Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 września 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Beata Kurdziel (spr.)

Sędziowie: SSA Grzegorz Krężołek

SSA Rafał Dzyr

Protokolant: Julia Grabowska

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2023 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Zakładu (...) Sp. z o.o.
w O.

przeciwko Gminie (...)

o zobowiązanie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 19 listopada 2021 r. sygn. akt VII GC 143/18

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 4050 (cztery tysiące pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, w którym je zasądzona, do dnia zapłaty.

Sygn. akt I AGa 51/22

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie

z dnia 25 września 2023 r.

Strona powodowa Zakład (...) Sp. z o.o. w O. domagała się zobowiązania pozwanej Gminy (...) do złożenia oświadczenia woli o treści: „Gmina (...) nabywa od Zakładu (...) Sp. z o.o. w O. sieć wodociągową o długości 2432,80 mb, zlokalizowaną na działkach o nr ewidencyjnych (...) (obręb (...)), (...), (...), (...) (obręb(...)) w miejscowości W. i J., gmina (...), jednostka ewidencyjna (...) (...) (...), obszar wiejski, wybudowaną na podstawie zgłoszenia budowy sieci z 17.11.2015 roku złożonego do Starosty (...) w oparciu o projekt budowlany, za cenę 203 740 zł płatną w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku.

Na uzasadnienie żądania podała, że w 2014 roku zwróciła się do pozwanej Gminy z wnioskiem o rozpatrzenie możliwości doprowadzenia przez Gminę sieci wodociągowej do (...) Instalacji Przetwarzania (...) strony powodowej, zlokalizowanej w J. przy ul. (...). Wiązało się to z konieczności zwiększonego zapotrzebowania na wodę w związku z rozszerzeniem przez powodowy Zakład profilu działalności gospodarczej o prowadzenie schroniska oraz planowaną inwestycją w postaci rozbudowy kwatery składowiska odpadów. Pozwana Gmina odmówiła budowy sieci, twierdząc, że jest to przyłącze i strona powodowa powinna sama je wybudować. W dniu 29.09.2014 roku po przeprowadzonej kontroli bezpieczeństwa przeciwpożarowego Komendant Państwowej Straży Pożarnej w O. wydał decyzję nakazującą zapewnienie dla strony powodowej zaopatrzenia w wodę do zewnętrznego gaszenia pożarów w ilości 40 dm ^{( 3)}/s z hydrantów zewnętrznych lub zapewnienie wymaganego zapasu wody w przeciwpożarowym zbiorniku wodnym. Pismem z 16.03.2016 roku pozwana Gmina odmówiła realizacji sieci wodociągowej z uwagi na brak środków finansowych na ten cel. Z uwagi na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa przeciwpożarowego dla (...) Instalacji Przetwarzania (...) i przeprowadzenia dwóch ważnych inwestycji, powodowy Zakład podjął decyzję o budowie zbiornika przeciwpożarowego i budowie sieci wodociągowej mającej zapewnić odpowiednią ilość wody dla zbiornika przeciwpożarowego. W dniu 10.06.2015 roku powód uzyskał od Zakładu (...) w K., jednostki organizacyjnej Gminy, warunki techniczne na budowę wodociągu (...), zaś w dniu 2.11.2015 roku decyzję o zezwoleniu na lokalizację wodociągu w pasie drogowym drogi publicznej gminnej na działkach nr (...) w miejscowości W. i nr (...), (...), (...) w miejscowości J.. Wybudowany na koszt strony powodowej wodociąg został odebrany w dniu 6.06.2016 roku i przyłączony do sieci gminnej w dniu 16.05.2016 roku. Z tytułu realizacji sieci wodociągowej strona powodowa poniosła koszty w kwocie 203 740 zł. Po zakończeniu budowy sieci wodociągowej powodowy Zakład zwrócił się do pozwanej Gminy o zawarcie umowy o odpłatne przekazanie sieci wodociągowej na rzecz Gminy. Gmina odmawia przejęcia sieci twierdząc, że nie spełnia ona wymagań technicznych. Powodowy Zakład wybudował urządzenia przesyłowe, poniósł koszty ich budowy oraz jest ich właścicielem, zaś pozwana Gmina jest przedsiębiorstwem przesyłowym, do sieci którego urządzenia zostały przyłączone.

W odpowiedzi na pozew pozwana Gmina wniosła o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu podniosła, że w następstwie wniosku strony powodowej z 12.09.2016 roku o zawarcie umowy o odpłatne przekazanie Gminie wybudowanej sieci wodociągowej za zwrotem poniesionych przez powoda kosztów budowy w kwocie 137 812,89 zł, zwróciła się o przekazanie dokumentacji związanej z budową i odbiorem sieci celem analizy umożliwiającej podjęcie decyzji o odpłatnym przejęciu wodociągu. W przekazanej przez powodowy Zakład dokumentacji brak było kluczowych dokumentów tj. protokołów badania wydajności i ciśnienia w hydrantach przeciwpożarowych. Z relacji pracowników Zakładu (...) w K., obecnych w trakcie takich badań przeprowadzonych podczas odbioru końcowego robót wynikało, że próby ciśnieniowe wyszły niepoprawnie. Pozwana Gmina wskazała, że do pisma z 27.04.2017 roku powodowy Zakład przesłał stronie pozwanej protokoły z włączenia wodociągu do sieci gminnej i z badania prób szczelności. Podczas przyłączenia wodociągu do sieci gminnej nie wykonano prób wydajności hydrantów. Dopiero w dniu 20.06.2017 roku strona powodowa doręczyła Gminie protokół z 10.06.2016 roku dotyczący analizy wydajności sieci do celów przeciwpożarowych. Z pomiarów wykonanych przez firmę (...) zO. wynikało, że hydranty przeciwpożarowe (...) na gminnej sieci wodociągowej W.-J. nie spełniają wymagania wydajności oraz ciśnienia. W związku z treścią protokołu z 10.06.2016 roku pozwana Gmina poinformowała powoda w piśmie z 29.06.2017 roku o braku możliwości odpłatnego przejęcia wybudowanej przez Spółkę sieci wodociągowej z uwagi na to, że nie spełnia ona warunków technicznych przewidzianych przepisami prawa. Pozwana Gmina podniosła nadto, że roszczenie powoda jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego - art. 5 k.c. Odpłatne nabycie przez Gminę sieci wodociągowej naraziłoby ją na konieczność poniesienia dodatkowych, wysokich kosztów związanych z obowiązkiem doprowadzenia sieci do stanu technicznego zgodnego z przepisami. Odpłatne nabycie sieci przez Gminę nie znajduje nadto żadnego ekonomicznego uzasadnienia i naraża ją na zarzut niegospodarności. W przypadku uznania, że po stronie Gminy powstał obowiązek odpłatnego nabycia od strony powodowej wodociągu, strona pozwana wniosła o pomniejszenie kwoty 203 740 zł o kwotę stanowiącą koszty doprowadzenia przez Gminę wodociągu do stanu technicznego spełniającego wymogi rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 24.07.2009 roku.

Wyrokiem z 19 listopada 2021 roku, Sąd Okręgowy w Kielcach zobowiązał Gminę (...) do złożenia oświadczenia woli o nabyciu od Zakładu (...) Spółki z o.o. w O. sieci wodociągowej o długości 2 432,80 mb, zlokalizowanej na działkach o numerach ewidencyjnych (...) (obręb (...)), (...), (...), (...) (obręb(...)) w miejscowościach W. i J., gmina (...), jednostka ewidencyjna (...) (...)-obszar wiejski, wybudowanej na podstawie zgłoszenia budowy sieci z dnia 17.11.2015 r. złożonego do Starosty (...), za wynagrodzeniem w kwocie 120 589,20 złotych płatnej w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku (pkt I), oddalił powództwo w pozostałej części (pkt II) oraz zasądził od Gminy (...) na rzecz Zakładu (...) Spółki z o.o. w O. kwotę 9 295,60 zł tytułem kosztów procesu (pkt III).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Strona powodowa jest przedsiębiorcą, którego głównym przedmiotem działalności jest gospodarka odpadami. Pozwana Gmina jest jednym ze wspólników powodowej spółki.

