Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 13 listopada 2023 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Agnieszka Leżańska

Protokolant: Iwona Jasińska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 października 2023 r.

sprawy z wniosku B. W.

przy udziale M. W. (1)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wniesionej przez obie strony

od postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 15 czerwca 2023 r. sygn. akt I Ns 470/21

postanawia:

z apelacji wnioskodawczyni zmienia zaskarżone postanowienie w punkcie III w ten sposób, iż obniża zasądzoną od B. W. na rzecz M. W. (1) kwotę 6.606,00 (sześć tysięcy sześćset sześć złotych) do kwoty 3.303,00 (trzy tysiące trzysta trzy złote) i zasądza od uczestnika M. W. (1) na rzecz wnioskodawczyni B. W. kwotę 1.450,00 (jeden tysiąc czterysta pięćdziesiąt złotych) z tytułu zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas po upływie tygodnia od dnia jego ogłoszenia do dnia zapłaty, w tym kwotę 450,00 (czterysta pięćdziesiąt złotych) z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

oddala apelację uczestnika M. W. (1).

Agnieszka Leżańska

Sygnatura akt II Ca 709/23

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 15 czerwca 2023 r., Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim I Wydział Cywilny w postanowił dokonać podziału majątku wspólnego M. W. (1) i B. W. z domu D., których małżeńska wspólność majątkowa ustała na mocy prawomocnego wyroku rozwodowego wydanego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w dniu 27.10.2020 roku, sygnatura akt (...), z dniem 04.11.2020 roku, w skład którego wchodzi:

a) zabudowana nieruchomość, położona w P. przy ul. (...), stanowiąca działkę oznaczona w ewidencji gruntów numerem (...) o powierzchni (...) ha, dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...),

b) lokal mieszkalny numer (...) wraz z przynależną piwnicą położony w P. przy ul. (...) o powierzchni (...) m2, dla którego w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...), z tym że właściciel tego lokalu mieszkalnego jest w (...) częściach współwłaściciel działki gruntu numer (...) - objętej księga wieczystą numer (...) oraz w (...) częściach współwłaścicielem części wspólnych budynku i jego urządzeń, które nie służą do wyłącznego użytku przez właścicieli poszczególnych lokali,

c) samochód osobowy marki R. (...) rok produkcji 1996, o numerze rejestracyjnym (...),

d) ruchomości:

1) kanapa wypoczynkowa skórzana i dwa fotele skórzane marki P. (...),

2) komplet mebli z salonu: komoda, witryna, wisząca szafka, stolik z blatem szklanym,

3) dwa duże dywany,

4) obraz ręcznie malowany (...), reprodukcja,

5) obraz ręcznie malowany krajobraz,

6) sprzęt AGD do zabudowy: piekarnik A., zmywarka (...), płyta gazowa W.,

7) lodówka wolnostojąca S. (...),

8) mikrofalówka W.,

9) pralka E.,

10) robot kuchenny K.,

11) maszynka do mielenia mięsa Z. (...)

12) kawiarka kolbowa A. T.,

13) spieniacz do mleka K.,

14) drukarka E.,

15) komplet sztućców G. na 24 osoby,

16) telewizor P. (...),

17) kino domowe D.,

18) (...),

19) stół + 6 krzeseł,

20) metalowy wieszak, parasolnik, półka na buty,

21) komplet oświetlenia: 2 duże żyrandole + kinkiet metalowy,

22) meblościanka (ze sklepu (...)),

23) duże lustro,

24) toaletka metalowa I.,

w ten sposób, iż

- M. W. (1) przyznał na wyłączną własność zabudowaną nieruchomość szczegółowo opisaną w podpunkcie a) oraz ruchomości szczegółowo opisane w podpunkcie d) - 4),5),6),7),8),9),14),15),17),20),21),22)

- B. W. przyznał na wyłączną własność lokal mieszkalny szczegółowo opisany w podpunkcie b) samochód opisanych w podpunkcie c) oraz ruchomości opisane w podpunkcie d) - l),2),3),10),U),12),13),16),18),19),23),24)

II. zasądził od M. W. (1) na rzecz B. W. tytułem spłaty pieniężnej kwotę 240 800,00 złotych (dwieście czterdzieści tysięcy osiemset zł zero gr) płatną w 2 ratach: 1 rata w kwocie 20.000,00 zł (dwadzieścia tysięcy zł) płatna w terminie 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, 2 rata w wysokości 220.800,00 złotych (dwieście dwadzieścia tysięcy osiemset zł) płatna w terminie 5 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat,

III. zasądził od B. W. na rzecz M. W. (1) kwotę 6.606,00 złotych (sześć tysięcy sześćset sześć zł zero gr) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty,

IV. zobowiązał B. W. i M. W. (1) do wzajemnego wydania sobie otrzymanych nieruchomości i ruchomości w terminie 5 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia,

V. rozstrzygnięcie w zakresie kosztów postępowania przedstawił do rozpoznania referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego orzeczenia przyjmując, iż B. W. i M. W. (1) ponoszą koszty postępowania po połowie.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego:

B. W. i M. W. (1) zawarli związek małżeński (...). Wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 27 października 2020 roku, sygn. akt (...) małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód. Orzeczenie uprawomocniło się z dniem 4 listopada 2020 roku. Przed orzeczeniem o rozwiązaniu małżeństwa przez rozwód, małżonkowie pozostawali w ustawowym ustroju wspólności majątkowej. Nie zawierali umów małżeńskich majątkowych, nie orzeczono wobec nich rozdzielności majątkowej, ani separacji.

W dniu 20 października 2006 roku małżonkowie B. W. i M. W. (1) zawarli z (...) Sp. z o.o. w P. umowę najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w P. przy ul. (...). Przed małżonkami w lokalu zamieszkiwali dziadkowie M. W. (2) W. i K. W.. Umowę najmu ww. lokalu mieszkalnego dziadkowie uczestnika zawarli z (...) Zarządem (...) w P. w dniu 10 czerwca 1969 roku. W lokalu przy ul. (...) w P. B. W. i M. W. (1) zamieszkali po śmierci W. W.. M. W. (1), był w powyższym lokalu zameldowany od dnia 30 grudnia 1997 roku.. Małżonkowie starali się o wynajęcie przedmiotowego lokalu, o powyższe wystąpili do (...) Sp. z o.o. w P.. Decyzją z dnia 10 października 2006 roku. Prezydent Miasta P. wyraził zgodę na zawarcie umowy najmu lokalu mieszkalnego nr (...) w P. przy ul. (...) z B. i M. W. (1) w oparciu o §(...)Uchwały Nr (...) z dnia 30 sierpnia 2006 roku w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy.

Na podstawie Uchwały Rady Miasta P. nr (...) z dnia 29 marca 2006 roku B. W. i M. W. (3) jako najemcom lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w P. przysługiwała możliwość wykupu lokalu. Przy jednorazowej zapłacie całej ceny zakupu strony mogły skorzystać z bonifikaty 70% od ceny zakupu. Małżonkowie B. W. i M. W. (1) skorzystali z tej możliwości i w dniu 20 lipca 2007 roku nabyli do majątku wspólnego lokal nr (...) przy ul. (...) w P. wraz. z bonifikatą, tj. za cenę 12.335,98 zł. Pieniądze na wykup mieszkania pochodziły ze wspólnych oszczędności stron. W dziale U księgi wieczystej nr (...) prowadzonej dla lokalu nr (...) przy ul. (...) w P. jako właściciele nieruchomości wpisani są M. W. (1) i B. W. na prawach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej. Obecnie w lokalu mieszkalnym nr (...) przy ul. (...) w P. zamieszkuje ojciec M. W. (1). W dniu 1 grudnia 2006 roku małżonkowie B. W. i M. W. (1) zawarli z Z. i Z. małżeństwem M. umowę sprzedaży, na podstawie której nabyli za kwotę 5.000 zł do wspólności majątkowej małżeńskiej nieruchomość położoną w obrębie nr (...) P. przy ul. (...), oznaczonej nr działki (...) o obszarze (...) ha, dla której Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi księgę wieczystą (...). Z. i Z. M. (1) nie posiadali dzieci. Nieruchomość przy ul. (...) w P. zbyli na rzecz małżonków B. W. i M. W. (1) za symboliczną kwotę 5.000 zł w zamian za pomoc i opiekę. Z. M. (1) jest ciotką uczestnika M. W. (1). Obecnie Z. M. (1) zamieszkuje na nieruchomości w odrębnym budynku. Strony zgodziły się by ciotka uczestnika zamieszkała na nieruchomości do śmierci. Małżonkowie pomagali Z. M. (1) i ona pomagała małżonkom w wychowywaniu dzieci. W. opiekowała się Z. M. (1) po jej udarze, opiekowała się nią, kąpała, przebierała, pomagała w codziennej toalecie, przynosiła posiłki. W. przestała pomagać Z. M. (1) rok temu, w związku z niniejszą sprawą. Także i uczestnik stopniowo odsuwał Wnioskodawczynię od opieki nad ciotką po rozwodzie.

