Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 sierpnia 2024 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 lipca 2024 roku w G.

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w J.

przeciwko Skarbowi Państwa - Staroście (...)

o ustalenie opłaty z tytułu użytkowania wieczystego

1.  ustala, że od 1 stycznia 2020 roku obciążająca powódkę (...) Spółkę Akcyjną w J. opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych:

- nr: (...),, (...). (...), (...), (...). (...), (...), (...). (...), (...), (...). (...). (...), (...). (...). (...). (...). (...). (...), (...). (...). (...). (...). (...), (...). obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), (...). obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), (...), (...). (...), (...), (...), (...), (...). (...). (...), (...), (...). (...), obr. G., ujawnione w księdze wieczystej nr (...) (...);

- nr (...) obr. S., (...), (...), (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), obr. S., (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...)obr. S.. ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...) obr. S., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), (...). (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...) obr. K.. ujawniona w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), (...), (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...) (...);

- nr (...), obr. K., ujawniona w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...) obr. S., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...),

wynosi 1% wartości tych nieruchomości;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 16.152 zł (szesnaście tysięcy sto pięćdziesiąt dwa złote) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

SSO Andrzej Kieć

Sygn. akt I C 693/20

UZASADNIENIE

Powódka (...) S.A. wniosła w trybie art. 80 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami (sprzeciw od całości orzeczenia SKO w K. z 5 października 2020 roku) o ustalenie iż obciążająca powódkę opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego wskazanych nieruchomości gruntowych stanowiących własność pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez starostę (...) wynosi od 1 stycznia 2020 roku 1%.

W uzasadnieniu wskazała, iż orzeczeniem z 5 października 2020 roku Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. oddaliło wniosek powódki w przedmiocie zmiany stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego z 3% na 1% wskazując, iż nie sposób traktować wszystkich gruntów za służące wydobywaniu złoż kopalin objętych własnością górniczą a brak jest dowodów, że przedmiotowe nieruchomości były wykorzystywane bezpośrednio w celu poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania kopalin, z czym powódka się nie zgadza. Żądanie dotyczy następujących nieruchomości gruntowych:

- nr: (...),, (...). (...), (...), (...). (...), (...), (...). (...), (...), (...). (...). (...), (...). (...). (...). (...). (...). (...), (...). (...). (...). (...). (...), (...). obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), (...). obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), (...), (...). (...), (...), (...), (...), (...). (...). (...), (...), (...). (...), obr. G., ujawnione w księdze wieczystej nr (...) (...);

- nr (...) obr. S., (...), (...), (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), obr. S., (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...). obr. S.. ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...) obr. S., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), (...). (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...) obr. K.. ujawniona w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), (...), (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...) (...);

- nr (...), obr. K., ujawniona w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...) obr. S., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...);

- nr (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...).

Pozwany w odpowiedzi wniósł o oddalenie powództwa, ustalenie stawki procentowej opłaty za użytkowanie wieczyste nieruchomości wskazanych we wniosku powódki w dotychczasowej wysokości 3% oraz obciążenie powódki kosztami postępowania. W uzasadnieniu wskazał, iż żądanie powódki jest niezasadne. Powstanie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości objętych postępowaniem nie nastąpiło poprzez zawarcie umowy oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste i wpis tego prawa w księdze wieczystej lecz wynika ono z nabycia prawa użytkowania wieczystego w miejsce zarządu z dniem 5 grudnia 1990 roku zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 29 września 1990 roku o zmianie ustawy o gospodarce gruntami oraz wywłaszczaniu nieruchomości, zgodnie z którym grunty będące w dniu 5 grudnia 1990 roku w zarządzie państwowych osób prawnych innych niż Skarb Państwa stają się z tym dniem z mocy prawa przedmiotem użytkowania wieczystego. Zatem wobec nieruchomości objętych postępowaniem nabycie użytkowania wieczystego nastąpiło z mocy prawa. Treść nabytego prawa jest pochodną prawa zarządu które przysługiwało poprzednikowi prawnemu powódki a wiążąca strony użytkowania wieczystego była stawka opłaty rocznej w wysokości 3% która dotyczy pozostałych nieruchomości gruntowych. Możliwość żądania zmiany wysokości stawki procentowej już raz ustalonej istniej wyłącznie w ściśle określonych przypadkach (art. 73 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami) jednakże w niniejszej sprawie przepis ten nie ma zastosowania.