Na potrzeby swojego zakładu usytuowanego w miejscowości J. przy ul. (...), w tym cele socjalno-bytowe powodowy Zakład czerpał wodę z własnego ujęcia ze studni głębinowej. Była to woda złej jakości o dużej zawartości żelaza. W 2013 roku zostało oddane do użytku schronisko dla zwierząt, co skutkowało zwiększonym zapotrzebowaniem na wodę przeznaczoną do picia. Spółka planowała także rozbudowę składowiska odpadów. W związku z powyższym podjęła w 2014 roku kroki zmierzające do zapewnienia zakładowi potrzebnej ilości i jakości wody.

W piśmie z dnia 30.07.2014 roku powodowa spółka zwróciła się do pozwanej Gminy z prośbą o rozważenie możliwości zasilenia zakładu przy ul. (...) w wodę z sieci wodociągowej. Swoją prośbę uzasadniła znacznym zwiększeniem zużycia wody przeznaczonej do spożycia w związku z uruchomieniem schroniska dla zwierząt oraz złą jakością wody ze studni zaopatrującej dotychczas stronę powodową w wodę.

Decyzją z dnia 29.09.2014 roku Komendant Powiatowy Państwowej Straży Pożarnej w O., w wyniku przeprowadzonych w dniach 19-20.08. i 29.09.2014 roku czynności kontrolnych, nakazał powodowej spółce zapewnienie do 30.12.2015 roku zaopatrzenia w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru w ilości 40 dm ³/s z hydrantów zewnętrznych zlokalizowanych w wymaganej przepisami odległości i o określonych parametrach wydajności i ciśnienia lub zapewnienie wymaganego zapasu wody w przeciwpożarowym zbiorniku wodnym. Jako podstawę prawną wskazano w decyzji przepisy ustawy z 24.08.1991 roku o ochronie przeciwpożarowej i przepisy rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 24.07.2009 roku w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych. Z uzasadnienia decyzji wynikało, że zakład strony powodowej składający się z szeregu obiektów produkcyjno-magazynowych, budynku socjalno-bytowego i kwatery składowiska odpadów, jako zaopatrzenie wodne do zewnętrznego gaszenia pożaru posiadał jeden hydrant zlokalizowany na własnej sieci wodociągowej zasilanej ze studni głębinowej.

W piśmie z dnia 30.09.2014 roku skierowanym do pozwanej Gminy powodowy Zakład ponownie zwrócił się z wnioskiem o doprowadzenie przez Gminę sieci wodociągowej do zakładu zlokalizowanego w J. przy ul. (...). Strona powodowa powołała się na argumenty zawarte we wcześniejszym piśmie z 30.07.2014 roku oraz na wynikającą z decyzji z 29.09.2014 roku wydaną przez Państwową Straż Pożarną, konieczność doprowadzenia wody w celu zapewnienia bezpieczeństwa przeciwpożarowego dla (...) Instalacji Przetwarzania (...). W piśmie wskazała, że studnia zasilająca zakład w wodę nie jest w stanie zapewnić bezpieczeństwa przeciwpożarowego.

W kolejnym piśmie z 4.05.2015 roku powodowa Spółka zwróciła się do pozwanej Gminy z wnioskiem o uwzględnienie w budżecie Gminy inwestycji polegającej na doprowadzaniu sieci wodociągowej do zakładu strony powodowej w J. przy ul. (...). Powyższą potrzebę uzasadniła koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa przeciwpożarowego dla (...)Instalacji Przetwarzania (...), zapewnienia wody dla zwierząt w prowadzonym schronisku oraz planami inwestycyjnymi tj. budową nowej kwatery składowiska i rozbudową instalacji (...).

W dniu 4.05.2015 roku powodowy Zakład wystąpił do Gminnego Zakładu (...) w K. (jednostki organizacyjnej Gminy) z wnioskiem o wydanie warunków technicznych na przyłączenie do sieci wodociągowej zakładu przy ul. (...). Wniosek uzasadnił koniecznością doprowadzenia wody w celu zapewnienia bezpieczeństwa przeciwpożarowego dla (...)Instalacji Przetwarzania (...) oraz zapewnienia wody na potrzeby bytowe zwierząt w prowadzonym schronisku. A także planowane inwestycje tj. budowę nowej kwatery składowiska i rozbudowę instalacji (...).

W dniu 10.06.2015 roku Zakład (...) w K. wydał warunki techniczne na zaprojektowanie sieci wodociągowej w miejscowości J. na działce nr (...). Sieć wodociągowa miała być zaprojektowana z rur (...) i włączona do istniejącej sieci(...).

W dniu 23.06.2015 roku strona powodowa zawarła z Pracownią (...) (...) (...) A. M. umowę na wykonanie dokumentacji projektowej budowy wodociągu o długości ok. 2 km za wynagrodzeniem w kwocie 54 000 zł netto plus VAT (66 420 zł brutto).

Projekt wodociągu został wykonany w oparciu o wydane warunki techniczne, które określały wyłącznie średnicę rur i miejsce włączenia wodociągu do sieci. Projektant miał zaprojektować wodociąg w celu doprowadzenia wody do wysypiska odpadów i zapewnienia wody schronisku dla zwierząt. W trakcie projektowania ani strona powodowa ani Gmina nie sygnalizowały projektantowi innych celów, w tym takich, że wodociąg ma spełniać wymogi przeciwpożarowe. Zaprojektowane przez projektanta na sieci wodociągowej hydranty miały usprawnić obsługę sieci (odmulanie, odpowietrzanie, przepłukiwanie), nie miały służyć zabezpieczeniu przeciwpożarowemu.

Równolegle powodowy Zakład zlecił także (...) P. P. zaprojektowanie i wykonanie zbiornika przeciwpożarowego o pojemności 400 m ³. Wodę do napełnienia zbiornika miał zapewnić projektowany wodociąg.

W dniu 2.11.2015 roku Burmistrz Miasta i Gminy (...) wydał decyzję o wyrażeniu zgody na lokalizację przez stronę powodową wodociągu (...) oraz przyłącza wody (...) w pasie drogowym drogi publicznej gminnej w miejscowości W. na działkach nr (...) oraz w miejscowości J. na działkach nr (...).

W piśmie z dnia 23.02.2016 roku powodowa Spółka, powołując się na wykonany projekt budowlany budowy wodociągu, ponownie wystąpiła do pozwanej Gminy z wnioskiem o umieszczenie w budżecie Gminy inwestycji polegającej na doprowadzeniu przez Gminę sieci wodociągowej do zakładu.

W odpowiedzi, w piśmie z 16.03.2016 roku Gmina poinformowała o braku zarezerwowanych w budżecie środków na ten cel.

W dniu 20.04.2016 roku strona powodowa zawarła z firmą (...) M. G. umowę, której przedmiotem była budowa wodociągu rozdzielczego (...) oraz przyłącza wody (...) do budynku usługowo-socjalnego wraz z zasilaniem zbiornika przeciwpożarowego za wynagrodzeniem w kwocie 158 670 zł brutto.

W dniu 20.04.2016 roku strona powodowa zawarła umowę z A. M. na pełnienie nadzoru inwestorskiego w zakresie robót wodno-kanalizacyjnych na budowie wodociągu za wynagrodzeniem w kwocie 9 840 zł brutto.

W dniu 6.06.2016 roku. nastąpił protokolarny odbiór końcowy robót związanych z budową wodociągu. Roboty zostały odebrane bez zastrzeżeń.

Zbiornik przeciwpożarowy został zamontowany w dniu 18.05.2016 roku.

W dniu 16.05.2016 roku nastąpiło przyłączenie wybudowanego wodociągu do sieci wodociągowej gminnej. W czynności tej uczestniczył przedstawiciel Zakładu (...) w K. K. W..

W dniach 17.05., 24.05., 30.05.2016 roku z udziałem wykonawcy, inspektora nadzoru i przedstawiciela Zakładu (...) w K. przeprowadzono z wynikami pozytywnymi próby szczelności wodociągu. Pisemne protokoły nie zawierają wyników prób wydajności zamontowanych na sieci hydrantów.

