Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 października 2024 roku

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 11 października 2024 roku w W.

sprawy D. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania D. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

z dnia 5 maja 2023 roku, znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje D. S. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 1 maja 2023 roku do 31 stycznia 2028 roku.

UZASADNIENIE

D. S. w dniu 25 maja 2023r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 5 maja 2023r., znak: (...)odmawiającej renty z tytułu niezdolności do pracy, wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do ww. świadczenia. Uzasadniając swe stanowisko wskazała, że nie zgadza się z wydaną przez ZUS decyzją, a ocena lekarza orzecznika ZUS i Komisji Lekarskiej ZUS co do jej stanu zdrowia jest błędna, ponieważ cierpi na liczne schorzenia, w tym na: dysplazję stawów biodrowych, zespół przeciążeniowo- zwyrodnieniowy stawów, dyskopatię wielopoziomową kręgosłupa, bóle kręgosłupa szyjnego oraz jamistość rdzenia kręgowego. Schorzenia te powodują, że nie jest w stanie wykonywać pracy, szczególnie że jest osobą z wykształceniem średnim bez matury i dotychczas pracowała fizycznie (odwołanie z 25 maja 2023r., k. 3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie powołał się na okoliczność, że w orzeczeniu Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 14 marca 2023r. ustalono, że D. S. nie jest niezdolna do pracy. Następnie zacytowany został art. 14 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS , a poza tym organ rentowy podkreślił, że to orzeczenie Komisji Lekarskiej stanowi podstawę do wydania decyzji i ustalenia te są dla organu rentowego wiążące (odpowiedź na odwołanie z dnia 7 czerwca 2023r., k. 4 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

D. S. miała przyznane prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od listopada 2006r. do 31 stycznia 2023r. (wyrok Sądu Okręgowego Warszawa- Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 9 stycznia 2008r., k. 146 tom I a.r.; decyzja z dnia 5 marca 2008r., k. 158 tom I a.r.; decyzja z dnia 24 listopada 2008r., k. 266 tom I a.r.; wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 22 listopada 2011r., k. 336 tom I a.r.; decyzja z dnia 3 lutego 2012r., k. 345 tom I a.r.; wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 9 grudnia 2014r., k. 59 tom II a.r.; decyzja z dnia 10 lutego 2015r., k. 69 tom II a.r.; wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 stycznia 2017r., k. 157 tom II a.r.; decyzja ZUS z dnia 14 marca 2017r., k. 169 tom II a.r.; decyzja z dnia 9 października 2018r., k. 229 tom II a.r.; decyzja z dnia 10 lutego 2020r., k. 267 tom II a.r.; decyzja z dnia 15 lutego 2021r., k. 285 tom II a.r.).

W dniu 30 grudnia 2022r. ubezpieczona złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych ponowny wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy (wniosek z 30 grudnia 2022r., k. 297 tom II a.r.). W toku postępowania lekarz orzecznik ZUS wydał orzeczenie z dnia 14 marca 2023r., w którym wskazał, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy. Następnie Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 24 kwietnia 2023r. również ustaliła brak niezdolności do pracy. W związku z powyższym Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wydał w dniu 5 maja 2023r. decyzję odmawiającą prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Jednocześnie, powołując się na art. 15zc ustawy z 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U poz. 374 ze zm.), wskazał że dotychczas wypłacane świadczenie zostanie przedłużone na okres od 1 lutego 2023r. do 30 kwietnia 2023r. (orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 14 marca 2023r., k. 303 tom II a.r.; orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 24 kwietnia 2023r., k. 305 tom II a.r.; decyzja ZUS z 5 maja 2023r., k. 307 tom II a.r.).

Ubezpieczona odwołała się od powyższej decyzji, a Sąd postanowieniem z 20 czerwca 2023r. dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego ortopedy celem ustalenia, czy D. S. jest niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, a jeśli tak, to czy jest to niezdolność częściowa czy całkowita i na jaki okres, ze wskazaniem daty początkowej powstania tej niezdolności (postanowienie z dnia 20 czerwca 2023r., k. 6 a.s.).