Na nieruchomości przy ul. (...) w P. małżonkowie B. W. i M. W. (1) wybudowali dom mieszkalny. W tym celu wspólnie zaciągnęli kredyt hipoteczny w kwocie 58.000 CHF (ok. 240.000 zł) na okres 30 lat. Strony uzgodniły, że kredyt będzie przez nich wspólnie spłacany po połowie. W okresie od listopada 2020 roku do maja 2023 roku z tytułu kredytu B. W. spłaciła kwotę 18.000 zł, zaś M. W. (1) kwotę 24.606 zł, zatem uczestnik spłacił o 6.606 zł więcej. Obecnie B. W. i M. W. (1) nadal wspólnie zamieszkują przy ul. (...) w P.. M. W. (1) posiada oszczędności w kwocie 20.000 zł.

W dziale II księgi wieczystej nr (...) prowadzonej dla lokalu nr (...) przy ul. (...) w P. jako właściciele nieruchomości wpisani są M. W. (1) i B. W. na prawach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej. Wartość rynkowa nieruchomości wraz z zabudowaniami, położonej w P. przy ul. (...), w obrębie (...), oznaczonej jako działka nr (...), objętej księgą wieczystą Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim nr (...), według stanu na dzień ustania wspólności ustawowej małżeńskiej, a cen aktualnych (czerwiec 2022 roku), stanowi 609.000 zł.

Wartość nieruchomości przy ul. (...) w P., według stanu i cen z końca 2006 roku oszacowano na poziomie 84.000 zł, cena zakupu zaś wynosiła 5.000 zł, różnica między ceną zakupu, a ceną rynkową wynosiła 79.000 zł.

Wartość rynkowa samodzielnego lokalu mieszkalnego nr (...) o powierzchni użytkowej (...) m2, stanowiącego odrębny od gruntu przedmiot własności, usytuowanego przy ul. (...) w P., w obrębie (...), wraz z udziałem w częściach wspólnych budynku i we współwłasności działki gruntu nr (...), wynoszącym (...) części, objętego księgą wieczystą Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim (...) według stanu na dzień 27 października 2020 roku wynosi 128.400 zł.

Wartość rynkowa prawa najmu do lokalu nr (...) (jako nakładu) usytuowanego przy ul. (...) w P. wynosi 53.000 zł.

W skład majątku wspólnego byłych małżonków B. W. i M. W. (1) wchodzą następujące rzeczy ruchome nabyte w czasie trwania związku małżeńskiego:

1) samochód osobowy marki R. (...) rok produkcji 1996, o nr rej. (...), o wartości 500 zł,

2) kanapa wypoczynkowa skórzana i dwa fotele skórzane marki P. (...), o wartości 3.000 zł,

3) komplet mebli z salonu: komoda, witryna, wisząca szafka, stolik z blatem szklanym, o łącznej wartości 1.500 zł,

4) dwa duże dywany o łącznej wartości 800 zł,

5) obraz ręcznie malowany (...), reprodukcja o wartości 700 zł, 'A 6) obraz ręcznie malowany krajobraz o wartości 700 zł,

7) sprzęt AGD do zabudowy: piekarnik A., zmywarka Z. (...), płyta gazowa W., o łącznej wartości 1.500 zł,

8) lodówka wolnostojąca S. (...) o wartości 500 zł,

9) mikrofalówka W. o wartości 100 zł,

10) pralka E. o wartości 500 zł,

11) robot kuchenny K. o wartości 500 zł,

12) maszynka do mielenia mięsa Z. (...) o wartości 50 zł,

13) kawiarka kolbowa A. T. o wartości 200 zł,

14) spieniacz do mleka K. o wartości 50 zł,

15) drukarka E. o wartości 150 zł,

16) komplet sztućców G. na 24 osoby o wartości 300 zł,

17) telewizor P. (...)” o wartości 600 zł,

18) kino domowe D. o wartości 1.000 zł,

19) (...) o wartości 150 zł,

20) stół + 6 krzeseł o wartości 600 zł,

21) metalowy wieszak, parasolnik, półka na buty o łącznej wartości 1.000 zł,

22) komplet oświetlenia: 2 duże żyrandole + kinkiet metalowy o łącznej wartości 2.000 zł,

23) meblościanka (ze sklepu (...)) o wartości 700 zł,

24) duże lustro o wartości 100 zł,

25) toaletka metalowa I. o wartości 100 zł.

B. W. z zawodu jest szwaczką, krawcową, jest również opiekunem medycznym. Początkowo pracowała jako szwaczka, następnie w firmie (...), jako pracownik produkcji, następnie w dziennym Domu Pomocy Społecznej, a obecnie w ośrodku dla dzieci niepełnosprawnych, jako pomoc nauczyciela. Po porodzie, w czasie małżeństwa, wnioskodawczynie zajmowała się dziećmi. B. W. i M. W. (1) z małżeństwa posiadają 2 dzieci: córkę w wieku 22 lat oraz syna w wieku lat 17. W trakcie trwania małżeństwa B. W. nie miała żadnych nałogów, nie trwoniła pieniędzy.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie okoliczności bezspornych (art. 229 k.p.c.) oraz dokumentów przedłożonych przez strony, jak również dokumentów z akt sprawy (...)Sądu Okręgowym w Piotrkowie Trybunalskim. Sąd dał wiarę załączonym do akt sprawy dokumentom, gdyż ich prawdziwości wiarygodność w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego materiału nie nasuwała wątpliwości Sądu, również strony nie kwestionowały ich wiarygodności i autentyczności.

Ustalając stan faktyczny, Sąd oparł się na zeznaniach B. W. i M. W. (1). Zeznania B. W. Sąd uznał za wiarygodne, wnioskodawczyni w sposób konsekwentny opisywała relacje majątkowe panujące w małżeństwie stron. Zeznania te korelowały przy tym z przedłożonymi w sprawie dokumentami. Natomiast, zeznania M. W. (1) Sąd uznał częściowo za niewiarygodne, a to w zakresie, w jakim podnosił, że nieruchomość przy ul. (...) w P. została mu darowana przez J. M. na 18-ste urodziny na prośbę jego ciotki Z. M. (1) i jej męża Z. M. (2), a jedynie z powodów podatkowych została ona formalnie zakupiona od Z. M. (1) i jej męża przez strony za symboliczną kwotę 5.000 zł, które to środki nigdy nie zostały zapłacone. Umowa sprzedaży według uczestnika została zawarta dla pozoru, zaś cena zakupu tej nieruchomości ponad tę wartość stanowi jego nakład z majątku osobistego na majątek wspólny. Na tę okoliczność M. W. (1) nie przedstawił żadnego dowodu, w tym dokumentu, który odzwierciedlałby rzekomą intencję J. M., bądź Z. M. (1) i jej męża Z. M. (2). Przy tym zeznania Z. M. (1) (ciotki M. W. (1)) oraz Z. W. na rozprawie w dniu 26 maja 2022 roku, Sąd uznał w tym zakresie za całkowicie niewiarygodne. Sąd wskazał, iż niewątpliwie świadkowie Ci, jako rodzina M. W. (1), posiadają interes w rozstrzygnięciu sprawy na korzyść uczestnika. Z. M. (1) nadal zamieszkuje na przedmiotowej nieruchomości. Sąd podkreślił, iż zeznania świadków - będących rodziną dla uczestnika - na okoliczność tej darowizny w połączeniu z brakiem jakiekolwiek innego dowodu, przede wszystkim z dokumentu, mają nikłą wartość dowodową. Powyższe, zdaniem Sądu meriti, daje asumpt dla przyjęcia, że okoliczności rzekomej darowizny nieruchomości zostały stworzone na użytek niniejszego procesu, w celu zaniżenia wartości majątku wspólnego. Twierdzeniom uczestnika i zeznaniom świadków przeczy umowa sprzedaży w formie aktu notarialnego z dnia 1 grudnia 2006 roku, na podstawie którego małżonkowie B. W. i M. W. (1) nabyli przedmiotową nieruchomość do majątku wspólnego. Sąd Rejonowy zauważył, iż ogólnie powszechnym w stosunkach rodzinnych jest zwyczaj zbywania nieruchomość na rzecz innych członków rodziny w zamian za opiekę, jak było w niniejszej sprawie, bowiem Z. M. (1) wraz z mężem Z. M. (2) zbyli na rzecz stron nieruchomości przy ul. (...) w P., na którym wybudowali dom mieszkalny. Z. M. (1) nadal zamieszkuje na ww. nieruchomości w odrębnym budynku, zaś małżonkowie opiekowali się nią w trakcie trwania małżeństwa. W tym zakresie bowiem Sąd uznał za wiarygodne zeznania wnioskodawczyni B. W..