Faktury wystawione przez wykonawcę robót budowlanych na kwotę 158 670 zł, za pełnienie nadzoru inwestorskiego na kwotę 9 840 zł, za wykonanie projektu budowlanego na kwotę 66 420 zł strona powodowa uregulowała w całości. Uiściła także opłatę skarbową od zgłoszenia budowy sieci wodociągowej.

Pismem z 12.09.2016 roku powodowy Zakład wystąpił do pozwanej Gminy z wnioskiem o zawarcie umowy o odpłatne przekazanie Gminie wybudowanej sieci wodociągowej za zwrotem nakładów poczynionych przez stronę powodową na budowę sieci w kwocie 137 812,89 zł. Całkowity koszt budowy sieci wraz z dokumentacją projektową strona powodowa określiła na kwotę 204 232,89 zł.

Rozpoczęcie negocjacji w przedmiocie zawarcia umowy, w piśmie z 29.09.2016 roku Gmina uzależniła od przedstawienia jej szczegółowej dokumentacji celem zbadania rzeczywistych kosztów budowy wodociągu, jego jakości, zgodności z Polskimi Normami i Warunkami Technicznymi Odbioru Robót. Taka dokumentacja została przedłożona i po zapoznaniu się z nią Gmina wyraziła w piśmie z 2.12.2016 roku wolę rozpoczęcia negocjacji odnośnie zawarcia umowy na przejęcie wodociągu.

W piśmie z 12.04.2017 roku Gmina wniosła o uzupełnienie otrzymanej dokumentacji o protokoły włączenia wodociągu do istniejącej sieci wodociągowej oraz przeprowadzenia w obecności przedstawicieli Gminy prób ciśnieniowych i odkrywek w celu sprawdzenia materiałów użytych do budowy wodociągu i ich zgodności z dokumentacją projektową. Od tych czynności uzależniła podjęcie dalszych negocjacji w sprawie zawarcia umowy. W odpowiedzi, powodowy Zakład przesłał Gminie protokoły z prób szczelności i protokół z włączenia wodociągu do istniejącej sieci wodociągowej.

W kolejnym piśmie z 9.05.2017 roku, powołując się na rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 24.07.2009 roku w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych, pozwana Gmina zażądała od powodowej Spółki przedstawienia jej protokołów prób badania wydajności hydrantów. Powołała się na relacje uczestniczących w tych próbach pracowników Zakładu (...), że próby wydajnościowe hydrantów nie spełniały wymogów przewidzianych w rozporządzeniu tj. 10 dm ³/s co najmniej jednego hydrantu. Żądanie to Gmina ponowiła w piśmie z 16.06.2017 roku.

Sporządzona w dniu 10.06.2016 r. przez firmę (...) analiza wydajności 6 sztuk hydrantów przeciwpożarowych zewnętrznych(...) zamontowanych na gminnej sieci wodociągowej W.-J., wykazała że żaden z nich nie spełnia wymaganej wydajności oraz ciśnienia hydrodynamicznego. Normy te wykonujący analizę oznaczył na 0,2 MPa i 10 dm ³/s.

Wybudowana przez stronę powodową sieć wodociągowa jest zlokalizowana w terenie niezabudowanym, zalesionym, dla którego miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego nie przewiduje jakiejkolwiek zabudowy. Jedynym użytkownikiem wybudowanej sieci jest powodowa Spółka. Woda z sieci jest przeznaczona dla celów socjalno-bytowych (woda pitna) i gospodarczych (schronisko dla zwierząt, składowisko odpadów) oraz do napełnienia wybudowanego przez powoda zbiornika przeciwpożarowego o poj. 400 m ^{( 3 )}, który stanowi ochronę przeciwpożarową dla zakładu strony powodowej. Takie przeznaczenie wodociągu zostało wzięte przez projektanta pod uwagę przy jego projektowaniu. Wybudowany wodociąg spełnia wymogi sieci dla celów socjalno-bytowych, nie spełnia natomiast wymogów ochrony przeciwpożarowej z uwagi na to, że zaprojektowane i wykonane trzy hydranty zewnętrzne nie posiadają wymaganej wydajności i ciśnienia, przewidzianych przez przepisy rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24.07.2009 roku w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych. Hydranty zostały zamontowane ze względów techniczno-eksploatacyjnych, a nie dla celów przeciwpożarowych. Dostosowanie wodociągu do tego celu wymagałoby wykonania pompowni przeciwpożarowej, której koszt budowy wyniósłby ok. 150 000 zł. Brak jest uzasadnienia dla takiego rozwiązania, w sytuacji w której zakład strony powodowej posiada zabezpieczenie przeciwpożarowe w postaci zbiornika przeciwpożarowego. Koszty budowy sieci wodociągowej poniesione przez stronę powodową w kwocie 203 740 zł były kosztami uzasadnionymi. Obecna wartość wodociągu to kwota 120 589,20 zł.

W rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy wskazał, że strona powodowa prawidłowo wywodziła swoje roszczenie z art. 49 § 2 k.c., którego podmiotem była Gmina (...).

Pozwana Gmina nie kwestionowała faktu, że sieć wodociągowa została wybudowana przez powodowy Zakład z jego własnych środków oraz że w dniu 16.05.2016 roku nastąpiło przyłączenie tej sieci do gminnej sieci wodociągowej. A zatem z tą chwilą, zgodnie z art. 49 § 1 k.c., sieć utraciła status części składowej nieruchomości, przez które przebiegała i stała się odrębną rzeczą ruchomą, będącą przedmiotem odrębnej własności i obrotu.

Z dowodów zgromadzonych w sprawie tj. zeznań pracowników powoda A. L. i T. K. i korespondencji prowadzonej przez strony sporu w latach 2014-2017 wynikało, że przyczyną dla której strona powodowa podjęła decyzję o budowie na własny koszt sieci wodociągowej była odmowa Gminy doprowadzenia sieci wodociągowej do zakładu strony powodowej zlokalizowanego w miejscowości J. przy ul. (...). Jako powód odmowy pozwana Gmina wskazała brak środków finansowych na ten cel, natomiast ostatecznym argumentem Gminy podniesionym już po wybudowaniu sieci wodociągowej i zgłoszeniu żądania zawarcia umowy o odpłatne jej przejęcie przez Gminę, uzasadniającym odmowę zawarcia umowy o przejęcie sieci wodociągowej był ten, że sieć nie spełnia warunków technicznych przewidzianych przepisami rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24.07.2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz.U.2009.124.1030).W szczególności, że nie spełnia obowiązujących norm wydajności i ciśnienia dla hydrantów zewnętrznych (...) wynoszących 10 dm ³/s i 0,2 MPa, podczas gdy parametry na trzech hydrantach zlokalizowanych na nowo wybudowanej sieci wyniosły 4,51 dm ³/s i 0,04 MPa oraz 3,91 dm ³/s i 0,03 MPa.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że zgodnie z § 6 ust. 1 rozporządzenia wodę dla obiektów budowlanych produkcyjnych i magazynowych w ilości wymaganej do celów przeciwpożarowych do zewnętrznego gaszenia pożaru należy zapewnić z urządzeń dostarczających ją do celów bytowo-gospodarczych i technologicznych lub z innych zasobów wody służących do tego celu. Zgodnie z §9 ust. 2, sieć wodociągowa przeciwpożarowa powinna zapewnić wydajność nie mniejszą niż 5 dm ^{( 3)}/s i ciśnienie w hydrancie zewnętrznym nie mniejsze niż 0,1 MPa (megapaskala) przez co najmniej 2 godziny. Z przeprowadzonej w dniu 10.06.2016 roku przez firmę (...) analizy 6 sztuk hydrantów przeciwpożarowych zewnętrznych(...) na gminnej sieci wodociągowej W.-J. wynikało, że dwa z nich miały parametry 3,91 dm ^{( 3)}/s i 0,03 MPa, jeden 4,51 dm ^{( 3)}/s i 0,04 MPa. Jak wynika z przeprowadzonej ww. analizy, za niespełniające norm wydajności i ciśnienia uznane zostały także pozostałe hydranty umiejcowione w sieci wodociągowej gminnej (przyjęta norma 10 dm ^{( 3)}/s i 0,2 MPa).

