Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IX Ka 555/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

0

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w T. z dnia 20 czerwca 2023 r., sygn. akt (...)

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

M. M.

karalność oskarżonego

karta karna

133

2.1.1.2.

M. M.

aktualne regulowanie zobowiązań alimentacyjnych przez M. M.

dokumenty od komornika

notatka urzędowa - odpowiedź A. S.

142-145

150

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

Karta karna

Dokument wystawiony przez uprawniony podmiot.

2.1.1.2

dokumenty od komornika

notatka urzędowa - odpowiedź A. S.

Dokumenty sporządzone przez uprawnione podmioty.

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Apelacja prokuratora

Rażąca niewspółmierność kary poprzez wymierzenie oskarżonemu M. M. na podstawie art. 209 § 1a kk kary 1 roku i 8 miesięcy ograniczenia wolności w formie nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym, albowiem wnikliwa analiza elementów podmiotowo - istotnych rozpatrywanego czynu, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na nim obowiązków, charakter popełnionego przez niego czynu oraz uprzednia karalność przemawiają za wymierzeniem mu na podstawie art. 209 § 1a kk kary 6 miesięcy bezwzględnego pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja prokuratora wywiedziona na niekorzyść oskarżonego okazała się niezasadna, natomiast zainicjowana nią kontrola instancyjna i przeprowadzone na tym etapie dowody doprowadziły do złagodzenia zapadłego względem M. M. rozstrzygnięcia o karze (art. 440 kpk).

Sąd Rejonowy wymierzył M. M. karę 1 roku i 8 miesięcy ograniczenia wolności, polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym.

Prokurator domagał się zmiany zaskarżonego wyroku w punkcie I poprzez orzeczenie wobec oskarżonego M. M. bezwzględnej kary 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz uchylenie wyroku w punktach 2. i 3.

Sąd Okręgowy obniżył wymierzoną oskarżonemu karę ograniczenia wolności do 1 roku, a miesięczny wymiar nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne do 20 godzin (o czym w punkcie 5.2. niniejszego uzasadnienia).

Argumentacja apelacji w zasadniczej mierze sprowadzała się do przytoczenia zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku motywów jakimi kierował się Sąd I instancji wydając przedmiotowe rozstrzygnięcie o karze. Pozostała część środka odwoławczego odnosiła się w istocie do okoliczności, które przy wymiarze kary zostały już uwzględnione i które przy uwzględnieniu wyników postępowania odwoławczego nie uzasadniały orzeczenia względem M. M. kary o charakterze izolacyjnym.

Owszem w toku procesu zostało prawidłowo stwierdzone sprawstwo oskarżonego za czyn z art. 209 § 1a kk. Zaznaczyć trzeba, że sam ustawodawca sankcję karną za to przestępstwo ukształtował następująco, a mianowicie że jego sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Zatem już z woli prawodawcy przy kształtowaniu kary sąd dysponuje szerokim katalogiem kar, który przy uwzględnieniu okoliczności konkretnej sprawy pozwala na dobór konkretnej reakcji odpowiadającej wymaganiom stawianym jej w danym postępowaniu.

W tym miejscu przywołać należy wyniki postępowania przed Sądem II instancji.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 18 stycznia 2024 r. obrońca oskarżonego oświadczył, że M. M. w chwili obecnej jest zatrudniony na umowie o pracę. Oskarżony oświadczył, płaci regularnie alimenty od maja 2023 roku, w kwocie 350 złotych, do rąk matki dziecka, a obecnie komornik zajmuje mu 50% wynagrodzenia. Na rozprawie apelacyjnej w dniu 14 marca 2024 r. M. M. oświadczył, że w dalszym ciągu pracuje, przy czym jest to praca zmianowa - w godzinach od 6:00 do 14:00 albo od 14:00 do 22:00. Obecnie zarabia on 3.978 złotych netto. Jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony do dnia 31 grudnia 2024 roku.