W świetle powyższych okoliczności, Sąd Rejonowy uznał również za niewiarygodne twierdzenia uczestnika, iż środki na wykup lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w P. miały pochodzić od ciotki Z. M. (1) oraz by prawo najmu lokalu mieszkalnego uczestnik otrzymał w spadku po babce ojczystej.

Ustalając zaś wartość nieruchomości, Sąd oparł się na opinii biegłego ds. szacowania nieruchomości C. U.. Sporządzona przez biegłego opinia główna biegłego pozwoliła na dokonanie ustaleń zgodnych z zakreśloną przez Sąd tezą dowodową. Mogła stanowić podstawę dokonanych ustaleń, albowiem była jasna, pełna, kategoryczna i logicznie uzasadniona, przy czym podlegała ona uzupełnieniu na wniosek stron o wartość o poszczególnych nieruchomości, nieuwzględnionych w opinii zasadniczej. Opinia uzupełniająca biegłego nic była przedmiotem zastrzeżeń ze strony pełnomocników reprezentujących strony.

W oparciu o tak poczynione ustalenia faktyczne, Sąd Rejonowy wydal zaskarżone postanowienie.

Sąd wskazał, iż w myśl art. 31 § 1 k.r.o. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Zgodnie natomiast żart. 33 pkt 1, 2 i 10 k.r.o. do majątku osobistego każdego z małżonków należą: przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba, że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił oraz przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Od ustania małżeńskiej wspólności ustawowej aż do podziału tego majątku stosuje się - w odniesieniu do majątku wspólnego - odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych (art. 195 i nast. k.c.). Każdemu z małżonków przysługują składniki jego majątku odrębnego oraz udział. dotychczasowym majątku wspólnym. Zgodnie a przepisem art. 43 § 1 k.r.o., oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. W trakcie postępowania o podział majątku wspólnego Sąd ustala skład majątku wspólnego oraz jego wartość (art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c.).

Mając na uwadze przytoczoną regulację Sąd I instancji w pierwszej kolejności stwierdził, że podział majątku, zgodnie z art. 46 k.r.o., następuje w sprawach nieunormowanych w art. 42-45 k.r.o. przy odpowiednim zastosowaniu przepisów o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku: art. 567 § 3 k.p.c. oraz art. 680 i n. k.p.c. Przepisy o dziale spadku - art. 688 k.p.c. - odsyłają z kolei do przepisów o zniesieniu współwłasności: art. 617 i n. k.p.c.

Przystępując do ustalenia składu i wartości majątku wspólnego Sąd meriti zważył, że następuje ono przy uwzględnieniu jego wartości z dnia dokonywania podziału, ale według stanu istniejącego w chwili udania wspólności majątkowej. Przedmiotem podziału są jedynie aktywa majątku wspólnego, poza podziałem pozostają zaś długi. Podziałowi podlegają przedmioty majątkowe, będące składnikami majątku wspólnego i istniejące w chwili dokonania podziału tego majątku.

W ocenie Sądu I instancji, bezspornym było, iż strony nie zawierały umów majątkowych dotyczących wyłączenia, ograniczenia czy też rozszerzenia wspólności majątkowej oraz to, że z mocy wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 27 października 2020 roku, sygn. akt (...), z dniem 4 listopada 2020 roku ustała pomiędzy B. W. i M. W. (1) wspólność majątkowa łączna. Dlatego też, każdy z byłych małżonków był uprawniony od tego momentu do wystąpienia z żądaniem podziału ich majątku wspólnego.

Sąd wskazał, iż ustalenie składu i wartości majątku wspólnego jest w niniejszym postępowaniu obowiązkiem Sądu (art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 par. 3 k.p.c.).

Sąd Rejonowy ustalił zatem, że w chwili ustania wspólności majątkowej w skład majątku wspólnego stron wchodziły nieruchomości, opisane w pkt I lit a) - b) postanowienia, tj.:

a) zabudowana nieruchomość położona w P. przy ul. (...), stanowiąca działkę oznaczona w ewidencji gruntów numerem (...) o powierzchni (...) ha, dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w. P. prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...),

b) lokal mieszkalny numer (...) wraz z przynależną piwnicą położony w P. przy ul. (...) o powierzchni (...) m2, dla którego w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...), z tym że właścicielem tego lokalu mieszkalnego jest w (...) częściach współwłaściciel działki gruntu numer (...) - objętej księga wieczystą numer (...) oraz w (...) częściach współwłaścicielem części wspólnych budynku i jego urządzeń, które nic służą do wyłącznego użytku przez właścicieli poszczególnych lokali.

Ponadto strony zgodnie ustaliły, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi również c) samochód osobowy marki R. (...) rok produkcji 1996, o nr rej. (...), o wartości 500 zł,

W trakcie trwania małżeństwa małżonkowie zgromadzili liczne ruchomości (m.in. stanowiące wyposażenie domu przy ul. (...) w P., w którym mieszkali). Ich przynależność do majątku wspólnego w zasadzie była między stronami bezsporna. Wśród tych ruchomości do majątku wspólnego należało zaliczyć:

1) kanapa wypoczynkowa skórzana i dwa fotele skórzane marki P. (...), o wartości 3.000 zł,

2) komplet mebli z salonu: komoda, witryna, wisząca szafka, stolik z blatem szklanym, o łącznej wartości 1.500 zł,

3) dwa duże dywany o łącznej wartości 800 zł,

4) obraz ręcznie malowany (...), reprodukcja o wartości 700 zł,

5) obraz ręcznie malowany krajobraz o wartości 700 zł,

6) sprzęt AGD do zabudowy: piekarnik A., zmywarka Z. (...), płyta gazowa W., o łącznej wartości 1.500 zł,

7) lodówka wolnostojąca S. (...)o wartości 500 zł,

8) mikrofalówka W. o wartości 100 zł,

9) pralka E. o wartości 500 zł,

10) robot kuchenny K. o wartości 500 zł,

11) maszynka do mielenia mięsa Z. (...) o wartości 50 zł,

12) kawiarka kolbowa A. T. o wartości 200 zł,

13) spieniacz do mleka K. o wartości 50 zł,

14) drukarka E. o wartości 150 zł,

15) komplet sztućców G. na 24 osoby o wartości 300 zł,

16) telewizor P. (...)” o wartości 600 zł,

17) kino domowe D. o wartości 1.000 zł,

18) (...) o wartości 150 zł,

19) stół + 6 krzeseł o wartości 600 zł,

20) metalowy wieszak, parasolnik, półka na buty o łącznej wartości 1.000 zł,

21) komplet oświetlenia: 2 duże żyrandole i- kinkiet metalowy o łącznej wartości 2.000 zł,

22) meblościanka (ze sklepu (...)) o wartości 700 zł,

23) duże lustro o wartości 100 zł,

24) toaletka metalowa I. o wartości 100 zł.

Mając na uwadze, że żadna ze stron nie wnosiła o ustalenie innych składników majątkowych nabytych w czasie trwania małżeństwa, Sąd uznał, iż prawo własności do ww. nieruchomości oraz ruchomości wyczerpuje składniki majątku wspólnego stron.

Kolejną kwestią wymagającą rozstrzygnięcia był sposób podziału wymienionych składników majątkowych, wchodzących w skład majątku wspólnego.

W niniejszej sprawie strony ostatecznie zgodnie wnosiły o przyznanie nieruchomości położonej przy ul. (...) w P. na wyłączną własność M. W. (1) wraz z ruchomościami opisanymi szczegółowo w punktach 4), 5), 6), 7), 8), 9), 14), 15), 17), 20), 21), 22), natomiast co do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...) w P., pojazdu marki R. (...) oraz ruchomości opisanych w punktach 1). 2). 3), 10). 11), 12), 13), 16), 18), 19), 23) i 24), zgodnie wnosiły o przyznanie ich na rzecz

Sad wskazał, iż w myśl art. 622 § 2 k.p.c., gdy współwłaściciele złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, Sąd wydaje postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli projekt podziału nic sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych. W ocenie Sądu zaproponowany przez strony wniosek o podział majątku wspólnego odpowiadał wytycznym wskazanym w treści art. 622 § 2 k.p.c. Wobec powyższego Sąd dokonał podziału majątku wspólnego w zawnioskowany przez strony sposób, o czym orzekł w punkcie I postanowienia.