W opinii z 4 października 2023r. biegły sądowy z zakresu ortopedii M. G., po przeprowadzeniu badania przedmiotowego oraz analizie dokumentacji medycznej, rozpoznał u D. S. dyskopatię kręgosłupa, stan po endoprotezoplastyce totalnej biodra prawego w przebiegu zmian zwyrodnieniowych spowodowanych dysplazją. Wskazał, że podczas badania ubezpieczona poruszała się z utykaniem na prawą kończynę dolną, bez zaopatrzenia medycznego. Siada i wstaje z podparciem, a w pozycji stojącej ma nieco spłycone krzywizny kręgosłupa, napięcie mięśni około kręgosłupowych jest wzmożone, bolesne przy palpacji i przy ruchach, a ruchy kręgosłupa wykonuje z ograniczeniem. Biegły stwierdził, że analiza przedstawionej dokumentacji, zebrany wywiad oraz przeprowadzone badanie, pozwalają stwierdzić, że ubezpieczona jest nadal częściowo niezdolna do pracy, a powodem niezdolności do pracy jest dysfunkcja biodra prawego i dysfunkcja kręgosłupa. Biegły podkreślił, że co prawda u ubezpieczonej wykonano operację naprawczą biodra prawego, ale wieloletni przebieg choroby spowodował powstanie istotnych zmian - w obrębie mięśni zaniki mięśniowe i osłabienie mięśni. Równocześnie biegły podkreślił, że w obrębie kośćca występują zmiany w obrębie szkieletu miednicy, a spowodowane jest to dysplazją i operacją osteotomii miednicy, co z kolei powoduje, że mimo prawidłowego osadzenia implantów nie uzyskano dobrej sprawności ruchowej biodra. Dodatkowo w przebiegu zmian zwyrodnieniowych i dyskopatycznych kręgosłupa występuje dysfunkcja. Biegły M. G., mając powyższe na względzie wskazał, że w jego opinii D. S. nie jest w stanie wykonywać pracy wymagającej stania, chodzenia, dźwigania, noszenia i pracy w pozycji wymuszonej. Poprawa jest możliwa po przekwalifikowaniu. W związku z powyższym biegły stwierdził dalszą częściową niezdolność do pracy na okres do 31 października 2025r. i zaznaczył, że poprawa stanu zdrowia w sensie ortopedycznym nie nastąpiła (opinia biegłego z zakresu ortopedii M. G. z dnia 4 października 2023r., k. 19-23 a.s.).

Z uwagi na zastrzeżenia organu rentowego zgłoszone do opinii ortopedycznej, postanowieniem z 27 października 2023r. Sąd dopuścił dowód z opinii innego biegłego sądowego ortopedy (postanowienie z 27 października 2023r., k. 34 a.s.).

W opinii z dnia 14 stycznia 2024r. biegły z zakresu ortopedii R. K., na podstawie dokumentacji medycznej i po wykonaniu badania ortopedycznego, stwierdził u ubezpieczonej chorobę dyskopatyczno-zwyrodnieniową kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego bez dysfunkcji czynnościowej, stan po endoprotezoplastyce podysplastycznej prawego stawu biodrowego (6 lipca 2018r.) ze średniego stopnia dysfunkcją czynnościową, a także stan po leczeniu operacyjnym zespołu cieśni obu nadgarstków i palca trzaskającego III ręki prawej bez dysfunkcji chwytno- manipulacyjnej rąk. Badanie ortopedyczne wykazało w kręgosłupie szyjnym i lędźwiowym niewielkie 5-stopniowe deficyty ruchów rotacyjnych, pozostałe ruchy prawidłowe, obwody kończyn górnych i dolnych równe i symetryczne, w prawym stawie barkowym 5-stopniowy deficyt rotacji wewnętrznej, pozostałe ruchy prawidłowe. W prawym stawie biodrowym użytkowy zakres ruchomości: zgięcie 90 stopni, rotacja zewnętrzna 15 stopni, rotacja wewnętrzna 5 stopni, a stabilność prawidłowa. Biegły wskazał na niewielkie zaniki mięśni pośladkowych, a także zwrócił uwagę na lekko utykający chód na prawą kończynę dolną, wydolny dynamicznie. Wskazał również, że ubezpieczona na palcach i piętach chodzi i stoi prawidłowo. W wyniku leczenia operacyjnego zespołu cieśni obu nadgarstków i palca trzaskającego III ręki prawej uzyskano prawidłową funkcję chwytno-manipulacyjną obu rąk. W wyniku endoprotezoplastyki prawego stawu biodrowego i rehabilitacji nastąpiła poprawa sprawności kończyny, która umożliwia uznanie ubezpieczonej za częściowo niezdolną do pracy fizycznej. Poprawa ta polega na uzyskaniu bezbólowego, użytkowego zakresu ruchomości oraz pełnej stabilności prawego stawu biodrowego, co potwierdza wynik badania RTG z dnia 23 sierpnia 2023r. Biegły zwrócił uwagę, że zgodnie z zaleceniami producentów endoprotez, jak i w piśmiennictwie ortopedycznym, wskazuje się, że endoproteza poprawia komfort życia, ale jest przeciwwskazaniem dla pracy fizycznej, której wykonywanie znacznie skraca „przeżywalność” endoprotezy ze względu na konieczność unikania czynności znacznie obciążających staw. Praca fizyczna w zawodzie piekarza lub jego pomocnika, wymagająca ciągłego stania i przenoszenia ciężarów obciąża staw biodrowy i może prowadzić do wcześniejszego obluzowania i konieczności wykonania zabiegu rewizyjnego, którego rokowania są najczęściej niepomyślne. Dodatkowo biegły podkreślił, że u D. S. występuje ograniczenie ruchomości kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego, co potwierdzają wyniki badań, które wykazują chorobę zwyrodnieniowo-dyskopatyczną odcinka szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa, ale nie jest to schorzenie dominujące. W przypadku ubezpieczonej zachodzi więc konieczność przekwalifikowania, dlatego D. S. jest częściowo niezdolna do pracy fizycznej okresowo od 1 lutego 2023r. do 31 października 2025r. (opinia biegłego sądowego ortopedy R. K. z dnia 14 stycznia 2024r., k. 42-44 a.s.).

