły aneks do przedmiotowej umowy.

Strony ustaliły ostatecznie wysokość wynagrodzenia na kwotę 20.040,80 zł brutto. Zgodnie z § 16 ust. 2 ogólnych warunków współpracy każda ze stron miała prawo odstąpić od umowy bez uzasadnienia za zapłatą na rzecz drugiej strony odstępnego w wysokości 20% wynagrodzenia, dostarczając oświadczenie w tym zakresie na piśmie lub za pośrednictwem poczty elektronicznej na wskazany adres e-mail, najpóźniej na dzień przed dostarczeniem komponentów instalacji na miejsce montażu. Zgodnie z ust. 3 lit. b cytowanego paragrafu wykonawca mógł od umowy odstąpić, składając oświadczenie w tym zakresie na piśmie lub na wskazany adres e-mail zamawiającego w przypadku m.in.: gdy w trakcie realizacji umowy okaże się, że z przyczyn technicznych wykonanie instalacji nie jest możliwe lub/i przeszkód mogących wpłynąć na trwałość lub/i bezpieczeństwo użytkowania instalacji - w terminie 14 dni od dnia przekazania zamawiającemu telefonicznie lub za pośrednictwem poczty elektronicznej informacji w tym zakresie. Jeżeli zamawiający wiedział o tych okolicznościach i zataił je przed wykonawcą, zapłacić miał karę umowną w wysokości 10 % łącznego wynagrodzenia. § 3 Ogólnych warunków umowy reguluje kwestie terminowości wykonania umowy, prac dodatkowych, zakończenia prac.

W celu podpisania umowy do powoda przybył R. G., przedstawiciel handlowy pozwanego. Dokonał oględzin nieruchomości powoda, dachu, na którym miałaby być zainstalowana instalacja, nie zorientował się, że dach jest uszczelniany, sporządził dokumentację fotograficzną. R. G. został wcześniej przeszkolony przez stronę pozwaną w zakresie weryfikowania możliwości montażu.

Okoliczności niesporne, a nadto: umowa, ogólne warunki współpracy – k. 3-7, aneks do umowy – k. 8-9, zeznania powoda – protokół rozprawy z dnia 27 września 2022 r., 00:04:54-00:20:53, zeznania świadka R. G. – protokół rozprawy z dnia 14 marca 2023 r., 00:02:44-00:26:03

Podczas rozmowy telefonicznej z pracownikiem strony pozwanej powód poinformował, iż nie ma poklejonych dachówek, zaizolował jedynie gliną z piaskiem szczeliny dachówek w celu zapobiegnięcia dostawaniu się przez szczeliny śniegu, deszczu. Na wiadomość, iż prawdopodobnie instalacja nie będzie wykonana, powód podkreślał, iż zależy mu na czasie i zamierza wynająć inna firmę, podjął już w tym celu kroki. Konsultantka poinformowała powoda, iż przekaże informacje osobie decyzyjnej.

Komisja odrzutowa, w skład której wchodziła świadek M. P., stwierdziła, iż dachówki są posklejane zaprawą betonową, co uniemożliwia swobodne zdejmowanie dachówek, co może skutkować uszkodzeniem dachówek. Ponadto komisja ustaliła, iż krokwie są popękane, a więźba dachowa jest nierówna. U powoda nie zjawił się nikt w komisji w celu weryfikacji powyższej okoliczności, decyzja odmowna została wydana na podstawie dokumentacji fotograficznej sporządzonej przez świadka R. G..

W wiadomości e-mail z dnia 24 września 2021 r. skierowanej do pozwanego powód złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy, zwracając się o zwrot wpłaconej gotówki.

W dniu 11 października 2021 r. pozwany skierował do powoda oświadczenie o odstąpieniu od umowy z uwagi na niemożliwość wykonania instalacji z przyczyn technicznych tj. z uwagi na poklejone elementy dachówki. Pozwany powołał się na § 3 Ogólnych warunków umowy.

W odpowiedzi na przedmiotowe oświadczenie w wiadomości email z dnia 12 października 2021 r. powód wskazał, iż kwestię niezgodnego z faktami ustalenia, że dachówka jest podklejona, wyjaśnił z pracownikiem strony pozwanej panią B. Z.. Jednocześnie powód wezwał do zapłaty odstępnego.