Sąd ustalił:

Powódka prowadzi działalność w zakresie m. in. wydobywania węgla kamiennego (wydruk z KRS k. 56 – 67, w szczególności k. 64v). Jej poprzednik prawny – (...) S. A. w G. – Kopalnia (...) uzyskała na mocy decyzji z 21 kwietnia 1994 roku koncesję na wydobywanie węgla kamiennego ze złoża węgla kamiennego (...) położonego na terenie miast G. i K. oraz gmin G. oraz P. – w oparciu o projekt zagospodarowania złoża. Decyzją Ministra (...) z 17 grudnia 2019 roku zmieniono tą koncesję wskazując m. in. iż wydobywanie kopaliny ma być prowadzone metodą podziemną a termin ważności koncesji upływa 15 kwietnia 2044 roku (koncesje k. 68 - 72).

Powódka jest użytkownikiem wieczystym następujących nieruchomości gruntowych: (...), (...), (...), (...), (...). (...), (...), (...). (...), (...), (...). (...). (...), (...). (...). (...). (...). (...). (...), (...). (...). (...). (...). (...), (...). obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...) (zbiorniki wody przemysłowej);

- nr (...), (...), (...). obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...)(rejon szybu K. – budynek maszyny wyciągowej, nadszybia, wieża wyciągowa, zbiornik przeciwpożarowy, nasyp po zlikwidowanych torach; tory kolejowe);;

- nr (...), (...), (...), (...). (...), (...), (...), (...), (...). (...). (...), (...), (...). (...), obr. G., ujawnione w księdze wieczystej nr (...) (...) (tory kolejowe);

- nr (...) obr. S., (...), (...), (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...)(tory dojazdowe i szlakowe, hałdy);

- nr (...), obr. S., (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...) (tory kolejowe; hałdy);

- nr (...). obr. S.. ujawnione w księdze wieczystej nr (...); (szyb A. – budynek maszyny wyciągowej, nadszybia, obiekty budowlane stacji wentylatorów głównych, budynek zmywczy, zbiornik podsadzkowy, rurociąg odpadów poflotacyjnych, budynek mieszalnika mieszanin doszczelniających, zbiornik wody podsadzkowej, stalowa szybowa wieża wyciągowa, most podsadzkowy; tory dojazdowe i szlakowe; rejon szybów J. i P. – osadniki ziemne i betonowe mułu, plac składowy węgla; hałdy)

- nr (...) obr. S., ujawnione w księdze wieczystej nr (...) (hałdy);

- nr (...), (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...) (rejon szybu K. – budynek maszyny wyciągowej, nadszybia, wieża wyciągowa, zbiornik przeciwpożarowy, nasyp po zlikwidowanych torach);

- nr (...), (...), (...). (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...)(rejon szybu K. – budynek maszyny wyciągowej, nadszybia, wieża wyciągowa, zbiornik przeciwpożarowy, nasyp po zlikwidowanych torach);;

- nr (...) obr. K.. ujawniona w księdze wieczystej nr (...)(rejon szybu K. – budynek maszyny wyciągowej, nadszybia, wieża wyciągowa, zbiornik przeciwpożarowy, nasyp po zlikwidowanych torach);;

- nr (...), (...), (...), (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...) (zbiorniki wody słonej; droga dojazdowa);

- nr (...), (...), (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...) (budynki administracyjne kopalni);

- nr (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...) (tory dojazdowe i szlakowe, zbiorniki wody słonej; parking dla pracowników kopalni);

- nr (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...) (...)(tory dojazdowe i szlakowe, zbiorniki wody słonej);

- nr (...), obr. K., ujawniona w księdze wieczystej nr (...) (tory dojazdowe i szlakowe);

- nr (...) obr. S., ujawnione w księdze wieczystej nr (...) (tory dojazdowe i szlakowe; rejon szybów J. i P. – osadniki ziemne i betonowe mułu, plac składowy węgla);

- nr (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...) (tory kolejowe; parking dla samochodów ciężarowych oczekujących na załadunek węgla);

- nr (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...) (osadniki ziemne szybu F.);

- nr (...), (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...) (zbiorniki wody przemysłowej);

- nr (...), (...), obr. K., ujawnione w księdze wieczystej nr (...) (zbiorniki wody przemysłowej).

Wyżej wymienione grunty poprzednik prawny powódki KWK (...) w K. (później (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G.) nabyła z mocy prawa z dniem 5 grudnia 1990 roku na mocy decyzji wojewody (...) z 2 marca 1994, 11 maja 1995 roku, 23 maja 1994 roku, 25 kwietnia 1995 roku, 8 czerwca 1995, 8 lutego 1995, 6 czerwca 1995, 29 września 1994, 15 września 1994 roku, 1 października 1994

Pismem z 29 lipca 2019 roku powódka zwróciła się do Starosty (...) o zmianę stawki opłaty rocznej z aktualnie wówczas obowiązującej 3% na 1% wartości wyżej opisanych nieruchomości. Decyzją z 22 lipca 2020 roku (...). (...) (...) Starosta (...) odmówił dokonania żądanej zmiany. Wnioskiem z 17 sierpnia 2020 roku powódka wniosła do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. odwołanie od ww. decyzji. Orzeczeniem z 5 października 2020 roku SKO wniosek oddaliło (akta postępowania administracyjnego).

