Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lipca 2024 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący	Sędzia SO Alina Gąsior
Protokolant	sekr. sąd. Izabela Małgorzaciak

po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2024 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy R.

przeciwko (...) Bank Spółdzielczy z siedzibą w R., (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W.

o zapłatę kwoty 5.000.000,00 złotych

1.  oddala powództwo w stosunku do pozwanego (...) Bank Spółdzielczy z siedzibą w R.;

2.  zasądza od powoda Gminy R. na rzecz pozwanego (...) Bank Spółdzielczy z siedzibą w R. kwotę 15.017,00 (piętnaście tysięcy siedemnaście 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  zasądza od pozwanego (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. na rzecz powoda Gminy R. kwotę 2.500.000,00 (dwa miliony pięćset tysięcy 00/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 września 2021 roku do dnia zapłaty;

4.  oddala powództwo w stosunku do pozwanego (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. w pozostałej części;

5.  znosi wzajemnie koszty procesu między powodem Gminą R. a pozwanym (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W.;

6.  nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 100.000,00 (sto tysięcy) złotych tytułem opłaty sądowej oraz kwotę 5.433,97 (pięć tysięcy czterysta trzydzieści trzy 97/100) złotych tytułem wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 1706/21

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 13 września 2021 roku Gmina R. wniosła o:

1. zasądzenie na swoją rzecz od pozwanych (...) Banku Spółdzielczego z siedzibą w R. (wówczas: Banku Spółdzielczego w K.) oraz (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. kwoty 5.000.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 7 września 2021 r. do dnia zapłaty, z tym zastrzeżeniem, że zapłata należności przez jedną z zobowiązanych zwalnia drugą pozwaną do wysokości dokonanej zapłaty (odpowiedzialność in solidum),

2. zasądzenie od pozwanych na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych, z uwzględnieniem odsetek ustawowych za opóźnienie od kosztów procesu na podstawie art. 98 § 11 k.p.c. z tym zastrzeżeniem, że zapłata należności przez jedną z zobowiązanych zwalnia drugą pozwaną do wysokości dokonanej zapłaty (odpowiedzialność in solidum).

W uzasadnieniu powódka wskazała, że z (...) Bankiem Spółdzielczym z siedzibą w R. (wówczas: Bankiem Spółdzielczym w K.) łączy ją umowa ramowa modulo nr (...) z dnia 30 kwietnia 2020 r., na podstawie której (...) Bank Spółdzielczy z siedzibą w R. (wówczas: Bank Spółdzielczy w K.) zobowiązał się do prowadzenia rachunków na zasadach określonych w Regulaminie świadczenia usług w zakresie prowadzenia rachunków bankowych dla klientów instytucjonalnych w Banku Spółdzielczym w K. oraz na podstawie której zawarł z powódką umowę o prowadzenie rachunku bieżącego o nr (...). Zarówno umowa ramowa jak i umowa rachunku bieżącego zostały zawarte na czas określony do dnia 29 kwietnia 2022 r. Powódka wskazała, że dysponowała kwotą 5.000.000,00 złotych, którą zamierzała zdeponować na rachunku bankowym, przy czym celem uniknięcia kosztów związanych z utrzymywaniem wysokiego depozytu poszukiwała możliwości czasowego krótkoterminowego zdeponowania środków bez konieczności ponoszenia ewentualnych opłat związanych z wysokim depozytem co miało stanowić działanie na korzyść interesów powódki.

W lutym 2021 roku doszło do nawiązania kontaktu pomiędzy pełniącą funkcję S. Gminy (powódki) R. B. a A. N. kontaktującym się w imieniu (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. (pozwanej 2). Powódka podkreśliła, że kontakt pomiędzy skarbnikiem a A. N. odbywał się wyłącznie w formie zdalnej, co nie wzbudziło podejrzeń z uwagi na ówczesną sytuację epidemiczną i przejście wielu instytucji na kontakt zdalny. W toku wymiany korespondencji S. Gminy i A. N. dokonali ustaleń dotyczących zawarcia przez powódkę z pozwaną 2 umowy o założenie lokaty. Po przekazaniu A. N. danych S. Gminy R. B. oraz W. Gminy T. S., miał zostać przygotowany wniosek o otwarcie rachunku technicznego, a następnie umowa lokaty krótkoterminowej na okres 45 dni. Następnie po otrzymaniu danych osób, które w imieniu powódki miały złożyć podpisy na umowie lokaty w dniu 20 kwietnia 2021 r. A. N. przesłał R. B. plik zawierający umowę lokaty oraz poinstruował R. B. żeby w dniu następnym (21 kwietnia 2021 r.) wykonać z rachunku bankowego powódki przelew na kwotę 5.000.000,00 zł na rachunek Gminy R. (powódki) prowadzony przez (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą we W..

Umowa miała zostać zaparafowana przez S. Gminy oraz W., co miało stanowić o akceptacji jej postanowień, następnie skan podpisanej umowy miał zostać odesłany A. N., by w dalszej kolejności po złożeniu podpisów przez osoby uprawnione ze strony pozwanej, 2 egzemplarze umowy zostały przesłane Powódce, a po złożeniu podpisów przez przedstawicieli powódki, kurier odebrał egzemplarz umowy przeznaczony dla (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W.. Zgodnie z informacjami używanymi od ww. osoby warunkiem „automatycznego wejścia w życie lokaty" było wykonanie przelewu na kwotę 5.000.000,00 zł na rachunek mający być rachunkiem lokaty ze ściśle określonym tytułem przelewu, tj.: (...)21/04/2021. Następnego dnia, 21 kwietnia 2021 r. został wykonany przelew, który zgodnie z wolą powódki miał trafić na rachunek lokaty otwarty na rzecz powódki. Przelew został zlecony w placówce: Banku Spółdzielczego w K., przy czym w piśmie z dnia 21 kwietnia 2021, sygn. UGF.3251.1.2021.RB wskazano, że przelew ma trafić na rachunek bankowy powódki, co w ocenie powódki jednoznacznie wskazuje, że zamiarem pracowników powódki było przekazanie wolnych środków pieniężnych na rachunek bankowy Gminy R. (na swój własny rachunek) celem założenia lokaty, nie zaś wytransferowanie znacznej ilości pieniędzy bez tytułu prawnego, na rzecz osoby trzeciej.

Ze strony Banku Spółdzielczego w K. dyspozycję przelewu przyjęła pracownica oddziału, która na ww. piśmie złożyła stosowną adnotację. W dniu 28 kwietnia 2021 r. A. N. poinformował R. B., że dokumenty są prawidłowe, co utwierdziło R. B. w przekonaniu, że cały proces przebiega zgodnie z ustaleniami i poprosiła o niezwłoczny przyjazd kuriera z umową. Ostateczny termin przyjazdu kuriera upływał w dniu 5 maja 2021 r. R. B. podejmowała wielokrotne próby kontaktu z A. N., które okazały się bezskuteczne. Dopiero wówczas, gdy kontakt z A. N. się urwał, R. B. zdała sobie sprawę, że przekazane środki w rzeczywistości mogły nie trafić na rachunek powódki. R. B. niezwłocznie poinformowała o tym fakcie wójta oraz sekretarza gminy. Następnie w dniu 5 maja 2021 roku R. B. została odsunięta od czynności związanych z dysponowaniem środkami publicznymi na rachunkach powódki oraz zlecono przeprowadzenie kontroli wewnętrznej u powódki i wszczęto procedurę związaną z naruszeniem dyscypliny finansów publicznych. Ponadto niezwłocznie po powzięciu informacji, że powódka mogła paść ofiarą przestępstwa dokonano zgłoszenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa w Komendzie Powiatowej Policji w P.. Na podstawie złożonego zawiadomienia Prokuratura Rejonowa w Wieluniu postanowieniem z dnia 7 maja 2021 r. wszczęła śledztwo, które obecnie prowadzone jest pod sygnaturą akt: PR 3 Ds 352.2021.

Powódka wskazała ponadto, że w dniu 12 maja 2021 r. złożyła u pozwanej 1 reklamację dotyczącą spornej transakcji i zażądała przywrócenia rachunku bankowego do stanu sprzed wykonania transakcji sprzecznej z wolą powódki. Pozwana 1, pismem z dnia 31 maja 2021 r. odmówiła uznania roszczeń powódki, wskazując, że nie ma podstaw do uznania zgłoszenia powódki za zasadne. Powódka podniosła, że podstawą dochodzonych przez nią roszczeń względem pozwanego Banku Spółdzielczego w K. jest art. 471 i n. k.c. w zw. z art. 50 ust. 2 ustawy prawo bankowe w zw. z art. 355 § 2 k.c. oraz art. 725 k.c., a dodatkowo w odniesieniu do pozwanego 1 dochodzi do zbiegu odpowiedzialności kontraktowej z odpowiedzialnością deliktową uregulowaną w art. 415 k.c. z uwagi na dopuszczenie się przez pozwanego 1 bezprawnego zaniechania polegającego na niedokonaniu sprawdzenia czy otrzymane zlecenie jest prawidłowe oraz czy transfer środków następuje na rzecz podmiotu uprawnionego, zgodnie z wolą powódki wyrażonej w dyspozycji przelewu, a także wskazała, że zasadnicze znaczenie ma kwestia autoryzacji transakcji. W ocenie powódki – pozwany Bank Spółdzielczy zaniedbując sprawdzenia numeru rachunku i oznaczenia beneficjenta nie wykonał zobowiązania w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu, wobec czego po stronie powódki powstała szkoda.

Z kolei, w ocenie powódki, podstawą odpowiedzialności (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. względem powódki jest odpowiedzialność deliktowa uregulowana w art. 415 k.c. zgodnie z treścią którego, kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Jednocześnie wskazała, że wobec pozwanej 2 należy zgodnie z treścią art. 355 § 2 k.c. stosować surowszy miernik dochowania należytej staranności w związku z faktem prowadzenia przez (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą we W. działalności bankowej jako zawodowca. Powódka podniosła, że przy ocenie czy pozwana 2 dochowała należytej staranności należy uwzględnić kwotę transakcji (5.000.000,00 złotych), co powinno stanowić o konieczności dochowania przez (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą we W. jako profesjonalistę najwyższej staranności. Zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (ustawy (...)) pozwana 2 miała obowiązek stosować środki bezpieczeństwa finansowego. Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy (...) ww. środki bezpieczeństwa finansowego obejmują między innymi identyfikację klienta (i beneficjenta rzeczywistego) i ustalenie jego tożsamości a także ocenę stosunków gospodarczych. Pozwana 2 była zobowiązana stosować w odniesieniu do osoby, na rzecz której prowadziła rachunek, na który zostały przekazane środki mające trafić na rachunek powódki środki bezpieczeństwa finansowego co najmniej dwukrotnie. Zgodnie z art. 35 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 lit. b przy nawiązaniu stosunków gospodarczych (otwarciu rachunku) oraz przy dokonywaniu transakcji okazjonalnej będącej transferem środków pieniężnych na kwotę przekraczającą równowartość 1000 euro (w dniu transakcji była to równowartość kwoty 4.556,70 złotych przy kwocie transakcji 5.000.000,00 złotych). Powódka podkreśliła, że w ramach stosowania środków bezpieczeństwa finansowego art. 39 ustawy (...) expressis verbis nakazuje dokonanie weryfikacji tożsamości klienta i beneficjenta rzeczywistego przed nawiązaniem stosunków gospodarczych lub przeprowadzeniem transakcji okazjonalnej. Ponadto podniosła, że zgodnie z treścią art. 43 ust. 4 pkt 1 ustawy (...) w przypadku ujawnienia transakcji nietypowych, nienaturalnie złożonych oraz opiewających na wysokie kwoty, które wydają się nie mieć uzasadnienia prawnego lub gospodarczego pozwana 2 zobowiązana była podjąć działania w celu wyjaśnienia okoliczności w jakich przeprowadzono tę transakcję. Powódka wskazała ponadto, że zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy prawo bankowe, jeżeli polecenie przeprowadzenia rozliczenia pieniężnego złożone przez posiadacza rachunku bankowego jest wykonywane przez kilka banków, każdy z tych banków ponosi wraz z pozostałymi solidarną odpowiedzialność wobec posiadacza rachunku za szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem polecenia. Taka sytuacja, w świetle przedstawionego wyżej stanu faktycznego, zachodzi w niniejszej sprawie. Jednocześnie powódka wskazała, że jest świadoma treści art. 64 ust. 2 ustawy prawo bankowe, jednakże wskazać należy, że przepis ten należy interpretować w sposób, iż zastosowanie ust. 1 jest wyłączone wyłącznie w zakresie uregulowanym w ustawie o usługach płatniczych dotyczących odpowiedzialności. Gdy przepisy ustawy o usługach płatniczych nie znajdują zastosowania, wówczas należy uznać, że właściwe jest zastosowanie właśnie art. 64 ust. 1 ustawy prawo bankowe, do którego odsyła art. 147 ustawy o usługach płatniczych wskazujący, że niezależnie od odpowiedzialności określonej w art. 144-146 ustawy o usługach płatniczych możliwe jest dochodzenie roszczeń wynikających z umowy zawartej z dostawcą oraz z przepisów prawa właściwego dla tej umowy.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) Bank Spółdzielczy z siedzibą w R. (wówczas: Bank Spółdzielczy w K.) wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, o ile nie zostanie złożony spis kosztów, według norm przepisanych. W ocenie pozwanego żaden z powołanych w pozwie przepisów nie jest podstawą żądanej przez powoda odpowiedzialności (...) Banku Spółdzielczego z siedzibą w R. (Banku Spółdzielczego w K.). W ocenie pozwanego do przedmiotowego polecenia przelewu mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (tekst jednolity Dz.U. z 2021 r„ poz. 1907 z późn. zm.) i wydanego na podstawie art. 68. pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jednolity Dz.U. z 2020 r„ poz. 1896 z późn. zm.) zarządzenia Nr 30/2017 Prezesa Narodowego Banku Polskiego w sprawie sposobu przeprowadzania rozliczeń międzybankowych i rozrachunków międzybankowych (Dz. Urz. NBP z 2017 r„ poz. 21).

Pozwany wskazał, że polecenie przez powódkę przelewu kwoty 5.000.000,00 zł z dnia 21 kwietnia 2021 roku jest usługą płatniczą uregulowaną w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (tekst jednolity Dz.U. z 2021 r„ poz. 1907 z późn. zm.), jest zleceniem płatniczym w rozumieniu art. 2. pkt 36 i poleceniem przelewu, o którym mowa w szczególności w art. 3. ust. 1. pkt 2 lit c i art. 3. ust. 4. tej ustawy, a polecenie przez powódkę przelewu kwoty 5.000.000,00 zł z dnia 21 kwietnia 2021 roku zostało wykonane z wykorzystaniem rachunku bankowego. Powódka - jak wymaga tego art. 40. ust. 1. zdanie 1. ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (tekst jednolity Dz.U. z 2021 r„ poz. 1907 z późn. zm.) - autoryzowała polecenie przelewu kwoty 5.000.000,00 zł w sposób przewidziany w „Umowie ramowej modulo nr (...)”; opatrzyła polecenie przelewu właściwymi dwoma podpisami i pieczątką. Powódka i Bank Spółdzielczy w „Umowie ramowej modulo nr (...)” nie uzgodniły innego niż numer rachunku bankowego unikatowego identyfikatora. Powódka i pozwany 1 w „Umowie ramowej modulo nr (...)” uzgodniły, że unikatowym identyfikatorem jest numer rachunku bankowego i powódka w treści zlecenia płatniczego (polecenia przelewu z dnia 21 kwietnia 2021 roku) wskazała unikatowy identyfikator, którym jest numer rachunku bankowego odbiorcy (...). W konsekwencji, w ocenie pozwanego polecenie przez powódkę przelewu kwoty 5.000.000,00 zł z dnia 21 kwietnia 2021 roku zostało wykonane zgodnie z unikatowym identyfikatorem. Pozwany podniósł ponadto, że strony w pkt 6.2 i pkt 7 „Potwierdzenia otwarcia rachunku bieżącego w złotych” numer (...) zastrzegły, że Bank Spółdzielczy w K.: 1/ „... nie ponosi odpowiedzialności za złożenie przez posiadacza rachunku ... dyspozycji niezgodnej z intencją posiadacza.”, 2/ „... za ewentualne szkody wynikające z niewykonania lub nienależytego wykonania przez posiadacza rachunku ... obowiązków określonych odpowiednio w umowie lub regulaminie.”. Polecenie przez Powoda przelewu kwoty 5.000.000,00 zł z dnia 21 kwietnia 2021 roku spełnia dyspozycję art. 143. ust. 1. ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (tekst jednolity Dz.U. z 2021 r., poz. 1907 z późn. zm.) i jest uznane za wykonane na rzecz właściwego odbiorcy, a powódka nie odwołała polecenia przelewu kwoty 5.000.000,00 zł. Ponadto wskazano, że polecenie przez powódkę przelewu kwoty 5.000.000,00 zł z dnia 21 kwietnia 2021 roku jest zleceniem płatniczym w rozumieniu przepisu § 2. pkt 18 Zarządzenia Nr 30/2017 Prezesa Narodowego Banku Polskiego w sprawie sposobu przeprowadzania rozliczeń międzybankowych i rozrachunków międzybankowych (Dz. Urz. NBP z 2017 r., poz. 21) i jako takie spełniało wymogi formalne, nie zostało odrzucone przez NBP i zostało zrealizowane w dniu 21 kwietnia 2021 roku.

Pozwany Bank Spółdzielczy, wskazał nadto iż przestrzegając wszystkich powołanych wyżej przepisów, przy wykonywaniu złożonego przez Powoda w dniu 21 kwietnia 2021 roku polecenia przelewu kwoty 5.000.000,00 zł dołożył szczególnej staranności w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa przechowywanych środków pieniężnych. Co więcej pozwany wskazał na postanowienie Sądu Najwyższego Izby Cywilnej z dnia 6 lipca 2018 roku w sprawie sygn. akt IV CSK 111/18 zgodnie z którym „Przez „szczególną staranność”, o której mowa w art. 50 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz.U. z 2017 r. poz. 1875 ze zm.), trzeba rozumieć staranność wyższą, niż staranność należytą, czy wymaganą od osoby prowadzącej działalność gospodarczą, a skoro obowiązek ten jest adresowany do osób zarządzających mieniem gminnym, to realizując inwestycję w ramach zawartej umowy cywilnoprawnej, gmina jako inwestor powinna uwzględniać skutki czynności związanych z realizacją tego obowiązku, jeżeli mają one wpływ na wykonanie umowy.