Przechodząc w następnej kolejności do ustalenia wartości nieruchomości oraz rzeczy ruchomych stanowiących składniki majątku Sąd zważył, iż wartość poszczególnych ruchomości wskazanych we wniosku nie budziły wątpliwości Sądu i nie została zakwestionowana przez uczestnika. Wartość przyznanych na rzecz wnioskodawczyni ruchomości wchodzących w skład majątku wspólnego wyniosła kwotę 8.150 zł, zaś wartość ruchomości uczestnika stanowi kwotę 9.150 zł (łącznie 17.300 zł). W zakresie ustalenia wartości nieruchomości Sąd meriti oparł się w całości na ustaleniach opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości i ustalił, że wartość nieruchomości położonej przy ul. (...) w P. objętej księgą wieczystą nr (...) wynosi 609.000 zł, natomiast wartość lokalu mieszkalnego nr (...) w P. przy ul. (...) objętego księgą wieczystą (...) wynosi 128.400 zł.

Łączna wartość składników majątkowych wchodzących w skład majątku wspólnego stron .wynosiła zatem łącznie kwotę 754.700 zł.

Stosownie do treści art. 567 § 1 k.p.c., który stanowi, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym (art. 43 § 2 i 3 k.r.o.) oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi (art. 45 § 1 k.r.o.). Zgodnie z art. 43 § 1 k.r.o. oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jednakże zgodnie z art. 43 § 2 kro z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem S., w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Przy czym przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym (art. 43 § 3 i-T..).

Analizując stan przedmiotowej sprawy, Sąd nie znalazł podstawy do tego, aby uznać, że udziały małżonków we wspólnym majątku nie były równe. Uczestnik nie udowodnił, aby wnioskodawczyni przyczyniała się do powstawania ich majątku wspólnego w znacznie niższym zakresie niż on. W ocenie Sądu Rejonowego na podstawie materiału dowodowego zebranego w sprawie nie sposób ustalić stopnia przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego. Jakkolwiek wnioskodawczyni w toku postępowania przyznała, iż uczestnik otrzymywał od niej wyższe dochody. Niemniej wnioskodawczyni zajmowała się opieką nad dwojgiem dzieci stron, a przy żadna ze stron nie złożyła choćby deklaracji podatkowych, bądź innego miarodajnego dowodu, na podstawie którego Sąd mógłby ustalić stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego. Dlatego też Sąd ustalił, że udziały małżonków w majątku wspólnym były równe. Ponadto uczestnik domagał się rozliczenia nakładów, które poniosła z majątku odrębnego na majątek wspólny. Stosownie do art. 45 § 1 i 2 k.r.o. każdy z małżonków przy podziale majątku wspólnego może domagać się zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Sąd zatem może dokonać rozliczenia tylko takich nakładów z majątku odrębnego, o które strona wniesie i wykaże, że pochodzą z majątku odrębnego na majątek wspólny.

Odnosząc się do wniosku M. W. (1) o rozliczenie nakładów z jego majątku osobistego na; majątek wspólny w wysokości 200.220 zł tytułem wartości działki otrzymanej przed ślubem w darowiźnie od Z. M. (1) i jej męża oraz w kwocie 53.000 zł tytułem wartości prawa najmu lokalu mieszkalnego otrzymanego w spadku po babce ojczystej, które uczestnik przeznaczył na powiększenie majątku wspólnego stron, Sąd zważył, że wniosek ten podlegał oddaleniu.

Sąd I instancji podniósł, iż uczestnik nie przedstawił żadnych dowodów z dokumentów na uzyskanie darowizny nieruchomości położonej przy ul. (...) w P., na której strony zbudowały budynek mieszkalny. Przeczy temu umowa sprzedaży z dnia 1 grudnia 2006 r., mocą której ww. nieruchomość strony nabyły do majątku wspólnego. Zeznania świadków w zakresie darowizny, Sąd uznał za niewiarygodne, niewątpliwie świadkowie mogli kierować się interesem procesowym uczestnika. Należy zauważyć, że jeżeli wolą właścicieli nieruchomości byłoby obdarowanie tylko uczestnika ze względów podatkowych - jak argumentował uczestnik - wówczas właściciele mogli sprzedać tę nieruchomość wyłącznie uczestnikowi postępowania za symboliczną kwotę 5.000 zł.

Niezależnie od powyższego Sąd wskazał, iż nie może zaakceptować sytuacji, gdy uczestnik aby uniknąć opodatkowania nie ujawnia darowizn w urzędzie skarbowym, a następnie żąda uznania tych darowizn w postępowaniu o podział majątku. Tego rodzaju postępowanie nie może zasługiwać na ochronę. Jeżeli uczestnik zdecydował się nie ujawniać otrzymanych darowizn ze względu na obciążenia podatkowe, to musi obecnie ponosić konsekwencje tego stanu rzeczy poprzez to, że w sprawie niniejszej nie można ustalić, aby darowizny przez niego wskazywane faktycznie miały miejsce. Ponadto prawo najmu lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w P. nie mogło również stanowić nakładu z jego majątku odrębnego, bowiem prawo to nic podlegało dziedziczeniu. Umowa najmu została zawarta między (...) Sp. z o.o. w P. a B. W. i M. W. (1) w trakcie trwania małżeństwa. B. W. była stroną tej umowy, a więc pierwotnie prawo najmu (przed wykupem lokalu) przysługiwało również wnioskodawczym. Ponadto bonifikata w wysokości 70% na zakup tego lokalu została stronom udzielona z uwagi na jednorazową wpłatę całej kwoty przed zawarciem umowy sprzedaży.

Marginalnie Sąd wskazał, że zgodnie z ugruntowanym w doktrynie i orzecznictwie stanowiskiem (por. Jacek Gudowski, Komentarz do art. 567 k.p.c., LEX), jeżeli sąd nic uwzględnia wniosku uczestnika co do zaliczenia danego składnika majątkowego do majątku wspólnego małżeńskiego i co do spłat i dopłat, nie oddala wniosku „w pozostałej części" (por. B. Dobrzański, Glosa do uchwały SN z dnia 13 lutego 1970 r., III CZP 97/69, OSPiKA 1971, z. 9, poz. 167). Przystępując zatem do rozliczenia wartości przyznanych poszczególnym uczestnikom rzeczy oraz określenia wysokości ewentualnych dopłat i spłat Sąd zważył, że zgodnie z treścią art. 212 § 1 k.c. jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Podział składników majątku wspólnego powoduje zwykle konieczność zawarcia na podstawie art. 46 k.r.o. w zw. żart. (...) k.c. i art."212 k.c. rozstrzygnięcia w przedmiocie zasądzenia stosownej dopłaty.

Wobec przyjęcia, iż udziały stron w majątku wspólnym były równe Sąd w pkt II postanowienia zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kwotę 240.800 zł (=309.075 zł - 68.275 zł) tytułem spłaty jej udziału w majątku wspólnym. Sąd ustalił wysokość dopłaty w oparciu o poniższe wyliczenie:

1) wartość składników majątkowych przyznanych uczestnikowi tj. (609.000 zł i 9.150 zł) : 2 309.075 zł,

2) wartość składników majątkowych przyznanych wnioskodawczym tj. (128.400 zł -ł- 8.150 zł) : 2 = 68.275 zł Jednocześnie mając na uwadze wysokość spłaty, a jednocześnie uwzględniając sytuację życiową i majątkową obu stron, Sąd ustalił, iż spłata wnioskodawczym przez uczestnika powinna nastąpić w 2 ratach - 1 rata płatna w kwocie 20.000 zł w terminie 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, zaś 2 rata płatna w terminie 5 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, którą to spłatę Sąd zasądził wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w rozumieniu art. 481 § 1 k.c. w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat. W ocenie Sądu rozstrzygnięcie w tym zakresie w należytym stopniu uwzględnia interes obu stron. Z jednej strony jest motywowane możliwościami majątkowymi uczestnika, który wskazał, że obecnie dysponuje kwotą 20.000 zł i jednocześnie w terminie 5 miesięcy będzie w stanie zgromadzić pozostałą część kwoty, a z drugiej strony okres ten uwzględnia uzasadnione interesy wnioskodawczym do otrzymania należności w rozsądnym terminie.

W punkcie 3 postanowienia Sąd na podstawie art. 567 § 1 k.p.c. zasądził od B. W. na rzecz M. W. (1) kwotę 6.606 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty w rozumieniu art. 481 § 1 k.c. tytułem rozliczenia nadpłaty uczestnika w stosunku do wnioskodawczyni w spłacie kredytu hipotecznego stron za okres po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej. Roszczenie w tym zakresie nie było przez wnioskodawczynię kwestionowane. Jednocześnie Sąd zobowiązał strony do wzajemnego wydania sobie otrzymanych nieruchomości i ruchomości w terminie 5 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, albowiem w tym terminie uczestnik zobowiązany jest do spłaty wnioskodawczyni. Wobec powyższego wspólnych rozliczeń strony dokonają w jednakowym terminie.