Po interwencji R. G. pozwany zwrócił powodowi wpłaconą wcześniej na poczet wykonania umowy zaliczkę.

Dowód: e-mail powoda z 24.09.2021 r. – k. 66, korespondencja e-mail stron – k. 67-74, oświadczenie o odstąpieniu od umowy – k. 10, e-mail powoda z 12.10.2021 r. – k. 11, wiadomość e-mail strony pozwanej – k. 12, dokumentacja fotograficzna – k. 75-79, nagranie rozmowy – płyta CD – k. 89, zeznania powoda – protokół rozprawy z dnia 27 września 2022 r., 00:04:54-00:20:53, zeznania świadka M. P. – protokół rozprawy z dnia 17 stycznia 2023 r., 00:02:44-00:27:50

Powód zlecił wykonanie instalacji fotowoltaicznej przedsiębiorstwu (...), która wykonywała dużo takich zleceń. Przed montażem były wykonywane oględziny dachu w budynku powoda. Montaż był wykonywany m.in. przez M. G., mającego 20-letnie doświadczenie w pracach budowlanych i znającego bardzo dobrze warunki atmosferyczne okolicy, w której wykonano montaż.

Podczas wykonywania instalacji fotowoltaicznej nie stwierdzono, by dachówka była klejona, oceniono, iż dach budynku powoda spełnia normy, został dodatkowo wzmocniony podczas montażu (trzy haki zamiast dwóch) z uwagi na silny wiatr i posadowienie domu powoda na wzniesieniu. Przy montażu rozsypywało się miejscowo jedynie uszczelnienie z gliny. Uszczelnienie było jedynie miejscowe. Dachówki można było swobodnie pojedynczo podważać bez szkody dla dachówek sąsiadujących, kilka dachówek pękło pod ciężarem montujących, nie było żadnych problemów technicznych z zamontowaniem paneli. Instalacja fotowoltaiczna została wykonana w ciągu kilku godzin, zgodnie ze zleceniem na całej jednej stronie dachu. W dniu 9 listopada 2021 r. dokonano protokolarnego odbioru instalacji.

Zamontowana instalacja fotowoltaiczna działa prawidłowo, nie doszło do jakiegokolwiek uszkodzenia dachu, instalacja jest użytkowana dotychczas w sposób bezpieczny. Firma (...) odmawiała wykonania instalacji, gdy np. pokrycie dachu było słabe lub wykonanie instalacji było niemożliwe.

Dowód: oświadczenie M. G. – k. 13, protokół odbioru zamontowanej instalacji PV – k. 132, potwierdzenie przyłączenie instalacji do sieci – k. 133, zeznania powoda – protokół rozprawy z dnia 27 września 2022 r., 00:04:54-00:20:53, zeznania świadka M. G. protokół rozprawy z dnia 14 marca 2023 r., 00:26:04-00:50:47

Powyższy, w części bezsporny, stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zeznań powoda oraz świadków, a także dokumentów, które nie spotkały się z zaprzeczeniami strony przeciwnej i dlatego też mając na uwadze wynik całej rozprawy zostały uznane za przyznane (art. 230 k.p.c.).

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się nadto na dowodach z dokumentów prywatnych przedłożonych do akt sprawy przez strony postepowania. W ocenie Sądu dokumenty te w pełni zasługiwały na to, aby ocenić je jako wiarygodne. Ponadto prawdziwość wskazanych dokumentów nie została zanegowana przez żadną ze stron postępowania. Sąd oparł się także na zeznaniach powoda, świadka R. G. i świadka M. G., które były spójne i nie budziły zastrzeżeń Sądu. Za wiarygodne w zakresie opisu przebiegu procesu odrzutowego Sąd uznał zeznania świadka M. P., która opisywała, w jaki sposób i czy w ogóle weryfikowany był fakt klejenia dachówek na dachu powoda. Co do jej twierdzeń w zakresie braku możliwości technicznych montażu należało uznać, iż świadek opierała swoją wiedzę jedynie na dokumentacji zdjęciowej wykonanej przez R. G. i okoliczności klejenia dachówek, możliwości ich bezpiecznego przesunięcia w żaden sposób nie weryfikowała, np. poprzez wysłanie na miejsce ponownie jego przedstawiciela. Podobnie niewiarygodne są zeznania świadka co do tego, iż poklejenie dachówek uniemożliwiało ich swobodne zdejmowanie i ustalenie położenia łat i kontrłat, skoro miesiąc później inna firma dokonała zdjęcia dachówek, zamontowania haków na więźbie dachowej i montażu instalacji, która działa do dziś.