Pozwany wskazał, iż osobami uczestniczącymi w zarządzaniu mieniem komunalnym są W. Gminy i S. Gminy. Pismo z dnia 21 kwietnia 2021 roku opatrzone znakiem (...). (...).1.2021.RB i sporządzone na druku polecenie przelewu z dnia 21 kwietnia 2021 roku kwoty 5.000.000,00 zł zostały podpisane przez W. Gminy i przez S. Gminy, zatem obowiązkiem reprezentujących powoda W. Gminy i S. Gminy było zachowanie szczególnej staranności przy zlecaniu w dniu 21 kwietnia 2021 roku przelewu kwoty 5.000.000,00 zł. W ocenie pozwanego sam stan epidemii nie wyłączał możliwości zwrócenia się przez powódkę do drugiego z pozwanych - w jakikolwiek sposób, w tym przez wskazany na jego stronie internetowej „kontakt” - w celu potwierdzenia umocowania osoby przedstawiającej się jako A. N. do wykonywania w jego imieniu czynności, na co powódka miała ponad dwa miesiące, bowiem przez taki czas prowadziła korespondencję z tą osobą i nie zwróciła uwagi, że korespondencję prowadzi na adres nie mogący być adresem tego banku, bowiem nie odpowiada nazwie tego banku. Co więcej pozwany wskazał, że powódka nie zawarła z (...) Bank (...) S.A. umowy rachunku bankowego, ani w formie pisemnej, ani w formie elektronicznej i mimo to w dniu 21 kwietnia 2021 roku wydała dyspozycję polecenia przelewu kwoty 5.000.000,00 zł w systemie (...) na wskazany rachunek bankowy.

Pozwany podniósł także, że Bank Spółdzielczy, tak jak każdy inny bank uczestniczący w systemie rozliczeń międzybankowych i rozrachunków międzybankowych, o ile nie wykonuje polecenia przelewu na prowadzony przez siebie rachunek bankowy, nie zna - poza numerem rachunku bankowego - rzeczywistych danych beneficjenta, w tym jego imienia i nazwiska lub firmy, rzeczywiste dane beneficjenta zna tylko bank uznający rachunek bankowy beneficjenta. Tylko bank uznający rachunek może sprawdzić tożsamość nazwy beneficjenta z nazwą wskazaną w poleceniu przelewu, wobec czego pozwany nie miał możliwości sprawdzenia czy rachunek bankowy prowadzony przez inny bank jest prowadzony dla wskazanego w poleceniu przelewu odbiorcy. Pozwany wskazał ponadto, że powódka w treści polecenia przelewu z dnia 21 kwietnia 2021 roku podała numer rachunku bankowego odbiorcy (...) i rzeczywiście rachunek bankowy o takim numerze - co stwierdził Bank Spółdzielczy w K. wykonując polecenie przelewu - był prowadzony przez (...) Bank (...) S.A. Pozwany powołał, iż w szeregu orzeczeń Sądy stwierdzały, że bank realizujący, autoryzowane przez posiadacza rachunku bankowego polecenie przelewu nie ma obowiązku sprawdzania danych beneficjenta. W ocenie pozwanego w sprawie nie zaszły także przesłanki odpowiedzialności Banku Spółdzielczego na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jednolity Dz.U. z 2020 r„ poz. 1740 z późn. zm), gdyż pozwany nie wyrządził powódce szkody wykonując zlecone i autoryzowane przez nią polecenie przelewu kwoty 5.000.000,00 zł, nie ma żadnej winy Banku Spółdzielczego w przedmiotowym wydarzeniu.

W ocenie pozwanego, to, że kwota ta wyszła z majątku powódki jest następstwem okoliczności, za które Bank Spółdzielczy odpowiedzialności nie ponosi. Pozwany zakwestionował także wymagalność roszczenia dochodzonego pozwem.

W odpowiedzi na pozew (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą we W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej 2 kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 68 zł oraz odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w niniejszej sprawie do dnia zapłaty, na podstawie art. 98 § 11 k.p.c.

Pozwana zakwestionowała w całości żądania powódki, tak co do zasady, jak i co do wysokości, wskazując, że twierdzenia przedstawione przez powódkę w celu uzasadnienia dochodzonych względem niej roszczeń są całkowicie bezpodstawne. Pozwana w uzasadnieniu swojego stanowiska podniosła, iż wykonała wszystkie spoczywające na niej obowiązki wynikające z Ustawy (...). Jednocześnie wskazała, że przepisy Ustawy (...) i wynikające z nich obowiązki zmierzają do przeciwdziałania dwóm typom przestępstw, a mianowicie przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy stypizowanemu w art. 299 k.k. oraz przestępstwa finansowania terroryzmu stypizowanego w art. 165a k.k. W realiach niniejszej sprawy powódka padła ofiarą oszustwa, zapobieżeniu któremu ex definitione Ustawa (...) nie służy. Ponadto wskazano, że błędne są również kierowane przeciwko pozwanej (...) Bank (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą we W. zarzuty sprowadzające się do niedokonania weryfikacji danych beneficjanta wskazanych w transakcji płatniczej z danymi posiadacza rachunku bankowego, na który nastąpił przelew. Zgodnie z art. 143 ustawy z dnia 19.08.2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1132; dalej jako: „u.u.p.”) na banku prowadzącym rachunek bankowy beneficjenta transakcji płatniczej nie spoczywa obowiązek weryfikacji danych wskazanych w zleceniu przelewu w zakresie oznaczenia jego beneficjenta z danymi w zakresie oznaczenia posiadacza rachunku bankowego, na który przelew jest wykonywany. Niezależnie od powyższego pozwany podniósł, że faktyczną przyczyną wystąpienia przez powódkę z powództwem przeciwko pozwanej 2 jest próba odwrócenia uwagi od rażących zaniedbań jakich dopuścili się przedstawiciele powódki, co w konsekwencji umożliwiło popełnienie przez nieustaloną obecnie osobę trzecią przestępstwa na szkodę powódki, bowiem przedstawiciele powódki dokonali przelewu kwoty 5.000.000 zł stanowiących środki publiczne bez formalnego zawarcia umowy o prowadzenie lokaty. Tak niedbałe działanie przedstawicieli strony powodowej w ocenie pozwanej może nawet wyczerpywać znamiona czynu zabronionego stypizowanego w art. 231 § 1 k.k. polegającego na niedopełnieniu obowiązków przez funkcjonariusza publicznego. Mając powyższe na uwadze, w ocenie pozwanej podmiotami wyłącznie odpowiedzialnymi za uszczerbek majątkowy poniesiony przez powódkę jest wyłącznie nieustalona osoba trzecia, która dopuściła się popełnienia czynu zabronionego na szkodę powódki, jak i przedstawiciele powódki, którzy uchybili elementarnym zasadom ostrożności, jakich można oczekiwać od osób zarządzających i sprawujących pieczę nad mieniem publicznym. Pozwana wskazała, że jej postępowanie nie wyczerpuje znamion czynu niedozwolonego z art. 415 i n. k.c. (odpowiedzialność za czyn własny), ponadto powódka nie wykazała okoliczności, od których zależy powstanie roszczenia, w szczególności winy i bezprawności. Przesłanką warunkującą przypisanie odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego jest związek między zdarzeniem sprawczym, a powstałą w jego następstwie szkodą. W ocenie pozwanej brak jest podstaw do przypisania jej zdarzenia sprawczego mogącego stanowić podstawę jego odpowiedzialności, a niezależnie od tego brak jest również związku przyczynowo - skutkowego między rzekomym zdarzeniem sprawczym (zdarzeniem, z którego powódka wywodzi odpowiedzialność pozwanej 2), a uszczerbkiem w jej majątku, gdyż działaniami i zaniechaniami, które doprowadziły do uszczerbku w majątku powódki były: intencjonalne działanie osoby trzeciej wyczerpujące znamiona przestępstwa oszustwa i brak dochowania elementarnej dbałości i staranności przedstawicieli powódki o jej interesy majątkowe.

Z ostrożności pozwana wskazała, że brak jest podstaw do zasądzenia dochodzonej od niej pozwem kwoty z uwagi na rażące niedbalstwo przedstawicieli powódki, które uruchomiło ciąg zdarzeń skutkujący uszczerbkiem w majątku powódki. Z najdalej idącej ostrożności procesowej, pozwana podniosła względem powódki zarzut przyczynienia się powódki do powstania szkody (art. 362 k.c.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódkę Gminę R. łączyła z Bankiem Spółdzielczym w K. umowa ramowa modulo numer (...) z dnia 30 kwietnia 2020 roku. Zgodnie z umową Bank Spółdzielczy zobowiązał się do prowadzenia rachunków na zasadach określonych w Regulaminie świadczenia usług w zakresie prowadzenia rachunków bankowych dla klientów instytucjonalnych w Banku Spółdzielczym w K..

Na podstawie umowy ramowej pozwany Bank Spółdzielczy zawarł z powódką umowę o prowadzenie rachunku bieżącego o numerze: (...).

/dowód: umowa ramowa – k. 19 – k. 23, Regulamin – k. 24 – k. 43, potwierdzenie otwarcia rachunku – k. 44, zaświadczenie Banku Spółdzielczego o prowadzonych rachunkach – k. 4/

W lutym 2021 roku osoba podająca sią za A. N. zadzwoniła do Urzędu Gminy i zaproponowała skarbnikowi Gminy R. B. założenie lokaty długoterminowej. A. N. zapytał, czy Gmina posiada wolne środki i czy jest zainteresowana lokatą długoterminową. Mężczyzna podający się za A. N. przedstawił się jako pracownik Banku (...). Początkowo kontakty pomiędzy tym mężczyzną, a skarbnikiem Gminy – R. B. były kontaktami telefonicznymi, a następnie drogą e- mailową. S. Gminy nie sprawdziła personaliów osoby podającej się za pracownika Banku. R. B. poinformowała A. N., że Gmina dysponuje dość dużym budżetem i następnie podała konkretną kwotę wolnych środków, którą Gmina może dysponować. S. Gminy podała kwotę 5 milionów zł wolnych środków, które Gmina może ulokować.

R. B. samodzielnie podejmował decyzje, z nikim ich nie konsultowała, za wyjątkiem czasu trwania lokaty, o który pytała wójta Gminy.

Dla założenia lokaty, do przekazania środków, miał być utworzony rachunek techniczny. Aby taki rachunek mógł zostać otwarty osoba podająca się za A. N. przesłała S. wzór wniosku o utworzenie rachunku i wskazała dane, które są wymagane, tj. dane Urzędu Gminy, dane osób reprezentujących Gminę, podpisy, jakim osoby te posługują się w Banku, numer Regon. Dane te zostały wysłane e-mailowo. Po założeniu rachunku technicznego, miał być podany numer konta założonego dla Gminy celem przeprowadzenia transakcji. Po założeniu rachunku technicznego miała być sporządzona umowa o lokatę terminową. Umowa została przesłana do Urzędu Gminy drogą e - mailową, przy czym umowa podpisana przez wójta i skarbnika została przesłana do Banku i po jej zweryfikowaniu Bank miał odesłać umowę z podpisami swoich przedstawicieli. Umowa miała być dostarczona do Gminy przez kuriera.

W e-mailu przesłanym do Gminy w dniu 26 lutego 2021 roku A. N. wskazał, że dla kwoty 5.000.000,00 zł udało się wynegocjować 0,37% na okres 60 dni.

Lokata miała się rozpocząć od daty przekazania środków. Gmina przelała środki na rachunek wskazany przez A. N. przed podpisaniem umowy przez obie strony. Oszust, podający się za A. N., pracownika Banku (...), ponaglał skarbnika o przelanie środków finansowych, twierdząc, że nie wie jaką datę wpisać na umowie, od kiedy rozpocznie bieg lokata terminowa.

Wszystkie dane były przesyłane przez S. drogą e-mailową.

Przy e-mailu z dnia 19 marca 2021 roku A. N. przesłał wzór wniosku o otwarcie rachunku technicznego. S. Gminy podała we wniosku dane swoje oraz wójta.

Pieniądze zostały przesłane na rachunek techniczny, który miał być założony dla Gminy R., ale rachunek okazał się fałszywy. Rachunek techniczny został wpisany do treści dokumentu nazwanego umową, która nie została podpisana przez Bank. W dokumencie tym wskazano też numer konta, na który należy przesłać przelew.

Przelew środków na kwotę 5.000.000,00 poszedł na wskazany numer konta w dniu 21 kwietnia 2021 roku.

W wiadomości e-mailowej z dnia 28 kwietnia 2021 roku R. B. napisała: „termin otrzymania umowy niezwłoczny, nawet może być w tym tygodniu albo zaraz po weekendzie majowym, gdyby nastąpiła zmiana, po ustaleniu z Panem wójtem, to napiszę ponownie” (k. 67)

R. B. miała wiedzę, że środki przelane systemem (...) powinny trafić na konto Banku w tym samym dniu nawet w ciągu kilku minut.

S. Gminy zwracała się drogą e-mailową do A. N. o przesłanie umowy, a kiedy nie została przesłana po długim weekendzie majowym, zaczęła szukać kontaktu telefonicznego do osoby o nazwisku N., jednak takiego kontaktu nie było. Wcześniej to A. N. dzwonił do skarbnika Gminy.

W przypadku przelewu środków powyżej kwoty 500.000 zł, transakcje nie są przeprowadzane za pośrednictwem bankowości elektronicznej, lecz dokument przelewu jest sporządzany ręcznie i zanoszony do Banku.

Kiedy R. B. zaniepokoiła się, że umowa nie została dostarczona przez kuriera, skontaktowała się w dniu 6 maja 2021 roku z infolinią Banku (...), gdzie uzyskała informację, że rachunek jest założony w Banku, jednak nie uzyskała informacji kto jest jego właścicielem. R. B. uzyskała też informację, że mogło dojść do oszustwa. Wówczas skontaktowała się z wójtem.

/dowód: wiadomości e-mailowa – k. 46 – k. 70, zeznania R. B. – protokół k.343, k. 344, k. 345, k. 346/

W. Gminy R. pierwsze informacje o kontakcie skarbnika z rzekomym pracownikiem Banku uzyskał pod koniec stycznia 2020 roku. Wcześniej wójt był poinformowany, że z uwagi na niekorzystne opłaty w Banku (...) środki w wysokości 5.000.000,00 zł zostaną wycofane i wszystkie oszczędności zostały wpłacone w Banku Spółdzielczym w K.. Gmina chciała korzystnie ulokować posiadane środki i analizowała rynek, aby zawrzeć korzystną umowę.

W kwietniu 2021 roku skarbnik Gminy poinformowała wójta o tym, że będzie zawarta umowa z (...) Agricole. Według wiedzy wójta tego typu umowy były konsultowane z prawnikiem, natomiast wójt nie ma wiedzy czy ta konkretna umowa podlegała takiej konsultacji. To skarbnik Gminy posiada odpowiednie licencje, kursy, aby takie procesy przeprowadzać. S. Gminy przedstawiła W. skan umowy – wydruk komputerowy, bez podpisów przedstawicieli Banku. S. tłumaczyła, że umowa podpisana przez przedstawicieli Gminy zostanie odesłana i następnie zostanie podpisana w Banku, po czym dostarczona kurierem do Urzędu Gminy.

Umowa została podpisana w godzinach rannych, aby kurier mógł ją dostarczyć tego samego dnia lub następnego dnia umowa miał wrócić. W dacie podpisywania umowy przez przedstawicieli Gminy panowała pandemia i umowa po jej dostarczeniu miała być przechowywana w tzw. kwarantannie lub mogła być podana w na Biurze Podawczym w dniu 21 kwietnia 2020 roku. W. Gminy nie miał świadomości, że umowa nie została odesłana tego samego dnia.

W dniu 21 kwietnia 2021 roku skarbnik zwróciła się do wójta o podpisanie przelewu na kwotę 5.000.000,00 zł z informacją, że wszystko jest załatwione. W. działał w zaufaniu do skarbnika Gminy.

W Gminie R. została wprowadzona zasada, ze przelewy powyżej kwoty 500.000 zł mają być dokonywane w formie druku przelewu. Urząd Gminy sąsiadował z Bankiem Spółdzielczym.

We wcześniejszym okresie kiedy były podpisywane umowy dostarczane przez kuriera, to były one realizowane dopiero po podpisaniu umowy przez obie strony.

Po weekendzie majowym wójt powziął informację o tym, że umowa nie została faktycznie zawarta i powiadomił o tym Policję w P.. S. Gminy została odwołana w dniach 27 – 28 maja 2020 roku.

Z uwagi na podpisanie umowy i przelew środków, sprawą zajmuje się Izba Obrachunkowa jako naruszenie dyscypliny finansowej.

/dowód: zeznania T. S. – wójta Gminy R. – protokół k. 803v – 806/

Weryfikacja klienta, z którym bank zawiera umowę polega na zebraniu danych, które określa ustawa (...) i ich weryfikacji np. na podstawie dokumentów z KRS w przypadku osób prawnych. Jeśli chodzi o tytuł przelewu, to nie ma przepisów prawa, które określałyby go. W obrocie gospodarczym powszechne są tytuły, w których jest podany ciąg cyfr czy nr faktury.

W przypadku przelewu dokonanego przez Gminę R., środki wpłynęły na konto klienta będącego osobą prawną , spółką prawa handlowego. Bank prowadził dla tego podmiotu rachunek od sierpnia 2020 roku. Bank, nawiązując współpracę z tym podmiotem dokonał identyfikacji klienta, tj. zgromadził dane wymagane przez ustawę o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, porównał dane wskazane przez klienta z dokumentami z KRS, z umową spółki. Bank ma obowiązek ustalić beneficjenta rzeczywistego, czyli osobę, która sprawuje kontrolę nad spółką, najczęściej właściciela, czyli osobę, która posiada udziały lub akcje w spółce oraz dokonać oceny charakteru stosunków gospodarczych, czyli do czego będzie służył taki rachunek oraz dokonać oceny ryzyka klienta w oparciu o zebrane informacje. Brana jest pod uwagę struktura własności, czy jest prosta czy skomplikowana, czy występują osoby z krajów o wysokim ryzyku prania pieniędzy. Bardzo ważny jest przedmiot działalności, czy sektor, w którym dany podmiot prowadzi działalność gospodarczą uznawany jest przez Bank za ryzykowny. W przypadku podmiotu, dla którego Bank prowadził rachunek podmiot ten otrzymał normalną ocenę ryzyka.

Podmiot prowadził działalność handlową, która nie była działalnością o podwyższonym ryzyku prania pieniędzy. Kapitał zakładowy spółki był znacząco wyższy niż kapitał minimalny, niż wymagany dla tego typu formy prawnej oraz obroty spółki wynikające ze sprawozdań finansowych, przychody i kapitały były relatywnie wysokie. W trakcie współpracy z tym klientem nie było sygnałów, aby objąć go nadzorem z perspektywy (...).

Narzędzia informatyczne wykorzystywane do monitorowania klientów nie dały powodów do głębszej analizy, poza tym Bank nie otrzymał żadnych informacji od organów ścigania, ani Generalnego Inspektora Informacji Finansowej.

Środki bezpieczeństwa finansowego, które musi stosować bank są opisane w ustawie (...). W trakcie trwania relacji, bank ma obowiązek monitorowania relacji z wykorzystaniem narzędzi informatycznych.