Z uwagi na zastrzeżenia i wniosek organu rentowego (pismo procesowe z dnia 6 lutego 2024r., k. 54-55 a.s.), Sąd postanowieniem z 13 lutego 2024r. dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego specjalisty medycyny pracy (postanowienie z dnia 13 lutego 2024r., k. 56 a.s.).

W opinii z dnia 18 lipca 2024r. biegła ww. specjalności M. K. rozpoznała u D. S. chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa z dyskopatią szyjną i lędźwiową, stan po endoprotezoplastyce prawego stawu biodrowego z powodu zmian zwyrodnieniowych w przebiegu dysplazji w 2018r. oraz stan po leczeniu operacyjnym zespołu cieśni obu nadgarstków i palca trzaskającego III ręki prawej. Biegła wskazała, że ubezpieczona w 2018r. była leczona operacyjnie endoprotezoplastyką z powodu zmian zwyrodnieniowych biodra prawego w przebiegu dysplazji i dotąd odczuwa poprawę po leczeniu operacyjnym. Obecnie skarży się na bóle stawów łokciowych, zwłaszcza lewego, bóle kręgosłupa w odcinku szyjnym i lędźwiowym z promieniowaniem bólu do obu barków, bóle lewego stawu biodrowego i znajduje się pod opieką ortopedy oraz przechodziła rehabilitację. W 2022r. była operowana z powodu obustronnego zespołu kanału cieśni nadgarstka i palca trzaskającego ręki prawej. Podczas badania poruszała się samodzielnie z utykaniem na prawą kończynę dolną. Biegła po dokonaniu analizy dokumentacji zawartej w aktach sprawy i aktach ZUS, w tym badań i opinii dwóch biegłych ortopedów, przeprowadziła wywiad zawodowy, badanie podmiotowe i przedmiotowe ubezpieczonej i zaznaczyła, że w opinii biegłych z zakresu ortopedii wskazano na brak poprawy stanu zdrowia ubezpieczonej oraz na okoliczność, że stan zdrowia nie rokuje poprawy w kierunku podjęcia pracy zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji. Biegła zwróciła także uwagę, że u D. S. dodatkowo rozpoznana jest choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa z dyskopatią szyjną i lędźwiową, a w opiniach biegłych ortopedów w jej przebiegu występuje dysfunkcja. W związku z tym w przypadku ubezpieczonej nadal przeciwwskazana jest praca fizyczna z dźwiganiem, w wymuszonej pozycji ciała, w zmiennych warunkach klimatycznych (co podkreślili również biegli z dziedziny ortopedii) - stąd wniosek, że w stanie zdrowia nie nastąpiła poprawa. Biegła z dziedziny medycyny pracy podkreśliła, że nie widzi zasadności przekwalifikowania zawodowego z uwagi na wiek ubezpieczonej, której trudno byłoby wrócić do zawodu wyuczonego w wieku 54 lat, chociażby z uwagi na rozwój nowych technologii. Mając powyższe na względzie ubezpieczona jest nadal częściowo niezdolna do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji od czasu ustania poprzedniego świadczenia, tj. od 1 lutego 2023r., na okres dalszych 5-ciu lat (opinia biegłej z zakresu medycyny pracy z dnia 18 lipca 2024r., k. 83-85 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o zebrane w sprawie dokumenty, w tym dokumentację medyczną D. S. konieczną w procesie opiniowania przez biegłych sądowych oraz dokumenty obrazujące przebieg postępowania przed organem rentowym. Zostały one ocenione jako wiarygodne, ponieważ ich treść oraz forma nie budziła zastrzeżeń.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły także opinie wydane przez biegłych sądowych: ortopedów M. G. i R. K. oraz specjalistkę z zakresu medycyny pracy M. K.. Zostały one sporządzone w sposób rzetelny i fachowy, z uwzględnieniem dostępnej w sprawie dokumentacji medycznej ubezpieczonej oraz po przeprowadzeniu badań. Ponadto prezentowane przez biegłych wnioski dotyczące istnienia u ubezpieczonej częściowej niezdolności do pracy oraz czasu, od kiedy taka niezdolność do pracy powinna być orzeczona, mają charakter stanowczy i jednoznaczny, a poza tym zostały wyczerpująco uzasadnione oraz są spójne.

