Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 marca 2024 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 22 lutego 2024 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank S.A. w W.

przeciwko A. T.

o zapłatę kwoty 119.620,59 zł

zasądza od pozwanej A. T. na rzecz powoda (...) Bank S.A. w W.

kwotę 119.620,59 (sto dziewiętnaście tysięcy sześćset dwadzieścia 59/100) złotych wraz z odsetkami:

- umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 98.216,69 (dziewięćdziesiąt osiem tysięcy dwieście szesnaście 69/100) od dnia 2 maja 2023 r. do dnia zapłaty,

- ustawowymi za opóźnienie od kwoty 6.727,88 (sześć tysięcy siedemset dwadzieścia siedem 88/100) złotych od dnia 8 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty,

- ustawowymi za opóźnienie od kwoty 14.676,02 (czternaście tysięcy sześćset siedemdziesiąt sześć 2/100) złotych od dnia 2 maja 2023 roku do dnia zapłaty,

oraz kwotę 9.599,00 (dziewięć tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt dziewięć) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sędzia SO Ewa Tomczyk

Sygn. akt I C 1213/23

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym w dniu 8.12.2022 r. w elektronicznym postępowaniu upominawczym do Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie strona powodowa (...) S.A. we W. wniosła o zasądzenie od pozwanej A. T. kwoty 109.928,52 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 98.216,69 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i kwoty 11.711,83 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, wskazując ,że roszczenie te pozostaje w związku z niewywiązaniem się przez pozwaną z obowiązku spłaty

kredytu udzielonego umową z dnia 17.07.2019 r. nr (...).

W dniu 10.01.2023 r. Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie wydał przeciwko pozwanej nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w sprawie VI Nc –e (...) (k. 60).

Pozwana w ustawowym terminie wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty (k.65).

Postanowieniem z dnia 8.02.2023 r. Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie wobec skutecznego wniesienia sprzeciwu i utraty mocy nakazu zapłaty z dnia 10.01.2023 r. umorzył postępowanie w całości (k.68).

W pozwie z dnia 10 maja 2023 roku pełnomocnik powoda (...) S.A. w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej A. T. kwoty 119.620,59 zł wraz z odsetkami:

- umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 98.216,69 zł od dnia 2.05.2023 r. do dnia zapłaty,

- ustawowymi za opóźnienie od kwoty 6.727,88 zł od dnia wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym do dnia zapłaty,

- ustawowymi za opóźnienie od kwoty 14.676,02 zł od dnia 2.05.2023 r. do dnia zapłaty.

Nadto pozew zawierał żądanie zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych. Pełnomocnik powoda wskazał, że skutki prawne, które ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa nastąpiły z dniem wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym (art. 505 ³⁷ § 2 k.p.c.).

W odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanej zanegował roszczenie co zasady i co wysokości (k. 74-76). Zakwestionował skuteczność postanowień umownych dotyczących prowizji, zarzucił sprzeczność umowy z prawem w zakresie odsetek umownych, wywodził, że umowa jest nieważna, a po stronie pozwanej powstało uprawnienie do złożenia oświadczenia o kredycie darmowym. Nadto kwestionował skuteczność wypowiedzenia umowy kredytu, umocowanie osoby, która podpisała wypowiedzenie umowy oraz prawdziwość danych zwartych w przedłożonych przez powoda dokumentach, w szczególności wyciągu z ksiąg rachunkowych.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17.07.2019 r. została zawarta pomiędzy (...) Bank S.A. w W. a pozwaną A. T. umowa o kredyt konsolidacyjny nr (...).

Zgodnie z § 1 ust. 1 umowy Bank udostępnił pozwanej kwotę kredytu w wysokości 121.847 zł, który był przeznaczony na:

- potrzeby konsumpcyjne kredytobiorcy (80.000) i spłatę 2 kredytów (14.652 zł w (...) Banku (...), 4.200 zł w Banku (...) - § 17 ust. 1),

- prowizję bankową za udzielenie kredytu w kwocie 23.022 zł.