Przelew środków w kwocie 5 min zł od podmiotu publicznego jednostki samorządu terytorialnego zasadniczo nie stanowi transakcji nietypowej z perspektywy regulacji (...). Często zdarzają się przelewy o wysokich wartościach, wykonywane przez jednostki samorządu terytorialnego, zwłaszcza jeżeli są wykonywane na rachunek przedsiębiorców.

Sama ustawa (...) stanowi także, że dokonywanie czynności przez podmioty z sektora publicznego może świadczyć o niższym ryzyku prania pieniędzy.

Bank ma obowiązek weryfikacji numeru rachunku bankowego, ale nie ma obowiązku weryfikacji danych beneficjenta. Przelew dokonany przez Gminę nie został zweryfikowany jako podejrzany przez system Banku (...).

Według obowiązujących przepisów Bank winien przekazywać do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej informacje o wszystkich transakcjach powyżej 15.000 euro, niezależnie czy jest podejrzana czy nie, ale wyłączone jest z tego obowiązku przekazywanie informacji o transakcjach przychodzących z innych banków krajowych.

Bank (...) uzyskał pierwsze informacje o podejrzeniu dokonania oszustwa od Policji, natomiast nie było wcześniej kontaktu ze strony Gminy.

/dowód: zeznania świadka P. O. – protokół k. 348 – k. 351/

W dokumencie nazwanym umową, nadesłanym do Gminy przez rzekomego pracownika Banku (...) wskazany był klient Gmina R. reprezentowany przez wójta Gminy T. S. oraz Bank (...) S.A. z siedzibą we W.. W dokumencie tym nie byli wskazani przedstawiciele Banku. „Umowa lokaty” wskazywała, między innymi numer rachunku lokaty terminowej, czas trwania lokaty, kwotę lokaty 5.000.000,00 PLN. Umowa została podpisana przez wójta Gminy R. i skarbnika Gminy oraz opieczętowana urzędową pieczęcią Gminy. Nie zawierała podpisów osób mających reprezentować Bank.

Umowa wskazywała datę jej zawarcia – 21 kwietnia 2021 roku.

W dniu 21 kwietnia 2021 roku wójt oraz skarbnik podpisali zlecenie dokonania przelewu środków finansowych Gminy R. w wysokości 5.000.000,00 zł na lokatę terminową do banku (...) za pomocą systemu (...) zgodnie z dyspozycją przelewu z dnia 21.04.2021 r. Bank Spółdzielczy w K. otrzymał polecenie przelewu w dniu 21 kwietnia 2021 r.

Dokument przelewu wypełniony przez Gminę R. wskazywał numer rachunku odbiorcy: (...), nazwę odbiorcy – Gmina R., numer rachunku zleceniodawcy: (...), nazwę zleceniodawcy – Gmina R. i kwotę przelewu – 5.000.000,00 PLN. Dokument przelewu został złożony w Banku Spółdzielczym w dniu 21 kwietnia 2021 roku.

/dowód: kserokopia umowy – k. 77, k. 78, k. 829, 830, kserokopia pisma z dnia 21.04.2021 r. z poleceniem przelewu – k. 80, kserokopia przelewu – k. 828/

Zgodnie z „Regulaminem świadczenia usług w zakresie prowadzenia rachunków bankowych dla klientów instytucjonalnych w Banku Spółdzielczym w K.”, dysponowanie środkami pieniężnymi na rachunku odbywa się poprzez składanie zleceń płatniczych m. in. na podstawie dyspozycji przelewu (§16 ust. 1 pkt. 1 lit. a Regulaminu).

Aby umożliwić Bankowi realizację złożonej dyspozycji posiadacz rachunku zobowiązany jest udzielić Bankowi zgody na realizację zlecenia płatniczego (autoryzacja transakcji), w przypadku zlecenia płatniczego złożonego w formie pisemnej, poprzez złożenie podpisów oraz odcisku pieczątki, zgodnie z wzorami złożonymi w Banku (§ 16 ust. 2 pkt. 1 Regulaminu).

3. Bank realizuje zlecenie płatnicze pod warunkiem:

a) Podania na wypełnionym przez siebie dokumencie numeru rachunku w standardzie (...) lub w standardzie (...), nazwę posiadacza rachunku, kwotę oraz tytuł wpłaty (§19 ust. 1 Regulaminu; ( Regulamin k. 24 – 28)

b) W przypadku złożenia dyspozycji przekraczającej kwotę wskazaną w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz w przypadku wskazującym na postępowanie mające charakter wprowadzania do obrotu finansowego pieniędzy pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł finansowania, Bank ma obowiązek, zgodnie z postanowieniami ustawy, rejestracji transakcji oraz pozyskania od klienta informacji w zakresie źródeł pochodzenia środków finansowych (§ 19 ust. 7 Regulaminu)

c) Kwota progowa, o której mowa w ppkt. b) wynosi 15 000 EUR co, przy zastosowaniu kursu średniego z dnia realizacji przelewu Gminy R. wynoszącego 1 EUR = 4,5567 PLN, stanowi kwotę 68 350,50 PLN

4. Podstawą identyfikacji posiadacza rachunku i/lub odbiorcy na zleceniu płatniczym jest numer rachunku w standardzie (...) lub (...) (§ 22 Regulaminu).

5. Przekazanie dyspozycji przez Bank do rozrachunku oznacza, w przypadku dyspozycji realizowanej w krajowym obrocie płatniczym, wysłanie przez Bank komunikatu elektronicznego, zawierającego dane realizowanej dyspozycji, do systemu rozliczeń międzybankowych, którego stroną są banki krajowe (§ 23 ust. 8 pkt. 1).

6. Bank nie ponosi odpowiedzialności za złożenie przez posiadacza rachunku dyspozycji niezgodnej z intencją posiadacza (§ 54 ust. 5 pkt. 2).

7. Jeżeli w zleceniu płatniczym posiadacz rachunku wskazał nieprawidłowy unikatowy identyfikator odbiorcy, o którym mowa w § 22 Bank nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie lub wadliwe wykonanie zlecenia płatniczego (§ 54 ust. 6).

/dowód: Regulamin świadczenia usług – k. 24 – k. 39, opinia biegłego M. Ś. – k. 410 – 411/

Realizacja zlecenia płatniczego przez Bank Spółdzielczy w K. złożonego przez Gminę R., odbywała się następująco:

1.  Osobą składającą, w dniu 21 kwietnia 2021 roku, zlecenie płatnicze była R. S. Gminy.

2.  Doradca klienta instytucjonalnego sprawdził czy złożone na przelewie podpisy są właściwe dla reprezentacji Gminy oraz czy podpisy i odciski pieczątek są zgodne z wzorami złożonymi w Banku.

3. Doradca po pozytywnej weryfikacji uznał, iż w sposób zgodny z umową Gmina udzieliła zgody Bankowi na realizację złożonego zlecenia płatniczego.

4. Po wykonaniu powyższej autoryzacji, o godz. 14.19, doradca przystąpił do rejestracji zlecenia płatniczego w systemie informatycznym Banku.

5. Po wprowadzeniu numeru rachunku zleceniodawcy jego dane na ekranie monitora podstawiły się automatycznie.

6. Doradca z użyciem klawiatury wprowadził dane w części dotyczącej odbiorcy przelewu:

a. Numer rachunku bankowego

b. Dane posiadacza rachunku

c. Kwotę przelewu

d. Tytuł z jakiego przelew jest realizowany.

7. W związku z faktem, iż kwota realizowanego zlecenia płatniczego przekraczała kwotę progową, po wprowadzeniu danych z pkt. 6, ale przed zrealizowaniem przelewu, bank powinien zastosować środki bezpieczeństwa finansowego, o których mowa w art. 34 ust. 1 pkt. 1 i 2 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z dnia 1 marca 2018 roku (dalej: ustawa (...)).

8. W tym przypadku jednak Bank mógł zastosować uproszczone środki bezpieczeństwa finansowego w związku z niższym ryzykiem prania pieniędzy i finansowania terroryzmu wynikającym z faktu, iż Klientem Banku była jednostka sektora finansów publicznych ( podstawa: art. 42 ust. 2 pkt. 1 lit. a ustawy (...)).

9. W związku z obowiązkiem przekazywania przez Bank Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej (dalej: (...)) informacji o wykonanym transferze środków pieniężnych o równowartości przekraczającej 15 000 euro (podstawa: art. 72 ust. 1 pkt. 2 ustawy (...)), doradca, po zarejestrowaniu danych, o których mowa w pkt. 6, zarejestrował przedmiotową transakcję lub transakcja automatycznie została zarejestrowana w odrębnym zbiorze, który wysyłany jest, za dany dzień, do (...) (podstawa: art. 72 ust. 5 ustawy (...)). Zawartość przesyłanej informacji określa treść art. 72 ust. 6 ustawy (...).

10. W opisywanym procesie, spośród danych wymienionych w pkt. 6, jedynie wprowadzenie numeru rachunku bankowego odbiorcy podlega walidacji.

Poprawne wprowadzenie numeru w zintegrowanych systemach informatycznych skutkuje wyświetleniem, pod wprowadzonym numerem, niewielkiego komunikatu z nazwą banku odbiorcy. W bankach, które pracują w systemach niezintegrowanych taki komunikat może się nie pojawić, ale fakt, że kursor przeniósł się do kolejnego pola tekstowego świadczy, że wprowadzony numer jest poprawny.

Niepoprawne wprowadzenie numeru rachunku bankowego odbiorcy, powoduje, że system rozpoznaje procesowane zlecenie płatnicze jako skierowane na obszar spoza SĘPA (bowiem numer dla systemu nie jest wprowadzony w standardzie (...)/ (...)). Na ekranie pojawiają się wówczas pola tekstowe jak dla przekazu zagranicznego typu S. , żądające wprowadzenia m. in. kodu B. .

11. Każdy pracownik w banku uzyskuje dostęp do systemu informatycznego na podstawie upoważnienia wystawionego przez przełożonego, które zawiera m. in. nazwy aplikacji do jakich uzyskuje dostęp, poziom tajności wskazujący jaką grupę klientów może obsługiwać, kwotę graniczną do jakiej może realizować operacje gotówkowe i/lub bezgotówkowe, wskazanie czy posiada uprawnienia do akceptu operacji wykonywanej przez innego pracownika i do jakiej wysokości. Upoważnienie przesyłane jest do komórki informatycznej, która zgodnie z jego brzmieniem parametryzuje profil pracownika w systemie.

12. Doradca po wykonaniu czynności opisanych w pkt. 6, aby sfinalizować operację, musiał poprosić do swojego stanowiska pracownika z wysokimi uprawnieniami do akceptu operacji. Podczas wykonywania akceptu pracownik sprawdził zapisy wprowadzone do systemu informatycznego (na ekranie) z zapisami na papierowym zleceniu płatniczym, zalogował się do systemu swoim numerem i hasłem oraz dokonał akceptu.

13. Wykonanie akceptu operacji jest elementem kontroli wewnętrznej funkcjonalnej następczej w Banku.

14. Po wykonaniu akceptu zlecenie płatnicze, w formie komunikatu elektronicznego, skierowane zostało na drogę rozrachunków międzybankowych w systemie (...) i po kilku minutach zarejestrowane zostało w księgach rachunkowych (...) Bank (...) SA.

Spośród informacji zawartych w zleceniu płatniczym, sporządzonym przez Gminę, jedynie numer rachunku bankowego odbiorcy był weryfikowany przez system informatyczny Banku Spółdzielczego w K.. Numeracja rachunków bankowych w ramach europejskiego systemu płatności gwarantuje ich unikalność rozumianą jako niepowtarzalność nadanego, każdemu z uczestników, numeru rachunku.

Pozostałe informacje zawarte w zleceniu płatniczym, w tym dane odbiorcy przelewu, były przez doradcę Banku Spółdzielczego w K. przenoszone, wprost z dokumentu sporządzonego w formie papierowej, do systemu informatycznego bez zastosowania metod weryfikacji. (...) sprawdzał jedynie czy każde z pól tekstowych, wyświetlanych na ekranie monitora, zostało wypełnione.

Treść § 22 „Regulaminu świadczenia usług w zakresie prowadzenia rachunków bankowych dla klientów instytucjonalnych w Banku Spółdzielczym w K.” stanowi, iż podstawą identyfikacji posiadacza rachunku i/lub odbiorcy na zleceniu płatniczym jest numer rachunku w standardzie (...) lub (...). § 54 ust. 6 stanowi, że gdyby jednak w zleceniu płatniczym posiadacz rachunku wskazał nieprawidłowy unikatowy identyfikator odbiorcy Bank nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie lub wadliwe wykonanie zlecenia płatniczego

Za dodatkową metodę weryfikacji odbiorcy przelewu uznać można wykonanie akceptu przez drugiego pracownika Banku Spółdzielczego w K.. Weryfikacja ta jednak odbywała się pomiędzy brzmieniem odbiorcy przelewu zapisanym w dokumencie papierowym zlecenia płatniczego, a brzmieniem odbiorcy przelewu przeniesionym do pola tekstowego na ekranie monitora. W opisanym procesie brak jednak weryfikacji pomiędzy brzmieniem odbiorcy przelewu wpisanym do pola tekstowego, a brzmieniem właściciela rachunku będącego faktycznym beneficjentem transakcji. Wynika to z faktu, iż systemy informatyczne obu banków nie są bezpośrednio ze sobą połączone i Bank Spółdzielczy w K. nie ma dostępu do zasobów (...) SA i odwrotnie. Połączenie obu banków następuje pośrednio poprzez instytucję trzecią jaką jest Narodowy Bank Polski (system (...)) lub Krajowa Izba Rozliczeniowa SA (system E.)

Wycinkową metodą weryfikacji w zintegrowanych systemach informatycznych jest wyświetlenie się nazwy banku odbiorcy po wprowadzeniu numeru rachunku odbiorcy. W bankach, które pracują w systemach nie zintegrowanych taki komunikat może się nie pojawić.

W związku z brakiem metod weryfikacji odbiorcy przelewu przez bank nadawcy przelewu metody weryfikacji nie zostały zastosowane.

W związku z faktem, iż systemy informatyczne obu banków „nie widzą” się, tj. nie są bezpośrednio ze sobą połączone, pracownik Banku Spółdzielczego w K., nie mając dostępu do zasobów (...) SA, nie mógł podjąć czynności w celu weryfikacji prawidłowości odbiorcy.

Dane odbiorcy przelewu były, przez doradcę Banku Spółdzielczego w K., przenoszone wprost z dokumentu sporządzonego przez Gminę w formie papierowej do systemu informatycznego bez zastosowania metod weryfikacji. Na tym etapie system sprawdzał jedynie czy każde z pól tekstowych, wyświetlanych na ekranie monitora, w tym dane odbiorcy, zostało wypełnione. Przelew wykonany przez Bank Spółdzielczy w K. został zrealizowany zgodnie z danymi zamieszczonymi w zleceniu przez Gminę R..

/dowód: opinia biegłego M. Ś. (2) – k. 407 – k. 416/

Po wykonaniu akceptu przez pracownika Banku Spółdzielczego w K., zlecenie płatnicze skierowane zostało na drogę rozrachunków międzybankowych w systemie (...). (...) ten przesłał komunikat elektroniczny, w wystandaryzowanym formacie, do (...) Bank (...) SA z nazwą odbiorcy zlecenia płatniczego w brzmieniu wskazanym przez Gminę R. Bankowi Spółdzielczemu w K.. Następnie przelew został zarejestrowany w księgach rachunkowych (...) Bank (...) SA i tym samym rachunek o numerze (...), należący do (...) sp. z o.o., został uznany kwotą 5.000.000 zł.

Kwota realizowanego zlecenia płatniczego przekraczała kwotę progową, o której mowa w art. 35 ust. 1 pkt. 2 lit.a ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z dnia 1 marca 2018 roku (dalej: ustawa (...)). Zgodnie z art. 33 ust. 2 ustawy (...), (...) Bank (...) SA winien rozpoznawać ryzyko prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu związane z transakcją okazjonalną oraz ocenić poziom rozpoznanego ryzyka.

(...) Bank (...) SA winien prowadzić bieżącą analizę przeprowadzanych transakcji okazjonalnych.

Do zweryfikowania odbiorcy przelewu przez bank, odbiorcy przelewu - pozwanego (...) Bank (...) SA, mogłoby dojść za sprawą prawidłowo przeprowadzonej procedury przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, tj. wówczas, gdyby przedmiotowa transakcja, zgodnie z art. 43 ust. 4 ustawy (...), została zakwalifikowana jako transakcja podejrzana (transakcja nietypowa).

/dowód: opinia biegłego M. Ś. (2) – k. 457 – k. 458/

W Banku (...) obowiązuje „Regulamin przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w (...) Bank (...) SA” - od 7 maja 2020 roku.

/dowód: Regulamin – k. 307 – k. 323/

Procedura ”Poznaj swojego klienta” wymaga m. in. zebrania informacji o rodzaju klienta i jego działalności ( Regulamin k. 309v). Spółka będąca klientem (...) SA, której rachunek bankowy został uznany kwotą 5.000.000 zł została zakwalifikowana do klientów (...), tj. do segmentu Małych i Średnich Przedsiębiorstw (dalej: (...)).

W przypadku klientów (...) należy ustalić czym zajmuje się klient - wg kodów (...) wpisanych do dokumentów rejestrowych (w tym przypadku to odpis z KRS). – Regulamin k. 313.

Zgodnie z Regulaminem Bank winien ustalić dla klientów (...):

- P. roczne osiągnięte w ostatnim zamkniętym roku obrotowym

- Główny kraj dostawców przedsiębiorstwa klienta. - Regulamin – k. 313v

Podczas oceny ryzyka przy stosunkach gospodarczych klienci są klasyfikowani, z uwagi na ryzyko prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, do jednej z poniższych grup ryzyka:

- W. ryzyka

- Normalnego ryzyka

- Niskiego ryzyka.

Klasyfikacja odbywa się automatycznie na podstawie danych zebranych w ramach programu „Poznaj swojego klienta” (Regulamin k. 315v)

Do grupy o wysokim ryzyku kwalifikują się np.

- klienci, których działalność wiąże się z państwami podwyższonego ryzyka. Listę państw określa Komisja Europejska. Na liście znajdują się m. in. Afganistan, Irak, Iran, Pakistan, Panama.

