Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 września 2024 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie III Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sebastian Otto

Protokolant: stażystka Ilona Kurzewska

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2024 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Niestandaryzowanego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Wierzytelności w W.

przeciwko A. K.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 194,99 zł (sto dziewięćdziesiąt cztery złote dziewięćdziesiąt dziewięć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 26 sierpnia 2021r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza pozwanego na rzecz powoda 101,42 zł (sto jeden złotych czterdzieści dwa grosze) tytułem zwrotu kosztów postępowania, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

IV.  przyznaje kuratorowi – r. pr. M. S. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie 442,80 zł (czterysta czterdzieści dwa złote osiemdziesiąt groszy) tytułem wynagrodzenia oraz 82,60 zł (osiemdziesiąt dwa złote sześćdziesiąt groszy) tytułem poniesionych wydatków;

V.  nakazuje ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie 82,60 zł (osiemdziesiąt dwa złote sześćdziesiąt groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygnatura akt III C 325/24

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 25 września 2024 roku

ograniczone do wyjaśnienia podstawy prawnej -art. 505(8) § 4 k.p.c.

W dniu 24 sierpnia 2022 roku powód (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. wniósł przeciwko A. K. pozw o zapłatę kwoty 2.146,14 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 26 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty. W uzasadnieniu wskazał, że pozwany zawarł z poprzednikiem prawnym powoda – firmą (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych. W oparciu o zawartą umowę dostawca usług telekomunikacyjnych świadczył na rzecz pozwanego usługi i z tego tytułu wystawił faktury VAT, które nie zostały opłacone (49,99 zł, 55,00 zł, 45,00 zł, 45,00 zł). W celu zapewnienia warunków technicznych umożliwiających prawidłowe wykonanie umowy I. powierzyła pozwanemu urządzenie abonenckie o specyfikacji określonej w umowie (modem, dekoder itp.), zastrzegając prawo własności tych urządzeń. Zgodnie z postanowieniami regulaminu świadczenia usług przez spółki grupy N., po zakończeniu świadczenia usług przez (...) sp. z o.o., pozwany zobowiązany był zwrócić urządzenie abonenckie w stanie nie gorszym niż wynikającym z normlanego zużycia pod rygorem zapłat kary umownej określonej w umowie lub cenniku za każde powierzone urządzenie abonenckie. Z uwagi na niewykonanie tego obowiązku (...) Sp. z o.o. obciążyła pozwanego karą umowną (850 zł). W związku z zawarciem przez (...) Sp. z o.o. z pozwanym umowy na czas określony, pozwanemu przyznane zostały preferencyjne warunki świadczenia usług. Po wypowiedzeniu przez operatora kontraktu z przyczyn leżących po stronie pozwanego w oparciu o postanowienia regulaminu i warunków promocji oraz zgodnie z art. 57 ust. 6 ustawy z dnia 16 lipca 2004 roku – Prawo telekomunikacyjne, I. Sp z o.o. zobowiązała pozwanego do zwrotu części wartości uzyskanej przez niego ulgi wynikającej z przyznanych preferencyjnych warunków (noty obciążeniowej). Pozwany nie zapłacił obciążającej go opłaty z tego tytułu (871 zł). Legitymację do wytoczenia powództwa wywodzi z zawartej umowy cesji wierzytelności.

W dniu 24 sierpnia 2022 roku referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Zabrzu (sygn. akt I Nc 1801/22) wydał nakaz zapłaty, zgodnie z żądaniem pozwu.

Kurator procesowym dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego złożył sprzeciw od nakazu zapłaty, wnosząc o oddalenie powództwa w całości. Kurator zarzucił brak legitymacji procesowej czynnej oraz wskazał, że zgodnie z pismem rozwiązującym umowę z dnia 17 lipca 2019 roku zadłużenie pozwanego wynosi 194,99 złotych, a powód nie wykazał żądania zapłaty kwoty 2.146,14 złotych.