Warunki techniczne wydane w dniu 10.06.2015 r. przez Zakład (...) w K. na zaprojektowanie sieci wodociągowej w miejscowości J. oprócz wymogów dotyczących średnicy rur (...) i miejsca włączenia wodociągu do istniejącej sieci(...), nie przewidywały innych wymogów, w tym związanych z zabezpieczeniem przeciwpożarowym. Jak zeznał projektant A. M. miał on zaprojektować wodociąg, którego celem było doprowadzenie wody do wysypiska odpadów i zapewnienie wody schronisku dla zwierząt. W trakcie projektowania ani strona powodowa ani Gmina nie sygnalizowały mu innych celów, w tym takich że wodociąg ma spełniać wymogi przeciwpożarowe. Zaprojektowane przez projektanta na sieci wodociągowej hydranty miały usprawnić obsługę sieci (odmulanie, odpowietrzanie, przepłukiwanie), nie miały natomiast służyć zabezpieczeniu przeciwpożarowemu zakładu. Do takich celów, jak wyjaśnił powodowy Zakład i świadkowie A. L. i T. K. miał służyć zbiornik przeciwpożarowy, którego zaprojektowanie i wykonanie strona powodowa zleciła równolegle z wodociągiem. Projektowany wodociąg miał zapewnić wodę do napełnienia zbiornika.

Wnioski obu biegłych sporządzających opinie w sprawie są zbieżne co do tego, że wybudowany przez stronę powodową wodociąg nie spełnia wymogów przeciwpożarowych wynikających z rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24.07.2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych z tych przyczyn, że zamontowane na nim trzy hydranty zewnętrzne nie zapewniają wymaganego ciśnienia i wydajności. Z opinii wynika nadto, że wodociąg nie był projektowany w celu dostarczenia wody do zakładu do celów przeciwpożarowych. Wodociąg miał zapewnić wodę pitną na potrzeby zakładu, w tym na potrzeby schroniska dla zwierząt, z uwagi na złą jakość wody ze studni głębinowej, z której powodowy Zakład czerpał dotychczas wodę i zwiększone zużycie wody spowodowane prowadzeniem schroniska i rozbudową składowiska opadów. Miał także służyć do zaopatrzenia w wodę zbiornika przeciwpożarowego, na które to rozwiązanie zdecydował się powodowy Zakład wykonując decyzję Państwowej Straży Pożarnej z 29.09.2014 r. Budując wodociąg strona powodowa zapewniła sobie wodę do celów bytowo-gospodarczych, a budując zbiornik przeciwpożarowy o pojemności 400 m ³ wymaganą zakładowi ochronę przeciwpożarową. Z §4 ust. 5 pkt 3 w zw. z §6 ust. 2 rozporządzenia MSWiA wynika, że do tych celów można pozyskiwać wodę z przeciwpożarowych zbiorników wodnych.

W ocenie Sądu I instancji, wybudowany wodociąg nie musiał spełniać wymogów przeciwpożarowych, albowiem ten cel spełniał wybudowany zbiornik przeciwpożarowy. Zgodnie z decyzją Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej było to rozwiązanie alternatywne, z którego powodowy Zakład mógł skorzystać i skorzystał.

Z opinii biegłych wynikało, że istnieje możliwość dostosowania sieci wodociągowej do celów przeciwpożarowych, z tym że będzie się to wiązało ze znacznymi kosztami. Biegły J. J. (1) koszt wybudowania pompowni przeciwpożarowej oszacował na kwotę 150 000 zł. Uznał przy tym, że taka inwestycja nie znajduje uzasadnienia w sytuacji, w której zakład posiada ochronę przeciwpożarową w postaci zbiornika przeciwpożarowego.

Zdaniem Sądu Okręgowego, w sytuacji w której powodowa Spółka wykonała decyzję Komendanta (...)Państwowej Straży Pożarnej w O. budując zbiornik przeciwpożarowy o pojemności 400 m ^{( 3)}, wybudowany przez nią wodociąg nie musiał spełniać wymogu polegającego na zamontowaniu hydrantów o wymaganej wydajności i ciśnieniu dla celów przeciwpożarowych. Ten cel spełniał bowiem zbiornik. Jedynym odbiorcą wybudowanego wodociągu był powodowy Zakład, a zatem nie korzystają z niego inni odbiorcy. Wodociąg jest zlokalizowany w terenie niezabudowanym i zalesionym, dla którego, czemu pozwana Gmina nie zaprzeczyła, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego nie przewiduje żadnej zabudowy. Nie będzie zatem zachodziła potrzeba dostosowania wybudowanego wodociągu do celów ochrony przeciwpożarowej, skoro nie przewidziane są na tym terenie żadne inwestycje.

Nadto, jak wskazał Sąd I instancji, w procesie pozwana Gmina nie wykazała, że wybudowany zbiornik przeciwpożarowy nie jest w stanie zapewnić jedynemu odbiorcy wodociągu wody do celów przeciwpożarowych, a tylko wówczas konieczne byłoby dostosowanie wybudowanej przez stronę powodową sieci do tych celów.

Zgodnie z art. 49 § 2 k.c., nabycie przez przedsiębiorcę przesyłowego urządzenia ma nastąpić za odpowiednim wynagrodzeniem. Powodowy Zakład określił to wynagrodzenie na kwotę 203 740 zł. Jest to kwota, która w ocenie Sądu Okręgowego odpowiada poniesionym przez kosztom realizacji budowy wodociągu obejmujących koszt wykonania projektu, koszt nadzoru inwestorskiego, opłaty związanej ze zgłoszeniem budowy i koszt prac budowlanych. Odpowiednie wynagrodzenie, o którym mowa w art. 49 § 2 k.c. powinno odpowiadać aktualnej wartości rynkowej urządzeń przesyłowych, a jeżeli nie można jej ustalić, aktualnej wartości kosztów ich budowy. W przedmiotowej sprawie aktualną wartość sieci wodociągowej wybudowanej przez powodowy Zakład biegłyJ. J. (1) określił na kwotę 120 589,20 zł. Opinii w tym zakresie strony nie zakwestionowały, stąd Sąd przyjął tę wartość za miarodajną.

W sytuacji, w której Gmina (...) odmówiła przejęcia na własność wybudowanej przez stronę powodową sieci wodociągowej, stronie powodowej przysługiwało roszczenie o zobowiązanie Gminy do złożenia oświadczenia woli o nabyciu na własność tego urządzenia przesyłowego na podstawie art. 64 k.c. Stosownie do tego przepisu prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie.

W ocenie Sądu Okręgowego, brak jest w stanie faktycznym sprawy przesłanek do przyjęcia, że skorzystanie przez stronę powodową z prawa podmiotowego stanowi, co zarzuca pozwana Gmina, nadużycie tego prawa (art. 5 k.c.) oraz jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (zasadą lojalności, uczciwości bezpieczeństwa obrotu prawnego).

Swoje zamiary związane z potrzebą pozyskania wody z sieci gminnej powodowy Zakład artykułował od 2014 roku. Gmina wydając warunki techniczne na budowę sieci wodociągowej wydała na tę budowę zgodę, stąd bezzasadny jest jej zarzut, że Zakład powinien wybudować przyłącze, a nie sieć. Po wbudowaniu wodociągu i włączeniu go do sieci gminnej trwały pomiędzy stronami przez kolejne 2 lata negocjacje dotyczące zawarcia umowy o odpłatnym przejęciu przez Gminę wybudowanego wodociągu. Nie bez znaczenia pozostaje także i to, że pozwana Gmina jest wspólnikiem powodowej spółki, a zatem czerpie z tego tytułu określone korzyści w postaci dywidendy, a także uzyskuje korzyści z tytułu podatku od nieruchomości odprowadzanego przez Spółkę.

Mając to na uwadze Sąd I instancji uwzględnił żądanie pozwu w przedmiocie zobowiązania pozwanej Gminy do złożenia oświadczenia woli o nabyciu na własność wybudowanej przez powodową Spółkę sieci wodociągowej za wynagrodzeniem w kwocie 120 589,20 zł.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c.