- klienci, co do których informacje pozyskane w procesie weryfikacji wskazują na zwiększone ryzyko

- wykonywanie przez klienta transakcji nietypowych, nadmiernie złożonych, na wysokie kwoty - bez uzasadnienia prawnego lub gospodarczego (Regulamin k. 315v, 316)

Do grupy o niskim ryzyku kwalifikują się np. klienci sektora finansów publicznych, spółki, których papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym, przedsiębiorstwa państwowe, spółki z większościowym udziałem Skarbu Państwa. (Regulamin – k. 315 v oraz 316 )

Klienci nie spełniający przesłanek do zakwalifikowania ich do grupy wysokiego ryzyka lub niskiego ryzyka są kwalifikowani do grupy normalnego ryzyka (Regulamin – k. 315v, k. 316)

Klasyfikacja do grup ryzyka następuje:

- Przy zawarciu pierwszej umowy z klientem

- W przypadku pozyskania przez bank informacji o zmianie czynnika klasyfikującego klienta do określonej grupy ryzyka

- Okresowej rewizji informacji posiadanych o kliencie (Regulamin – k. 316)

Zakwalifikowanie klienta do wyższej grupy ryzyka skutkuje wzmożonym monitoringiem transakcji dokonywanych przez klienta.

Transakcje okazjonalne są klasyfikowane z uwagi na ryzyko prania pieniędzy do jednej z grup ryzyka: - W. ryzyka, - Normalnego ryzyka. - Regulamin k. 316, 316v

Transakcje okazjonalne wysokiego ryzyka to m. in. transakcje nietypowe, nadmiernie złożone, na wysokie kwoty - bez uzasadnienia prawnego lub gospodarczego.

Klasyfikacja transakcji okazjonalnych do grup ryzyka dokonywana jest automatycznie, na podstawie zebranych informacji w ramach programu „Poznaj swojego klienta” lub przez pracowników Zespołu (...). – Regulamin.

Transakcje okazjonalne nie spełniające przesłanek do zakwalifikowania ich do grupy wysokiego ryzyka są klasyfikowane do grupy normalnego ryzyka.

Bank sporządza ocenę ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu uwzględniając m. in. ryzyka związane z transakcjami wykonywanymi przez klienta.

Bank przeprowadza cykliczną ocenę ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu uwzględniając szereg ryzyk, w tym również zasoby banku przeznaczane na przeciwdziałanie praniu pieniędzy. Ocena jest sporządzana w postaci elektronicznej, nie rzadziej niż co 2 lata.

W Banku prowadzone jest bieżące monitorowanie stosunków gospodarczych z klientem, które polega na: a) Analizie transakcji wykonywanych przez klientów, b) Aktualizacji dokumentów i informacji o kliencie.

Analiza transakcji realizowana jest poprzez:

- Wykorzystanie systemu informatycznego NORKOM

- Poprzez obserwację transakcji wykonywanych przez klientów w placówkach Banku (k. 317)

W przypadku wykrycia transakcji nietypowej, bez uzasadnienia gospodarczego, Bank winien podjąć działania w celu wyjaśnienia celu transakcji, w szczególności poprzez kontakt z klientem.

W przypadku klientów (...) przy ocenie typowości transakcji należy uwzględnić deklarowane przez klienta obroty roczne.

Aktualizacja dokumentów i informacji o kliencie jest realizowana poprzez:

- Aktualizację ankiet (...) (co rok - wysoka grupa ryzyka, co 3 lata - normalna grupa ryzyka, co 5 lat - niska grupa ryzyka)

- Aktualizację dokumentów - po upływie ważności dokumentu.

Dokumenty i informacje zgromadzone podczas stosowania środków bezpieczeństwa finansowego są przechowywane wraz z dokumentacją klienta przez 5 lat licząc od pierwszego dnia roku następującego po roku, w którym zakończono stosunki gospodarcze z klientem.

Dokumentacja dotycząca przeprowadzanych transakcji, w tym transakcji okazjonalnych, jest przechowywana przez 5 lat licząc od pierwszego dnia roku następującego po roku, w którym nastąpiło przeprowadzenie transakcji.

/dowód: Regulamin – k. 307 – k. 323, opinia biegłego M. Ś. k. 460 – k. 463/

W dniu 7 lutego 2019 roku M. R. nabyła 7.990 udziałów o wartości 399.500 zł w (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. (KRS (...)) i objęła funkcję prezesa zarządu, mimo braku realnego zamiaru prowadzenia działalności.

2.100 udziałów w Spółce posiada/posiadała (...) Sp. z o.o. prawa Republiki Cypru.

M. R. będąc z mężem J. R. w (...) Bank (...) SA w sierpniu 2020 roku, otworzyła rachunek bankowy z dostępem do bankowości internetowej o nr (...), który w rzeczywistości był prowadzony na rzecz innego podmiotu. Jako adres zamieszkania i do doręczeń M. R. podała ul. (...) w C., gdzie znajduje się niezamieszkały i opuszczony pustostan.

Z odpisu pełnego z Rejestru Przedsiębiorców - Krajowego Rejestru Sądowego nr KRS (...) wynika:

1. (...) Sp. z o.o. prawa Republiki Cypru objęła całość udziałów w nowo założonej (...) Sp. z o.o. 100 udziałów o łącznej wartości nominalnej 5.000 zł stanowiło kapitał zakładowy Spółki. Umowa Spółki została zawarta w dniu 09.12.2014 roku w Kancelarii Notarialnej w K..

2. Spółka wpisana została do KRS w dniu 10.01.2015 roku.

3. Przedmiot przeważającej działalności Spółki to „Sprzedaż detaliczna prowadzona przez domy sprzedaży wysyłkowej lub internet ”.

4. Przedmiot pozostałej działalności Spółki to m. in. „Sprzedaż hurtowa wyrobów chemicznych”, „Sprzedaż hurtowa sprzętu elektronicznego”, „Pozostałe drukowanie”, „Reprodukcja zapisanych nośników informacji”, Produkcja barwników i pigmentów”.

5. W dniu 09.06.2016 roku kapitał zakładowy Spółki został podniesiony z 5.000 zł do 400.000 zł.

6. W dniu 7 lutego 2019 roku podejrzana M. R. nabyła 7990 udziałów o wartości 399.500 zł w (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. (KRS (...)) i objęła funkcję prezesa zarządu.

7. Ostatnie kompletne roczne sprawozdanie finansowe wraz z uchwałą o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego oraz sprawozdaniem z działalności Spółki zostało złożone za 2017 rok i podpisane przez ówczesnego prezesa zarządu D. M.. Wysłane, przez M. R. - prezesa zarządu Spółki, do R. Dokumentów (...) sprawozdania i uchwały za 2018 rok, było działaniem pozornym, nie spełniającym elementarnych zasad rachunkowości. Sprawozdania finansowe za rok 2019 i rok 2020, nie zostały sporządzone.

Instytucja obowiązana powinna podjąć działania z należytą starannością i proporcjonalnie do jej możliwości organizacyjnych i finansowych celem uzyskania wiedzy nt. tego, skąd klient pozyskał środki na przeprowadzenie danej transakcji czy nawiązanie stosunków gospodarczych (np. udzielony kredyt, środki własne, finansowanie w związku z emisją papierów dłużnych). Takie działania mogą polegać przede wszystkim na pozyskaniu informacji od samego klienta i pozyskaniu od klienta dokumentów w tym zakresie.

To działanie instytucja obowiązana powinna realizować w przypadkach uzasadnionych okolicznościami. Za takie przypadki może zostać uznana okoliczność zwiększająca ryzyko prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu czy też atypowość działania klienta (np. realizacja transakcji o dużej wartości w sytuacji, w której dotychczasowe transakcje realizowane były na znacznie niższym poziomie, a dotychczas pozyskana wiedza nt. klienta nie wskazuje na źródło pochodzenia tych środków; transakcja niepowiązana z głównym przedmiotem działalności klienta).

Jednym z sygnałów wskazujących na możliwość zaistnienia podejrzenia prania pieniędzy jest atypowość danej transakcji czy stosunku gospodarczego. Przez atypowość należy rozumieć okoliczności dotyczące danego klienta odbiegające od standardów rynkowych identyfikowanych przez daną instytucję. Za taką atypowość należy uznać transakcję okazjonalną znacząco odbiegającą od przedmiotu dotychczasowej działalności klienta, bez uzasadnienia celu gospodarczego lub realizacja transakcji o dużej wartości w sytuacji, w której dotychczasowe transakcje realizowane były na znacznie niższym poziomie, a dotychczas pozyskana wiedza nt. klienta nie wskazuje na źródło pochodzenia tych środków.

Instytucja obowiązana, która nie jest w stanie zastosować jednego ze środków bezpieczeństwa finansowego, o których mowa wart. 34 ust. 1 ustawy (...), nie nawiązuje stosunków gospodarczych, nie przeprowadza transakcji okazjonalnej, nie przeprowadza transakcji za pośrednictwem rachunku bankowego lub rozwiązuje stosunki gospodarcze. Zatem niemożność przeprowadzenia nawet jednego ze środków bezpieczeństwa stanowi element blokujący możliwość przeprowadzenia danej transakcji lub nawiązania stosunków gospodarczych. Wskazany obowiązek należy rozumieć jako bezwzględny nakaz dla instytucji obowiązanych, stanowiący lex specialis do wszelkich innych obowiązków instytucji obowiązanych.

Zgodnie z art. 43 ust. 3 ustawy (...) instytucje obowiązane prowadzą bieżącą analizę wszystkich przeprowadzanych transakcji. Bieżąca analiza przeprowadzanych transakcji powinna umożliwić wychwycenie przez instytucję obowiązaną tych, które kwalifikują się zgodnie z ust. 4 jako transakcje nietypowe.

W przypadku ujawnienia w konsekwencji stosowanego bieżącego monitoringu transakcji spełniających kryteria wskazane w art. 43 ust. 4 ustawy (...), instytucja obowiązana obligatoryjnie stosuje wzmożone środki bezpieczeństwa finansowego, w tym czynności określone w tym przepisie.

Instytucja obowiązana może zastosować inne, dodatkowe czynności. Ustawodawca w tym zakresie wskazuje jedynie minimalny standard.

Transakcje, nawet o bardzo wysokiej wartości, do momentu ustalenia ich nienaturalności z punktu widzenia okoliczności przeprowadzania transakcji nie powodują przyjęcia wyższego ryzyka prania pieniędzy i stosowania dodatkowych czynności.

Właściwością powodującą konieczność podjęcia dodatkowych działań będzie przeprowadzenie transakcji w nietypowy sposób. Za nietypowy sposób można uznać sytuacje, w których zlecona transakcja odbiega od dotychczasowych transakcji danego klienta bądź od transakcji przeprowadzanych przez klientów danej kategorii. Przy czym nietypowość powinna mieć obiektywny, a nie jedynie subiektywny wymiar. To obiektywne kryteria będą decydować o tym, że dana transakcja ma nietypowy charakter, a nie subiektywne postrzeganie instytucji obowiązanej czy też organów nadzoru.

Instytucja obowiązana powinna wyjaśnić powody atypowości transakcji oraz zastosować środki bezpieczeństwa finansowego, jeżeli okaże się, że informacje posiadane przez instytucję obowiązaną na temat danego klienta są nieaktualne lub niezgodne z rzeczywistością.

Brak uzasadnienia gospodarczego czy prawnego może być jednak interpretowany przez instytucje obowiązane na podstawie okoliczności i wiedzy odnośnie do stosunków czy transakcji danego rodzaju, a także całości wiedzy posiadanej nt. danego klienta.

Bez zapoznania się przez instytucję obowiązaną z treścią sprawozdań (...) Spółki (...), nie jest możliwa pełna ocena stosunków gospodarczych, które instytucja zobowiązana nawiązuje z klientem lub pełna ocena przeprowadzanej przez klienta transakcji okazjonalnej. (...) Bank (...) SA w związku z powyższym nie mógł w pełni prowadzić bieżącej analizy przeprowadzanych transakcji, o której mowa w art. 43 ust. 3 ustawy (...). Ponadto, gdyby Bank ustalił fakt nie sporządzenia sprawozdań finansowych przez Spółkę, klient winien był zostać sklasyfikowany do grupy ryzyka wysokiego, a wówczas należałoby podjąć działania zmierzające do wyjaśnienia celu transakcji wpłaty i wypłaty kwoty 5.000.000 zł.

Realizacja procedury „Poznaj swojego klienta” bez wglądu Banku do bilansu firmy, rachunku zysków i strat jest niepełna. Wiedza Banku na temat majątku Spółki, rocznych przychodów / obrotów jest dla całościowej realizacji procedury niezbędna.

Bez analizy przez Bank danych zawartych w sprawozdaniach finansowych przeprowadzenie oceny wobec (...) sp. z o.o. deklarowanych obrotów rocznych , nie było możliwe.

To co powinno zwrócić uwagę instytucji obowiązanej to brak dysponowania przez (...) sp. z o.o. odpowiednimi zasobami ludzkimi, finansowymi, technicznymi, aby w obrocie gospodarczym zgromadzić i operować kwotą 5.000.000 zł.

Transakcje wpłaty i wypłaty, na rachunku odbiorcy przelewu, kwoty 5.000.000 zł nie były transakcjami typowymi i naturalnymi, szczególnie wobec faktu, iż Spółka żadnej działalności gospodarczej nie prowadziła, nie była podatnikiem VAT, nie osiągała dochodów, nie prowadziła przez rachunek bankowy rozrachunków (należności i zobowiązań). Powyższą wiedzę Bank mógł pozyskać poprzez wgląd do eKRS / przegląd dokumentów finansowych.

Podzielenie, wychodzącego z (...) Bank (...) SA, transferu dużej kwoty na kilkanaście operacji, które wydają się być ze sobą powiązane, było transakcją nietypową wymagającą zastosowania wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego.

Jeżeli zawarcie umowy o prowadzenie rachunku bankowego z klientem (...) sp. z o.o. oraz transakcja, na podstawie której wytransferowano środki finansowe, zostałyby poddane w (...) Bank (...) SA, prawidłowo przeprowadzonej, procedurze przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu to, z wysokim stopniem prawdopodobieństwa doszłoby do wytypowania transakcji, jako transakcji okazjonalnej wysokiego ryzyka, a tym samym na etapie wyjaśniania okoliczności, w jakich przeprowadzono transakcję, doszłoby do zweryfikowania odbiorcy przelewu przez bank odbiorcy przelewu - pozwanego (...) Bank (...) SA.

Czynności jakie mogli i powinni podjąć pracownicy Banku, odbiorcy przelewu, w celu weryfikacji prawidłowości odbiorcy są następujące:

1.  Poprawne przeprowadzenie procedury „Poznaj swojego klienta” m. in. w zakresie

• Uzyskania wymaganych informacji o Spółce, dla której Bank prowadził rachunek, na który wpłynęło 5.000.000 zł, szczególnie tych wskazanych w ramach podprocedury „Informacje o rodzaju klienta i jego działalności”. (Regulamin)

• Dla całościowej realizacji procedury „Poznaj swojego klienta” wiedza Banku na temat obrotów spółki, przychodów, kapitałów była wymagana.

• Zapoznanie się z treścią sprawozdań finansowych Spółki, w tym także ustalenie przychodów rocznych w ostatnim zamkniętym roku obrotowym. (Regulamin)

2. Zaimplementowanie dodatkowych scenariuszy w systemie informatycznym Banku, służących do oceny ryzyka przy transakcjach okazjonalnych, tak aby transakcje nietypowe, m. in. na wysokie kwoty, klasyfikowane były do grupy wysokiego ryzyka, a także, aby przy ocenie typowości transakcji uwzględniane były deklarowane przez klienta obroty roczne lub brak informacji o obrotach.

3. Zastosowanie wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego, w związku z ujawnieniem wpłaty opiewającej na wysoką kwotę 5.000.000 zł oraz podjęcie działań w celu wyjaśnienia okoliczności w jakich przeprowadzono tą transakcję. (Art. 43 ust. 4 pkt. 2 ustawy (...))

5. Zastosowanie wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego w (...) Bank (...) SA wobec, zestawionych 27 transakcji składających się na transfer z rachunku kwoty 10 min zł oraz podjęcie działań w celu wyjaśnienia okoliczności w jakich te transakcje przeprowadzono. (Art. 43 ust. 4 pkt. 2 ustawy (...))

Transakcje wpłaty i wypłaty kwoty 5.000.000 zł, na rachunku odbiorcy przelewu, nie były transakcjami:

• Typowymi, tj. „często spotykanymi”, „przeciętnymi”, „zwykłymi”

• Naturalnymi, tj. „zgodnymi ze zwykłym porządkiem rzeczy, zrozumiałymi same przez się”

Za nietypowe transakcje należy uznać uzyskanie bardzo wysokiego jednorazowego wpływu przez spółkę, która kilka miesięcy wcześniej rozpoczęła swoją działalność i dotychczas nie otrzymywała żadnych zasileń konta.

Atypowość działania klienta to m. in. realizacja transakcji o dużej wartości w sytuacji, w której dotychczasowe transakcje realizowane były na znacznie niższym poziomie.

Transakcje wpłaty i wypłaty, na rachunku odbiorcy przelewu, kwoty 5.000.000 zł nie były transakcjami typowymi i naturalnymi, szczególnie biorąc pod uwagę, iż Spółka żadnej działalności gospodarczej wówczas nie prowadziła, a co za tym idzie nie prowadziła ksiąg rachunkowych, nie osiągała przychodów, nie sporządzała sprawozdań finansowych wymaganych ustawą o rachunkowości.

/dowód: opinia biegłego M. Ś. (2) – k. 457 – k. 474/

S. to „rozległa sieć przesyłania wiadomości, której banki i inne instytucje finansowe używają do szybkiego i bezpiecznego wysyłania i odbierania informacji, takich jak instrukcje dotyczące przelewów.”

Do przesyłania w systemie (...) 2 zleceń płatniczych klienta wykorzystywany jest komunikat MT103 (ang. M. T. - rodzaj wiadomości) opracowany przez S..

Struktura komunikatu musi spełniać następujące wymagania:

® Plik zawiera nagłówek i informacje dotyczące poszczególnych poleceń

• Poszczególne wiersze oddzielone są od siebie znakiem końca linii <CR><LF>

• Żadna z linii nie może składać się z samej spacji lub samej <CR><LF>

® Żadna z linii nie może zaczynać się od znaku (myślnika), chyba że poprzedzona jest spacją.

• Zestaw znaków dopuszczonych: abcdefghijklmnopqrstuvwxyz ąćęłńóśżźABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZĄĆĘ Ł Ń Ó Ś Ż Ź 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 /-?:().,'+{} C. S.

• Nawiasy klamrowe nie mogą być użyte w tekście wiadomości, a jedynie jako separatory bloków komunikatów

• W przypadku wystąpienia w komunikacie znaku niedopuszczalnego zostanie on usunięty z komunikatu.

Szczegółowy opis formatu komunikatu MT103 prezentowany jest na stronach internetowych wielu banków, w tym na stronie internetowej Banku (...) pod adresem:

https://www.bankmillennium.pl/documents/ (...)pis formatu pliku płatno sci zagranicznych (...) ( (...)) (...).pdf/60b9eba2- 9a79-48eb-9c5d-388fbc01492f. W dokumencie tym odnaleźć można również informacje na temat „jakie dane są przekazywane między bankami uczestniczącymi w tym systemie”. W przypadku przelewu krajowego w PLN przekazywane są dane wprowadzone przez nadawcę do wystandaryzowanego formularzu przelewu.