Powództwo było w zasadne jedynie w części.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu braku legitymacji czynnej powoda, w ocenie Sądu strona powodowa wykazała swoją legitymację czynną do występowania w przedmiotowym procesie. Powód udowodnił, że przysługuje mu wierzytelność w stosunku do pozwanego wynikająca z zawartej 21 września 2020 roku umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych. Powód wykazał, że skutecznie nabył wierzytelność względem A. K. od (...) S.A. z siedzibą w W.. Zgodnie z dyspozycją art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią, chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Z zebranego przez sąd materiału dowodowego wynika, że w dnu 17 grudnia 2018 roku pomiędzy (...) S.A. z siedzibą w W., a A. K. została zawarta w formie pisemnej umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych. Umowa została zawarta na okres 24 miesięcy. Strona powodowa wskazała, ze pozwany nie zapłacił kwot wynikających z załączonych do pozwu faktur i not obciążeniowych. Sąd miał na uwadze, że strona powodowa załączając umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych oraz przedstawiając faktury wykazała, iż pomiędzy (...) S.A. z siedzibą W. została zawarta umowa, a (...) S.A. z siedzibą w W. świadczyła na rzecz pozwanego usługi telekomunikacyjne, wykazała również zasadność dochodzonego roszczenia, jednak tylko co do kwoty 194,99 złotych, które jest sumą należności wynikająca z przedłożonych przez powoda faktur VAT: z 9 kwietnia 2019 roku na kwotę 49,99 zł, z 13 maja 2019 roku na kwotę 55,00 zł, z 11 czerwca 2019 roku na kwotę 45,00 zł oraz z 8 lipca 2019 roku na kwotę 45,00 zł (łącznie 194,99 zł).

Roszczenie w zakresie żądania zapłaty kwoty 850,00 złotych z tytułu odszkodowania za niezwrócony sprzęt (nota obciążeniowa nr (...) z dnia 1 października 2019 roku) nie zostało wykazane (art. 6 k.c.).

Zgodnie z § 12 ust. 10 regulaminu świadczenia usług przez spółki Grupy (...), niezwłocznie po wygaśnięciu, rozwiązaniu lub odstąpieniu od umowy abonent zobowiązany jest do zwrotu na swój koszt urządzenia abonenckiego w stanie nie gorszym niż wskazywałaby jego normlana eksploatacja. Z kolei z § 12 ust. 11 regulaminu, w przypadku braku możliwości zwrotu przez abonenta urządzenia abonenckiego lub jego zwrotu w stanie gorszym niż wynikałoby to z normalnego zużycia przy prawidłowej eksploatacji, abonent zobowiązany jest do zwrotu operatorowi kwoty umożlwiającej odtworzenie urządzenia abonenckiego. Kwota będzie równa podanej w umowie lub cenniku wartości urządzenia abonenckiego a w kolejnych latach będzie obniżana o 20% za każdy pełny rok korzystania z usługi z zastrzeżeniem, że nie będzie mniejsza niż 5% podanej wartości urządzenia abonenckiego.

Zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne Normie tej w warstwie procesowej odpowiadają art. 3 k.p.c., zgodnie z którym strony zobowiązane są przedstawiać dowód i art. 232 k.p.c., według którego strony są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z jakich wywodzą skutki prawne.

Należy podkreślić, że strona powodowa nie dowiodła roszczenia co do wysokości. Nawet przyjmując, że A. K. nie zwrócił wypożyczonego sprzętu, nie wiadomo jaki sprzęt został mu wydany – powód nie zaoferował dowodów wskazujących na specyfikację sprzętu, który miał być udostępniony A. K., wobec czego nie sposób było ustalić czy wskazana w pozwie kwota odszkodowania byłą prawidłowa. Z umowy wynika jedynie, że abonentowi udostępniono router (...) oraz N. P. (k. 24), jednak nie wskazano wartości urządzeń oraz ich rodzaju (nie wiadomo jaki sprzęt, o jakiej specyfikacji, funkcjach, pochodzeniu bądź metryce został udostępniony abonentowi), zaś powód nie przedłożył cennika, o którym stanowi rzeczony regulamin.

W przedmiotowej sprawie rozważać także można było oparcie roszczenia powoda na podstawie wynikającej z art. 483 k.c. i uznać, że dochodzone roszczenie jest żądaniem zapłaty kary umownej. Zgodnie z art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Zgodnie natomiast z art. 484 § 1 k.c. w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Jeżeli jednak zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej. To samo dotyczy przypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana (art. 484 § 2 k.c.). Kara umowna jest zatem dodatkowym zastrzeżeniem umownym, wprowadzanym do umowy w ramach swobody kontraktowania, mającym na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami w wyniku zawartej przez nie umowy i służy realnemu wykonaniu zobowiązania (skłania stronę zobowiązaną do ścisłego wypełnienia zobowiązania). Dłużnik, godząc się na karę umowną, bierze tym samym na siebie gwarancję jego wykonania. Treścią zastrzeżenia kary umownej jest zobowiązanie się dłużnika do zapłaty wierzycielowi określonej kwoty pieniężnej w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego.