Od powyższego wyroku apelację wniosła strona pozwana Gmina (...), zaskarżając go w części, tj. w zakresie punktów I i III, i zarzucając:

I.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

1.  art. 233 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonania jego oceny z pominięciem istotnej części tego materiału tj.

a.  projektu budowlanego sieci wodociągowej w zakresie opisu technicznego wykonania sieci, gdzie na pierwszej stronie części Il (Opis techniczny), projektant wskazał, że „Zaprojektowany wodociąg jest zgodny z zapisami Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. Nr 124, poz. 1030) oraz z norm PN-B-02863; PN-B-02864 dotyczących ochrony przeciwpożarowej w budownictwie”, natomiast Sąd I instancji nie biorąc tego pod uwagę ustalił, że projektant budując ten wodociąg nie brał tego rozporządzenia pod uwagę, bowiem projektował wodociąg do celów bytowych, a nie przeciwpożarowych;

b.  opinii biegłego J. J. (1) w części, w której biegły wskazał, że strona pozwana w warunkach technicznych nie musiała stawiać wymogów co do spełnienia rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. Nr 124, poz. 1030, zwanego w dalszej części „rozporządzeniem"), bowiem jak wskazał, , (...) każdy sieciowy przewód wodociągowy musi zapewnić przeciwpożarowe zabezpieczenie terenów, którymi przebiega. W przypadku przyłącza sytuacja jest inna.” (strona 7 opinii), natomiast Sąd I Instancji pomijając w tym zakresie dowód z opinii biegłego sprzecznie ustalił, że wodociąg nie musi spełniać wymogów tego rozporządzenia;

c.  pominięcie przy ustaleniach pisma powoda z dnia 4 maja 2015 r. oraz pisma pozwanej Gminy z dnia 2 czerwca 2015 r., w którym powód zwracał się najpierw o wydanie warunków technicznych dla przyłącza, ale gdy Gmina w piśmie z dnia 2 czerwca 2015 r. odpowiedziała, że Gmina nie ma prawnej możliwości budowy przyłącza, bo leży to po stronie właściciela, jak również nie będzie partycypować w kosztach budowy, wówczas strona powoda orientując się, że przekreśli to możliwości finalnego odpłatnego przejęcia przewodu przez Gminę wystąpiła o wydanie warunków technicznych dla sieci wodociągowej (10.06.2015 r.), co pokazuje intencję powoda, że pomimo, iż do działki byłoby potrzebne jedynie przyłącze, aby napełniało zbiornik przeciwpożarowy i dostarczało wodę do celów bytowych, zdecydowano się wybudować sieć, aby Gmina za nią zapłaciła, a nie powodowa Spółka. Natomiast brak pominięcia tych dowodów z dokumentów mogłoby Sąd I Instancji doprowadzić do przekonania, że doszło do spełnienia przesłanek z art. 5 k.c. tj. sprzeczności z zasadami współżycia społecznego - lojalności, uczciwości stron w stosunkach cywilnoprawnych i oddalenia powództwa;

d.  pominięcie dowodu z załącznika Nr(...) do opinii biegłego J. J. (1) oraz faktur złożonych przez stronę pozwaną, z którym jednoznacznie wynika, że średnia suma przychodów rocznych to około 5000 zł, co powoduje, że nie pokryją one kosztów utrzymania w związku z eksploatacją, remontami tego wodociągu, zatem jego budowa była racjonalnie nieekonomiczna. Natomiast brak pominięcia tych dowodów z dokumentów mogłoby Sąd I Instancji doprowadzić do przekonania, że doszło do spełnienia przesłanek z art. 5 k.c. tj. sprzeczności powództwa z zasadami współżycia społecznego — lojalności, uczciwości stron w stosunkach cywilnoprawnych;

e.  pominięcie dowodu z opinii biegłego J. J. (1) w zakresie, jaki będzie koszt dostosowania sieci wodociągowej do wymogów przeciwpożarowych ww. rozporządzenia i braku zasadności ekonomicznej czynienia takich kroków. Brak pominięcia tego dowodu ww. części mogłoby Sąd I Instancji doprowadzić do przekonania, że doszło do spełnienia przestanek z art. 5 k.c. tj. sprzeczności powództwa z zasadami współżycia społecznego — nadużycia prawa przez stronę powodową, zasadą lojalności, bezpieczeństwa prawnego oraz obrotu prawnego;

2.  art. 233 k.p.c. poprzez sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego wyprowadzenie z dowodów zgromadzonych w sprawie, że sieć wodociągowa winna być wybudowana dla strony powodowej, a nie przyłącze wodociągowe, a ponadto, że strona pozwana winna wykonać to z powodu pobierania dywidendy od Spółki;

3.  art. 233 k.p.c. poprzez sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego wyprowadzenie z dowodów zgromadzonych w sprawie (opinii biegłego J. J. (1), dokumentacji projektowej), że sieć wodociągowa nie musi spełniać wymogów ww. rozporządzenia;

4.  art. 233 k.p.c. poprzez sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego wyprowadzenie z dowodów zgromadzonych w sprawie, że pomimo, niespełnienia wymogów przeciwpożarowych pozwana Gmina po przejęciu tego wodociągu nie będzie musiała doprowadzić go do sprawności technicznej i nie będzie z tego tytułu ponosić kosztów oraz że zlokalizowane hydranty zewnętrzne nie podlegają corocznej kontroli przeciwpożarowej i Państwowa Straż Pożarna nie wydana zaleceń do doprowadzenia ich do spełnienia przez nich norm ciśnienia i wydajności przewidziany w przepisach ww. rozporządzenia;

5.  art. 233 k.p.c. poprzez sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego wyprowadzenie z dowodów zgromadzonych w sprawie (opinii biegłych, zeznań świadków, przesłuchania strony pozwanej i powodowej), iż hydranty zostały zamontowane na sieci wodociągowej ze względów techniczno-eksploatacyjnych, a nie do celów przeciwpożarowych, dlatego nie muszą spełniać wymogów ww. rozporządzenia.

II.  Ponadto, strona pozwana podniosła zarzuty naruszenia prawa materialnego, tj.:

1.  art. 2 pkt 7, art. 5 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2020 r. poz. 2028) oraz § 2 ust. 2, ust. 3 pkt 1, § 3, § 4, § 9, § 10 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. Nr 124, poz. 1030) w zw. z art. 3 ust. 1 pkt 3a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2021 r. poz. 2351, z późn. zm.) oraz art. 4 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2021 r. poz. 869, z późn. zm.), poprzez przyjęcie, że sieć wodociągowa oraz hydranty zewnętrzne na sieci wodociągowej nie muszą spełniać wymogów przeciwpożarowych tj. spełniać warunku dostawy wody w ilości min. 51/sek. i ciśnienia na hydrancie zewnętrznym 0,1 MPa przez okres co najmniej 2 godzin;

2.  art. 5 k.c. poprzez przyjęcie, że pozwana Gmina ma obowiązek przejęcia sieci, która jest niesprawna technicznie i koszt jej dostosowania przewyższa wartość samej sieci, co narusza zasadę bezpieczeństwa prawnego i pewności obrotu prawnego; jak również, że Gmina ma przejąć wodociąg, którego odbiorcą jest jedynie spółka pozwana, który w rzeczywiście winien być przyłączem oraz którego gmina ze względu na brak racjonalności ekonomicznej, nigdy nie wykonała, co jest sprzeczne z zasadą lojalności oraz stosunków cywilnoprawnych.

III.  Z daleko idącej ostrożności procesowej strona pozwana podniosła także zarzut naruszenia prawa procesowego tj. art. 227 k.p.c. w zw. z art. 49 § 2 k.c. poprzez nieobniżenie wartości wynagrodzenia za sieć wodociągową, którą zdaniem Sądu I Instancji zobligowana przejąć jest pozwana Gmina - do wartości 1 zł.