Na rozprawie w dniu 17 styczna 2023 r. strona pozwana cofnęła wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego. Sąd postanowił pominąć przedmiotowy dowód.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Pomiędzy stronami bezsporny był fakt zawarcia umowy na zaprojektowanie, dostawę oraz montaż instalacji fotowoltaicznej, zawarcia aneksu do tej umowy, treści samej umowy i ogólnych warunków oraz fakt odstąpienia od umowy przez stronę pozwaną przed rozpoczęciem montażu, a także fakt zamontowania instalacji fotowoltaicznej przez (...).

Pomiędzy stronami sporna była kwestia uprawnienia powoda do żądania należnego odstępnego, które powód wywodził z zapisów § 16 ust. 2 ogólnych warunków współpracy.

Stosownie do art. 395 § 1 k.c. można zastrzec, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Z kolei art. 396 k.c. przewiduje tzw. odstępne. Zgodnie z tym przepisem jeżeli zostało zastrzeżone, że jednej lub obu stronom wolno od umowy odstąpić za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne), oświadczenie o odstąpieniu jest skuteczne tylko wtedy, gdy zostało złożone jednocześnie z zapłatą odstępnego. Odstąpienie od umowy - co warto podkreślić - oparte na umowie, jak i na ustawie, jest oświadczeniem woli o charakterze prawno-kształtującym, a jego skutkiem jest upadek zobowiązania ex tunc, co oznacza że ma moc wsteczną, powodując wygaśnięcie umowy oraz powrót do stanu istniejącego przed jej zawarciem (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 6.07.2017 r., I ACa 1710/16, LEX nr 2352750).

Strona pozwana wskazywała, iż uzasadnioną przyczyną odstąpienia od umowy był brak warunków technicznych do prawidłowego montażu z powodu sklejenia dachówek, co uniemożliwiać miało demontaż pojedynczych dachówek w celu zamontowania haków, na których zamontowane zostają panele fotowoltaiczne. Zadaniem strony pozwanej, demontaż takich sklejonych dachówek prowadziłby do ich uszkodzenia, jak również do uszkodzenia innych dachówek, gdyż instalator podważa i zdejmuje pojedynczą dachówkę, pod którą montuje hak (§ 16 ust. 3 lit. b ogólnych warunków współpracy).