W toku postępowania odwoławczego zwrócono się do A. S. o udzielenie informacji, czy oskarżony M. M. dokonuje wpłat alimentów na rzecz syna, a jeżeli tak to od kiedy i w jakich w kwotach. A. S. (notatka urzędowa k. 150 akt) potwierdziła zapewnienia oskarżonego, że otrzymuje wpływy z tytułu alimentów zasądzonych od oskarżonego M. M. od miesiąca sierpnia 2023 r. i do ubiegłego miesiąca, tj. do stycznia 2024 r. wpływy odbywały się regularnie. Także okoliczność potrącania z wynagrodzenia przez komornika została potwierdzona uzyskanymi na etapie postępowania odwoławczego dokumentami (k. 142-145).

Prokurator w zasadzie eksponował wyłącznie uprzednią karalność oskarżonego, która miała przemawiać za orzeczeniem względem M. M. kary bezwzględnego pozbawienia wolności. Jest to niewątpliwie argument ważki. Zyskał on jednak przeciwwagę w postaci zmiany nastawienia oskarżonego do ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego. Przestępstwo niealimentacji jest występkiem o szczególnym charakterze, bowiem w pierwszej kolejności dążyć należy do wdrożenia sprawcy do wypełniania obowiązku alimentacyjnego czyli łożenia na utrzymanie własnego dziecka i ten cel został osiągnięty w toczącym się postępowaniu.

Oczywiście karalność M. M. dwukrotna za przestępstwo niealimentacji jest okolicznością obostrzająco wpływającą na wymiar kary, jednakże w zaistniałych w sprawie realiach (podjęcie przez oskarżonego pracy zarobkowej i przekazywania środków finansowych na rzecz małoletniego syna tytułem alimentów) ukazuje, iż jego zachowanie uległo poprawie. Nie jawi się zatem jako zasadne i racjonalne odstąpienie od zastosowania kary wolnościowej i sięgnięcie po najsurowszy przewidziany przez ustawodawcę rodzaj kary.

Wyłącznie patrzenie na dotychczasową karalność nie znajduje aprobaty Sądu Okręgowego ze względu na cele jakie stawia się postępowaniu karnemu oraz wymierzanej w ramach jego karze. Obrońca na rozprawie apelacyjnej trafnie zwrócił uwagę, że osadzenie M. M. w zakładzie karnym spowoduje utratę przez niego zatrudnienia i brak możliwości regulowania przez niego alimentów. Podkreślić raz jeszcze należy specyfikę przestępstwa niealimentacji i cel, jaki winien być osiągnięty, a mianowicie wdrożenie sprawcy do realizacji obowiązku alimentacyjnego.

Istotne jest także to, że oskarżony wykazuje zainteresowanie synem oraz utrzymuje z nim kontakty. Niewątpliwie izolacja penitencjarna wpłynęłaby negatywnie na możność utrzymywania stałych kontaktów dziecka z rodzicem.

Oczywiście dotychczasowa postawa M. M. była naganna i wymagała represji karnej, jednak kara wymierzona przez Sąd I instancji była ukształtowana nieprawidłowo. Wymierzając ją bowiem w górnej granicy ustawowego zagrożenia 1 rok i 8 miesięcy i zobowiązując w jej ramach do wykonywania 30 godzin prac nieodpłatnych w skali każdego z 20 miesięcy tj. 600! godzin, czyni karę rażąco wręcz surową, zaś osobę oskarżonego nieatrakcyjną na rynku pracy. Oskarżony musiałby bowiem 1 dzień pracy w każdym tygodniu, przez 80 tygodni, korzystać ze zwolnienia w pracy zarobkowej, co dla żadnego pracodawcy jest nie do zaakceptowania, ale także odbijałoby się na wysokości jego wynagrodzenia. Pamiętać przy tym należy, że oskarżony obciążony jest zapłatą bieżących, ale i zaległych alimentów. Dostrzegł to także prokurator, który domagał się kary nie 10 miesięcy, a 6 miesięcy pozbawienia wolności. Na etapie postępowania odwoławczego zaistniały jednak nowe okoliczności, które nie mogły pozostać bez wpływu na wymiar kary i jej rodzaj.