W oparciu o powyższe zarzuty strona pozwana wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie w powództwa oraz o zasądzenie od strony powodowej na swoją rzecz kosztów procesu za obie instancje; ewentualnie o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez określenie wysokości wynagrodzenia w kwocie 1 zł oraz o zasądzenie od strony powodowej na swoją kosztów procesu za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację, strona powodowa wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od strony pozwanej na swoją rzecz kosztów postępowania przed Sądem II instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż niezasadne są zarzuty naruszenia prawa procesowego. Zarzuty apelującego w tym zakresie sprowadzają się do zarzutu sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego na skutek braku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonania jego oceny z pominięciem istotnej jego części oraz zarzutu naruszenia art.233 k.p.c. poprzez wyprowadzenie ustaleń sprzecznych z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. W tym kontekście wskazać należy, że przepis art. 233§1 k.p.c. nakłada na sąd obowiązek dokonania oceny wiarygodności i mocy dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena taka powinna być przeprowadzona w oparciu o przekonania sądu, jego wiedzę i posiadane doświadczenie życiowe. Powinna też uwzględniać wymagania prawa procesowego i reguły logicznego myślenia, które zobowiązują sąd do rozważenia materiału dowodowego jako całości w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny, a także poprzez rozważanie mocy i wiarygodności poszczególnych środków dowodowych dokonanie ich wyboru i odniesienie do pozostałego materiału dowodowego. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, iż sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Nie jest wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) dowodów i ich odmiennej ocenie. Co więcej, strona podnosząca zarzut wadliwej oceny dowodów powinna wykazać, że przy ocenie wiarygodności i mocy dowodowej konkretnego dowodu, na podstawie którego sąd dokonał ustalenia faktycznego, przekroczono granice swobodnej oceny dowodów, a nadto, iż miało to istotny wpływ na wynik sprawy. Nie jest wystarczające również zaprezentowanie własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dla skarżącego oceny materiału dowodowego (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99, LEX nr 53136).

W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej oceny dowodów, zaś apelacji nie udało się wykazać nielogicznego, czy sprzecznego z zasadami doświadczenia życiowego wnioskowania przy ich ocenie.

Po pierwsze, ustalenia faktyczne poczynione zostały zarówno na podstawie dowodów osobowych, opinii biegłych sądowych, jak i na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony. Treść tych ustaleń odpowiada treści dokumentów znajdujących się w aktach, sporządzonych opinii oraz treści zeznań świadków. Brak podstaw do przyjęcia, iż Sąd Okręgowy pominął przy dokonywaniu ww. ustaleń projekt budowlany sieci wodociągowej w zakresie opisu technicznego wykonania sieci. Rzeczywiście na pierwszej stronie części II (Opis techniczny) ww. projektu (k.232) znajduje się stwierdzenie, że „zaprojektowany wodociąg jest zgodny z zapisami Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg przeciwpożarowych (Dz.U. nr 124, poz. 1030) oraz norm PN-B-02863; PN -B-02864 dotyczących ochrony przeciwpożarowej w budownictwie. Ustalenia Sądu dotyczące ww. projektu przede wszystkim uwzględniały treść zeznań A. M. – projektanta ww. projektu, który wprost wskazał, że zaprojektował wodociąg w oparciu o warunki techniczne, przy założeniu, że jego naczelnym celem jest doprowadzenie wody do wysypiska śmieci oraz schroniska dla zwierząt, przy założeniu, że wodociąg ma mieć wynikającą z warunków średnicę 90 mm. Świadek zeznał, że prawdopodobieństwo niespełnienia warunków rozporządzenia w zakresie ciśnienia w hydrantach było oczywiste i wynikało z ciśnienia wody w istniejącej już sieci wodociągowej. Brak podstaw do zakwestionowania wiarygodności ww. zeznań, zwłaszcza w kontekście niespornej okoliczności (a dodatkowo wynikającej zarówno z opinii biegłego J. J. (1) jak i opinii M. R.), iż przewidziane rozporządzeniem ciśnienie nie jest osiągnięte. Brak podstaw do zarzucania Sądowi I instancji pominięcia treści opinii biegłego J. J. (1). Jak wynika z treści postanowienia Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 23 lipca 2019r. dowód z opinii tego biegłego dopuszczony został na okoliczność ustalenia odpowiedniego wynagrodzenia, a jeśli nie jest to możliwe, aktualnej wartości kosztów budowy urządzeń wodociągowych, należnego powodowi od strony pozwanej za przejęcie przyłączonej gminnej sieci wodociągowej, sieci wodociągowej wybudowanej w 2016r. przez powoda oraz na okoliczność ustalenia, czy wybudowana przez powoda sieć wodociągowa spełnia warunki techniczne w zakresie wydajności i ciśnienia określone w rozporządzeniu z dnia 24 lipca 2009r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych. Biegły wskazał w opinii, tak jak powołuje to strona pozwana, że każdy sieciowy przewód wodociągowy musi zapewniać przeciwpożarowe zabezpieczenie terenów, przez które przebiega. Jednocześnie biegły podkreślił, że przedmiotowy wodociąg jest zlokalizowany na terenie niezabudowanym, zalesionym i nie przewidzianym dla jakiejkolwiek zabudowy, a jego jedynym odbiorcą była i jest strona powodowa. Biegły wyeksponował również, że dycyzją z dnia 29.09.2014r. Komendant(...) Państwowej Straży Pożarnej w O. nakazał powodowi zapewnić możliwość poboru wody do celów przeciwpożarowych w ilości 40l/sek z hydrantów sieciowych lub ze zbiornika przeciwpożarowego. Jak wskazuje biegły - przy istniejącym domniemaniu (wynikającym z długości projektowanego przewodu wodociągowego, różnic rzędnych terenu, średnicy przewodu), że z sieci gminnej (...)nie uzyska się takiego poboru wody, powód zdecydował się na budowę zbiornika przeciwpożarowego, ziemnego po pojemności 400m sześciennych. Wraz z projektem przewodu wodociągowego zaprojektowane zostało wewnątrz zakładowe przyłącze, doprowadzające wodę do zbiornika realizowanego równolegle do przewodu wodociągowego. W kontekście powyższego, biegły wskazał, iż podejmowanie rozwiązań mających na celu zapewnienie funkcji przeciwpożarowej przedmiotowego przewodu wodociągowego, co mogłoby nastąpić poprzez wymianę pomp w przepompowni wody w W., wykonanie przepompowni sieciowej lub przepompowni przeciwpożarowej w miejscu włączenia przewodu do wodociągu gminnego, nie ma żadnego logicznego uzasadnienia. Istnieje bowiem zabezpieczenie przeciwpożarowe zakładu spółki (...), zapewniające faktyczną ochronę przeciwpożarową.