Najważniejsza, w zagadnieniu dotyczącym wystandaryzowanych komunikatów używanych przez (...): „Po wykonaniu akceptu przez pracownika Banku Spółdzielczego w K., zlecenie płatnicze skierowane zostało na drogę rozrachunków międzybankowych w systemie (...). (...) ten przesłał komunikat elektroniczny, w wystandaryzowanym formacie, do (...) Bank (...) SA z nazwą odbiorcy zlecenia płatniczego w brzmieniu wskazanym przez Gminę R. Bankowi Spółdzielczemu w K.. Następnie przelew został zarejestrowany w księgach rachunkowych (...) Bank (...) SA i tym samym rachunek o numerze (...), należący do (...) sp. z o.o., został uznany kwotą 5.000.000 zł.”

Biorąc pod uwagę powyższy fakt oraz okoliczność, która powinna była się wydarzyć, tj. zakwalifikowanie przez bankowy system informatyczny (...) Agricole, realizujący zadania w zakresie (...), przelewu Gminy R. jako transakcji podejrzanej spowodowałoby, iż pracownik (...) Bank (...) SA ds. bezpieczeństwa finansowego, który zająłby się jej analizą, po rozwinięciu na ekranie szczegółów przelewu, dostrzegłby, iż w polu (...) zamiast nazwy właściciela rachunku, tj. (...) sp. z o.o.”, znajduje się nazwa (...). Ostatecznie w ten sposób doszłoby do weryfikacji prawidłowości odbiorcy przelewu.

Jeżeli zawarcie umowy o prowadzenie rachunku bankowego z klientem (...) sp. z o.o. oraz transakcja przelewu środków zostałyby poddane w (...) Bank (...) SA, prawidłowo przeprowadzonej, procedurze przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu to z wysokim stopniem prawdopodobieństwa doszłoby do wytypowania transakcji, jako transakcji okazjonalnej wysokiego ryzyka, a tym samym na etapie wyjaśniania okoliczności, w jakich przeprowadzono transakcję, doszłoby do zweryfikowania odbiorcy przelewu przez bank odbiorcy przelewu - pozwanego (...) Bank (...) SA.”

(...) SA nie mógł odmówić wykonania transakcji, a tym samym odmówić uznania wskazanego w przelewie rachunku.

Pozwany (...) Agricole miał obowiązek weryfikacji danych transakcji płatniczej w postaci unikatowego numeru rachunku bankowego. Do weryfikacji odbiorcy przelewu mogłoby dojść przy zastosowaniu przez C. A. środków bezpieczeństwa finansowego, o których mowa w art. 43 ust. 3 oraz art. 43 ust. 4 pkt. 2 ustawy (...).

To co powinno zwrócić uwagę instytucji obowiązanej to brak dysponowania przez (...) sp. z o.o. odpowiednimi zasobami ludzkimi, finansowymi, technicznymi, aby w obrocie gospodarczym zgromadzić i operować kwotą 5.000.000 zł.

Zasoby ludzkie i zasoby techniczne przedsiębiorstwa powinny być w określonym miejscu zgromadzone/zorganizowane. Miejsce to określane jest jako miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, szczególnie, że (...) sp. z o.o., wg KRS, prowadziła hurtownię wyrobów chemicznych lub hurtownię sprzętu elektronicznego lub hurtownię urządzeń biurowych lub powadziła produkcję chemikaliów lub produkcję wyrobów z tworzyw sztucznych. Dla tego typu działalności, wymagana byłaby własność lub najem gruntu zabudowanego budynkiem magazynu lub samego budynek. Miejsca takiego Spółka nie posiadała (brak w aktywach Firmy). Stąd nasuwa się wniosek, że Spółka nie prowadziła działalności gospodarczej i nie dysponowała zasobami ludzkimi i technicznymi. Nie prowadząc działalności gospodarczej, nie dysponowała także zasobami finansowymi.

Osoby prawne, po zakończeniu roku podatkowego, składają zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu lub poniesionej straty - CIT-8 w terminie do 31 marca po zakończeniu roku podatkowego, który w przypadku (...) sp. z o.o. pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Po 31 marca 2020 roku Spółka powinna być w posiadaniu zeznania CIT-8 za 2019 rok wraz z potwierdzeniem jego złożenia w Urzędzie Skarbowym. (...) sp. z o.o. w terminie do 31 marca 2020 roku powinna złożyć sprawozdanie finansowe za 2019 rok, wg wzoru określonego ustawą o rachunkowości.

W dacie zawarcia umowy o prowadzenie rachunku bankowego pomiędzy (...) Agricole a (...) sp. z o.o., tj. w sierpniu 2020 roku Spółka powinna była być w posiadaniu obu dokumentów.

Pozwany (...) Agricole miał obowiązek wnikania w prowadzoną działalność swoich klientów. Realizacja tego obowiązku mogła nastąpić poprzez wgląd pracownika banku do jednego z w/w dokumentów. Fakt nie okazania wówczas dokumentów powinien wzbudzić podejrzenie pracownika.

Obowiązek wnikania w prowadzoną działalność swoich klientów wynikał także z uregulowań wewnętrznych (...) Agricole. W „Regulaminie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w (...) Bank (...) SA”, w rozdziale 2 „Poznaj swojego klienta”, w pkt. 2.6 „Informacje o rodzaju klienta i jego działalności” widnieje zapis: „Dla klientów (...) należy ustalić: a) przychody roczne w ostatnim zamkniętym roku obrotowym”.

Dokument, który prezes zarządu Spółki zamieścił w eKRS nie spełniał wymogów sprawozdania finansowego.

Od 1 września 2019 roku zaczęła obowiązywać tzw. biała lista podatników zarejestrowanych jako podatnicy VAT, niezarejestrowanych oraz wykreślonych i przywróconych do rejestru VAT.

Głównym zadaniem białej listy podatników VAT, prowadzonej w formie elektronicznego wykazu, jest weryfikacja rachunku bankowego kontrahenta. Lista umożliwia sprawdzenie statusu kontrahenta jako podatnika VAT oraz uzyskanie informacji o terminach wykreślania podatników z rejestru VAT lub przywrócenia do rejestru.

Celem białej listy jest zapewnienie bezpieczeństwa prowadzonym na rynku transakcjom oraz możliwości dołożenia należytej staranności przy kontroli statusu kontrahenta.

Biała lista - w postaci wyszukiwarki - jest dostępna pod adresem: https://www.podatki.qov.pl/wykaz-podatnikow-vat-wyszukiwarka.

(...) sp. z o.o., na białej liście, oznaczona jest jako „nie figuruje w rejestrze VAT”. Wykreślenie rejestracji Spółki jako podatnika VAT nastąpiło w dniu 30 grudnia 2020 roku na podstawie art. 96 ust. 9 pkt. 2 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa VAT) - biała lista - wynik wyszukiwania podmiotu (...) Sp. z o. o.

Brak możliwości skontaktowania się z podatnikiem organ podatkowy potraktował, jako nie prowadzenie opodatkowanej działalności gospodarczej i/lub nie składanie deklaracji. Spółka nie złożyła w terminie 2 miesięcy wniosku o przywrócenie zarejestrowania, nie udowodniła, że prowadzi działalności gospodarczą i/lub nie złożyła brakujących deklaracji.

(...) sp. z o.o. nie dysponowała żadnymi zasobami ludzkimi, finansowymi i technicznymi, żadnej działalności gospodarczej nie prowadziła, nie była podatnikiem VAT, nie osiągała dochodów, nie prowadziła rozrachunków, nie prowadziła ksiąg rachunkowych, nie sporządzała sprawozdań finansowych.

(...) system informatycznego Pozwanego (...) Agricole, realizującego zadania z zakresu (...), nie była dostateczna, m. in. z poniższych powodów:

1. (...) nie wytypował wysokokwotowej transakcji przychodzącej z Banku w K., o wartości 5 min zł, jako transakcji okazjonalnej wysokiego ryzyka z powodu jej nietypowości, a Pozwany nie podjął działań w celu wyjaśnienia okoliczności, w jakich przeprowadzono tą transakcję ( art. 43 ust. 4 ustawy (...)).

2. (...), o którym mowa w pkt. 1, pomiędzy 30.03.2021 a 15.04.2021, nie rozpoznał strumienia 15 wysoko kwotowych transakcji wychodzących, na łączną kwotę 5.020.581 zł, jako działań zdefiniowanych w przepisach prawa jako podejrzenie prania pieniędzy.

3. (...), o którym mowa w pkt. 1, pomiędzy 22.04.2021 a 28.04.2021, nie rozpoznał strumienia 12 wysokokwotowych transakcji wychodzących, na łączną kwotę 5.010.960 zł , jako działań zdefiniowanych w przepisach prawa jako podejrzenie prania pieniędzy.

4. Wobec powyższych naruszeń zasad przeciwdziałania praniu pieniędzy zaimplementowanie dodatkowych scenariuszy w systemie informatycznym Banku, służących ocenie ryzyka przy przeprowadzaniu transakcji okazjonalnych, było niezbędne

5. Niewprowadzenie do systemu, o którym mowa w pkt. 1. niektórych informacji gromadzonych na etapie „Poznaj swojego klienta” mogło spowodować nieprawidłowe działanie niektórych algorytmów. Na przykład: nie wprowadzenie do systemu rocznych obrotów firmy mogło spowodować, iż system nie rozpoznawał wysokokwotowych przelewów przychodzących i wychodzących do / z firmy jako operacji nietypowych, o których mowa w art. 43 ust. 4 ustawy (...). Algorytm nie miał bowiem zadanego poziomu odniesienia.

Połączenie możliwości obszaru transakcyjnego z czynnościami powierzonymi Bankowi do realizacji w obszarze (...), ostatecznie pozwoliłoby na doprowadzenie do zweryfikowania odbiorcy przelewu.

Na potrzeby transakcji płatniczej daną podlegającą weryfikacji był numer rachunku bankowego, jednak w komunikacie w polu (...) system nie podstawia nazwy właściciela rachunku, tj. (...) sp. z o.o.”, lecz przenosi do tego pola nazwę nadaną odbiorcy w Banku Spółdzielczym w K., tj. nazwę (...).

Nadzorowanie (...) Agricole przez (...) jest ważne, ale to ostatecznie instytucja obowiązana, tj. (...) Agricole obowiązany był do stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, a w przypadku wyższego ryzyka prania pieniędzy do stosowania wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego.

Pracownicy (...) Agricole odbywali cykliczne szkolenia z obszaru (...), podczas których, powinni otrzymywać wytyczne i praktyczne zalecenia.

Obszar (...) podlegał także kontroli wewnętrznej - zgodnie z „Regulaminem przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu w (...) Bank (...) SA”.

Kontrola wewnętrzna funkcjonalna to działanie wykonywane na każdym etapie zarządzania, która realizowana jest w stosunku do podległych pracowników. Ocenie podlegają wykonywane czynności i procesy. Atrybutem tej kontroli jest możliwość oddziaływania władczego w celu skorygowania działań podległych pracowników.

Najogólniej kontrolę wewnętrzną określa się jako działalność polegającą na sprawdzeniu prawidłowości przebiegu wewnętrznych procesów gospodarczych w stosunku do zamierzonego celu.

Instytucje obowiązane stosują przepisy ustawy (...) od 2018 roku.

/dowód: uzupełniająca opinia biegłego z dnia 21 kwietnia 2023 r. – k. 542 – k. 555/

Zgodnie ze słowniczkiem ustawy (...) przez klienta rozumie się osobę prawną, której instytucja zobowiązana świadczy usługi, w tym z którą instytucja zobowiązana nawiązuje stosunki gospodarcze, lub na zlecenie której przeprowadza transakcję okazjonalną. W niniejszej sprawie Klientem nie jest więc, jednostka sektora finansów publicznych. (...) Bank (...) SA jest (...) sp. z o.o.

Zgodnie z postanowieniami art. 33 ust. 2 ustawy (...), instytucja obowiązana, tj. (...) Bank (...) SA, winna rozpoznać ryzyko prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu związane z przeprowadzaną transakcją okazjonalną w postaci przelewu Gminy R., opiewającego na kwotę 5.000.000 zł, i zastosować wobec (...) sp. z o.o. środki bezpieczeństwa finansowego, a w przypadku rozpoznania wyższego ryzyka prania pieniędzy do przedsięwzięcia wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego.

Prawidłowo przeprowadzona przez Pozwanego 2 procedura przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu, winna, z dużym prawdopodobieństwem, doprowadzić do zakwalifikowania przedmiotowej transakcji jako transakcji podejrzanej (transakcji nietypowej), zgodnie z art. 43 ust. 4 pkt 2 ustawy (...).

Na poszczególnych etapach transferu środków pieniężnych aktywują się informatyczne mechanizmy, wbudowane do zintegrowanego systemu informatycznego Banku, dedykowane każdej z wymienionych regulacji prawnych, a także jeszcze wielu innych np. Prawa bankowego czy ustawy o ostateczności rozrachunku.

/dowód: opinia uzupełniająca biegłego M. Ś. – k. 580 – k. 583/

Decyzją z dnia 9 listopada 2022 roku Ministerstwo Finansów Generalny Inspektor Informacji Finansowej nałożył na (...) Bank (...) S.A. karę administracyjną w postaci kary pieniężnej w wysokości 7.000.000,00 zł za niedopełnienie obowiązków, między innymi w zakresie stosowania wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego w przypadku, o którym mowa w art. 46 ust. 2 pkt 1, ust. 2 pkt 2 i 3, przekazania informacji, o której mowa w art. 76, przekazania informacji , o której mowa w art. 72 ustawy o przeciw- działaniu praniu pieniędzy oraz finansowania terroryzmu. Okresem kontroli został objęty okres od 1 września 2019 roku do 31 sierpnia 2020 roku.

/dowód: decyzja z dnia 9 listopada 2022 roku – k. 628, pismo z dnia 09.09.2020 r. – k. 629/

Prokuratura (...) w Ł. w sprawie Sygn. 2006-1 Ds. 5.2021 prowadzi postępowanie w sprawie doprowadzenia uprawnionych przedstawicieli gminy do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w wielkiej wartości oraz niedopełnienia obowiązków służbowych przez osoby upoważnione podczas procesu weryfikacji i realizacji przelewów z tytułu założenia lokat terminowych, tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art 294 § 1 k.k. i art. 231 § 1 k.k.

Prokuratura (...) w Ł. I Wydział do Spraw Przestępczości (...), postanowieniem z dnia 18 lutego 2022 roku uzupełnionym postanowieniem z dnia 22 listopada 2022 roku przedstawiła S. Gminy R. R. B. zarzuty: o to, że:

I. w okresie od końca lutego 2021 roku do dnia 21 kwietnia 2021 r. w R., działając na podstawie Uchwały Rady Gminy Nr (...) z dnia 12 kwietnia 2016 roku, będąc funkcjonariuszem publicznym i pełniąc obowiązki S. Gminy R. oraz realizując zadania z upoważnienia W. Gminy R., przy czym będąc zobowiązaną na podstawie art. 50 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o Samorządzie Gminnym (tj. Dz. U. z 2021 r. poz. 1372 z późn. zm.) oraz Regulaminu Organizacyjnego Urzędu Gminy R. z dnia 01 sierpnia 2007 roku do zajmowania się sprawami majątkowymi jednostki samorządu terytorialnego z należytą starannością oraz podejmowania działań mających na celu ochronę mienia gminnego, działając w celu wykonywania Uchwały Rady Gminy Nr (...) z dnia 26 stycznia 2021 roku, w sprawie budżetu gminy na 2021 rok, zawierającej w § 13 pkt 7 upoważnienie do lokowania wolnych środków budżetowych w trakcie realizacji budżetu na rachunkach w in rych bankach niż bank prowadzący obsługę budżetu gminy, nie dopełniła ciążących na niej obowiązków wynikających z § 17, a związanych z zachowaniem szczególnej staranności, w zakresie prawidłowego zarządu, gospodarowania oraz ochrony powierzonych jej środków finansowych, a także współpracy z bankami przy lokowaniu wolnych środków, zachowując lekkomyślność podczas kontaktów z osobą podającą się za przedstawiciela banku oraz w trakcie realizacji otrzymanej oferty dotyczącej założenia lokaty terminowej w banku (...) S.A., w ten sposób, że nie podjęła żadnych czynności mających na celu weryfikację danych osobowych mężczyzny przedstawiającego się jako (...), nie dokonała sprawdzenia numeru (...) oraz adresu email, adam.nowaczkiewicz@creditagricol.pl z którego kontaktował się nieustalony mężczyzna oraz przekazywał informacje dotyczące preferencyjnych lokat bankowych, a który to adres wykazywał różnice pomiędzy adresem banku, a podanym przez niego, przy czym zaniechała zweryfikowania numeru telefonu komórkowego, który został podany w korespondencji kierowanej do gminy, jako numer przypisany do (...) Bank (...) S.A, podczas gdy należał on do osoby fizycznej, a po otrzymaniu egzemplarza umowy lokaty terminowej, odstąpiła od weryfikacji wskazanego tam numeru rachunku - (...), który w rzeczywistości nie był przynależny gminie lub jako rachunek techniczny nie był utworzony celem obsługi w (...) Bank (...) S.A., zakładanej lokaty terminowej, a następnie przekraczając swoje uprawnienia, bezpodstawnie przygotowała dyspozycję przelewu kwoty 5.000.000,00 zł., akceptując dokonanie transferu środków finansowych z rachunku gminy prowadzonego w Banku Spółdzielczym w K. na rachunek o numerze (...), który w rzeczywistości nie był przynależny gminie lub jako rachunek techniczny nie był utworzony celem obsługi zakładanej lokaty terminowej w (...) Bank (...) S.A., będącego wykonaniem umowy nr (...) z dnia 21 kwietnia 2021 roku, pomimo, że umowa o wskazanym numerze nie została zawarta, gdyż nie zawierała podpisów osób upoważnionych w Gminie, to jest W. i S. Gminy oraz upoważnionych przedstawicieli banku (...) S.A., przez co nieumyślnie wyrządziła szkodę w kwocie 5.000.000,00 złotych, co stanowi mienie w wielkich rozmiarach, działając na szkodę interesu Gminy R., reprezentowanej przez przewodniczącego Rady Gminy, tj. o popełnienie czynu określonego w art. 296 § 1 i 3 k.k. w zw. z art. 296 § 4 k.k. i art. 231 § 1 i 3 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

/dowód; postanowienie o przedstawieniu zarzutów – k. 652, postanowienie o uzupełnieniu zarzutów - k. 656/

W uzasadnieniu postanowienia Prokuratura (...) wskazała, że nadzoruje śledztwo o sygn. 2006-1 Ds. 5.2021, w sprawie mających miejsce na terenie kraju, działań podejmowanych w stosunku do upoważnionych przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego, w celu doprowadzenia ich do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, w tym wielkiej wartości. W wyniku podjętych czynności, a polegających na zafałszowaniu tożsamości rozmówcy, podszywaniu się pod pracownika banku oferującego możliwość założenia preferencyjnej lokaty terminowej, szkodę w kwocie 5.000.000 zł., poniosła między innymi Gmina R..