W toku postępowania sądowego, sąd zlecił sporządzenie opinii biegłemu z zakresu górnictwa, geologii i miernictwa Z. F. (1). W opinii tej przytoczono definicję zakładu górniczego z ustawy prawo geologiczne i górnicze oraz przedstawiono proces technologiczny tj. zarówno zespół czynności bezpośrednio prowadzących do wydobycia kopaliny jak niezbędne procesy towarzyszące (urabianie pod ziemią, transport poziomy oraz pionowy urobku, zasilanie w energię elektryczną oraz cieplną; przeróbka mechaniczna, wzbogacanie węgla, oddzielanie go od skały płonnej i zanieczyszczeń, płuczka, flotacja, podział sortymentu; transport mostami/estakadami technologicznymi do załadunku; składowanie skały płonnej i odpadów poflotacyjnych na hałdach oraz ich zagospodarowanie tj. rekultywacja). Brak możliwości wykonania jednego z tych elementów powoduje przerwanie produkcji. Działki gruntu na terenie zakładu górniczego a także poza nim potrzebne są aby realizować odpowiednie etapy wydobywania kopaliny ze złoża. Ze sporządzonej na zlecenie Sądu opinii biegłego ad hoc Z. F. (1) wynika, iż bezpośrednio związane z wydobywaniem lub rozpoznawaniem złóż węgla (związane z procesem wydobycia) są tereny: rejon szybu A., rejon szybów(...), rejon szybu K. do 28 września 2020 roku; osadniki ziemne i betonowe mułu, plac składowy węgla, rejon szybów(...); tory kolejowe, działki pod torami szlakowymi i bocznymi w G. i K.; tereny pod zbiornikiem wody przemysłowej; działki pod hałdą, składowanie odpadów powydobywczych jako część kopaliny . Pośrednio związane są (nie są konieczne do wydobycia ale je ułatwiają) natomiast tereny: rejon szybu K. po dniu 28 września 2020 roku; rejon szybu F., osadniki ziemne w końcowej fazie działalności; zbiornik wody słonej; droga dojazdowa do kopalni; parking dla samochodów ciężarowych; parking dla pracowników kopalni; budynki administracyjne, miejsca pracy i pobytu osób związanych z działalnością zakładu górniczego. (opinia biegłego Z. F. k. 138 – 153; opinia uzupełniająca k. 181).

Powyższe ustalenia faktyczne poczyniono na podstawie dokumentów wyraźnie wymienionych, które podlegały zaliczeniu w poczet materiału dowodowego na zasadzie art. 243 ² Kodeksu postępowania cywilnego. Żaden z ww. dokumentów nie został skutecznie zakwestionowany pod względem swojej prawdziwości oraz autentyczności. Zasadnicze znaczenie w niniejszej sprawie miały opinie (główna i uzupełniająca) biegłego z zakresu górnictwa i geologii Z. F.. Opinie te były spójne, wyczerpujące; sporządzone przez osobę kompetentną, wykazujące się znajomością opiniowanej tematyki. Na żądanie stron opinia główna była przez biegłego uzupełniana (w zasadzie sprostowana).

Sąd zważył:

Powództwo podlegało całkowitemu uwzględnieniu. Bezspornym jest, że strona powodowa nabyła prawo użytkowania wieczystego z mocy prawa na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 września 1990 roku o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U. nr 79 poz. 464). Nie istniała więc umowa o oddaniu nieruchomości w użytkowanie wieczyste, w której zostałby określony cel, na jaki przedmiotowa nieruchomość ma być wykorzystana, zgodnie z dyspozycją art. 72 ust. 3 ustawy. Wobec powyższego, w przedmiotowej sprawie zastosowanie ma art. 221 ust. 3 ustawy, zgodnie z którym stawkę procentową przyjmuje się stosownie do celu, na jaki nieruchomość faktycznie jest wykorzystywana (tak też wyrok SN z dnia 13 lutego 2009 roku, II CSK 268/08). O stawce procentowej opłaty rocznej decyduje więc, w braku umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste, faktyczny sposób korzystania z nieruchomości. Określenie „oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste” dotyczy również nabycia tego prawa z mocy ustawy, co miało miejsce w niniejszej sprawie.