Kwota prowizji była kredytowana przez Bank (§ 1 ust. 4).

Kwotę udzielonego kredytu pozwana zobowiązała się spłacić wraz z należnymi odsetkami umownymi w 120 równych ratach kapitałowo-odsetkowych płatnych nie później niż do 10 dnia każdego miesiąca, wysokość raty kredytu wynosiła 1.530,03 zł (§ 3).

Kredyt oprocentowany był wg zmiennej stopy procentowej, która w dniu zwarcia umowy wynosiła 8,79 % w stosunku rocznym (§ 2 ust. 1).

Oprocentowanie miało ulec zmianie w przypadku zmiany stopy procentowej rynku międzybankowego WIBOR 3M o co najmniej 0,25 pp, co szczegółowo określał § 5 umowy.

Rozwiązanie umowy zostało uregulowane w § 9 umowy kredytowej.

Bank miał prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30- dniowego okresu wypowiedzenia w przypadku między innymi w przypadku opóźnienia kredytobiorcy z zapłatą pełnej raty wynikającej z harmonogramu spłat za co najmniej jeden okres płatności, pod warunkiem wezwania kredytobiorcy przez bank do zapłaty zaległości w terminie nie krótszym niż 14 dni roboczych i braku spłaty zaległości w odpowiedzi na to wezwanie we wskazanym przez bank terminie.W przypadku wypowiedzenia umowy, kredytobiorca był zobowiązany do spłaty całości zadłużenia wraz z należnymi odsetkami i kosztami (§9)

(dowód: umowa– k. 28-34)

Na mocy decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z dnia 28.09.2022 r. (...).720.6.2021.256 rozpoczęto w stosunku do G. (...) Bank przymusowe postępowanie restrukturyzacyjne w formie instytucji pomostowej na podstawie art. 188 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 10.06.2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowanych depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji. W oparciu o tę decyzje z dniem 3.10.2022 r. do instytucji pomostowej Bank (...) S.A. utworzonej przez (...) przeniesiono (...) Bank S.A. obejmujące ogół praw majątkowych wierzyciela pierwotnego wg stanu na koniec dnia wszczęcia przymusowej restrukturyzacji, tj. 30.09.2022 r.

W dniu 13.10.2022 r. dokonano wpisu w rejestrze prowadzonym dla banku o zmianie firmy z: Bank (...) S.A. na (...) S.A.

(dowód: decyzja (...).720.6.2021.256 – k. 13-25)

Pozwana wywiązywała się z obowiązku spłaty kredytu do marca 2022 r.

(dowód: zestawienie należności i spłat – k. 113-118, szczegółowe rozliczenie umowy – k. 119-125)

W związku z brakiem płatności pismem z dnia 22.06.2022 r. Bank wezwał pozwaną do zapłaty w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania kwoty 4.911,83 zł (obejmującej między innymi 2.043 zł z tytułu raty kapitałowej i 2826 zł z tytułu odsetek umownych) – pod rygorem wypowiedzenia umowy oraz na podstawie art. 75 C Prawa bankowego wskazał na możliwość złożenia wniosku o restrukturyzację. Pismo podpisał M. K., który był upoważniony przez Bank do składania oświadczeń woli w zakresie czynności związanych z pismami monitującymi, wezwaniami do zapłaty,oraz wypowiedzeniami dotyczącymi umów w zakresie czynności bankowych.

Pozwana odebrała to wezwanie w dniu 4.07.2022 r.

(dowód: wezwanie do zapłaty – k. 40, pełnomocnictwo nr (...) – k. 128, dowód doręczenia - k. 45)

Dnia 1 sierpnia 2022 r. w związku z dalszym brakiem zapłaty Bank wypowiedział pozwanej umowę, stawiając całe roszczenie w stan natychmiastowej wymagalności. Pismo podpisał M. K..