Przedmiotowe postępowanie prowadzone jest dwutorowo i zmierza do ustalenia sprawców dokonanych oszustw ale również badana jest odpowiedzialność osób, które z mocy przepisów i powierzonych obowiązków miały prawny obowiązek czuwania nad powierzonym im mieniem.

/dowód: uzasadnienie postanowienia o przedstawieniu zarzutów – k. 654/

Postanowieniem z dnia 26 października 2022 roku Prokuratura (...) w Ł. wydała postanowienie o przedstawieniu zarzutów W. Gminy R. T. S. o to, że:

I. w dniu 21 kwietnia 2021 r. w R., będąc funkcjonariuszem publicznym i pełniąc funkcję W. Gminy R., przy czym będąc zobowiązanym na podstawie art. 30 ust. 2 pkt 3 i art. 50 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o Samorządzie Gminnym (tj. Dz. U. z 2021 r. poz. 1372 z późn. zm.) do zajmowania się sprawami majątkowymi jednostki samorządu terytorialnego ze szczególną starannością oraz będąc uprawnionym do samodzielnego zarządu mieniem i wykonywania dyspozycji środkami pieniężnymi, będąc jednocześnie odpowiedzialnym za całość gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego, działając w celu wykonania Uchwały Rady Gminy Nr (...) z dnia 26 stycznia 2021 roku, w sprawie budżetu gminy na 2021 rok, zawierającej w § 13 pkt 7 upoważnienie do lokowania wolnych środków budżetowych w trakcie realizacji budżetu na rachunkach w innych bankach niż bank prowadzący obsługę budżetu gminy, nie dopełnił wynikających z art. 53 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. poz. 1241 z późn.zm.) ciążących na nim obowiązków zachowania szczególnej staranności w zakresie prawidłowego zarządu, gospodarowania oraz ochrony powierzonych mu środków finansowych, zachowując lekkomyślność poprzez brak sprawowania należytego nadzoru pod względem merytorycznym i formalnym nad podległymi pracownikami Urzędu Gminy R. realizujących czynności związane z wyborem oferty na założenie lokaty terminowej w banku (...) S.A., przy zastosowaniu promocyjnego oprocentowania, która w rzeczywistości została złożona przez osoby podszywające się pod pracowników banku, a następnie działając sprzecznie z Zarządzeniem Nr (...) W. Gminy R. z dnia 30 czerwca 2010 roku oraz Instrukcją Sporządzania, Obiegu i Kontroli Dokumentów (...), przekraczając swoje uprawnienia, bezpodstawnie zatwierdził dyspozycję przelewu kwoty 5.000.000,00 zł. i polecił dokonać transferu środków finansowych z rachunku gminy prowadzonego w Banku Spółdzielczym w K. na rachunek o numerze (...), który w rzeczywistości nie był przynależny gminie lub jako rachunek techniczny nie był utworzony celem obsługi zakładanej lokaty terminowej w (...) Bank (...) S.A., będącego wykonaniem umowy nr (...) z dnia 21 kwietnia 2021 roku, pomimo, że umowa o wskazanym numerze nie została zawarta, gdyż nie zawierała podpisów osób upoważnionych w Gminie, to jest W. i S. Gminy oraz upoważnionych przedstawicieli banku (...) S.A., przez co nieumyślnie wyrządził szkodę w kwocie 5.000.000,00 złotych, co stanowi mienie w wielkich rozmiarach, działając na szkodę interesu Gminy R., reprezentowanej przez przewodniczącego Rady Gminy, tj. o popełnienie czynu określonego w art. 296 § 1 i 3 k.k. w zw. z art. 296 § 4 k.k. i art. 231 § 1 i 3 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

/dowód: postanowienie o przedstawieniu zarzutów – k. 657/

Osoby zaangażowane w proceder oszustwa, między innymi M. R. i P. Z., podający się za A. N. zostały przesłuchane w charakterze podejrzanych przez Prokuraturę Regionalną w L..

Postanowieniem z dnia 18 lutego 2022 roku Prokuratura (...) w Ł. przedstawiła zarzuty M. R., m. in o to, że nie złożyła w Krajowym Rejestrze Sądowym sprawozdania finansowego z działalności spółki (...) za rok 2019, 2020, będąc w tym okresie prezesem spółki, a także o to, że w okresie od 7 lutego 2019 roku do 28 kwietnia 2021 roku działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami przejęła środki w łącznej kwocie 10.000.000,00 zł pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynów zabronionych.

Prokuratura (...) w Ł. przedstawiła zarzuty także P. Z., mi.in. o doprowadzenie upoważnionych przedstawicieli jednostki samorządu terytorialnego Urzędu Miasta i Gminy K. oraz Gminy R. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 5.000.000,00 zł przez każdą z (...).

/dowód: protokoły przesłuchania podejrzanego – k. 765 – k. 773, postanowienie z dnia 18.02.2022 r. – k. 893 – 895, postanowienie o przedstawieniu zarzutów –k. 907 – k. 910, k. 938 – k. 953/

Wobec podejrzanych P. Z. i M. R. został zastosowany tymczasowy areszt. (bezsporne)

Postanowieniem z dnia 21 lutego 2022 roku Prokuratura (...) w Ł. zabezpieczyła na mieniu R. B. w zakresie orzeczenia obowiązku naprawienia szkody w kwocie 5.000.000,00 zł oraz kary grzywny i kosztów sądowych, między innymi przez zajęcie nieruchomości stanowiącej własność R. B. (wspólność ustawowa małżeńska ) i ustanowienie hipoteki przymusowej do kwoty 5.000.000,00 zł.

Z opisu czynów wynika, że lokaty bankowe założone przez przedstawicieli gminy R. oraz K. zostały wytransferowane poprzez działalność podejrzanej i innych osób z lokat założonych w Banku (...), a następnie przelane na wskazany rachunek. Udaremniło to ustalenie miejsca umieszczenia tych środków i ich wykrycie.

/dowód: postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym – k. 848 – k. 849/

Postanowieniem z dnia 5 stycznia 2023 roku Prokuratura (...) w Ł. zabezpieczyła na mieniu T. S. w zakresie orzeczenia obowiązku naprawienia szkody w kwocie 5.000.000,00 zł oraz kary grzywny i kosztów sądowych, między innymi przez zajęcie nieruchomości stanowiących własność (wspólność ustawowa małżeńska) i ustanowienie hipoteki przymusowej do kwoty 5.000.000,00 zł. oraz do kwoty 36.400,00 zł.

/dowód: postanowienie o zabezpieczeniu – k. 680 – k. 683/

Po rozpoznaniu zażalenia na powyższe postanowienie, Sąd Okręgowy w Łodzi, postanowieniem z dnia 5 kwietnia 2023 roku utrzymał w mocy zaskarżone postanowienia.

/dowód: postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 05.04.2023 r. – k. 885/

Regionalna Izba Obrachunkowa w Ł. prowadzi postępowanie w sprawie naruszenia dyscypliny finansów publicznych w związku z zawiadomieniem otrzymanym przez Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych od wójta Gminy R..

/dowód: pismo Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych z dnia 15.04.2022 r. – k. 855/

Środki wpłacone przez Gminę R. zostały wytransferowane z konta spółki (...) w kilkunastu przelewach w dniach od 22.04.2021 r. do 30.03.2021 r.

/dowód: zestawienie transakcji – k. 384 – k. 385/

W piśmie z dnia 12 maja 2021 roku Gmina R. zgłosiła do Banku Spółdzielczego w K. reklamację, wnosząc o zwrot przez Bank kwoty 5.000.000,00 zł wynikającej z nieprawidłowo i niezgodnie z przepisami prawa dokonanego przelewu tej kwoty na rachunek Gminy R.. W reklamacji powołano się na par. 50 ust. 2 Regulaminu świadczenia usług w zakresie prowadzenia rachunków bankowych przy uwzględnieniu par. 16 umowy ramowej z dnia 30.04.2020 r.

/dowód: reklamacja – k. 82, k.83/

W odpowiedzi na reklamację Gminy, Bank Spółdzielczy w K. w piśmie z dnia 31 maja 2021 roku nie uwzględnił reklamacji.

/dowód: pismo z dnia 31.05.2021 r. – k. 85 – k. 92/

W dniu 20 maja 2021 roku Bank Spółdzielczy w K. wystąpił do (...) Bank (...) S.A. o dokonanie blokady i zwrot środków, powołując się na reklamację klienta.

/dowód: wniosek z dnia 20.05.2021 r. – k. 211/

W piśmie z dnia 5 maja 2021 roku Komenda Powiatowa w P. powiadomiła Bank (...) o zgłoszeniu przez wójta Gminy R. zawiadomienia o przestępstwie oszustwa, z którego wynika, że skarbnik Gminy nie może uzyskać potwierdzenia przelania pieniędzy należących do Gminy R. na konto lokaty prowadzonej przez Bank.

Policja zwróciła się o pilne zablokowanie rachunku wskazanego w piśmie.

/dowód: pismo KPP w P. – k. 301/

W piśmie z dnia 7 maja 2021 roku Prokuratura Rejonowa w Wieluniu zawiadomiła Gminę R. jako pokrzywdzonych o wszczęciu śledztwa w sprawie doprowadzenia Gminy R. w dniu 21 kwietnia 2021 roku do niekorzystnego rozporządzenia mieniem o wielkiej wartości.

/dowód: pismo z dnia 7.05.2021 r. – k. 84/

W dniu 18 sierpnia 2021 roku pełnomocnik Gminy R. wystąpił do Banku (...) o zwrot środków pieniężnych w kwocie 5.000.000,00 zł, która była zdeponowana na rachunku prowadzonym przez Bank.

/dowód: pismo z dnia 18.08.2021 r. – k. 134, k. 135/

W piśmie z dnia 19 sierpnia 2021 roku pełnomocnik Gminy wystosował do Banku (...) ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty kwoty 5.000.000,00 zł tytułem naprawienia szkody poniesionej przez Gminę. Pismo zostało doręczone w dniu 28 sierpnia 2021 r.

/dowód: wezwanie do zapłaty – k. 138 – k. 140, śledzenie przesyłek – k. 142/

W odpowiedzi na wezwanie, (...) Agricole w piśmie z dnia 30.09.2021 r. poinformował, że Bank nie ponosi odpowiedzialności za szkodę, którą Gmina R. wywodzi z faktu samodzielnego i dobrowolnego przelania środków na rzecz podmiotu podszywającego się pod Bank.

/dowód: pismo z dnia 30.09.2021 r. – k. 303/

W piśmie z dnia 2 września 2021 roku Bank Spółdzielczy w K. w odpowiedzi na wniosek Gminy R. o zwrot środków pieniężnych w kwocie 5.000.000,00 zł nie uznał roszczenia.

/dowód: pismo z dnia 02.09.2021 r. – k. 215/

W piśmie z dnia 7 kwietnia 2022 roku pełnomocnik pozwanego (...) Bank spółdzielczy w R. poinformował, że z dniem 31 grudnia 2021 roku (...) Bank Spółdzielczy w R. jako bank przejmujący połączył się z Bankiem Spółdzielczym w K. jako bankiem przejmowanym i połączenie zostało wpisane do KRS. (k. 357, postanowienie o wpisie do Rejestru – k. 359 – k. 360)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych dowodów, w tym na podstawie opinii biegłego z zakresu ekonomii, bankowości, finansów, rachunkowości, restrukturyzacji, która to opinia jest zdaniem Sądu rzetelna, pełna i udziela odpowiedzi na postawione przez Sąd pytania.

Pozwany (...) Bank (...) S.A. kwestionował opinię biegłego M. Ś. (2), wnosząc o pominięcie uzupełniającej opinii biegłego, jednak zdaniem Sądu zarzuty stawiane opinii biegłego nie zasługują na uwzględnienie.

Biegły, zgodnie z tezą wynikającą z postanowienia Sądu, udzielił odpowiedzi na pytania zawarte w postanowieniu, a następnie w opiniach uzupełniających odniósł się do zastrzeżeń zgłoszonych przez pozwanego.

W opinii z dnia 19 stycznia 2023 roku (k. 456 i nast.) biegły zajął stanowisko i sporządził opinię na okoliczność możliwych metod zweryfikowania odbiorcy przelewu przez bank (...), czynności jakie mogli i powinni podjąć pracownicy Banku celem weryfikacji prawidłowości odbiorcy oraz na okoliczność czy transakcje wpłaty i wypłaty kwoty 5.000.000,00 zł były transakcjami typowymi i naturalnymi.

Zdaniem Sądu, biegły w sposób precyzyjny udzielił odpowiedzi zgodnie z zakreśloną tezą, zobrazował swój tok rozumowania i powołał się na opracowania naukowe i komentarze oraz komunikaty (...).

Jednocześnie w kolejnej opinii uzupełniającej z dnia 21 kwietnia 2023 roku (k. 542 i nast.) biegły ustosunkował się do zarzutów pozwanego (...) Agricole, w tym także szczegółowo opisał jakie czynności mogli i powinni podjąć pracownicy pozwanego Banku, aby zweryfikować posiadacza rachunku, tj. spółkę (...), z którego to rachunku dokonano wytransferowania środków pieniężnych na kwotę ponad 9 milionów złotych.

Zdaniem Sądu niezadowolenie pozwanego Banku (...) z wniosków zawartych w opinii biegłego nie może dyskwalifikować tej opinii. Biegły, posiadający wiadomości specjalne, odniósł się do przepisów zawartych zarówno w Regulaminie Banku jak też w ustawie (...), wskazując jednocześnie jakie obowiązki wynikały z tych przepisów w stosunku do pracowników Banku. W ocenie Sądu, biegły nie wykroczył poza swoje kompetencje, a sporządzona przez niego opinia wskazuje na profezjonalizm, fachowość i znajomość przez biegłego zasad funkcjonowania systemów bankowych oraz obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa.

Sąd zważył co następuje:

Powód wystąpił w niniejszym postępowaniu z roszczeniem zapłaty kwoty 5.000.000,00 złotych, przy czym pozwał dwa podmioty: Bank Spółdzielczy w K. (obecnie (...)) oraz (...) Bank (...) S.A. we W..

Uzasadniając podstawę prawną odpowiedzialności Banku Spółdzielczego pełnomocnik powoda powołał się na art. 471 i nast. k.c. w związku z art. 50 ust. 2 ustawy prawo bankowe w związku z art. 355 § 2 k.c. Powód wskazał też na art. 415 k.c.

Z uzasadnienia pozwu wynika, że pełnomocnik powoda powołuje się w przypadku pozwanego Banku Spółdzielczego także na przepisy ustawy o usługach płatniczych.

Z kolei odpowiedzialność pozwanego (...) Agricole powód upatruje w przepisie art. 415 k.c. regulującym odpowiedzialność na zasadzie winy, poza tym w uzasadnieniu pozwu powołał się na przepisy ustawy (...), które winny być stosowane przez pozwanego A.. 2.

Pełnomocnik powoda, powołał się również na art. 64 ust. 1 prawa bankowego.

Zdaniem Sądu powództwo skierowane wobec pozwanego (...) Bank Spółdzielczy z siedzibą w R. nie zasługuje na uwzględnienie.

Bezspornym jest, że pomiędzy Gminą R. a pozwanym Bankiem Spółdzielczym była zawarta umowa ramowa modulo numer (...) z dnia 30 kwietnia 2020 roku. Zgodnie z umową Bank Spółdzielczy zobowiązał się do prowadzenia rachunków na zasadach określonych w Regulaminie świadczenia usług w zakresie prowadzenia rachunków bankowych dla klientów instytucjonalnych w Banku Spółdzielczym w K.. Powód otrzymał Regulamin świadczenia usług w zakresie prowadzenia rachunków bankowych dla klientów instytucjonalnych, co potwierdził w pozwie.

Na podstawie umowy ramowej pozwany Bank Spółdzielczy zawarł z powódką umowę o prowadzenie rachunku bieżącego o numerze: (...).

Zgodnie z „Regulaminem świadczenia usług w zakresie prowadzenia rachunków bankowych dla klientów instytucjonalnych w Banku Spółdzielczym w K.”, dysponowanie środkami pieniężnymi na rachunku odbywa się poprzez składanie zleceń płatniczych m. in. na podstawie dyspozycji przelewu (§16 ust. 1 pkt. 1 lit. a Regulaminu).

Zgodnie z § 16 ust. 2 pkt. 1 Regulaminu aby umożliwić Bankowi realizację złożonej dyspozycji posiadacz rachunku zobowiązany jest udzielić Bankowi zgody na realizację zlecenia płatniczego (autoryzacja transakcji), w przypadku zlecenia płatniczego złożonego w formie pisemnej, poprzez złożenie podpisów oraz odcisku pieczątki, zgodnie z wzorami złożonymi w Banku.

W przypadku zlecenia płatniczego z dnia 21 kwietnia 2021 roku posiadacz rachunku – Gmina R. udzieliła Bankowi zgody na realizację zlecenia płatniczego w prawidłowy sposób, a mianowicie zlecenie zostało złożone w formie pisemnej i zawierało wymagane podpisy oraz odcisk pieczątki.

Regulamin precyzyjnie określał pod jakim warunkiem Bank realizuje zlecenie płatnicze (§19 ust. 1) - Podania na wypełnionym przez siebie dokumencie numeru rachunku w standardzie (...) lub w standardzie (...), nazwę posiadacza rachunku, kwotę oraz tytuł wpłaty.

Jednocześnie §19 ust. 7 Regulaminu stanowił o postępowaniu w przypadku złożenia dyspozycji przekraczającej kwotę wskazaną w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz w przypadku wskazującym na postępowanie mające charakter wprowadzania do obrotu finansowego pieniędzy pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł finansowania. Mianowicie Bank ma obowiązek, zgodnie z postanowieniami ustawy, rejestracji transakcji oraz pozyskania od klienta informacji w zakresie źródeł pochodzenia środków finansowych.

Kwota progowa, wynosi 15 000 EUR co, przy zastosowaniu kursu średniego z dnia realizacji przelewu Gminy R. wynoszącego 1 EUR = 4,5567 PLN, stanowi kwotę 68 350,50 PLN. Podstawą identyfikacji posiadacza rachunku i/lub odbiorcy na zleceniu płatniczym jest numer rachunku w standardzie (...) lub (...) (§ 22 Regulaminu).

Jednocześnie zgodnie z § 54 ust. 5 pkt. 2 Regulaminu Bank nie ponosi odpowiedzialności za złożenie przez posiadacza rachunku dyspozycji niezgodnej z intencją posiadacza.