W ocenie Sądu, celem działalności powoda jest wydobywanie złóż kopalin, czyli węgla kamiennego. Jest to cel publiczny, wskazany wprost w art. 6 ust. 8 ustawy o gospodarce nieruchomościami (zwaną dalej u.g.n.). zgodnie bowiem z art. 6 ust. 8 u.g.n., celem publicznym w rozumieniu ustawy jest poszukiwanie, rozpoznawanie, wydobywanie złóż kopalin objętych własnością górniczą. Nie stanowi odstępstwa od wskazanego przepisu fakt, iż bezpośrednio na danej nieruchomości prowadzona jest również inna działalność, niż wydobywanie złóż kopalin, ale jednocześnie działalność ta jest pośrednio związana z wydobywaniem złóż. Bez tych działalności pośrednich, wspomagających wydobywanie złóż, działalność główna nie byłaby możliwa, względnie byłaby utrudniona. Nieruchomość należy bowiem traktować jako całość terenu Kopalni, a tereny wspomagające działalność podstawową, jaką jest wydobywanie złóż nie można wyodrębniać tylko z uwagi na fakt, że na danym terenie nie prowadzi się działalności ściśle wydobywczej.

Tak więc zdaniem Sądu, wszystkie tereny sporne, wskazane przez stroną powodową zmierzają do umożliwienia Kopalni wydobywania kopalin. Terenami związanymi z działalnością wydobywczą są też kwestionowane przez stroną pozwaną tereny zajmowane np. przez hałdy, parking, czy też planowane lądowisko dla helikopterów. Sąd przychyla się do stanowiska biegłego, określonego w opinii zasadniczej oraz uzupełniającej dotyczącego skonstruowanej przez niego definicji opisowej wydobywania kopalin ze złoża. Jest to zatem proces, składający się z wielu części składowych, takich jak: urabianie węgla pod ziemią, transport poziomy urobku, transport pionowy urobku, korzystanie z obiektów i urządzeń do wentylacji oraz wytwarzania sprężonego powietrza, zasilanie kopalni w energię, przeróbka mechaniczna-wzbogacanie węgla, korzystanie z mostów i estakad technologicznych, składowanie węgla, wywóz poza zakład górniczy. Zatem proces wydobywania węgla wymaga wykonania wielu czynności nie tylko pod ziemią, lecz również na powierzchni, gdzie poszczególne obiekty są miejscem realizacji poszczególnych etapów dla wytworzenia efektu końcowego. Zdaniem biegłego, nie można usunąć żadnego z tych elementów, gdyż przerwany byłby ciąg czynności, których celem jest wydobycie kopalin. Kopalnia tworzy bowiem zorganizowaną całość, wszystkie położone na jej terenie nieruchomości służą wydobywaniu węgla, stanowią zatem cel publiczny w rozumieniu art. 6 ust. 8 u.g.n. Biegły podczas przeprowadzonej wizji lokalnej oraz po analizie dokumentów dołączonych do akt sprawy stwierdził jednoznacznie, że wszystkie sporne tereny na dzień sporządzenia opinii a tym bardziej zamknięcia rozprawy stanowiły nieruchomości związane z wydobywaniem kopalin ze złoża. A zatem, zgodnie z art. 72 ust. 3 pkt 4 u.g.n., wysokość stawki procentowej powinna wynieść 1% wartości nieruchomości. Mając powyższe na uwadze Sąd ustalił, że od 1 stycznia 2020 roku obciążająca stronę powodową opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości objętych pozwem wynosi 1% wartości tej nieruchomości.

Jednocześnie Sąd uznał, że w sprawie nie ma zastosowania art. 73 ust. 2 u.g.n., natomiast istniały przesłanki do zastosowania art. 221 ust. 1 u.g.n., który w niniejszej sprawie stanowi podstawę prawną do zmiany stawki procentowej na zgodną z wysokością stawki, przewidzianej w ustawie. Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 11 maja 2011 roku, przepis art. 221 u.g.n. nie stanowi przepisu przejściowego, na jego podstawie możliwa jest więc zmiana stawki procentowej opłaty rocznej, jeżeli nieruchomość została oddana w użytkowanie wieczyste przed 1 stycznia 1998 roku.

O kosztach orzeczono na zasadzie art. 98 kpc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.. Na zasądzone koszty procesu składają się opłata od pozwu 7735 zł; opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego 17 zł oraz koszty zastępstwa procesowego wg rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z 22 października 2015 roku (par. 2 pkt 6), zaliczka na biegłego 3000 zł – łącznie 16152 zł

SSO Andrzej Kieć

.