Reakcja karna musi zostać ukształtowana w taki sposób by uwzględniała ciężar gatunkowy popełnionego przestępstwa, ale także obecną postawę sprawcy (stosownie do art. 56 § 2 kk wymierzając karę, sąd uwzględnia m.in. sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu). Skoro zatem M. M. powziął oczekiwane refleksje względem własnego postępowania, zweryfikował swoje postępowanie, przystąpił do wykonywania pracy zarobkowej, obecnie regularnie reguluje zobowiązania alimentacyjne to nieadekwatne do nich jest orzekanie kary bezwzględnego pozbawienia wolności, która uniemożliwi mu kontynuowanie tej prawidłowo obranej ścieżki postępowania i dodatkowo wpłynie negatywnie na utrzymywanie kontaktów z małoletnim. Taki stan rzeczy jest ze wszech miar niepożądany i nie taki winien być efekt postępowania karnego.

Godzi się także zaznaczyć, że reakcja karna na popełniony przez oskarżonego czyn zabroniony obejmuje także obowiązki szczególnie kontrolowane w trakcie wykonania kary ograniczenia wolności - zobowiązanie M. M. do wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie syna S. M. oraz wykonywania pracy zarobkowej. Oskarżony zyskał szansę zmiany swego zachowania w sposób oczekiwany i pożądany społecznie, a jeśli z niej nie skorzysta poniesie konsekwencje w wymiarze zaproponowanym w apelacji prokuratora.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok Sądu Rejonowego w T. z dnia 20 czerwca 2023 r., sygn. akt (...) - II, III, IV

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Wyrok Sądu Rejonowego w T. z dnia 20 czerwca 2023 r., sygn. akt (...) - I w części o karze

Zwięźle o powodach zmiany

Ważąc na motywy przedstawione w punkcie 3.1. niniejszego uzasadnienia Sąd Okręgowy przyjmując za podstawę orzekania, w myśl art. 4§1 kk, przepisy kodeksu karnego w brzmieniu sprzed 1 października 2023r. zmienił zaskarżony wyrok w pkt I w ten sposób, że obniżył wymierzoną oskarżonemu karę ograniczenia wolności do 1 roku, a miesięczny wymiar nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne do 20 godzin.

W ocenie Sądu Okręgowego kara ta będzie adekwatna do stopnia winy M. M. oraz stopnia społecznej szkodliwości popełnionego czynu zabronionego. Jest ona wyważoną i rozsądną reakcją karną wobec zaistniałych w sprawie okoliczności przedmiotowych i podmiotowych. Wymiar znacznie odbiegający od dolnej granicy ustawowego zagrożenia uwzględnia naganność postepowania oskarżonego oraz jego dotychczasową karalność. Kara ta spełni cele prewencji indywidualnej, o czym można mówić już obecnie wobec zmiany zachowania oskarżonego i aktualnego wypełniania przez niego ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego. Jednocześnie jej wymiar nie będzie powodował unicestwienia skutecznego zarobkowania przez M. M. pozwalającego mu na sumienne regulowanie rat alimentacyjnych.

Sąd odwoławczy nie dopatrzył się w zaskarżonym orzeczeniu żadnych uchybień mogących stanowić bezwzględne przyczyny odwoławcze, będących podstawą do uchylenia wyroku z urzędu, dlatego też – poza zmianą wskazaną powyżej – został on utrzymany w mocy.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

IV.

Sąd Okręgowy zasądził od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w T.) na rzecz adw. P. J. kwotę 840 złotych brutto tytułem zwrotu nieopłaconych kosztów obrony z urzędu udzielonej oskarżonemu w postępowaniu odwoławczym. Oskarżony korzystał z obrony udzielonej mu z urzędu, a Sąd odwoławczy, wydając rozstrzygnięcie w tym przedmiocie, uwzględnił wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2022 r., sygn. akt SK 78/21, opublikowany w Dzienniku Ustaw z dnia 28 grudnia 2022 r. Dlatego wynagrodzenie wskazanego obrońcy w niniejszej sprawie zostało przyznane na podstawie minimalnej stawki za obronę w wysokości określonej w § 11 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1964 z późn. zm.).

Na podstawie art. 624 § 1 kpk w zw. z art. 634 kpk Sąd Odwoławczy zwolnił oskarżonego z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, a wydatkami poniesionymi w tym postępowaniu obciążył Skarb Państwa.

PODPIS