Organ rentowy zakwestionował opinię biegłego ortopedy M. G., co doprowadziło do wydania opinii przez innego specjalistę z tej dziedziny R. K., który potwierdził stanowisko poprzednika. Mimo tego organ rentowy nadal zgłaszał zastrzeżenia, wskazując na okoliczność, że opinia, jaką wydał R. K., nie uwzględniła wpływu kwalifikacji zawodowych ubezpieczonej na możliwość podjęcia zatrudnienia, pomimo deficytów sprawności jej organizmu. Argumentacja organu rentowego koncentrowała się głównie na okoliczności, że ubezpieczona z wykształcenia jest technikiem żywności i mogłaby wykonywać pracę umysłową. Wobec tego Sąd, uwzględniając wniosek, jaki zgłosił organ rentowy, zlecił wydanie opinii biegłej z zakresu medycyny pracy. Specjalistka z tej dziedziny M. K. wskazała, że D. S. byłoby trudno wrócić do zawodu wyuczonego, chociażby ze względu na wiek oraz okoliczność, że nigdy w wyuczonym zawodzie nie pracowała. Zarazem biegła podtrzymała stanowisko ortopedów w zakresie nadal istniejącej, od 1 lutego 2023r., częściowej niezdolności do pracy. Wydłużyła jedynie czas, na jaki taka niezdolność do pracy powinna być orzeczona, a także wskazała na brak podstaw do przekwalifikowania zawodowego ubezpieczonej, co szeroko uzasadniła. Organ rentowy nie zgłosił zastrzeżeń do opinii wydanej przez biegłą z zakresu medycyny pracy. Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy ocenił, iż nie ma podstaw do dalszego prowadzenia postępowania dowodowego. Wszystkie opinie biegłych sądowych, wydane w sprawie, zostały ocenione jako rzetelne, z tym że podstawę rozstrzygnięcia, jako najbardziej rozbudowana i pogłębiona z uwagi na specjalizację, stanowiła opinia biegłej M. K..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Dokonując rozważań dotyczących zasadności odwołania, w pierwszej kolejności wskazać należy, że renta z tytułu niezdolności do pracy może być przyznana ubezpieczonemu, który spełnia łącznie przesłanki określone w art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 1251, dalej jako ustawa emerytalna), a więc:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, 5 lit. a, pkt 6 i 12 albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów,

4)  nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

W przypadku ubezpieczonej, z uwagi na to, że pobierała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, przyznaną do 31 stycznia 2023r., Sąd nie badał przesłanek warunkujących przyznanie świadczenia rentowego, określonych w art. 57 ust. 1 pkt 2 - 4 ustawy emerytalnej. W oparciu o art. 61 wskazanej ustawy prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy. Przez ustąpienie prawa do renty należy rozumieć sytuację określoną w art. 102 ust. 1 ustawy emerytalnej, czyli upływ okresu czasu, na jaki świadczenie zostało przyznane. W przypadku postępowania o przywrócenie prawa do renty koniecznym i jedynym warunkiem jej ponownego przyznania jest zatem ustalenie tylko jednej z przesłanek warunkujących przyznanie prawa do świadczenia, tj. niezdolności do pracy. Tę przesłankę zatem Sąd w przedmiotowej sprawie badał jako jedyną. Konieczne jest w związku z tym przypomnienie, że niezdolność do pracy jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu (art. 12 ustawy emerytalnej). Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej) (por. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 stycznia 2004r., II UK 222/03).

