Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 czerwca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 1 czerwca 2021 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) BANK S.A. w W.

przeciwko B. K.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 9 grudnia 2019 r. sygn. akt I C 160/19

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie III w ten sposób, że określone tam raty miesięczne podwyższa do kwot po 700 zł (siedemset złotych);

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

SSA Izabella Dyka SSA Sławomir Jamróg SSA Barbara Baran

Sygn. akt I ACa 328/20

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 9 grudnia 2019 r. sygn. akt I C 160/19 Sąd Okręgowy w Kielcach zasądził od B. K. na rzecz (...) Bank SA w W. kwotę 66 310,34 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, o jakich mowa w art. 481 § 21 kc za okres od dnia 23 sierpnia 2018 r. do dnia 9 grudnia 2019 r. oraz kwotę 5 438,52 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 sierpnia 2018 r. do dnia 9 grudnia 2019 r. (pkt I), umorzył postepowanie co do kwoty 5 300 zł (pkt II) a zasądzoną w pkt I należność rozłożył na miesięczne raty po 200 zł każda z nich, płatne poczynając od daty uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do 10 dnia każdego miesiąca, z zastrzeżeniem, że w razie braku płatności którejkolwiek z rat w terminie, cała należność stanie się natychmiast wymagalna.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowił następujący stan faktyczny :

W dniu 11 lipca 2017 roku strony zawarły umowę konsolidacyjnego kredytu gotówkowego nr (...), w której powód udzielił pozywanej na okres 120 miesięcy kredytu w kwocie 73 518,60 zł na sfinansowanie potrzeb konsumpcyjnych i na spłatę kredytów. Kredyt oprocentowany był według stałej stopy procentowej, która w dniu podpisania umowy wynosiła 9,19 % w stosunku rocznym. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosiła 21 %. Pozwana zobowiązała się z dokonywać spłat kredytu w ratach po 938,88 zł miesięcznie. Strony postanowiły, że w przypadku opóźnienia w terminowym regulowaniu przez pozwaną zobowiązań wynikających z umowy, od kwoty nie spłaconych w terminie zobowiązań bank będzie pobierał podwyższone odsetki w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie określonych w art. 481 § 2 ¹ kc. Strony uzgodniły, że bank jest uprawniony do wypowiedzenia umowy zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia w razie opóźnienia kredytobiorcy zapłatą pełnej raty wynikającej z harmonogramu spłat, pod warunkiem wezwania kredytobiorcy do zapłaty zaległości w terminie nie krótszym niż 14 dni roboczych i braku spłaty zaległości w odpowiedzi na to wezwanie. Pozwana w listopadzie 2017 roku zaprzestała płatności rat.

Po wcześniejszym uprzedzeniu pismem z dnia 16 kwietnia 2018 roku powód złożył pozwanej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy.

Na dzień 22 sierpnia 2018 roku zadłużenie pozwanej z powyższego tytułu wynosiło 77 048,86 zł, na co składają się: należność główna ( niespłacony kapitał ) i odsetki za opóźnienie naliczone od kwoty nie spłaconego kapitału od dnia 2 stycznia 2018 roku do dnia 22 sierpnia 2018 roku w kwocie 2 054,94 zł.

Przy tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy odwołując się do art. 69 ust. 1 i art., 75 c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe uznał wymagalność długu, a w konsekwencji zasadność powództwa.

Zdaniem Sądu Okręgowego zaistniał jednak szczególnie uzasadniony wypadek o jakim mowa w art. 320 kc . Z uwagi na inne jeszcze zobowiązania pozwana nie jest w stanie zapłacić powodowi całej należności jednorazowo. Nie posiada też ona żadnego majątku, z którego powód mógłby przeprowadzić skuteczną egzekucję. Ponadto pozwana ma chorego syna, który nie jest w stanie samodzielnie utrzymać się z otrzymywanej renty w kwocie 934 zł. Pozwana jest zmuszona pomagać mu również finansowo. W tej sytuacji za uzasadniony Sąd uznał wniosek pozwanej o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty. Takie rozstrzygnięcie skutkowało zasądzeniem odsetek za opóźnienie tylko do daty wyroku, zastrzegając jednak, że w razie braku płatności którejkolwiek z rat w terminie, cała należność stanie się natychmiast wymagalna. Określając wysokość rat Sąd uwzględnił wniosek pozwanej uznając, ze określenie wyższej raty miałoby charakter jedynie iluzoryczny. W zakresie cofniętego żądania Sąd umorzył postępowanie na podstawie art. 355 kpc

Apelację od tego wyroku wniosła strona powodowa zaskarżając wyrok w części w jakiej Sąd Okręgowy rozłożył zasądzone świadczenie na raty, zarzucając :

1.naruszenie przepisu postępowania, tj. art. 233 §1 k.p.c., co miało istotny wpływ na wynik spraw poprzez błędne przyjęcie przez Sąd na podstawie zebranego materiału dowodowego, że w sprawie zachodziły podstawy do rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty, podczas gdy brak był obiektywnych dowodów potwierdzających, że wystąpiły nadzwyczajne okoliczności uzasadniając rozłożenie świadczenia na raty,

2. naruszenie przepisu postępowania, tj. art. 320 k.p.c., co miało istotny wpływ na wynik spraw poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i rozłożenie świadczenia na raty, podczas gdy ustalony przez Sąd stan faktyczny nie dawał podstaw do zastosowania powyższego przepisu,

Strona powodowa wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez zasądzenie należności bez rozłożenia na raty ewentualnie rozłożenie zasądzonej należności na miesięczne raty w kwotach po 700 zł płatnych do 10 dnia każdego miesiąca z zastrzeżeniem, że w razie braku płatności którejkolwiek z rat w terminie, cała należność stanie się natychmiast wykonalna.