(dowód: oświadczenie o wypowiedzeniu umowy – k. 47, dowód doręczenia - k. 50)

Pismem z dnia 12.10.2022 roku strona powodowa ponownie wezwała pozwaną do dobrowolnego uregulowania zadłużenia.

Pozwana nie dokonała spłaty zobowiązania.

(dowód: wezwanie– k. 51)

W dniu 2.05.2023 r. powodowy Bank wystawił wyciąg z własnych ksiąg bankowych stwierdzający wymagalne zadłużenie pozwanej z tytułu umowy kredytu z dnia 17.07.2019 r. w kwocie 120.995,59 zł, na którą składają się: - niespłacony kapitał w kwocie 98.216,69 zł, - odsetki umowne za okres korzystania z kapitału w wysokości 14,11 % od dnia 11.04.2022 do dnia 25.09.2022 r. w kwocie 6.727,88 zł, - odsetki za opóźnienie naliczone wg stopy procentowej w wysokości 24,50 % od dnia 11.04.2022 r. do 1.05.2023 r. w kwocie 14.676,02 zł, koszty windykacyjne – 1.375 zł.

(dowód: wyciągu z ksiąg banku k. 54)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wyżej powołane dowody. Dowody w postaci dokumentów nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jednolity – Dz.U. z 2019 r., poz. 2357) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

W niniejszej sprawie kredytodawca jest przedsiębiorcą zajmującym się prowadzeniem działalności gospodarczej, między innymi w zakresie udzielania kredytów, a pozwana jako osoba fizyczna jest konsumentem. Strony zawarły umowę kredytu w oparciu o przygotowany przez powoda wzorzec umowny. W postępowaniu powód nie wykazał, aby postanowienia łączącej strony umowy dotyczące opłat miały być między stronami uzgodnione w sposób indywidualny (tj. przyjmowane w drodze negocjacji), zatem możliwe było ocenienie ich przez pryzmat art. 385 ¹ § 1 k.c. W ramach kontroli incydentalnej, kiedy nie ma prejudykatu w postaci wyroku Sądu Ochrony Konsumentów i Konkurencji uznającego postanowienia wzorca umownego za niedozwolone, sąd samodzielnie ocenia treść wzorca pod kątem nieuczciwego charakteru jego postanowień.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.p.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami należy uznać wprowadzenie do domowy klauzul godzących w równowagę kontraktową. Rażące naruszenie interesów konsumenta polega na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na jego niekorzyść. Obydwa te kryteria muszą być spełnione łącznie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13.06. (...)., II CSK 515/11).

Nie ma racji pozwana kwestionując skuteczność postanowień umowy dotyczących prowizji. Zapis dotyczący pobrania przez Bank prowizji i jej wysokości został umieszczony w umowie, którą pozwana podpisała, zatem całkowicie niezrozumiała jest jej argumentacja co do tego, że kwestia ta nie została pomiędzy stronami uzgodniona. Pozwana zaczęła ją kwestionować dopiero w odpowiedzi na pozew, prowizja nie może stanowić też sama w sobie postanowienia sprzecznego z zasadami swobody umów, jako postanowienie umowne sprzeczne z dobrymi obyczajami i zasadami współżycia społecznego - pozwana zakwestionowała w tym zakresie jej ekonomiczne uzasadnienie, oraz zarzuciła, że oprocentowanie kredytu liczone jest nie tylko w odniesieniu do kapitału, ale też w odniesieniu do prowizji. Odnosząc się do tych argumentów wskazać należy, że prowizja stanowi dopuszczone przez prawo wynagrodzenie dla banku za udzielenie kredytu, które wraz z odsetkami, opłatami i innymi kosztami składa się na całkowity koszt kredytu (art. 5 pkt 6 lit. a) ustawy o kredycie konsumenckim). Wysokość tych kosztów ustalana jest przez bank przy uwzględnieniu kosztów wykonywania poszczególnych czynności i usług powiększonych o określoną marżę, gwarantującą bankowi osiąganie dochodów, z których są finansowane koszty jego działalności oraz dalszy rozwój niezbędny do konkurowania z innymi podmiotami funkcjonującymi na tym rynku.