Nie ma również żadnych podstaw do zarzucania Sądowi I instancji pominięcia treści pisma strony powodowej z dnia 4 maja 2015r., którego treść wprost wskazana został w ustaleniach faktycznych. Podkreślić należy, że ustalenia faktyczne obejmują również treść pism strony powodowej z dnia 30 lipca 2014r. i 30 września 2014r., w których powód zwracał się do pozwanej Gminy o doprowadzenie sieci wodociągowej do powodowego zakładu z uwagi na zwiększenie ilości zużywanej wody (m.in. przez schronisko dla zwierząt) oraz niespełnianie przez wodę ze studni parametrów wody do spożycia z uwagi na zażelazienie. Podkreślić należy także, że treść pisma strony pozwanej z dnia 2 czerwca 2015r. między stronami była niesporna, bowiem odpis ww. pisma dołączony został do pozwu. W jego treści wskazane zostało, że Gmina nie ma podstaw do wybudowania przyłącza wodociągowego indywidulanemu odbiorcy. Jednocześnie w piśmie wskazane zostało, że Gmina(...) gotowa jest wesprzeć podjęte działania w zakresie budowy przyłącza. Kwesta, czy ww. okoliczności winny być uwzględnione przy ocenie sprzeczności żądania pozwu z zasadami współżycia społecznego, wiąże się z naruszeniem przepisów prawa materialnego, a nie procesowego. Powyższe dotyczy także zawartych w apelacji zarzutów pominięcia przez Sąd Okręgowy okoliczności dotyczących kosztów dostosowania sieci wodociągowej do wymogów przeciwpożarowych, okoliczności, że dla powoda winno być wybudowane wyłącznie przyłącze czy wysokości przychodów pozwanego z tytułu zużycia wody przez powoda (Sąd Apelacyjny ustala przy tym dodatkowo, że zużycie wody przez powoda jest takie jak wynika z faktur dołączonych do akt i z ustaleń opinii biegłego J. J. (1)). Zarzuty w tym zakresie nie dotyczą sprzeczności istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, bowiem Sąd czyni ustalenia zgodne z twierdzeniami apelującego (np. w zakresie ustaleń dotyczących kosztów dostosowania sieci do wymogów przeciwpożarowych wprost wskazanych za biegłym na kwotę 150 000 zł), ile naruszenia prawa materialnego tj. art. 5 k.c. i omówione zostaną w części dotyczącej zarzutów materialnoprawnych. Odnośnie zaś ustaleń, że znajdujące się na przedmiotowej sieci hydranty miały na celu usprawnić obsługę sieci, a nie spełniać funkcji przeciwpożarowej, to powyższe ustalenie poczynione zostało na podstawie zeznań projektanta sieci, a dodatkowo wynika wprost z opinii biegłego J. J. (1) (k. 823), który wskazał, że obowiązkiem projektanta było umieszczenie hydrantu na końcu projektowanego przewodu celem jego płukania i odpowietrzania, hydrantu w najniższym miejscu ostatniego fragmentu wodociągu celem spustu wody, płukania i odmulania przewodu oraz hydrantu podziemnego w najwyższym punkcie linii celem odpowietrzania wodociągu. Hydranty nie miały natomiast służyć celom przeciwpożarowym.

Wobec powyższego, uznając, iż ustalenia Sądu I instancji dokonane zostały w sposób prawidłowy i odpowiadają treści zebranego w sprawie materiału dowodowego, Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne.

Przechodząc do oceny zarzutów naruszenia prawa materialnego, w pierwszej kolejności odwołać należy się do treści art. 49§2 k.c., zgodnie z którym osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz innych urządzeń podobnych i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem. Niewątpliwie, i jest to okoliczność niesporna, wszystkie ww. przesłanki roszczenia o nabycie własności urządzeń przesyłowych zostały spełnione. Powód wybudował sieć wodociągową, której nabycia domaga się przez pozwanego, z własnych środków, co dokumentują umowy zawarte przez stronę powodową dotyczące projektu sieci, budowy sieci, nadzoru inwestorskiego, protokół odbioru robót wiązanych z budową sieci oraz faktury i dowody zapłaty (k.193-199). Na podstawie art. 49§1 k.c., sieć wodociągowa wybudowana przez powoda, na skutek wejścia w skład przedsiębiorstwa, do którego sieci została przyłączona, stała się odrębną rzeczą ruchomą, której właścicielem jest powód jako podmiot finansujący jej budowę. Niesporne jest również, że strona pozwana prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę, jest zatem adresatem roszczenia z art. 49§2 k.c. W świetle stanowiska pozwanej Gminy, zachodzi konieczność odpowiedzi na pytanie, czy okoliczność, że przedmiotowa sieć wodociągowa nie spełnia warunków technicznych przewidzianych przepisami rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz.U.2009r.1030), w szczególności nie spełnia obowiązujących norm wydajności i ciśnienia hydrantów zewnętrznych, wyłącza możliwość dochodzenia roszczenia o nabycie własności sieci. Odpowiedź jest negatywna, bowiem przepis art. 49§2 k.c. nie przewiduje żadnych innych przesłanek poza okolicznością przyłączenia urządzenia do sieci przedsiębiorcy przesyłowego oraz poniesieniem kosztów budowy sieci ze środków finansowych jej właściciela. Nie ulega przy tym również wątpliwości, że przedmiotowa sieć wodociągowa spełnia kryteria urządzenia w rozumieniu art. 49 k.c. Przyjmuje się w doktrynie, że urządzenia, do których odnosi się powyższy przepis, stanowią mechanizm lub zespół mechanizmów służących do przesyłania płynów, pary, gazu i energii elektrycznej. Wskazane urządzenia ze swej istoty służą realizacji określonych funkcji gospodarczych. Ich przeznaczeniem jest doprowadzanie, jak i odprowadzanie wskazanych mediów (a więc ich przesyłanie). Urządzeniami przesyłowymi są zatem urządzenia energetyczne (w tym ciepłownicze), gazownicze i wodociągowo-kanalizacyjne służące do przesyłania mediów. Z uwagi na miejsce posadowienia urządzeń przesyłowych można wyróżnić urządzenia podziemne (np. wodociągi zlokalizowane pod ziemią), nadziemne (np. linie energetyczne) lub naziemne (np. wodociągi zlokalizowane na powierzchni ziemi). Ze względu na rodzaj nieruchomości, na których są wybudowane urządzenia przesyłowe, można wyróżnić urządzenia przesyłowe posadowione na gruntach (np. słupy energetyczne), urządzenia przesyłowe posadowione w budynkach (np. trafostacje) i urządzenia posadowione w lokalach (np. węzły ciepłownicze). Ze względu na tytuł prawny przysługujący przedsiębiorcom energetycznym do urządzeń przesyłowych możemy wyróżnić urządzenia przesyłowe stanowiące własność przedsiębiorców energetycznych, a ponadto urządzenia, z których korzystanie przez przedsiębiorców przesyłowych oparte jest na innym niż własność tytule prawnym, w tym tytule prawnorzeczowym lub obligacyjnym, jak również urządzenia przesyłowe, z których przedsiębiorcy przesyłowi korzystają bez tytułu prawnego. Punkt graniczny zakresu pojęcia urządzenia przesyłowego będą z jednej strony stanowić urządzenia wewnętrzne odbiorcy. Instalacje wewnętrzne nie służą bowiem „odprowadzaniu lub doprowadzaniu”, gdyż z chwilą osiągnięcia tej instalacji media już pozostają doprowadzone do podmiotu przyłączonego. Z drugiej strony punktem granicznym są urządzenia wewnętrzne wytwórcy mediów. Należy bowiem przyjmować, iż dopóki media znajdują się u przedsiębiorcy zajmującego się ich wytwarzaniem, nie są one jeszcze przesyłane. W świetle powyższych rozważań sieć wodociągowa, która została wybudowana przez stronę powodową o długości 2432,80 m. zlokalizowana na działkach nr (...) w miejscowościach W. i J., stanowi urządzenie w rozumieniu art. 49 k.c., bowiem siecią tą od chwili jej podłączenia (2016r.) do sieci wodociągowej gminnej doprowadzana jest woda do zakładu strony powodowej. Istotne jest także, że wszystkie dokumenty dotyczące ww. urządzenia określają je jako sieć wodociągową. Dotyczy to nie tylko dokumentów dotyczących jego budowy, takich jak warunki techniczne z 10.06.2015r. (k. 17), decyzja o wyrażeniu zgody na lokalizację (k. 227-118), zgłoszenie budowy sieci wodociągowej z 17.11.2015r., umowa dotycząca opracowania dokumentacji projektowej budowy wodociągu (k. 18-20), projekt budowy wodociągu (k. 21-114), ale także zapisów sporządzonego m.in. z udziałem przedstawiciela strony pozwanej protokołu włączenia wodociągu(...) dn. 90 (k.117) oraz protokołów szczelności (k. 118-120). Urządzenie wybudowane przez powoda odpowiada także treści art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. 2023.537 t.j.), zgodnie z którym sieć to przewody wodociągowe lub kanalizacyjne wraz z uzbrojeniem i urządzeniami, którymi dostarczana jest woda lub którymi odprowadzane są ścieki, będące w posiadaniu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego. Podłączenie przedmiotowego wodociągu do gminnego wodociągu strony pozwanej skutkowało wejściem tego wodociągu w skład przedsiębiorstwa przesyłowego, a to z kolei uzasadnia przyjęcie, że przedmiotowy wodociąg znajduje się w posiadaniu pozwanego.