Przepis art. 12 ustawy emerytalnej rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy - całkowitą i częściową. Zgodnie z ust. 3 ww. przepisu, częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z kolei całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 grudnia 2000r., II UKN 134/00 i z dnia 7 września 1979r., II URN 111/79). Dokonując analizy pojęcia „całkowita niezdolność do pracy" należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy). Osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej jest więc osoba, która spełniła obydwa te kryteria, czyli jest dotknięta upośledzeniem zarówno biologicznym, jak i ekonomicznym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2004r., I UK 28/04). Z kolei wyjaśnienie częściowej niezdolności do pracy i treści pojęcia „pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji” wymaga uwzględnienia zarówno kwalifikacji formalnych (czyli zakresu i rodzaju przygotowania zawodowego udokumentowanego świadectwami, dyplomami, zaświadczeniami), jak i kwalifikacji rzeczywistych (czyli wiedzy i umiejętności faktycznych, wynikających ze zdobytego doświadczenia zawodowego) ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2006r., I UK 103/06). Dopiero zatem zmiana zawodu w ramach posiadanych kwalifikacji i brak rokowań odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu dają podstawę do przyznania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 października 2009r., II UK 106/09, z dnia 8 maja 2008r., I UK 356/07, z dnia 11 stycznia 2007r., II UK 156/06 i z dnia 25 listopada 1998r., II UKN 326/98). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lutego 2006r. ( I PK 153/05) częściowej niezdolności do pracy, polegającej na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, nie wyklucza możliwość podjęcia przez ubezpieczonego pracy niżej kwalifikowanej. Ubezpieczony, który jest częściowo niezdolny do pracy może być jednocześnie z samej definicji zdolny do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami w nieznacznym stopniu. Tak samo, gdy ubezpieczony wykonuje pracę, która nie jest zgodna z posiadanymi kwalifikacjami, a już na pewno, gdy jest pracą poniżej poziomu posiadanych kwalifikacji. Aktualny jest zatem pogląd o konieczności ujmowania łącznie aspektu medycznego i ekonomicznego niezdolności do pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999r., II UKN 675/98).

W orzecznictwie przyjmuje się również (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 sierpnia 2003r., II UK 11/03 oraz z dnia 5 lipca 2005r., I UK 222/04), że decydującą dla stwierdzenia niezdolności do pracy jest utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu przy braku rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Gdy więc biologiczny stan kalectwa lub choroba, nie powodują naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, to brak prawa do tego świadczenia. Prawa tego nie można w szczególności wywodzić z przewidzianych w art. 13 ustawy emerytalnej przesłanek, a więc: stopnia naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwości wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowości przekwalifikowania zawodowego, przy wzięciu pod uwagę rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych, bowiem odnoszą się one tylko do ustalania stopnia lub trwałości niezdolności do pracy. Są więc bez znaczenia, jeżeli aspekt biologiczny (medyczny) wskazuje na zachowanie zdolności do pracy. Obiektywna możliwość podjęcia dotychczasowego lub innego zatrudnienia, zgodnie z poziomem kwalifikacji, wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych może być brana pod uwagę tylko wówczas, gdy ubiegający się o rentę jest niezdolny do pracy z medycznego punktu widzenia, gdyż oba te aspekty muszą występować łącznie ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999r., sygn. akt II UKN 675/98). O niezdolności do pracy nie decyduje więc niemożność podjęcia innej pracy warunkowana wiekiem, poziomem wykształcenia i predyspozycjami psychofizycznymi, lecz koniunkcja niezdolności do pracy z niezdolnością do przekwalifikowania się do innego zawodu.

Ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania zatrudnienia wymaga wiadomości specjalnych. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dotyczących prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, do dokonywania ustaleń w zakresie oceny stopnia zaawansowania chorób oraz ich wpływu na stan czynnościowy organizmu, uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie Sądowi należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Dlatego też opinie sądowo - lekarskie sporządzone w sprawie przez lekarzy specjalistów, mają zasadniczy walor dowodowy dla oceny schorzeń wnioskodawcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 11 lutego 2016r., III AUa 1609/15).