Jeżeli w zleceniu płatniczym posiadacz rachunku wskazał nieprawidłowy unikatowy identyfikator odbiorcy, o którym mowa w § 22 Bank nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie lub wadliwe wykonanie zlecenia płatniczego (§ 54 ust. 6).

Biegły z zakresu bankowości dokładnie wskazał i przeanalizował sposób realizacji zlecenia płatniczego z dnia 21 kwietnia 2021 roku.

W związku z faktem, iż kwota realizowanego zlecenia płatniczego przekraczała kwotę progową, po wprowadzeniu danych, ale przed zrealizowaniem przelewu, bank powinien zastosować środki bezpieczeństwa finansowego, o których mowa w art. 34 ust. 1 pkt. 1 i 2 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z dnia 1 marca 2018 roku (dalej: ustawa (...)). W tym przypadku jednak Bank mógł zastosować uproszczone środki bezpieczeństwa finansowego w związku z niższym ryzykiem prania pieniędzy i finansowania terroryzmu wynikającym z faktu, iż Klientem Banku była jednostka sektora finansów publicznych (art. 42 ust. 2 pkt. 1 lit. a ustawy (...)).

Jednocześnie doradca, działając zgodnie z art. 72 ust. 5 ustawy (...) zarejestrował przedmiotową transakcję lub transakcja automatycznie została zarejestrowana w odrębnym zbiorze, który wysyłany jest, za dany dzień, do (...).

W przypadku transakcji z dnia 21 kwietnia 2021 roku, jak wskazał biegły, jedynie wprowadzenie numeru rachunku bankowego odbiorcy podlega walidacji.

Poprawne wprowadzenie numeru w zintegrowanych systemach informatycznych skutkuje wyświetleniem, pod wprowadzonym numerem, niewielkiego komunikatu z nazwą banku odbiorcy. W bankach, które pracują w systemach niezintegrowanych taki komunikat może się nie pojawić, ale fakt, że kursor przeniósł się do kolejnego pola tekstowego świadczy, że wprowadzony numer jest poprawny.

Niepoprawne wprowadzenie numeru rachunku bankowego odbiorcy, powoduje, że system rozpoznaje procesowane zlecenie płatnicze jako skierowane na obszar spoza SĘPA (bowiem numer dla systemu nie jest wprowadzony w standardzie (...)/ (...)). Na ekranie pojawiają się wówczas pola tekstowe jak dla przekazu zagranicznego typu S. , żądające wprowadzenia m. in. kodu B. .

Doradca, aby sfinalizować operację, musiał poprosić do swojego stanowiska pracownika z wysokimi uprawnieniami do akceptu operacji. Podczas wykonywania akceptu pracownik sprawdził zapisy wprowadzone do systemu informatycznego (na ekranie) z zapisami na papierowym zleceniu płatniczym, zalogował się do systemu swoim numerem i hasłem oraz dokonał akceptu.

Po wykonaniu akceptu zlecenie płatnicze, w formie komunikatu elektronicznego, skierowane zostało na drogę rozrachunków międzybankowych w systemie (...) i po kilku minutach zarejestrowane zostało w księgach rachunkowych (...) Bank (...) SA.

Spośród informacji zawartych w zleceniu płatniczym, sporządzonym przez Gminę, jedynie numer rachunku bankowego odbiorcy był weryfikowany przez system informatyczny Banku Spółdzielczego w K.. Numeracja rachunków bankowych w ramach europejskiego systemu płatności gwarantuje ich unikalność rozumianą jako niepowtarzalność nadanego, każdemu z uczestników, numeru rachunku.

Pozostałe informacje zawarte w zleceniu płatniczym, w tym dane odbiorcy przelewu, były przez doradcę Banku Spółdzielczego w K. przenoszone, wprost z dokumentu sporządzonego w formie papierowej, do systemu informatycznego bez zastosowania metod weryfikacji. (...) sprawdzał jedynie czy każde z pól tekstowych, wyświetlanych na ekranie monitora, zostało wypełnione.

Zgodnie z § 22 „Regulaminu świadczenia usług w zakresie prowadzenia rachunków bankowych dla klientów instytucjonalnych w Banku Spółdzielczym w K.” podstawą identyfikacji posiadacza rachunku i/lub odbiorcy na zleceniu płatniczym jest numer rachunku w standardzie (...) lub (...). § 54 ust. 6 stanowi, że gdyby jednak w zleceniu płatniczym posiadacz rachunku wskazał nieprawidłowy unikatowy identyfikator odbiorcy Bank nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie lub wadliwe wykonanie zlecenia płatniczego

Za dodatkową metodę weryfikacji odbiorcy przelewu uznać można wykonanie akceptu przez drugiego pracownika Banku Spółdzielczego w K.. Weryfikacja ta jednak odbywała się pomiędzy brzmieniem odbiorcy przelewu zapisanym w dokumencie papierowym zlecenia płatniczego, a brzmieniem odbiorcy przelewu przeniesionym do pola tekstowego na ekranie monitora. W opisanym procesie brak jednak weryfikacji pomiędzy brzmieniem odbiorcy przelewu wpisanym do pola tekstowego, a brzmieniem właściciela rachunku będącego faktycznym beneficjentem transakcji. Wynika to z faktu, iż systemy informatyczne obu banków nie są bezpośrednio ze sobą połączone i Bank Spółdzielczy w K. nie ma dostępu do zasobów (...) SA i odwrotnie. Połączenie obu banków następuje pośrednio poprzez instytucję trzecią jaką jest Narodowy Bank Polski (system (...)) lub Krajowa Izba Rozliczeniowa SA (system E.)

W związku z brakiem metod weryfikacji odbiorcy przelewu przez bank nadawcy przelewu metody weryfikacji nie zostały zastosowane.

W związku z faktem, iż systemy informatyczne obu banków nie są bezpośrednio ze sobą połączone, pracownik Banku Spółdzielczego w K., nie mając dostępu do zasobów (...) SA, nie mógł podjąć czynności w celu weryfikacji prawidłowości odbiorcy.

Przelew wykonany przez Bank Spółdzielczy w K. został zrealizowany zgodnie z danymi zamieszczonymi w zleceniu przez Gminę R..

Bank Spółdzielczy wykonał dyspozycję przelewu kwoty 5.000.000,00 zł w systemie (...) 2 zgodnie z treścią dyspozycji.

Wbrew stanowisku powoda rachunek lokaty, na który miały trafić środki zgodnie z dyspozycją przelewu nie został otwarty w Banku (...).

Do zlecenia zrealizowanego przez Bank Spółdzielczy mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 roku o usługach płatniczych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1907 z późn. zmian.) oraz zarządzenia Nr 30/2017 r. Prezesa NBP w sprawie sposobu przeprowadzania rozliczeń międzybankowych i rozrachunków międzybankowych ( Dz. Urz. NBP z 2017 r. poz. 21), które zostało wydane na podstawie art. 68 pkt 1 ustawy prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r.(Dz. U. z 2020 r. poz. 1896 z późn. zmian.)

Stosownie do przepisów ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych /tekst jednolity Dz.U. z 2021 r., poz. 1907 z późn. zm./: „Transakcję płatniczą uważa się za autoryzowaną, jeżeli płatnik wyraził zgodę na wykonanie transakcji płatniczej w sposób przewidziany w umowie między płatnikiem a jego dostawcą.” ( art. 40. ust. 1. zdanie 1).

Zgodnie z ust. 3 powołanego przepisu płatnik może w każdej chwili wycofać zgodę, nie później jednak niż do momentu, w którym zlecenie płatnicze zgodnie z art. 51 stało się nieodwołalne.

Przepis art. 51. ust. 1 powołanej ustawy stanowi, że Użytkownik nie może odwołać zlecenia płatniczego od chwili jego otrzymania przez dostawcę płatnika.

Zgodnie z art. 143. ust. 1 ustawy, zlecenie płatnicze uznaje się za wykonane na rzecz właściwego odbiorcy, jeżeli zostało wykonane zgodnie z informacjami, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 1 lub w art. 27 pkt 2 lit. b, a w przypadku wskazania w treści zlecenia płatniczego unikatowego identyfikatora - jeżeli zostało wykonane zgodnie z tym unikatowym identyfikatorem bez względu na dostarczone przez użytkownika inne informacje dodatkowe.”,

Przy wykonaniu transakcji płatniczych z wykorzystaniem rachunku bankowego unikatowym identyfikatorem jest numer rachunku bankowego, chyba że strony uzgodnią w umowie ramowej inny unikatowy identyfikator. (art. 143. ust. 3)

Polecenie przez Powoda przelewu kwoty 5.000.000,00 zł z dnia 21 kwietnia 2021 roku zostało wykonane z wykorzystaniem rachunku bankowego.

Powód autoryzował polecenie przelewu kwoty 5.000.000,00 zł w sposób przewidziany w „Umowie ramowej modulo nr (...)”, opatrzył polecenie przelewu właściwymi dwoma podpisami i pieczątką.

Powód i Bank Spółdzielczy w K. w „Umowie ramowej modulo nr (...)” nie uzgodniły innego niż numer rachunku bankowego unikatowego identyfikatora i strony umowy ramowej modulo uzgodniły, że unikatowym identyfikatorem jest numer rachunku bankowego.

Zgodnie z § 22 „Regulaminu świadczenia usług w zakresie prowadzenia rachunków bankowych dla klientów instytucjonalnych w Banku Spółdzielczym w K.”, „Podstawą identyfikacji posiadacza rachunku i/lub odbiorcy na zleceniu płatniczym jest numer rachunku w standardzie (...) lub w standardzie (...), z wyjątkiem wpłat dokonanych we wpłatomacie Banku, gdzie identyfikacja rachunku oraz użytkownika karty odbywa się na podstawie numeru karty.”.

Powód w treści zlecenia płatniczego z dnia 21 kwietnia 2021 roku wskazał unikatowy identyfikator, którym jest numer rachunku bankowego odbiorcy (...).

Bank Spółdzielczy wykonał polecenie przelewu kwoty 5.000.000,00 zł zgodnie z unikatowym identyfikatorem.

Należy zaznaczyć, że w „Potwierdzeniu otwarcia rachunku bieżącego w złotych strony zawarły zapis, w pkt 6.2/ i pkt 7, że Bank Spółdzielczy w K.:

- pkt 6.2) nie ponosi odpowiedzialności za złożenie przez posiadacza rachunku lub pełnomocnika dyspozycji niezgodnej z intencją posiadacza,

- pkt 7 nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikające z niewykonania lub nienależytego wykonania przez posiadacza rachunku, pełnomocnika, posiadacza karty/użytkownika karty obowiązków określonych odpowiednio w umowie lub regulaminie. (k. 44)

Sąd podziela stanowisko pozwanego Banku (...) w R., że polecenie przez powoda przelewu kwoty 5.000.000,00 zł z dnia 21 kwietnia 2021 roku spełnia dyspozycję art. 143. ust. 1. ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (tekst jednolity Dz.U. z 2021 r., poz. 1907 z późn. zm.) i zostało uznane prawidłowo za wykonane na rzecz właściwego odbiorcy.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że Bank Spółdzielczy w K., wykonując polecenie przelewu kwoty 5.000.000,00 zł przestrzegał obowiązujących przepisów i strona powodowa nie wykazała, że po stronie Banku doszło do naruszenia obowiązującego prawa.

Uzasadniając odpowiedzialność pozwanego Banku w K. (obecnie (...)) powód powołał się także na art. 471 i nast. k.c. w związku z art. 50 ust. 2 ustawy prawo bankowe w związku z art. 355 § 2 k.c. Powód wskazał też na art. 415 k.c.

Zgodnie z art. 471 k.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Przepis art. 50 ust. 1 prawa bankowego stanowi, że posiadacz rachunku bankowego dysponuje swobodnie środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku. W umowie z bankiem mogą być zawarte postanowienia ograniczające swobodę dysponowania tymi środkami. Zgodnie z ust. 2 powołanego przepisu Bank dokłada szczególnej staranności w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa przechowywanych środków pieniężnych.

Zdaniem Sądu strona powodowa nie wykazała, że po stronie (...) zachodzą przesłanki z powołanych przepisów. Jak już wskazano wcześniej transakcja płatnicza została zrealizowana w sposób prawidłowy, była prawidłowo autoryzowana, Bank nie naruszył żadnych postanowień umowy ramowej wiążącej strony, zlecenie płatnicze odbyło się zgodnie z przepisami ustawy o usługach płatniczych oraz ustawy prawa Prawo bankowe i dlatego też powołane przez Gminę przepisy nie stanowią o odpowiedzialności pozwanego A.. 1.

Podstawy odpowiedzialności (...) nie sposób też odnaleźć w powołanym przez powoda art. 415 k.c., zgodnie z którym kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Strona powodowa nie wykazała, że (...) dopuścił się bezprawnego zaniechania mającego polegać na niedokonaniu sprawdzenia czy otrzymane zlecenie płatnicze jest prawidłowe oraz czy transfer środków następuje na rzecz podmiotu uprawnionego, zgodnie z wolą powódki wyrażoną w dyspozycji przelewu.

Po raz kolejny należy wskazać, że zlecenie płatnicze zostało zrealizowane przez (...) w sposób prawidłowy.

Zgodnie z § 22 „Regulaminu świadczenia usług w zakresie prowadzenia rachunków bankowych dla klientów instytucjonalnych w Banku Spółdzielczym w K.” podstawą identyfikacji posiadacza rachunku i/lub odbiorcy na zleceniu płatniczym jest numer rachunku w standardzie (...) lub (...). § 54 ust. 6 stanowi, że gdyby jednak w zleceniu płatniczym posiadacz rachunku wskazał nieprawidłowy unikatowy identyfikator odbiorcy Bank nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie lub wadliwe wykonanie zlecenia płatniczego

Jak wskazał biegły za dodatkową metodę weryfikacji odbiorcy przelewu uznać można wykonanie akceptu przez drugiego pracownika Banku Spółdzielczego w K.. Weryfikacja ta jednak odbywała się pomiędzy brzmieniem odbiorcy przelewu zapisanym w dokumencie papierowym zlecenia płatniczego, a brzmieniem odbiorcy przelewu przeniesionym do pola tekstowego na ekranie monitora.

W opisanym procesie brak jednak weryfikacji pomiędzy brzmieniem odbiorcy przelewu wpisanym do pola tekstowego, a brzmieniem właściciela rachunku będącego faktycznym beneficjentem transakcji. Wynika to z faktu, iż systemy informatyczne obu banków nie są bezpośrednio ze sobą połączone i Bank Spółdzielczy w K. nie ma dostępu do zasobów (...) SA i odwrotnie. Połączenie obu banków następuje pośrednio poprzez instytucję trzecią jaką jest Narodowy Bank Polski (system (...)) lub Krajowa Izba Rozliczeniowa SA (system E.)

W związku z faktem, iż systemy informatyczne obu banków nie są bezpośrednio ze sobą połączone, pracownik Banku Spółdzielczego w K., nie mając dostępu do zasobów (...) SA, nie mógł podjąć czynności w celu weryfikacji prawidłowości odbiorcy. Przelew wykonany przez Bank Spółdzielczy w K. został zrealizowany zgodnie z danymi zamieszczonymi w zleceniu przez Gminę R..

W kontekście przytoczonych powyżej rozważań Sąd oddalił powództwo w stosunku do pozwanego (...) jako niezasadne, nie mające podstaw odpowiedzialności w powołanych przez powodową Gminę przepisach.

W zakresie odpowiedzialności pozwanego (...) Banku (...) S.A. we W. , powód powołał się na przepis art. 415 k.c. i jednocześnie podniósł, że wobec pozwanego A.. 2 należy zgodnie z art. 355 par. 2 k.c. stosować surowszy miernik dochowania należytej staranności w związku z faktem prowadzenia przez pozwanego A.. 2 działalności bankowej jako zawodowca. Strona powodowa powołała się na przepisy ustawy o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, które w ocenie powoda zostały naruszone przez pozwanego A.. 2.

Bezspornym jest, że pozwany (...) Agricole był bankiem, prowadzącym rachunek dla spółki (...), na rachunek której trafiły środki pieniężne pochodzące z przelewu zrealizowanego przez Bank Spółdzielczy w K..

Biegły z zakresu ekonomii i bankowości wskazał na możliwe metody zweryfikowania odbiorcy przelewu przez bank odbiorcy przelewu, tj. (...) Bank (...) SA.

Mianowicie biegły podał, że jeżeli zawarcie umowy o prowadzenie rachunku bankowego z klientem (...) sp. z o.o. oraz transakcja przelewu środków finansowych w wysokości 5.000.000,00 zł na rachunek tej spółki zostałyby poddane przez (...) Bank (...) SA, prawidłowo przeprowadzonej, procedurze przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu to z wysokim stopniem prawdopodobieństwa doszłoby do wytypowania tej jako transakcji okazjonalnej wysokiego ryzyka, a tym samym doszłoby do zweryfikowania odbiorcy przelewu przez bank odbiorcy przelewu - pozwanego (...) Bank (...) SA.

Jednocześnie biegły wskazał na czynności jakie mogli i powinni podjąć pracownicy Banku, odbiorcy przelewu, celem weryfikacji prawidłowości odbiorcy. Są to takie czynności jak: poprawne przeprowadzenie procedury „Poznaj swojego klienta” m. in. w zakresie uzyskania wymaganych informacji o Spółce, dla której Bank prowadził rachunek, na który wpłynęło 5.000.000 zł, zapoznanie się z treścią sprawozdań finansowych Spółki, w tym także ustalenie przychodów rocznych w ostatnim zamkniętym roku obrotowym.

Jak podał biegły Bank powinien zastosować wzmożone środki bezpieczeństwa finansowego, w związku z ujawnieniem wpłaty opiewającej na wysoką kwotę 5.000.000 zł oraz podjąć działania w celu wyjaśnienia okoliczności w jakich przeprowadzono tą transakcję.

Stosownie do art. 43 ust. 4 pkt 2 ustawy (...) w przypadku ujawnienia transakcji wydających się nie mieć uzasadnienia prawnego lub gospodarczego, instytucje obowiązane podejmują działania w celu wyjaśnienia okoliczności, w jakich przeprowadzono te transakcje, oraz, w przypadku transakcji przeprowadzanych w ramach stosunków gospodarczych, intensyfikują stosowanie środka bezpieczeństwa finansowego, o którym mowa w art. 34 ust. 1 pkt 4, w odniesieniu do stosunków gospodarczych, w ramach których te transakcje zostały przeprowadzone.

Sąd w pełni podziela stanowisko biegłego, że transakcje wpłaty i wypłaty kwoty 5.000.000 zł, na rachunku odbiorcy przelewu, nie były transakcjami: typowymi, tj. „często spotykanymi”, „przeciętnymi”, „zwykłymi” oraz że nie były transakcjami naturalnymi, tj. „zgodnymi ze zwykłym porządkiem rzeczy, zrozumiałymi same przez się”.