W postępowaniu nieprocesowym, co do zasady, każdy uczestnik ponosi koszty postępowania, związane ze swym udziałem w sprawie (art. 520 § 1 k.p.c.). Jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania, wyłożonych przez uczestników (art. 520 § 2 k.p.c.). Mając na uwadze charakter sprawy, Sąd rozdzielił koszty postępowania po połowie, zaś rozstrzygnięcie w tym zakresie Sąd pozostawił do rozpoznania referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego orzeczenia na podstawie art. 108 § 1 k.p.c.

Apelację od postanowienia Sądu Rejonowego wniósł pełnomocnik uczestnika zaskarżając postanowienie w części tj. w zakresie pkt II postanowienia tj. w zakresie ustalonej wysokości spłaty nie uwzględniającej nakładów z majątku osobistego uczestnika postępowania na majątek wspólny w łącznej kwocie 253.220,00 zł.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

1. naruszenie prawa materialnego poprzez błędną interpretację art. 45 § 1 k.r.o. i nie rozliczenie nakładów i innych świadczeń z majątku osobistego uczestnika postępowania na majątek wspólny, a mianowicie w postaci prawa posiadania lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w P., nabytego po babce ojczystej uczestnika postępowania oraz prawa samoistnego posiadania nieruchomości przy ul. (...) w P., otrzymanej na podstawie nieformalnej ustnej umowy darowizny i w konsekwencji ustalenie nieprawidłowej wysokości spłaty na rzecz wnioskodawczyni,

2. ewentualnie naruszenie prawa materialnego poprzez błędną interpretację art. 43 § 2 i 3 kro, poprzez nie ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym, z uwagi na istotną dysproporcję w wysokości wkładu stron w powstanie majątku wspólnego i w konsekwencji ustalenie nieprawidłowej wysokości spłaty na rzecz wnioskodawczym,

3. naruszenie prawa procesowego - art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c., poprzez błędną ocenę dowodów zgromadzonych w aktach sprawy, w szczególności dowodu z dokumentu umowy najmu lokalu mieszkalnego z dnia 26 października 2006 r. oraz dokumentu pisma Prezydenta Miasta P. z dnia 10 października 2006 r., dokumentu oświadczenia Z. M. (1) z dnia 15 czerwca 2021 r., dokumentu aktu notarialnego z dnia 1 grudnia 2006 roku, jak również dowodów z zeznań świadków Z. M. (1), Z. W. oraz zeznań uczestnika postępowania M. W. (1), co skutkowało błędnym przyjęciem, że do zawarcia umowy najmu, która umożliwiła stronom wykup lokalu mieszkalnego przy ul. (...), z bonifikatą 70% nie doszło wyłącznie z powodu faktycznego posiadania lokalu, które to prawo posiadania uczestnik nabył po swojej babce ojczystej, nadto był w tym lokalu zameldowany od 30 grudnia 1997 roku, jak również błędnym przyjęciem, że uczestnik postępowania nie był przed zawarciem związku małżeńskiego samoistnym posiadaczem nieruchomości przy ul. (...), którą otrzymał na podstawie ustnej umowy darowizny od swojego wujostwa Z. i Z. M. (2) i oba te prawa stanowią nakład z majątku osobistego uczestnika postępowania na majątek wspólny lub ewentualnie stanowią podstawę do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym,

4. błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia oraz sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego w sprawie, polegający na błędnym uznaniu przez Sąd:

• że do zawarcia umowy najmu, która umożliwiła stronom wykup lokalu mieszkalnego przy ul. (...) z wysoką bonifikatą nie doszło wyłącznie na skutek faktycznego posiadania lokalu przez uczestnika postępowania, które to prawo posiadania uczestnik nabył po swojej babce ojczystej, nadto był w tym lokalu zameldowany od 30 grudnia 1997 roku,

• że uczestnik postępowania przed zawarciem związku małżeńskiego nie był samoistnym posiadaczem nieruchomości przy ul. (...), którą otrzymał na podstawie ustnej umowy darowizny od swojego wujostwa Z. i Z. M. (2), którzy nie mieli swoich dzieci,

• całkowitym pominięciu przy orzekaniu, że nieruchomość, którą w wyniku podziału otrzyma uczestnik postępowania jest obciążona hipoteką zabezpieczającą kredyt hipoteczny w kwocie 58.000 CHF, zaciągnięty przez strony na budowę domu na okres 30 lat, z którego pozostało jeszcze do spłaty 90 % kwoty kredytu, tj. ponad 52.000 CHF i uczestnik postępowania nie ma zdolności kredytowej ani zabezpieczenia dla tak wysokiej kwoty spłaty zasądzonej przez Sąd.

W oparciu o powyższe podstawy apelacyjne pełnomocnik uczestnika wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt II i zasądzenie spłaty od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczym w wysokości 113.490 zł. w miejsce spłaty w wysokości 240.800 zł. przy uwzględnieniu nakładów z majątku osobistego uczestnika postępowania na majątek wspólny w kwocie 253.220 zł. lub ewentualnie ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym z uwagi na istotną dysproporcję w wysokości wkładu stron w powstanie majątku wspólnego, lub ewentualnie ustalenie wartości nieruchomości z uwzględnieniem jej obciążenia hipotecznego, nadto o przeprowadzenie rozprawy apelacyjnej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja uczestnika jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu.

Sąd Okręgowy uznaje, iż zaskarżone postanowienie Sądu Rejonowego jest prawidłowe. Sąd przeprowadził właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego oraz dokonał wszechstronnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. Sąd odwoławczy podzielił ustalenia i rozważania prawne Sądu Rejonowego, przyjmując je za własne.

Odnosząc się do apelacji uczestnika i zawartego w niej zarzutu naruszenia przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 §1 k.p.c. mającego wpływ na wynik postępowania, poprzez brak wszechstronnego i dokładnego rozważenia materiału dowodowego sprawy skutkującego wadliwym ustaleniem stanu faktycznego, poprzez nieuwzględnienie nakładu uczestnika na majątek wspólny stron w postaci posiadania w lokalu mieszkalnego przy ul. (...) oraz uzyskania mocą umowy darowizny posiadania nieruchomości położonej przy ul. (...) w(...), Sąd Okręgowy stwierdza, iż jest on niezasadny.

Sąd ustala bowiem stan faktyczny w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy, przy czym ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (art. 233 k.p.c.). W ocenie Sądu odwoławczego, Sąd I instancji oceniając zebrane dowody nie przekroczył granic ich swobodnej oceny, jak zarzuca apelujący. Wszak dla uznania zasadności podniesionego zarzutu nie jest wystarczające samo przekonanie strony o innej, niż przyjął sąd, wadze i znaczeniu poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena dokonana przez sąd. Argumentów podważających dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę dowodów nie można doszukać się w apelacji uczestnika, który skoncentrował się przede wszystkim na własnej ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego i przedstawieniu wywiedzionych z tej oceny wniosków, nie przedstawiając jednak mogących odnieść skutek prawny kontr dowodów. Pamiętać przy tym należy, że samo przedstawienie przez stronę odmiennych wniosków, niż wynikające z oceny dokonanej przez Sąd pierwszej instancji, nie świadczy jeszcze o przekroczeniu swobodnej oceny dowodów przez ten sąd (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 czerwca 2017 r., sygn. akt I ACa 587/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi - I Wydział Cywilny z dnia 28 lipca 2017 r.I ACa 12/17). Zasady wynikające z art. 233 § 1 k.p.c. są naruszone jedynie wówczas, gdy ocena materiału dowodowego koliduje z zasadami doświadczenia życiowego lub regułami logicznego wnioskowania. Nieskuteczny jest zatem zarzut naruszenia zasady swobodnej oceny materiału dowodowego, polegający jedynie na odmiennej interpretacji dowodów zebranych w sprawie, bez jednoczesnego wykazania przy pomocy argumentacji jurydycznej, że ocena dowodów przyjęta przez sąd za podstawę rozstrzygnięcia przekracza granice swobodnej oceny dowodów. Oznacza to, iż konstruowanie zarzutu wadliwości tej oceny nie może polegać na przedstawieniu przez stronę alternatywnej oceny materiału dowodowego potwierdzającej jej twierdzenie, jak to czyni apelujący (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 18 maja 2016 r.,III APa 5/16, legalis).

W świetle poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych nie budzi wątpliwości Sądu Okręgowego, iż w dniu 20 października 2006 roku małżonkowie B. W. i M. W. (1) zawarli z (...) Sp. z o.o. w P. umowę najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w P. przy ul. (...). Przed małżonkami w powyższym lokalu zamieszkiwali dziadkowie M. W. (1): W. W. i K. W., którzy umowę najmu ww. lokalu mieszkalnego zawarli z (...) Zarządem (...) w P. w dniu 10 czerwca 1969 roku. Uczestnik M. W. (1) został zameldowany w lokalu przy ul. (...) w (...) w dniu 30 grudnia 1997 roku, kiedy to w przedmiotowym lokalu mieszkała babcia uczestnika W. W., która zmarła w 2001 roku.