Prowizja jest wynagrodzeniem należnym bankowi za rozpoznanie wniosku o kredyt, za obsługę kredytu, tj. jego comiesięczne księgowanie, rozliczanie.

Kredyt w niniejszej sprawie został zaciągnięty na 10 lat. Prowizja ustalona na 23.022 zł stanowiła 18 % kwoty kapitału, w przeliczeniu na rok stanowiła koszt 191 zł miesięcznie, a 2.302 zł rocznie. Kredyt udzielony pozwanej był kredytem konsolidacyjnym, obejmował spłatę zadłużenia z tytułu 2 innych wierzytelności, w różnych bankach, w związku z tym weryfikacja wniosku kredytowego pozwanej była czasochłonna. W świetle tego uznać należy, że prowizja w ustalonej w umowie kwocie nie może być uznana za nadmierną, nie przystającą do warunków rynkowych i by stanowiła źródło nienależnego wynagrodzenia dla banku. Wysokość prowizji została tak skalkulowana że nie przekracza maksymalnej wysokości pozaodsetkowych koszów kredytu (art. 36 lit. a) ustawy o kredycie konsumenckim).

Także całkowicie niezasadne są zarzuty dotyczące zasad oprocentowania kredytu, to jest że nie ustalono zasad zmiany wysokości oprocentowania. Ustawa o kredycie konsumenckim w art. 30 ust. 1 pkt 6 przewiduje, że w umowie należy określić stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy a także okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu. Przewidziany w łączącej strony umowie indeks WIBOR 3M jest właśnie indeksem stosowanym do określania wysokości stopy procentowej kredytów złotowych. Jest to indeks ustalany jako średnia arytmetyczna wielkości oprocentowania, po jakich największe polskie banki są gotowe złożyć u siebie depozyt. Okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania tego konkretnego kredytu, jak również wskazanie wysokości stałej marży Banku, zostały w umowie określone i nie budzą wątpliwości co do ich stosowania. Sąd nie dostrzegł zatem żadnych przesłanek, by uznać taką konstrukcję ustalenie zmiennego oprocentowania zawartą w umowie kredytu za sprzeczną z zasadą swobody umów lub zasadami współżycia społecznego.

Nie ma również racji pozwana twierdząc, że strona powodowa z naruszeniem przepisów prawa naliczała odsetki od prowizji. Prowizja jako składnik kredytu była kredytowana przez bank, co rodzi uprawnienie banku do naliczania od niej odsetek. Z analizy orzecznictwa powołanego w sprzeciwie nie wynika teza forsowana przez pozwaną co do niedopuszczalności naliczania odsetek od prowizji.

W konsekwencji należy uznać, że łącząca strony umowa jest ważna i może stanowić podstawę skutecznego dochodzenia przez Bank roszczenia związanego z niewykonaniem przez pozwaną swego zobowiązania, pozwana jako konsument działała z pełną świadomością podejmowanych decyzji w przedmiocie zaciągnięcia zobowiązania kredytowego oraz mając pełne rozeznania swej sytuacji majątkowej. Dopiero popadając w problemy finansowe, które skutkowały zaprzestaniem spłaty kredytu pozwana zaczęła powoływać się na szereg wadliwości co do zawarcia umowy oraz jej postanowień. Konsekwencją tego jest również nieskuteczność złożonego przez pozwaną oświadczenia o kredycie darmowym.

Następstwem skutecznego wypowiedzenia pozwanemu umowy kredytu jest rozwiązanie umowy rodzące po stronie pozwanej obowiązek spłaty kredytu wraz z odsetkami i innymi kosztami.