Biegły, aby zobrazować transakcje nietypowe, odwołał się do komunikatu (...) oraz do komentarzy do ustawy (...), co zdaniem Sądu w żaden sposób nie dyskwalifikuje wydanej opinii, a ma jedynie przybliżyć na czym polegają transakcje atypowe, w kontekście ewentualnego zastosowania środków bezpieczeństwa finansowego.

Niewątpliwym jest, że w przypadku transakcji nietypowych, Instytucja obowiązana powinna podjąć dodatkowe działania celem ustalenia, czy dana transakcja nie powinna zostać uznana za podejrzaną.

Zgodnie z opinią biegłego, transakcje wpłaty i wypłaty, na rachunku odbiorcy przelewu, kwoty 5.000.000 zł nie były transakcjami typowymi i naturalnymi, szczególnie biorąc pod uwagę, iż Spółka żadnej działalności gospodarczej wówczas nie prowadziła, a co za tym idzie nie prowadziła ksiąg rachunkowych, nie osiągała przychodów, nie sporządzała sprawozdań finansowych wymaganych ustawą o rachunkowości.

Jak wskazał biegły, w przypadku transakcji dokonywanej w systemie (...), po wykonaniu akceptu przez pracownika Banku Spółdzielczego w K., zlecenie płatnicze skierowane zostało na drogę rozrachunków międzybankowych w systemie (...). (...) ten przesłał komunikat elektroniczny, w wystandaryzowanym formacie, do (...) Bank (...) SA z nazwą odbiorcy zlecenia płatniczego w brzmieniu wskazanym przez Gminę R. Bankowi Spółdzielczemu w K.. Następnie przelew został zarejestrowany w księgach rachunkowych (...) Bank (...) SA i tym samym rachunek o numerze (...), należący do (...) sp. z o.o., został uznany kwotą 5.000.000 zł.

Przelew Gminy R. winien zostać zakwalifikowany przez bankowy system informatyczny (...) Agricole, realizujący zadania w zakresie (...), jako transakcja podejrzana, co spowodowałoby, iż pracownik (...) Bank (...) SA ds. bezpieczeństwa finansowego, który zająłby się jej analizą, po rozwinięciu na ekranie szczegółów przelewu, dostrzegłby, iż w polu (...) zamiast nazwy właściciela rachunku, tj. (...) sp. z o.o.”, znajduje się nazwa (...). W ten sposób doszłoby do weryfikacji prawidłowości odbiorcy przelewu.

Jeżeli zawarcie umowy o prowadzenie rachunku bankowego z klientem (...) sp. z o.o. oraz transakcja przelewu zostałyby poddane w (...) Bank (...) SA, prawidłowo przeprowadzonej, procedurze przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu to, w ocenie biegłego, z wysokim stopniem prawdopodobieństwa doszłoby do wytypowania transakcji, jako transakcji okazjonalnej wysokiego ryzyka, a tym samym na etapie wyjaśniania okoliczności, w jakich przeprowadzono transakcję, doszłoby do zweryfikowania odbiorcy przelewu przez bank odbiorcy przelewu - pozwanego (...) Bank (...) SA.”

Instytucja obowiązana, czyli Bank (...), nie zwrócił uwagi, że (...) sp. z o.o. nie dysponowała odpowiednimi zasobami ludzkimi, finansowymi, technicznymi, aby w obrocie gospodarczym zgromadzić i operować kwotą 5.000.000 zł.

Transakcje wpłaty i wypłaty, na rachunku odbiorcy przelewu, kwoty 5.000.000 zł nie były transakcjami typowymi i naturalnymi, szczególnie wobec faktu, iż Spółka żadnej działalności gospodarczej nie prowadziła, nie osiągała dochodów, nie prowadziła przez rachunek bankowy rozrachunków (należności i zobowiązań). Powyższą wiedzę Bank mógł pozyskać poprzez wgląd do eKRS /przegląd dokumentów finansowych.

Zorganizowane i funkcjonujące przedsiębiorstwo posiada majątek w szerokim tego słowa znaczeniu (aktywa i pasywa), firmę, księgi rachunkowe i klientelę. Zasoby ludzkie i zasoby techniczne przedsiębiorstwa powinny być w określonym miejscu zgromadzone/zorganizowane. Miejsce to określane jest jako miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, szczególnie, że (...) sp. z o.o., wg KRS, prowadziła hurtownię wyrobów chemicznych lub hurtownię sprzętu elektronicznego lub hurtownię urządzeń biurowych lub powadziła produkcję chemikaliów lub produkcję wyrobów z tworzyw sztucznych. Dla tego typu działalności, jak wskazał biegły, wymagana byłaby własność lub najem gruntu zabudowanego budynkiem magazynu lub samego budynek. Miejsca takiego Spółka nie posiadała (brak w aktywach Firmy). Stąd nasuwa się wniosek, że Spółka nie prowadziła działalności gospodarczej i nie dysponowała zasobami ludzkimi i technicznymi. Nie prowadząc działalności gospodarczej, w opinii biegłego, nie dysponowała także zasobami finansowymi.

(...) sp. z o.o. w terminie do 31 marca 2020 roku powinna złożyć sprawozdanie finansowe za 2019 rok, wg wzoru określonego ustawą o rachunkowości. W dacie zawarcia umowy o prowadzenie rachunku bankowego pomiędzy (...) Agricole a (...) sp. z o.o., tj. w sierpniu 2020 roku Spółka powinna była być w posiadaniu obu dokumentów.

Pozwany Bank miał obowiązek wnikania w prowadzoną działalność swoich klientów. W ocenie biegłego, realizacja tego obowiązku mogła nastąpić poprzez wgląd pracownika banku do jednego z w/w dokumentów. Fakt nie okazania wówczas dokumentów powinien wzbudzić podejrzenie pracownika.

Obowiązek wnikania w prowadzoną działalność swoich klientów wynikał także z uregulowań wewnętrznych Pozwanego 2. W „Regulaminie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w (...) Bank (...) SA”, w rozdziale 2 „Poznaj swojego klienta”, w pkt. 2.6 „Informacje o rodzaju klienta i jego działalności”widnieje zapis: „Dla klientów (...) należy ustalić: a) przychody roczne w ostatnim zamkniętym roku obrotowym”.

Od 1 września 2019 roku zaczęła obowiązywać tzw. biała lista podatników VAT (podstawa prawna art. 96 b ustawy VAT). (...) sp. z o.o., na białej liście, oznaczona jest jako „nie figuruje w rejestrze VAT”. Wykreślenie rejestracji Spółki jako podatnika VAT nastąpiło w dniu 30 grudnia 2020 roku na podstawie art. 96 ust. 9 pkt. 2 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa VAT). Biegły ustalił te informacje na podstawie: biała lista - wynik wyszukiwania podmiotu (...) Sp. z o. o.

W kontekście przytoczonych okoliczności biegły wskazał, że „szczelność” system informatycznego Pozwanego 2, realizującego zadania z zakresu (...), nie była dostateczna, ponieważ system nie wytypował wysokokwotowej transakcji przychodzącej z Banku w K., o wartości 5 min zł, jako transakcji okazjonalnej wysokiego ryzyka z powodu jej nietypowości, a Pozwany 2 nie podjął działań w celu wyjaśnienia okoliczności, w jakich przeprowadzono tą transakcję ( art. 43 ust. 4 ustawy (...)).

Poza tym jak wskazał biegły system pozwanego banku, pomiędzy 22.04.2021 a 28.04.2021, nie rozpoznał strumienia 12 wysokokwotowych transakcji wychodzących, na łączną kwotę 5.010.960 zł jako działań zdefiniowanych w przepisach prawa jako podejrzenie prania pieniędzy.

Numer rachunku rzeczywiście jako jedyny podlega weryfikacji, ale w komunikacie w polu (...) system nie podstawia nazwy właściciela rachunku, tj. (...) sp. z o.o.”, lecz przenosi do tego pola nazwę nadaną odbiorcy w Banku Spółdzielczym w K., tj. nazwę (...). Niewprowadzenie do systemu informatycznego Pozwanego 2, realizującego zadania z zakresu (...), niektórych informacji gromadzonych na etapie „Poznaj swojego klienta” mogło spowodować nieprawidłowe działanie niektórych algorytmów. Na przykład: nie wprowadzenie do systemu rocznych obrotów firmy mogło powodować, iż system nie rozpoznawał wysokokwotowych przelewów przychodzących/ wychodzących do/z firmy jako operacji nietypowych, o których mowa w art. 43 ust. 4 ustawy (...). Algorytm nie miał bowiem zadanego poziomu odniesienia.

Zdaniem Sądu, niezastosowanie przez (...) Agricole przepisów z ustawy (...), na co wskazano wyżej świadczy o braku należytej staranności, zważywszy na profesjonalny charakter działalności pozwanego banku. Mianowicie jak już zaznaczono Bank nie przeprowadził we właściwy sposób weryfikacji tożsamości posiadacza rachunku, na który Gmina przekazała środki, transakcja przelewu na kwotę 5.000.000,00 zł nie została też zakwalifikowana jako nietypowa, nie mająca uzasadnienia prawnego bądź gospodarczego, co w konsekwencji skutkowało wytransferowaniem środków przekazanych przez Gminę z rachunku spółki (...).

W kontekście przytoczonych okoliczności Sąd podzielił stanowisko strony powodowej, że wina (...) Agricole polegała na braku staranności przy stosowaniu środków bezpieczeństwa finansowego, zwłaszcza weryfikacji tożsamości posiadacza rachunku i zaniechaniu wyjaśnienia okoliczności przeprowadzenia transakcji nietypowej, jaką była transakcja przelewu środków 5.000.000,00 zł na rachunek spółki (...).

Należy też wskazać, że proces wyprowadzania środków z rachunku spółki (...) nastąpił poprzez rozbicie transakcji na kilkadziesiąt przelewów , na rzecz powtarzających się podmiotów, z powtarzającymi się tytułami transakcji, co również powinno skutkować uznaniem tych transakcji przez bank za nietypowe, z koniecznością zastosowania środków bezpieczeństwa finansowego, co mogłoby skutkować zablokowaniem transakcji wychodzących i odzyskaniem środków przez Gminę.

W wyniku wytransferowania środków w wysokości 5.000.000,00 zł z rachunku należącego do spółki (...), po stronie Gminy R. wystąpiło uszczuplenie, które ma związek z zaniechaniem po stronie Banku (...). Tak jak wskazuje powód, gdyby Bank dochował należytej staranności wymaganej od profesjonalisty, to osoba trzecia nie posłużyłaby się rachunkiem bankowym prowadzonym przez (...) Agricole do wytransferowania środków z rachunku spółki (...), które to środki należały do Gminy, ewentualnie możliwe byłoby zapobieżenie utracie tych środków i tym samym uniknięcie szkody po stronie Gminy R..

W konsekwencji pozwany Bank ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 415 k.c. z uwagi na brak należytej staranności, powstanie szkody po stronie Gminy i istnienie związku przyczynowego między brakiem staranności a szkodą.

Powodowa Gmina wystąpiła przeciwko pozwanym o zapłatę kwoty 5.000.000,00 zł, którą to kwotę przelała na rachunek prowadzony przez (...) Agricole na rzecz innego podmiotu.

Pozwany (...) Agricole z ostrożności procesowej podniósł zarzut przyczynienia się powódki do powstania uszczerbku w jej majątku, wskazując na przepis art. 362 k.c.

Zgodnie z powołanym przepisem jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.

Zdaniem Sądu, w rozpoznawanej sprawie wystąpiły przesłanki po stronie przedstawicieli Gminy skutkujące obniżeniem odszkodowania.

Należy wskazać, ze zgodnie z art. 50 ust. 1 ustawy z dni 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U z 2021 r. poz. 1372 z późn. zmian.) obowiązkiem osób uczestniczących w zarządzaniu mieniem komunalnym jest zachowanie szczególnej staranności przy wykonywaniu zarządu zgodnie z przeznaczeniem tego mienia i jego ochrona.

Do osób uczestniczących zarządzaniu mieniem należącym do Gminy należą wójt Gminy oraz skarbnik.

Jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego skarbnik Gminy nawiązała kontakt e - mailowy z osobą podającą sią za A. N. pracownika (...) Agricole, przy czym nie dokonała żadnej weryfikacji osoby, z którą prowadziła korespondencję lub rozmawiała telefonicznie. R. B. nie sprawdziła danych osoby, z którą kontaktowała się od lutego 2021 roku do co najmniej 21 kwietnia 2021 roku, nie ustaliła czy osoba ta jest upoważniona do występowania w imieniu banku, przy czym nawet adres e – mailowy, z którego z jakiego prowadził korespondencję A. N. nie znajduje się w domenie banku.

Jednocześnie panująca w tym czasie pandemia C., na którą to okoliczność powołuje się strona powodowa nie wykluczała i nie uniemożliwiała dokonania weryfikacji osoby podającej się za pracownika Banku. Taka weryfikacja również mogła zostać przeprowadzona zdalnie.

Należy również wskazać, że po dokonaniu uzgodnień dotyczących warunków lokaty terminowej, przedstawiciele Gminy, tj. wójt i skarbnik podpisali dokument nazwany umową lokaty terminowej, w którym nie byli wskazani przedstawiciele Banku, a nawet w złożonym wydruku (k. 77, k. 78) nie było miejsca na podanie takich przedstawicieli, po czym przelew środków miał nastąpić po odesłaniu umowy przez Bank zawierającej niezbędne podpisy.

Mimo braku jakiegokolwiek dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy, przedstawiciele Gminy złożyli podpisy na dokumencie przelewu na kwotę 5.000.000,00 zł, który został zrealizowany w Banku Spółdzielczym, zgodnie z dyspozycją Gminy.

Po dokonanym przelewie środków na tak dużą kwotę skarbnik Gminy nie podjęła żadnych kroków, aby ustalić, czy przelew został zrealizowany prawidłowo, zgodnie z intencją Gminy i czy pieniądze trafiły faktycznie na konto należące do Gminy.

Zgodnie z par. 50 ust. 1 Regulaminu świadczenia usług w zakresie prowadzenia rachunków bankowych dla klientów instytucjonalnych obowiązującym w Banku w K., klient zobowiązany jest na bieżąco sprawdzać prawidłowość wykonania przez Bank zleconych dyspozycji, w tym zleconych transakcji płatniczych.

Mimo, iż przelew środków został wykonany w dniu 21 kwietnia 2021 roku, osoby reprezentujące Gminę, dopiero po tzw. weekendzie majowym zainteresowały się kwestią braku umowy i w konsekwencji brakiem kontaktu z osobą podającą się za pracownika Banku (...). Trudno zatem uznać, że skarbnik na bieżąco sprawdzała prawidłowość dokonanego przelewu.

Gmina zdecydowała się na przelanie środków w kwocie 5.000.000,00 zł na rachunek wskazany przez rzekomego pracownika banku, mimo braku dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy o lokatę terminową i bez sprawdzenia wręcz podstawowych danych jak chociażby adres e- mailowy, na który była wysyłana korespondencja do rzekomego pracownika Banku.

Niezależnie od powyższych zaniedbań należy również zauważyć, że reklamacja do Banku w K. została złożona dopiero w piśmie z datą 12 maja 2021 roku, przy czym pismo zostało nadane pocztą, mimo bezpośredniego sąsiedztwa z placówką Gminy, co również nie może być uznane za działanie niezwłoczne.

Powyższe zaniechania ze strony powodowej nie mogą być uznane za zgodne z wymaganiami wynikającymi z art. 50 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, a świadczą zdaniem Sądu o znacznych nieprawidłowościach ze strony osób reprezentujących poszkodowaną Gminę i tym samym Sąd uznał, że powodowa Gmina przyczyniła się do powstania szkody, polegającej na powstaniu uszczuplenia w majątku Gminy w wyniku przelania środków na niewłaściwy rachunek bankowy.

Należy też wskazać, że z uwagi na przelew środków w kwocie 5.000.000,00 zł zostało wszczęte postępowanie przez Izbę Rozrachunkową z uwagi na naruszenie dyscypliny budżetowej.

Wobec przytoczonych powyżej okoliczności, Sąd uznał, że strona powodowa swoimi działaniami przyczyniła się do powstania szkody w ok. 50% i mając na uwadze zarówno naruszenia obowiązujących przepisów, których dopuścił się Bank (...), co Sąd zaznaczył już wcześniej, a jednocześnie uwzględniając zakres uchybień po stronie Gminy, zdaniem Sądu zasadnym jest na podstawie art. 415 k.c. zasądzenie od pozwanego Banku połowy dochodzonej kwoty, tj. 2.500.000,00 zł.

W pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo w stosunku do pozwanego A.. 2.

Ustawowe odsetki za opóźnienie od zasądzonej kwoty Sąd zasądził na podstawie art. 481 par. 1 k.c. od dnia 7 września 2021 roku do dnia zapłaty. Powód w piśmie z dnia 19 sierpnia 2021 roku wezwał pozwany Bank (...) do zapłaty kwoty 5.000.000,00 zł w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania, wyznaczając 7 dniowy termin na dokonanie zapłaty. Bank odebrał pismo w dniu 28 sierpnia 2021 roku, zatem zgodnie z żądaniem pozwu ustawowe odsetki za opóźnienie zostały naliczone od daty upływu 7 dniowego terminu zakreślonego na zrealizowanie płatności.

Z uwagi na oddalenie powództwa w stosunku do pozwanego (...) Bank Spółdzielczy z siedzibą w R. Sąd, na podstawie art. 98 § 1k.p.c, zasądził od powoda na rzecz (...) koszty procesu, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na zasądzone koszty złożyły się koszty wynagrodzenia pełnomocnika wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa – łącznie 15.017,00 zł. Ustawowe odsetki za opóźnienie od kwoty zasądzonej tytułem kosztów procesu Sąd zasądził na podstawie art. . 98 ¹ § 1k.p.c.

O kosztach procesu w przypadku pozwanego (...) S.A. z siedzibą we W. Sąd orzekł na podstawie ar. 100 k.p.c. Mając na uwadze, że powództwo w stosunku do pozwanego A.. 2 zostało uwzględnione w 50%, Sąd zniósł wzajemnie między stronami koszty zastępstwa procesowego.

Jednocześnie na podstawie art. 100 k.p.c. w związku z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 z późn, zmian.) Sąd nakazał ściągnąć od pozwanego (...) S.A. z siedzibą we W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 100.000,00 zł tytułem opłaty od uwzględnionej części powództwa i kwotę 5.433,97 zł tytułem wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa na poczet wynagrodzenia biegłego. Orzekając o wysokości kosztów obciążających pozwanego, Sąd miał na uwadze, że powód poniósł koszty sądowe w postaci opłaty w wysokości 100.000,00 zł i zaliczek na poczet wynagrodzenia biegłego w wysokości 6.000,00 zł.

Sędzia Alina Gąsior

z/ odpis doręczyć pełnomocnikowi powoda i pełnomocnikowi pozwanego (...) Agricole.