Jak wynika ze złożonych przez strony postępowania na rozprawie w dniu 1 lutego 2022 roku wyjaśnień, w tym czasie małżonkowie W. zamieszkiwali na nieruchomości przy ul. (...) w (...), zaś w przedmiotowym lokalu zamieszkali dopiero po upływie roku po śmierci W. W.. Uczestnik postępowania przesłuchiwany w charakterze strony na rozprawie w dniu 23 maja 2023 roku, a więc ponad rok później potwierdził treść złożonych przez siebie wyjaśnień informacyjnych i dopiero na pytanie swojego uczestnika wskazał, iż mieszkał w lokalu przy ul. (...) przed ślubem, okoliczność ta jednak nie została w żaden sposób przez uczestnika udowodniona, zgodnie z wynikającą z art. 6 k.c. regułą. Tymczasem w świetle przedłożonych przez strony postępowania dokumentów bezspornym jest, iż decyzją z dnia 10 października 2006 roku, Prezydent Miasta P. wyraził zgodę na zawarcie umowy najmu lokalu mieszkalnego nr (...) w P. przy ul. (...) z B. i M. W. (1) w oparciu o §(...) Uchwały Nr (...) z dnia 30 sierpnia 2006 roku w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy. Na podstawie Uchwały Rady Miasta P. nr (...) z dnia 29 marca 2006 roku zaś B. W. i M. W. (3), jako najemcom lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w P., przysługiwała możliwość wykupu lokalu. Przy jednorazowej zapłacie całej ceny zakupu strony mogły skorzystać z bonifikaty 70% od ceny zakupu. Małżonkowie B. W. i M. W. (1) skorzystali z tej możliwości i w dniu 20 lipca 2007 roku nabyli do majątku wspólnego lokal nr (...) przy ul. (...) w P. wraz. z bonifikatą, tj. za cenę 12.335,98 zł.

Powyższe okoliczności jednoznacznie wskazują, iż możliwość skorzystania z bonifikaty przez strony postępowania przy wykupie lokalu wynikała z faktu jednorazowej zapłaty całej ceny zakupu, nie zaś, jak twierdzi apelujący, z uwagi na faktyczne posiadanie lokalu przez uczestnika, które to prawo posiadania uczestnik nabył po swojej babci W. W..

Podkreślić przy tym należy, iż uczestnik reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, nie wykazał w toku postępowania konkretnej daty śmierci babci, co ma istotne znaczenie w kontekście ustalenia obowiązujących w dacie jej śmierci przepisów w zakresie wstąpienia w stosunek najmu. Zauważyć bowiem należy, iż art. 691 k.c. został skreślony ustawą z dnia 2 lipca 1994 roku, która weszła w życie w dniu 12 listopada 1994 roku ( Dz. U. Nr 105, poz. 509), co oznacza, iż w okresie nieobowiązywania powyższego przepisu w zakresie najmu lokalu mieszkalnego miały zastosowanie regulacje zawarte w ustawie z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. Nr 105, poz. 509 z późn. zm.), w szczególności przepis art. 8 tejże ustawy, który stanowił, iż w razie śmierci najemcy, jego zstępni, wstępni, pełnoletnie rodzeństwo oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu małżeńskim z najemcą, mieszkający z nim stale do chwili jego śmierci, wstępują w stosunek najmu lokalu, chyba że się tego prawa zrzekną wobec wynajmującego. Nie dotyczy to osób, które w chwili śmierci najemcy miały tytuł prawny do zajmowania innego lokalu mieszkalnego. Mocą ustawy z dnia 21.08.1997 roku, która weszła w życie w dniu 24.10.1997 roku, powyższy przepis uzyskał brzmienie, iż w razie śmierci najemcy jego zstępni, wstępni, pełnoletnie rodzeństwo, osoby przysposabiające albo przysposobione oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu małżeńskim z najemcą, mieszkający z nim stale do chwili jego śmierci, wstępują w stosunek najmu lokalu oraz nabywają jego uprawnienia i obowiązki związane z tym lokalem chyba, że się tego prawa zrzekną wobec wynajmującego. Nie dotyczy to osób, które w chwili śmierci najemcy miały tytuł prawny do zajmowania innego lokalu mieszkalnego. W razie braku osób uprawnionych do wstąpienia w stosunek najmu lub w razie zrzeczenia się przez nie tego prawa, stosunek najmu lokalu wygasa. Porównanie powyższych regulacji prowadzi do konstatacji, iż tylko w stosunkowo krótkim okresie czasu tj. okresie od dnia 12 listopada 1994 roku do dnia 23.10.1997 roku możliwe było dziedziczenie prawa najmu, a wszak w tym okresie W. W. jeszcze żyła, co oznacza, iż o spadkobraniu przynależnego jej prawa najmu lokalu mieszkalnego w żadnym razie nie może być mowy, tym bardziej ze wszak żyje ojciec uczestnika, którego prawo dziedziczenia po matce wyprzedza ewentualne uprawnienie apelującego. Przepis art. 8 ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych utracił z kolei moc na podstawie art. 39 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie Gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 21 czerwca 2001 r. (Dz.U. Nr 71, poz. 733), który wszedł w życie z dniem 10 lipca 2001 roku, skutkując ponownie wejściem życie art. 691 k.c., zgodnie z którym w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą.§ 2. Osoby wymienione w § 1 wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci.§ 3. W razie braku osób wymienionych w § 1 stosunek najmu lokalu mieszkalnego wygasa (…). Analiza powyższego przepisu oraz poprzednio obowiązującego art. 8 ustawy wskazuje, iż warunkiem wstąpienia w stosunek najmu przez osoby w nich wskazane jest stałe zamieszkiwanie z najemcą do chwili jego śmierci, przy czym co istotne przepis art. 691 k.c. wyeliminował z kręgu osób wnuka zmarłego najemcy, który nie należy już do osób wymienionych w art. 691 § 1 KC także wtedy, gdy łączyła go z najemcą więź gospodarcza i uczuciowa (uchw. SN z 21.5.2002 r., III CZP 26/02, OSN 2003, Nr 2, poz. 20, z glosą J. Pokrzywniaka, MoP 2003, Nr 7, s. 328; zob. też omówienie tego wyroku w H. Ciepła, w: G. Bieniek, Komentarz KC, t. 2, 2011, s. 433).

Reasumując powyższe rozważania, Sąd Okręgowy stwierdza, iż rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w zakresie lokalu mieszkalnego położonego w P. przy ul. (...) jest prawidłowe, zaś zarzuty apelacji nie mogą odnieść zamierzonego przez skarżącego skutku, albowiem uczestnik w żaden sposób nie udowodnił, iż nabył prawo najmu lokalu w wyniku spadkobrania lub wstąpił w stosunek najmu z mocy prawa.

Adekwatna ocena dotyczy wywiedzionych przez Sad meriti wniosków, prowadzących do zaliczenia do majątku dorobkowego stron nieruchomości położonej przy ul. (...) w P. z pominięciem rozliczenia posiadania tejże posesji przez M. W. (1), jako nakładu z majątku osobistego uczestnika postępowania na majątek wspólny.