Zgodnie z art. 6 k.c. określającym zasadę rozkładu ciężaru dowodu w postępowaniu cywilnym, strona, która powołując się na swoje prawo, żąda czegoś od innej strony, obowiązana jest udowodnić fakty uzasadniające to żądanie. Do podmiotu występującego z pozwem należy więc udowodnienie faktów pozytywnych, które stanowią podstawę powództwa, gdyż z faktów tych wywodzi on swoje prawo. Z regułą wyrażoną w treści art. 6 k.c. skorelowany jest przepis art. 232 k.p.c., zgodnie z którym strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Rzeczą Sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też Sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. To na stronie pozwanej spoczywał obowiązek wykazania, że odstąpienie od umowy na podstawie § 16 ust. 3 lit b było skuteczne tj. że zaistniały przesłanki do odstąpienia przez pozwanego od umowy z powodu braku warunków technicznych do prawidłowego i bezpiecznego montażu. Strona pozwana na powyższą okoliczność, oprócz przedłożonej dokumentacji fotograficznej, zaoferowała jedynie dowód z zeznań świadka M. P., która wchodziła w skład tzw. Komisji Odrzutowej, podejmującej ostateczną decyzję o odmowie wykonania instalacji. Z zeznań świadka wynikało jednak, iż komisja nie dokonała weryfikacji materiału, który teoretycznie miał sklejać dachówki, gdyż ustalono, że dachówki są posklejane zaprawą betonową. Tymczasem powód podczas rozmowy telefonicznej przeprowadzonej przez pracownika strony pozwanej, jeszcze przed podjęciem ostatecznej decyzji, jednoznacznie wskazywał, iż uszczelnił dachówki gliną z piaskiem. Komisja jedynie oparła się na dokumentacji fotograficznej, pomijając w całości informacje uzyskane od powoda i bez przeprowadzenia stosownych oględzin w terenie. Tymczasem ówczesny przedstawiciel handlowy strony pozwanej, świadek R. G., jak sam zeznawał, nawet nie zorientował się, że dach jest uszczelniany, a z zawodu był cieślą, posiadał więc wiedzę specjalistyczną w zakresie konstrukcji dachowych, nie stwierdził przeciwskazań do wykonania montażu instalacji, co skutkowało ostatecznym podpisaniem umowy. Komisja Odrzutowa dokonała więc, w ocenie Sądu, analizy warunków technicznych na podstawie niepełnego i niezweryfikowanego materiału dowodowego z pominięciem istotnych informacji uzyskanych od powoda, co skutkowało błędnym przyjęciem, iż występują przyczyny techniczne uniemożliwiające wykonania instalacji. Niewątpliwe w przypadku dokonania na miejscu weryfikacji materiału tj. gliny z piaskiem i faktu, iż materiał izolacyjny rozsypywał się przy demontażu dachówki, powinno prowadzić do odmiennej decyzji strony pozwanej. Powód zawierał umowę jako konsument, co jest bezsporne pomiędzy stronami, natomiast prace instalacyjne miały być wykonywane przez osoby profesjonalnie, zawodowo zajmujące się montażem instalacji fotowoltaicznej, w tym zakresie to na stronie pozwanej spoczywał obowiązek wszechstronnej weryfikacji czy faktycznie występują warunki techniczne uniemożliwiające zainstalowanie instalacji fotowoltaicznej (art. 355 § 2 k.c.).

Na uwagę zasługuje także fakt, iż instalacja fotowoltaiczna została faktycznie wykonana w dniu 9 listopada 2021 r., a więc zaledwie miesiąc po odstąpieniu od umowy strony pozwanej. Instalacja ta została zamontowana zgodnie z normami, spełnia wymogi bezpieczeństwa, jest funkcjonalna, działa prawidłowo. Przed montażem także były przeprowadzone oględziny dachu powoda. Podczas montażu co prawda doszło do uszkodzenia kilku dachówek, ale z powodu wagi ciała monterów.

Pozwany nie zaoferował dowodu z opinii biegłego ds. instalacji fotowoltaicznych, którym należałoby wykazać rzeczywisty brak możliwości technicznych montażu przez stronę pozwaną, zwłaszcza w kontekście późniejszego zamontowania instalacji na dachu, na których strona pozwana stwierdziła brak możliwości technicznych. Pozwana powoływała się na swoje procedury, warunki techniczne wymagane przez producenta tych konkretnych paneli fotowoltaicznych, które miały być zamontowane, które miały uniemożliwiać instalację, ale nie przedłożyła żadnego dokumentu, z którego wynikałoby, jakie panele, jakiej firmy, o jakiej mocy miały być przez pozwanego zamontowane. W związku z tym twierdzenia strony pozwanej nie poddają się jakiejkolwiek weryfikacji, zaś warunki techniczne montażu paneli na dachach budynków wymagają niewątpliwie wiedzy specjalistycznej.

Strona pozwana nie wykazała więc, iż faktycznie z przyczyn technicznych wykonanie instalacji nie było możliwe lub/i przeszkód mogących wpłynąć na trwałość lub/i bezpieczeństwo użytkowania instalacji. Tym samym odstąpienie od umowy przez stronę pozwaną nastąpiło bez uzasadnienia, do skutkuje uprawnieniem powoda do domagania się odstępnego w wysokości 20% wynagrodzenia na podstawie § 16 ust. 2 ogólnych warunków współpracy.

W związku z powyższym Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku, zasądzając od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę objęta żądaniem pozwu.

O kosztach postępowania Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 k.p.c.), obciążając nimi pozwanego jako przegrywającego. Na koszty te złożyła się opłata od pozwu w wysokości 400 zł.