Powinność A. K. polegająca na zwrocie urządzeń, które otrzymał od operatora w dacie zawarcia umowy o abonament miała charakter zobowiązania niepieniężnego, oderwanego od głównego (pieniężnego) celu umowy. Niemniej jednak nawet gdyby oprzeć roszczenie na tej podstawie należy uznać, że jest niezasadne. Charakter prawny kary umownej nie budzi w orzecznictwie większych wątpliwości – kara ma charakter odszkodowawczy, a nie represyjny. Kara umowna pełni przede wszystkim funkcję kompensacyjną, jako postać odszkodowania i dlatego z reguły jest określana w umowach w wysokości zbliżonej do przewidywanej szkody. To sprawia, że zasadą jest niemożność żądania odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary umownej (art. 484 § 1 zdanie drugie in principio k.c.), jak też dłużnik nie może się domagać zasądzenia kary poniżej umówionej wysokości (wyrok Sądu Najwyższego z 9 maja 2012 roku, sygn. akt V CSK 196/11). Decydując się na zastrzeżenie w treści umowy kary umownej, strony powinny precyzyjnie wskazać podstawę do jej naliczenia (np. nienależne wykonanie, niewykonanie jednego ze świadczeń, wadliwość przedmiotu świadczenia, opóźnienie, zwłokę w wykonaniu świadczenia) i jednocześnie wskazać jej określoną wysokość albo kryterium jej ustalenia (R. Tanajewska (w:) Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, LEX 2023, uwagi do art. 483). Istotą kary umownej jest określenie wprost w umowie jej wysokości w sposób jednoznaczny lub przez wskazanie kryteriów, którymi posługując się, możliwym będzie wskazanie sumy, jaką dłużnik zobowiązany będzie zapłacić wierzycielowi. W przedmiotowej sprawie natomiast nie wskazano określonej wysokości kary za niezwrócony sprzęt, zaś kryteria ustalenia kary naliczonej przez poprzednika prawnego powoda nie są precyzyjne, nie mówiąc już o tym, że nie wiadomo jaki konkretnie sprzęt został udostępniony, więc nie da się precyzyjnie określić wartości urządzenia o takich samych funkcjach. Takie ukształtowanie zobowiązania zapłaty kary umownej jak w umowie abonamentowej łączącej strony, w połączeniu z brakiem jakichkolwiek kryteriów i brakiem udowodnienia wartości udostępnionego sprzętu nie spełnia należącego do jego istoty wynikającego z art. 483 § 1 k.c. wymagania określenia sumy pieniężnej podlegającej zapłacie w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania niepieniężnego. Wymóg ten jest spełniony, gdy strony z góry określają wysokość kary umownej, albo gdy w treści umowy wskazują podstawy do definitywnego określenia jej wysokości.

Roszczenie w zakresie żądania zapłaty kwoty 871,00 złotych z tytułu opłaty wyrównawczej (nota obciążeniowa nr (...) z dnia 19 lipca 2019 roku) nie zostało wykazane (art. 6 k.c.).

Zgodnie z art. 57 ust. 6 ustawy z dnia 16 lipca 2004 roku - Prawo telekomunikacyjne w przypadku zawarcia umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych, w tym o zapewnienie przyłączenia do publicznej sieci telekomunikacyjnej, związanego z ulgą przyznaną abonentowi, wysokość roszczenia z tytułu jednostronnego rozwiązania umowy przez abonenta lub przez dostawcę usług z winy abonenta przed upływem terminu, na jaki umowa została zawarta nie może przekroczyć wartości ulgi przyznanej abonentowi pomniejszonej o proporcjonalną jej wartość za okres od dnia zawarcia umowy do dnia jej rozwiązania. Zawarcie zapisu przewidującego taką sankcję finansową jest, co do zasady dopuszczalne zgodnie z zasadą swobodnego kształtowania stosunku prawnego (art. 385(1) k.c.). Uściślenia przy tym wymaga, że zastrzeżenie umowne przewidujące obowiązek zapłaty określonej kwoty w związku z rozwiązaniem umowy na czas oznaczony nie jest karą umowną w rozumieniu art. 483 § 1 k.c., gdyż nie jest związane z nienależytym wykonaniem zobowiązania, ale z wykonaniem uprawnienia prawokształtujacego.