Wszak w świetle poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych nie budzi wątpliwości fakt, iż w dniu 1 grudnia 2006 roku małżonkowie B. W. i M. W. (1) zawarli z Z. i Z. małżeństwem M. umowę sprzedaży, na podstawie której nabyli za kwotę 5.000 zł do wspólności majątkowej małżeńskiej nieruchomość położoną w obrębie nr (...) P. przy ul. (...), oznaczonej nr działki (...) o obszarze (...) ha, dla której Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim prowadzi księgę wieczystą (...). W świetle zeznań stron postępowania bezspornym jest, iż zakup nieruchomości spowodowany był chęcią małżonków W. wybudowania domu na tejże nieruchomości za pieniądze z uzyskanego kredytu, którego przedmiotowa nieruchomość miała stanowić zabezpieczenie. Wola stron była jasna i klarowna i skutkowała zawarciem umowy kupna - sprzedaży, umożliwiającej stronom realizację planów budowy domu. Podkreślić przy tym należy, iż czynność prawna, którą jest umowa sprzedaży nieruchomości, wymaga złożenia zgodnych oświadczeń woli przez sprzedawcę i kupującego, wyrażających ich wolę przejścia własności ze sprzedawcy na kupującego za odpowiednim ekwiwalentem pieniężnym w postaci ceny (art.535 k.c.). Oświadczeniem woli jest takie zachowanie, które wyraża w sposób dostateczny zamiar wywołania skutku w postaci ustanowienia zmiany lub ustania stosunku prawnego i strony umowy w umowie takowe oświadczenia złożyły. Podnoszenie zaś przez uczestnika w toku niniejszego postępowania okoliczności dotyczących zaniżenia ceny nieruchomości przez zbywców zupełnie pomija fakt, iż oświadczenie woli w zakresie ceny, jako składowy element umowy, której ważność ustawa uzależnia od zachowania formy notarialnej (art. 158 k.c.), nie mogą być przez uczestników czynności podważane, bowiem prowadzi to do obejścia przepisów o formie zastrzeżonej pod rygorem nieważności w rozumieniu art. 247 k.p.c. Zgodnie bowiem z treścią wskazanego przepisu dowód z przesłuchania świadków lub stron skierowany przeciw lub ponad osnowę dokumentu jest bezwzględnie niedopuszczalny, jeżeli prowadzi do obejścia przepisów o formie zastrzeżonej pod rygorem nieważności (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 1997 r., I CKN 214/97, postanowienie z dnia 7 stycznia 1998 r., III CKN 307/97, wyrok z dnia 12 października 2001 r., V CKN 631/00, wyrok z dnia 27 kwietnia 2004 r., II CK 191/03, wyrok SN z dnia19.11.2002 r., IV CKN 1464/00, wyrok z dnia 8.3.2005 r., IV CK 630/04, L.). Określony w art. 247 KPC zakaz dowodzenia oznacza, że strona którą obowiązuje podpisany przez nią dokument, stwierdzający ważną czynność prawną nie może dowodzić świadkami lub przesłuchaniem stron niezgodności treści tego dokumentu z rzeczywistością. W ramach ustanowionego zakazu wyłączone jest więc prowadzenie wymienionych dowodów „przeciwko osnowie” to jest na twierdzenie, że strony przy układaniu dokumentu oświadczyły co innego, aniżeli to co jest w nim zawarte, jak też „ponad osnowę” dokumentu to jest dla wykazania, że jego treść nie jest kompletna, gdyż oprócz tego co w dokumencie zostało zapisane, strony umówiły się co do innych jeszcze postawień (tak wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 27 listopada 2002 r.,I CKN 1255/00, legalis).

Co istotne, umowa ta nie była kwestionowana przez żadną ze stron przez ponad czternaście lat, co niewątpliwie oznacza, iż przedstawiona przez uczestnika w toku niniejszego postępowania koncepcja została wygenerowana li tylko na potrzeby sprawy i uzyskania jak najkorzystniejszego dla siebie rozliczenia. Twierdzenia zaś apelującego, iż przedmiotowa nieruchomość stanowiła już przedmiot umowy darowizny poczynionej na jego rzecz w dacie ukończenia przez niego 18 roku życia, nie mogą odnieść żadnego skutku materialno- prawnego, skoro nie znalazła ona przełożenia na dokonanie czynność prawnej w formie przewidzianej przez prawo. Wszak zgodnie z treścią art. 890 § 1 k.c. oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. § 2. Przepisy powyższe nie uchybiają przepisom, które ze względu na przedmiot darowizny wymagają zachowania szczególnej formy dla oświadczeń obu stron. Powyższe uregulowanie oznacza, iż umowy darowizny nie wymaga szczególnej formy za wyjątkiem jednak sytuacji, gdy określona czynność prawna dla swej prawnej skuteczności wymaga zachowania szczególnej formy prawnej, uregulowanej w przepisach. Czynnością taką niewątpliwie jest przeniesienie własności nieruchomości, która zgodnie z treścią art.158 k.c. powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Co prawda w art. 158 k.c. nie została wskazana sankcja za niezachowanie formy aktu notarialnego, jednakże w świetle uregulowania zawartego w art. 73 § 2 zd. 1 k.c. oznacza to, że forma aktu notarialnego została zastrzeżona pod rygorem nieważności (ad solemnitatem). Nieważność czynności prawnej z powodu niezachowania formy następuje z mocy prawa od początku (zob. np. M. Gutowski, Nieważność czynności prawnej, Warszawa 2008, s. 404–406). Co istotne, stosownie do art. 158 zd. 1 KC, także umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. W razie gdy wymaganie to nie zostanie dochowane, umowa taka jest nieważna, co wynika z art. 73 § 2 zd. 1 KC. (tak wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 3 czerwca 2015 r.,V CSK 559/14, legalie). Abstrahując od formy prawnej wymaganej dla dokonania umowy darowizny nieruchomości wskazać należy, iż fakt sporządzenie przez małżonków M. umowy kupna-sprzedaży w 2006 roku stanowi niewątpliwie potwierdzenie, iż zbywcy mieli świadomość braku wcześniejszego rozporządzenia nieruchomością.

Dlatego też, w kontekście powyższych rozważań zeznania Z. M. (1) (ciotki M. W. (1)) oraz Z. W. na rozprawie w dniu 26 maja 2022 roku, nie mogą odnieść zamierzonego przez uczestnika skutku procesowego, co znalazło odzwierciedlenie w uzasadnieniu Sądu I instancji.

Powyższe okoliczności w żadnym razie nie mogą stanowić o zasadności wniosku uczestnika o ustanowienie nierównych udziałów w majątku stron postępowania. Wszak zgodnie z treścią art. 43 k.r.i o. oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku (…). Przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. Przepis art. 43 § 2 k.r.io. formułuje więc dwie przesłanki ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, które muszą wystąpić łącznie i które pozostają do siebie w takim wzajemnym stosunku, że żadne "ważne powody" nie stanowią podstawy takiego orzeczenia, jeżeli stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego jest równy, a jednocześnie - nawet różny stopień przyczynienia się małżonków do powstania tego majątku nie stanowi podstawy ustalenia nierównych udziałów, jeżeli nie przemawiają za tym "ważne powody". Innymi słowy, wyróżnienie przez ustawodawcę tych dwu przesłanek sprawia, że sam nierówny stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego nie może być uznany za ważny powód w rozumieniu komentowanego przepisu. Ważne powody na gruncie omawianego unormowania stanowią okoliczności, które oceniane z punktu widzenia zasad współżycia społecznego sprzeciwiają się przyznaniu jednemu z małżonków korzyści z tej części majątku wspólnego, do której powstania ten małżonek nie przyczynił się. Ocena ważnych powodów ma nie tylko aspekt majątkowy, ale również etyczny, co wyraża się w postulacie dokonywania ich oceny przy uwzględnieniu zasad współżycia społecznego. Nie chodzi tu o winę w rozkładzie pożycia, ale o winę odnoszoną do nieprzyczyniania się lub przyczyniania się w mniejszym stopniu niż to wynika z możliwości małżonka. Przez przyczynienie się do powstania majątku wspólnego rozumie się całokształt starań każdego z małżonków o założoną przez nich rodzinę i zaspokojenie jej potrzeb, a więc nie tylko wysokość zarobków czy innych dochodów osiąganych przez każdego z nich, lecz także i to, jaki użytek czynią oni z tych dochodów, czy gospodarują nimi należycie i nie trwonią ich w sposób lekkomyślny. Poza tym o stopniu przyczynienia się każdego z małżonków świadczą nie tylko osiągnięcia czysto ekonomiczne, lecz także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym (art. 47 § 2 KRO). Tak więc w sytuacji, często występującej w należycie funkcjonującej rodzinie, gdy jeden z małżonków oddawał się pracy zarobkowej i staraniom o powstanie lub powiększenie majątku wspólnego, drugi zaś poświęcał swój czas wychowaniu dzieci i prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego, odciążając w ten sposób współmałżonka i ułatwiając mu osiąganie dochodów, najczęściej uzasadnione okaże się przekonanie, że małżonkowie w równej mierze przyczynili się do powstania majątku wspólnego i że już z tego względu nie wchodzi w rachubę możliwość ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. Do oceny zatem stopnia przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego nie mają przesądzającego znaczenia wyliczenia czysto rachunkowe.

Odnosząc powyższe rozważania do realiów niniejszej sprawy wskazać należy, iż uczestnik w żadnym razie nie wykazał w toku postępowania, aby przyczynił się do powstania majątku dorobkowego stron w sposób istotnie większy od wnioskodawczyni, która wszak oprócz wykonywania pracy zawodowej, poświęcała swój czas wychowaniu dzieci i prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego, odciążając w ten sposób uczestnika i ułatwiając mu osiąganie dochodów.

Dlatego też, Sąd Okręgowy uznał zarzuty apelacji w zakresie naruszenia przez Sąd I instancji art. 43 § 2 i 3 k.r.i o. za niezasadne, podobnie jak zarzut pominięcia przy orzekaniu, obciążania nieruchomości, położonej przy ul. (...), hipoteką zabezpieczającą kredyt hipoteczny w kwocie 58.000 CHF.