Także niezasadny jest zarzut niewykazania wysokości dochodzonego roszczenia bowiem do pozwu został dołączony wyciąg z ksiąg rachunkowych podpisany przez osobą upoważnioną do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzony pieczęcią banku. Dokument ten nie ma wprawdzie mocy dokumentu urzędowego w postępowaniu cywilnym (art. 95 ust. 1 a) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe (tekst jednolity – Dz.U. z 2023 r., poz. 2488), nie mniej kwalifikacja taka nie pozbawia tego dokumentu mocy dowodowej i wiarygodności, o czym będzie mowa w dalszej części rozważań. Wskazać należy, że dokument ten nie był jedynym dowodem zaoferowanym przez stronę pozwaną na uzasadnienie wysokości zobowiązania pozwanego. Do akt sprawy załączono umowę kredytu podpisaną przez pozwaną i przedstawiciela Banku oraz historię na rachunku obrazującą wysokość zobowiązania pozwanej oraz dokonane przez nią wpłaty, wezwania do zapłaty kierowane do pozwanej wraz z dowodem ich doręczenia. Pozwana zaś negując wysokość swego zobowiązania nie przedstawiła żadnych dowodów co do tego, w jakiej wysokości i kiedy spłaciła zobowiązanie, od jakiej daty pozostaje w opóźnieniu i jaka powinna być wysokość zobowiązania, usiłując niezasadnie przerzucić w całości ten obowiązek na stronę powodową. Tymczasem dowody takie zostały przez stronę powodową złożone, w ich świetle wysokość zobowiązania pozwanej nie budzi wątpliwości. W szczególności wynika to z załączonego do pozwu wyciągu z ksiąg bankowych. Wyciąg ten ma moc dowodową dokumentu prywatnego, którego wprawdzie nie dotyczy domniemanie z art. 245 k.p.c., jednakże zgodnie z utrwalonym orzecznictwem dowód z dokumentu prywatnego może być podstawą ustaleń faktycznych, jest samodzielnym środkiem dowodowym, którego moc sąd ocenia według zasad określonych w art. 233 § 1 k.p.c. Mimo nowelizacji prawa bankowego dokonanej ustawą z dnia 19 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy Prawo bankowe oraz ustawy o funduszach inwestycyjnych (Dz.U. z 2013 r. poz. 777), wyciąg z ksiąg bankowych nadal pozostaje dokumentem uprawniającym powoda do wystąpienia z pozwem w postępowaniu nakazowym (art. 485 § 3 k.p.c.) i może on stanowić podstawę wpisu do ksiąg wieczystych (art. 95 ust. Prawa Bankowego). W swojej istocie wyciąg z ksiąg bankowych zawiera bowiem złożone w szczególnej formie oświadczenie wiedzy uprawnionych osób, dotyczące danych zaksięgowanych w księgach rachunkowych. Prowadzenie zaś tych ostatnich poddane jest zarówno regulacji ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2343) oraz rozporządzenia Min. Finansów z dnia 1 października 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków (Dz.U. z 2013 r., poz. 329), jak i ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 196).

Skoro pozwana nie wywiązała się z obowiązku terminowej spłaty swego zobowiązania, strona powodowa zasadnie wypowiedział jej umowę. Jednocześnie powodowy bank złożonymi do akt sprawy dokumentami wykazał, że wypowiadając pozwanej umowę kredytu dopełnił wszystkich wymaganych ustawą wymogów związanych z wypowiedzeniem umowy w szczególności, że M. K., który podpisywał pisma w toku procedury wypowiedzenia umowy kredytu posiadał w tym zakresie stosowne pełnomocnictwo.

Uznając zatem, iż powództwo jest w pełni uzasadnione zarówno co do zasady jak i wysokości, Sąd uwzględnił w całości żądanie powodowego banku i zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę dochodzoną pozwem.

Podstawą orzeczenia o odsetkach był przepis art. 481 k.c.

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu był art. 98 k.p.c. w zw. z art. 505 ³⁷ § 2 k.p.c.

Sędzia SO Ewa Tomczyk