W doktrynie trafnie przyjmuje się, że ulga może dotyczyć opłat za usługę telekomunikacyjną lub opłat za instalację zakończenia sieci, a także warunków sprzedaży urządzenia końcowego. Konieczne jest jednak wyraźne określenie wartości ulgi przyznanej abonentowi w umowie, najlepiej poprzez jej kwotowe wskazanie. W przypadku, gdy ulga jest przyznawana z różnych tytułów, np. zmniejszenie opłaty aktywacyjnej oraz zmniejszenie ceny aparatu telefonicznego, możliwe jest określenie kwot składających się na łączną wysokość ulgi. Na kalkulację wysokości ulgi wpływają: wysokość benefitu promocyjnego; upust na opłacie aktywacyjnej; wysokość subsydiowania promocyjnych telefonów; koszt obsługi procesu sprzedaży, prowizja od sprzedaży itp. Ulga ta pomniejszana jest o jej proporcjonalną wartość za okres od dnia zawarcia umowy do dnia jej rozwiązania (Maciej Rogalski Komentarz do art. 57 ustawy - Prawo telekomunikacyjne teza 23). W postanowieniu z dnia 9 września 2011 roku (sygn. akt III SK 20/11) Sąd Najwyższy jednoznacznie wskazał, że przepis art. 57 ust. 6 Prawa telekomunikacyjnego określa granice roszczenia dostawcy usług telekomunikacyjnych w przypadku jednostronnego rozwiązania umowy przez abonenta lub przez dostawcę usług telekomunikacyjnych z winy abonenta tak, że "nie może przekroczyć określonej w umowie równowartości ulgi przyznanej abonentowi". Reasumując naliczenie przedmiotowej opłaty, co do zasady jest dopuszczalne.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, że wartości ulgi nie określono umowie. Nie wiadomo zatem czy taka ulga w ogóle została udzielona, a jeżeli tak, jaka jej wartość była brana pod uwagę przy wystawianiu samej noty obciążeniowej. Strona powodowa nie wykazała w jaki sposób jej poprzednik prawny naliczył opłatę i jakie składniki de facto obejmuje. Sąd w konsekwencji w żaden sposób nie miał możliwości zweryfikowania zasadności naliczenia właśnie takiej, a nie innej kwoty, a nadto nie mógł przyjąć innej kwoty minimalnej według swej oceny, bowiem brak było podstaw do zastosowania normy z art. 322 k.p.c.

W konsekwencji powód nie wykazał również roszczenia odsetkowego, które zostało naliczone od kwoty 1 915,99 złotych.

Biorąc pod uwagę powyższe sąd orzekł jak w punktach I. i II. wyroku.

Za podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach postępowania sąd przyjął art. 100 zd. 1 k.p.c. dokonując ich stosunkowego rozdzielnia. Powód wygrał w 9,08 %, zaś pozwany w 90,92 %. Pozwany winien zatem zwrócić powodowi tytułem kosztów procesu kwotę 101,42 złotych (9,08 % z 1.117 zł) – punkt III. wyroku. Opłata od pozwu wyniosła 200 zł. Sąd przyjął wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Opłata skarbowa od pełnomocnictwa wynosi 17 złotych. Od rzeczonej kwoty należało zasądzić odsetki ustawowe za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty (art. 98 § 1(1) k.p.c.).

W punkcie IV. wyroku przyznano na rzecz ustanowionego dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego kuratora wynagrodzenie w kwocie 442,80 złotych na podstawie § 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 roku w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej w związku z § 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Kwota ta stanowi 40% stawki minimalnej wynagrodzenia radcy prawnego powiększona o należny podatek VAT (603(4) § 3 k.p.c. i uchwała SN w sprawie o sygn. III CZP 37/22). Zgodnie z § 1 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej wysokość wynagrodzenia w sprawach wymagających przeprowadzenia rozprawy ustala się w kwocie wyższej niż określona w ust. 1, a nieprzekraczającej wskazanych stawek minimalnych, jeżeli uzasadnia to:

1) nakład pracy kuratora, w szczególności czas poświęcony na przygotowanie się do działania w postępowaniu, liczba stawiennictw w sądzie, w tym na rozprawach i posiedzeniach, czynności podjęte w sprawie;

2) wartość przedmiotu sporu;

3) stopień zawiłości sprawy.

W ocenie sądu nie zachodzą w sprawie niniejszej przesłanki do podwyższenia wynagrodzenia kuratora, albowiem nakład pracy kuratora nie był znaczy, wartość przedmiotu sporu niska, a sprawa nie miała zawiłego charakteru.

W punkcie V. wyroku sąd nakazał ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie kwotę 82,60 złotych tytułem wynagrodzenia kuratora, które zostało pokryte z sum budżetowych.