Podkreślić należy, iż w orzecznictwie Sądu Najwyższego i w literaturze dotychczas zgodnie zajmowano stanowisko, że podział majątku wspólnego, podobnie jak dział spadku, obejmuje jedynie prawa majątkowe (aktywa), a nie rozciąga się na długi (pasywa), a więc że w postępowaniu tym nie można rozliczać długów niepłaconych, zaciągniętych przez małżonków (por. m.in. postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 1978 r. III CRN 194/78, OSNCP 1979, nr 11, poz. 207). Twierdzenie, że od tej zasady zachodzą wyjątki przewidziane w szczególności w art. 45 KRO i art. 686 in fine KPC zawsze było uważane za nieścisłe, pomijało bowiem brzmienie tych przepisów; stanowiły one i stanowią o roszczeniach o zwrot wydatków i nakładów oraz o rozstrzyganiu o długach spłaconych. Artykuł 686 KPC stosowany odpowiednio (art. 46 KRO w związku z art. 688 i art. 618 KPC) wskazuje na dopuszczalność dokonania w postępowaniu o podział majątku wspólnego rozliczenia tylko długów spłaconych w okresie pomiędzy ustaniem wspólności a podziałem majątku. Zważywszy, że zapłata długu umarza zobowiązanie, czyli spłacony dług przestaje być długiem, a staje się wydatkiem uczynionym przez jednego z małżonków lub też nakładem uczynionym przez jednego z byłych małżonków na majątek wspólny, wydatek taki (nakład) podlega rozliczeniu według reguł wynikających z art. 45 KRO, bez naruszania koncepcji obejmowania działem stanu czynnego majątku (por. m.in. uzasadnienie postanowienia siedmiu sędziów z dnia 5 grudnia 1978 r., III CRN 194/78 oraz uchwała z dnia 25 czerwca 2008 r., III CZP 58/08, OSNC 2009, nr 7-8, poz. 99; postanowienia z dnia 21 stycznia 2010 r., I CSK 205/09 (...) 2011, nr 19, s. 92 i z dnia 5 października 2000 r., II CKN 611/99 „M. Praw.” 2001, nr 2, s. 93, z dnia 29 września 2004 r., II CK 538/03, z dnia 26 listopada 2009 r., III CZP 103/09, OSNC-ZD 2010, nr C, poz. 82; z dnia 20 kwietnia 2011 r., I CSK 661/10, (...)ZD 2012, nr B, poz. 31; z dnia 26 października 2011 r., I CSK 41/11, „Izba Cywilna” 2012, nr 10, s. 37; wyrok z dnia 2 kwietnia 2009 r., IV CSK 566/08).

Dlatego też, Sąd Rejonowy zasadnie rozliczył w niniejszym postępowaniu część nadpłaconego przez uczestnika kredytu. Natomiast wskazać należy, iż przydział nieruchomości w toku postępowania o podział majątku dorobkowego małżonków na wyłączną własność jednego z nich nie wpływa na zakres hipoteki, albowiem, przedmiotem hipoteki nadal jest cała nieruchomość. Zmiana charakteru współwłasności z bezudziałowej (łącznej) na współwłasność w częściach ułamkowych nie wpływa na przedmiot i zakres hipoteki ustanowionej na nieruchomości; nadal hipoteką obciążona jest nieruchomość (art. 22 KWU, por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2003 r., IV CKN 1928/00, OSNC 2004, nr 6, poz. 90). Nie ma również istotnej zmiany sytuacji prawnej po stronie dłużników. Krąg dłużników osobistych i zakres ich odpowiedzialności za dług wobec wierzyciela nie ulega zmianie niezależnie od tego, czy nastąpił podział nieruchomości czy też nieruchomość otrzymał jeden z byłych małżonków. Okoliczność, że jeden z małżonków, na skutek przyznania nieruchomości drugiemu przestał być dłużnikiem rzeczowym jest tu prawnie obojętna. Zabezpieczenie rzeczowe nie zmienia wielkości zobowiązania kredytowego współwłaścicieli (współuprawnionych) i nie przenosi na uczestnika, który otrzyma rzecz lub prawo, obowiązku samodzielnej spłaty długu z uwagi na zagrożenie egzekucją z nieruchomości (prawa) z wykorzystaniem hipoteki. Wierzyciel zachowuje swobodę wyboru dłużnika, od którego będzie się domagał zapłaty i nie ma obowiązku zaspokajania się z przedmiotu hipoteki. Jeżeli więc zmianie nie ulega sytuacja wierzyciela, ponieważ nadal dysponuje zabezpieczeniem rzeczowym na tym samym przedmiocie, a dłużnikiem osobistym jest nadal każdy z małżonków, to brak jest podstaw do przyjęcia, że obciążenie hipoteczne wpływa na wartość nieruchomości ustalanej na potrzeby postępowania o podział majątku wspólnego. W uchwale z dnia 25 lipca 2019 roku Sąd Najwyższy, w sprawie III CZP 14/19, wskazał, iż w sprawie o podział majątku wspólnego małżonków, obejmującego nieruchomość obciążoną hipoteką zabezpieczającą udzielony małżonkom kredyt bankowy, sąd - przyznając tę nieruchomość na własność jednego z nich - ustala jej wartość z pominięciem wartości obciążenia hipotecznego, chyba że zachodzą istotne powody przemawiające za jego uwzględnieniem. Oczywiście Sąd Najwyższy nie wykluczył, iż w konkretnych sprawach mogą wystąpić takie okoliczności, które spowodują, że typowe rozwiązanie nie będzie spełniało swojej roli, ponieważ nie doprowadzi do założonego celu postępowania działowego, tj. do usunięcia stanu współwłasności nieruchomości, bądź wspólności prawa w sposób sprawiedliwie wyważający interesy współuprawnionych. Przyczyny uzasadniające odejście od rozwiązania pomijającego obciążenie hipoteczne mogą mieć charakter podmiotowy i wynikać z osobistej lub majątkowej sytuacji współuprawnionych, potrzebę odstępstwa mogą też powodować okoliczności dotyczące przedmiotu postępowania, jednakże Sąd Rejonowy nie dopatrzył się zaistnienia takowych okoliczności w niniejszej sprawie, a Sąd Odwoławczym powyższe stanowisko aprobuje.

Nie bez znaczenia dla oceny stanowiska sądu pozostaje fakt powszechnie znany toczących się przed sądami powszechnymi spraw dotyczących tzw. „kredytów frankowych”, w których zapadają korzystne dla kredytobiorców rozstrzygnięcia, co otwiera możliwości także dla stron niniejszego postępowania.

Dlatego też, podsumowując powyższe rozważania, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 1 k.p.c. oddalił apelacje uczestnika jako bezzasadną.

Odnosząc się do apelacji wnioskodawczyni, Sąd Okręgowy uznając jej zasadność zmienił zakażone postanowienie.

Pełnomocnik wnioskodawczyni, zaskarżył powyższe postanowienie w części, tj. w punkcie III postanowienia w zakresie kwoty 3.303 zł., zaskarżonemu postanowieniu zarzucając naruszenie przepisów prawa procesowego mające wpływ na treść postanowienia, tj. art. 567 § 1 k.p.c. poprzez zasądzenie na od wnioskodawczyni B. W. na rzecz uczestnika M. W. (1) kwoty 6.606 zł tytułem rozliczenia nadpłaty uczestnika w stosunku do wnioskodawczyni w spłacie kredytu hipotecznego stron za okres po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, podczas gdy z ustaleń stron wynika, że godzą się one na spłatę kredytu po połowie, w konsekwencji czego uczestnikowi przysługuje zwrot od wnioskodawczyni połowę nadpłaty czyli 3.303 zł.

Mając na uwadze powyższe apelująca wniosła o zmianę postanowienia w zaskarżonym zakresie, poprzez obniżenie zasądzonej od wnioskodawczyni B. W. na rzecz uczestnika M. W. (1) kwoty 6.606 zł do kwoty 3.303 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty oraz zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Uznając zasadność powyższego zarzutu, Sąd Okręgowy mając na uwadze argumentację przytoczoną już we wcześniejszej części uzasadnienia, na podstawie art. 386§ 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie w punkcie III w ten sposób, iż obniżył zasądzoną od B. W. na rzecz M. W. (1) kwotę 6.606,00 do kwoty 3.303,00 złotych i zasądził od uczestnika M. W. (1) na rzecz wnioskodawczyni B. W. kwotę 1.450,00 z tytułu zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas po upływie tygodnia od dnia jego ogłoszenia do dnia zapłaty, w tym kwotę 450,00 złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c.