Pozwana w pismach z dnia 20 lipca 2020r. oraz z dnia 3 września 2020r. podniosła, że ona sama albo jej syn spłaca częściowo raty w wysokości 200zl .

Rozpoznając apelację Sąd drugiej instancji uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego i zważył co następuje:

W pierwszej kolejności trzeba podkreślić, że ocena wymagalności i wysokość obowiązku pieniężnego pozostaje poza granicami kognicji wynikającej z zakresu apelacji.

Nie jest zasadny zarzut naruszenia art. 233§1 k.p.c., skoro strona powodowa nie wskazuje na jakie fakty zostały wadliwie ustalone. Podnosząc brak nadzwyczajnych okoliczności uzasadniających rozłożenie świadczenia na raty, strona powodowa w istocie kwestionuje ocenę faktów i naruszenie art. 320 k.p.c. Co do samej zasady naruszenia tego przepisu zarzut strony powodowej nie jest zasadny.

Stosownie do przepisu art. 320 k.p.c., w szczególnie uzasadnionych wypadkach, sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Przepis ten daje sądowi możliwość wydania orzeczenia zasądzającego roszczenie powoda z uwzględnieniem interesów pozwanego co do odroczenia w czasie spełnienia świadczenia. Ze względu na stan majątkowy pozwanej i jej sytuację rodzinną spełnienie całego świadczenia jednorazowo, niezwłocznie byłoby co najmniej utrudnione.

Instytucja rozłożenia na raty powinna jednak służyć interesom obu stron – pozwanej pozwolić spełnić świadczenie w dłuższym okresie czasu, ale też powodowi powinna zapewniać uzyskanie świadczenia w rozsądnym czasie bez konieczności wszczynania postępowania egzekucyjnego. Z uwagi jednak na to, że rozłożenie na raty przynosi korzyści przede wszystkim dla pozwanego, sposób zasądzenia tego świadczenia powinien być tak określony by nie naruszać nadmiernie interesów wierzyciela. Kondycja finansowa dłużniczki i jej postawa tj uiszczanie częściowo należności, mimo braku prawomocności orzeczenia, pozwalają przypuszczać, że rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty ma szanse na realizację i umożliwi w ten sposób zaspokojenie wierzyciela, stąd zastosowanie przepisu art. 320 k.p.c. było co do zasady uzasadnione.

Należy jednak wskazać, że określając kwotę rat Sąd pierwszej instancji przekroczył reguły uznaniowości sędziowskiej. Treść punktu pierwszego wskazuje, że wierzytelność z odsetkami wynosiła na chwilę orzekania 99.835,68zł. Oznacza to, że spłata została rozłożona na 499 rat a więc na ponad 40 lat, co praktycznie nie daje szans na spłatę długu za życia powódki. Ponadto rozłożenie spłaty na raty po dwieście złotych, przy tak długim okres spłaty, jest nie do zaaprobowania, w sytuacji, gdy powstanie zadłużenia było wynikiem niewywiązania się pozwanej z warunków umowy zawartej przez nią dobrowolnie. Rozłożenie na raty stawiałoby powódkę w daleko lepszej sytuacji niż wynikało to z samej umowy kredytowej. Sposób rozstrzygnięcia zawartego w punkcie III rażąco narusza interes wierzyciela tym bardziej, że wskazany tam sposób rozłożenia na raty nie gwarantował wierzycielowi odsetek za opóźnienie od kwoty należności postawionej w stan w wymagalności w wypadku opóźnienia w spłacie rat. W tym jednak zakresie granice apelacji nie pozwalają na modyfikację, tym bardziej w braku zarzutów strony powodowej co do takiej redakcji orzeczenia. Podzielając więc stanowisko Sądu pierwszej instancji, że w sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek o jakim mowa w art. 320 k.p.c. , Sąd Apelacyjny uznał jednak zasadność ewentualnego wniosku strony powodowej o podwyższenie rat do kwot po 700 zł miesięcznie. Stanowisko pozwanej, że może ona płacić jedynie 200 zł miesięcznie nie może być decydujące, w sytuacji gdy w umowie o kredyt deklarowała możliwość spłaty rat kredytu w wysokości ok. 1000zł. Nie wykazano, że od tego czasu zmniejszyły się możliwości zarobkowe pozwanej. Argumenty B. K. o spłacaniu innych zobowiązań nie są wystarczające. Interes innych wierzycieli nie może bowiem uzyskać prymatu i zaspokojenie ich musi mieć proporcjonalny charakter. Także nie przekonują argumenty, że musi ona pomagać synowi w aspekcie twierdzeń pozwanej, że spłat rat dokonywał jej syn (k 129).

Wobec powyższego, uwzględniając częściowo wniosek strony powodowej, Sąd drugiej instancji zmienił na podstawie art. 386§1 k.p.c. pkt III zaskarżonego wyroku, podwyższając raty miesięczne do kwot po 700 zł.

Dalej idącą apelację oddalono na podstawie art. 385 k.p.c. Zarzuty strony pozwanej kwestionującej podstawy do rozłożenia świadczenia na raty wskazywały, że szczególnie dotkliwa dla banku jest sytuacja, w której brak jest zastrzeżenia , że w razie braku spłat w terminie, cała zasądzona należność staje się wymagalna. Takie jednak zastrzeżenie znalazło się w zaskarżonym wyroku, co osłabia argumentację apelującej (...) Bank S.A. w W..

Częściowe tylko uwzględnienie żądania zawartego w apelacji pozwalało na wzajemne zniesienie kosztów postepowania apelacyjnego w oparciu o art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c.

SSA Izabella Dyka SSA Sławomir Jamróg SSA Barbara Baran