Badając istnienie analizowanej, a w przedmiotowej sprawie spornej przesłanki warunkującej przyznanie ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych: ortopedów M. G. i R. K. oraz specjalistki z zakresu medycyny pracy M. K.. Ocena opinii została już zaprezentowana w części obejmującej ocenę dowodów, dlatego w tym miejscu, przypominając ją tylko ogólnie, należy jeszcze raz zaakcentować, że wszystkie wydane w sprawie opinie zostały rzetelnie oraz jasno i przekonująco uzasadnione. Sąd oparł się na tych opiniach, ponieważ zawierają spójne wnioski co do częściowej niezdolności do pracy ubezpieczonej.

Organ rentowy w toku postępowania zakwestionował wydaną opinię biegłego z zakresu ortopedii M. G., wskazując na okoliczność, że ubezpieczona posiada wykształcenie, które umożliwia jej pracę umysłową i nie musi wykonywać pracy fizycznej. Mając powyższe na względzie organ rentowy wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego ortopedy. Kolejny biegły z tej dziedziny R. K. przedstawił tożsame wnioski co do stanu zdrowia ubezpieczonej, jak biegły M. G.. Organ rentowy, nie zgadzając się z opinią wydaną przez tego biegłego, wniósł o wydanie opinii przez specjalistę z zakresu medycyny pracy, wskazując przy tym, że opinia ortopedyczna nie uwzględnia wpływu kwalifikacji zawodowych ubezpieczonej na możliwość podjęcia zatrudnienia pomimo deficytów sprawności organizmu. Biegła z zakresu medycyny pracy M. K. wskazała na brak zasadności przekwalifikowania zawodowego D. S., ponadto zwróciła uwagę na brak możliwości powrotu do zawodu wyuczonego przez ubezpieczoną ze względu na trudności, jakie by się z tym wiązały. W pozostałym zakresie M. K. wyraziła tożsame stanowisko jak biegli z zakresu ortopedii, konkludując, że D. S. jest nadal częściowo niezdolna do pracy. Powyższe oznacza, że tożsame opinie, niezgodne ze stanowiskiem ZUS, wydało w sprawie trzech biegłych – dwóch z zakresu ortopedii i specjalistka z zakresu medycyny pracy. Ocena stanu zdrowia ubezpieczonej była więc kompleksowa, a poza tym dokonana została nie tylko przez jednego specjalistę, lecz przez kilku, których wnioski są zgodne. Organ rentowy ostatecznie nie zgłosił zastrzeżeń do opinii biegłej z zakresu medycyny pracy i zgodził się z wnioskami płynącymi z tejże opinii. Należy równocześnie podkreślić, że organ rentowy nie kwestionował okoliczności, że ubezpieczona nie jest w stanie pracować fizycznie - tak jak pracowała dotychczas. Koncentrował się raczej na możliwości wykonywania pracy umysłowej przez ubezpieczoną w ramach wyuczonego zawodu technika żywności. Należy jednak zauważyć, że jak zasadnie wskazała biegła z zakresu medycyny pracy, ubezpieczonej w jej wieku trudno byłoby wrócić do zawodu wyuczonego, chociażby ze względu na rozwój technologii. Ponadto, jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, ubezpieczona nigdy w wyuczonym zawodzie nie pracowała, zatem tym bardziej mało realne jest podjęcie przez nią takiego zatrudnienia.

Podsumowując, Sąd wbrew stanowisku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ustalił że ubezpieczona jest osobą nadal częściowo niezdolną do pracy. Do 31 stycznia 2023r. pobierała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, która została przedłożona do 30 kwietnia 2023r. na podstawie ustawy z 2 marca 2020r., dlatego przyznanie świadczenia nastąpiło od 1 maja 2023r. Jeśli chodzi zaś o okres, do kiedy powinna być orzeczona częściowa niezdolność do pracy, to Sąd - zgodnie z opinią biegłej z zakresu medycyny pracy, której ZUS nie zakwestionował - przyjął, że powinno być to 5 lat, liczone od 1 lutego 2023r., a więc okres do 31 stycznia 2028r. Zgodnie z powyższym decyzja odmawiająca ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy została zmieniona na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.