Jak wynika ze sporządzonych w sprawie opinii biegłych, sieć wodociągowa wybudowana przez stronę powodową oraz umieszczone na sieci hydranty zewnętrzne nie spełniają wymogów przeciwpożarowych w zakresie warunku dostawy wody w ilości 5l/sek i odpowiedniego ciśnienia na hydrancie zewnętrznym. Strona powodowa powołując się na powyższe zarzuca, iż naruszone zostały w ten sposób przepisy art. 2 pkt 7 , art. 5 ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U.2000.2028) oraz §2 ust. 2, ust. 3 pkt 1, §3, §4, §9 i §10 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009r. w zw. z art. 3 ust. 1 pkt 3a prawa budowlanego i art. 4 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. 2021.869 ze zm.). Zgodnie z przepisami ww. rozporządzenia, zapewnienie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru jest wymagane m.in. obiektów budowlanych produkcyjnych i magazynowych, przy czym rozporządzenia określa zarówno wymaganą ilość wody, która winna być dostarczana na sekundę (§3 ust. 2 i 3), jak i określone ciśnienie na hydrancie zewnętrznym (§9 i 10). Istotne w sprawie jest jednakże, że ww. rozporządzenie określa również sytuację, gdy zasoby wody dostarczanej wodociągiem nie zapewniają ilości wymaganych do celów przeciwpożarowych (§4 ust. 5, §5 ust. 2, §6 ust.2), przewidując wykonanie co najmniej jednego z następujących uzupełniających źródeł wody: studni, punktu czerpania wody przy naturalnym lub sztucznym zbiorniku wody o pojemności zapewniającej odpowiedni zapas wody albo na cieku wodnym o stałym przepływie wody, przeciwpożarowy zbiornik wodny spełniający wymagania Polskiej Normy. Jak wynika z ustaleń faktycznych poczynionych w sprawie, w stosunku do strony powodowej wydana została w dniu 29 września 2014r. decyzja Komendanta (...) Państwowej Straży Pożarnej w O., nakazująca powodowej spółce zapewnienie do 30.12.2015 roku zaopatrzenia w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru w ilości 40 dm ^{( 3)}/s z hydrantów zewnętrznych zlokalizowanych w wymaganej przepisami odległości i o określonych parametrach wydajności i ciśnienia lub zapewnienie wymaganego zapasu wody w przeciwpożarowym zbiorniku wodnym. Jako podstawę prawną wskazano w decyzji przepisy ustawy z 24.08.1991 roku o ochronie przeciwpożarowej i przepisy rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 24.07.2009 roku w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych. Poza sporem jest, że powód, budując sieć wodociągową, ostatecznie podłączoną do gminnej sieci wodociągowej jednocześnie wybudował zbiornik wodny o pojemności 400 m ^{( 3 )}celem realizacji wymogów ww. decyzji z dnia 29 września 2014r. Uwzględniając powyższe okoliczności, biegły J. J. (1) wprost wskazał, że dokonywanie jakiejkolwiek modernizacji sieci celem zapewnienia istniejącym na sieci hydrantom odpowiedniego ciśnienia w celu zapewnienia zapotrzebowania przeciwpożarowego jest zbędne, bowiem jedyny odbiorca wody dostarczanej przedmiotowym wodociągiem posiada odpowiednie zabezpieczenie w postaci zbiornika odpowiadającego wymogom decyzji wydanej w dniu 29.09.2014r.

Za Sądem Okręgowym przyjąć należy zatem, że pomimo, iż wodociąg wybudowany przez stronę powodową nie odpowiada wymogom pod względem wydajności i ciśnienia w hydrantach, przepisy rozporządzenia w sprawie zaopatrzenia w wodę z dnia 24 lipca 2009r. nie zostały naruszone, bowiem obiekty budowlane strony powodowej posiadają zabezpieczenia przeciwpożarowe w postaci uzupełniających źródeł wody tj. przeciwpożarowego zbiornika wodnego. Istotne jest także to, że sieć wodociągowa doprowadzająca wodę do zakładu strony powodowej przebiega przez teren niezabudowany i zalesiony, na którym miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego nie przewiduje zabudowy. Skoro jedynym odbiorcą wody dostarczanej wodociągiem jest strona powodowa, posiadającą zabezpieczenie przeciwpożarowe w postaci zbiornika, wybudowane łącznie z wodociągiem, zasadnym jest przyjęcie, że wymogi przeciwpożarowe zostały spełnione. Nie można zatem mówić o zasadności zarzutów wyszczególnionych w punkcie II ppkt 1 apelacji.

Chybiony jest zarzut naruszenia art. 5 k.c., bowiem działanie strony powodowej polegające na dochodzeniu roszczenia o nabycie przez pozwaną gminę urządzenia przesyłowego nie może być uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a w szczególności zasadą bezpieczeństwa prawnego i pewności obrotu prawnego. W tym zakresie konieczne jest uwzględnienie następujących okoliczności. Strona powodowa na nieruchomości, do której doprowadzona jest woda przedmiotowym wodociągiem, prowadzi składowisko odpadów oraz schronisko dla zwierząt. Jest zatem oczywistym, że woda jest niezbędna dla prowadzenia powyższej działalności. Powód zabezpieczał swoje potrzeby w tym zakresie poprzez uzyskiwanie wody ze studni, która jednakże okazała się złej jakości. Począwszy od 2014r. powód zwracał się do Gminy (...) o rozważenie zasilania Zakładu (...) w wodę z sieci wodociągowej, a w sytuacji, gdy okazało się, że Gmina nie podejmie się budowy takiej sieci, z własnych środków, po uzyskaniu od Zakładu (...) w K. warunków technicznych na zaprojektowanie sieci wodociągowej i uzyskaniu od Gminy (...) decyzji o wyrażeniu zgody na lokalizację, wybudował z własnych środków przedmiotowy wodociąg. Budowa odbyła się na podstawie projektu sporządzonego przez profesjonalistę – architekta, który dokonując oceny wydanych warunków technicznych dot. sieci przyjął zastosowane rozwiązania za odpowiednie. Istotna jest także okoliczność, iż strony jeszcze przed rozpoczęciem budowy wodociągu prowadziły rozmowy na temat partycypacji Gminy w kosztach budowy sieci wodociągowej. Rozmowy takie, aczkolwiek ostatecznie bezskuteczne, prowadzone były także po wybudowaniu wodociągu. Co więcej, wodociąg sfinansowany przez powoda przyłączony został do gminnej sieci wodociągowej, a strona pozwana nie uzależniła tego podłączenia od wykazania, że wodociąg spełnia wymogi pod względem wydajności i ciśnienia w hydrantach określone w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 2009r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg przeciwpożarowych. Musi być uwzględnione z punktu widzenia oceny sprzeczności dochodzonego roszczenia z zasadami współżycia społecznego również to, że powód prowadzi działalność istotną z punktu widzenia zaspokajania zbiorowych potrzeb mieszkańców m.in. Gminy (...). Strona pozwana powinna podejmować działania, które zapewnią właściwe wykonywanie ww. działalności. Z tego punktu widzenia okoliczność, że powód zużywa małą ilość wody, co ma przełożenie na wysokość płaconych rachunków, nie może mieć decydującego znaczenia.

Nie ma również podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku poprzez obniżenie należnego wynagrodzenia do symbolicznej złotówki. Kwota wynagrodzenia, za którą zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego ma nastąpić nabycie własności sieci wodociągowej ustalona została w odniesieniu do aktualnej wartości wodociągu, ustalonej na podstawie opinii biegłego sądowego. Kwota ta jest przy tym znacznie niższa niż koszty poniesione przez powoda w celu wybudowania sieci. Wbrew twierdzeniom strony pozwanej, z art. 5 ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. 2023.537 ) nie ma obowiązku dokonywania przebudowy sieci, skoro jedyny odbiorca wody dostarczanej tą siecią ma odpowiednie zabezpieczenie przeciwpożarowe.

Wobec powyższego, apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98§1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c., zasądzając od strony pozwanej jako przegrywającej spór kwotę 4050zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika, obliczoną na podstawie §2 pkt 6 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych, wraz z odsetkami na podstawie art. 98§1 ¹ k.p.c.