Sygn. akt III RC 222/23
Dnia 15 października 2024 r.
Sąd Rejonowy w Olkuszu, III Wydział Rodzinny i Nieletnich
w składzie:
Przewodniczący sędzia Agnieszka Proć
Protokolant Katarzyna Piątek
po rozpoznaniu w dniu 15 października 2024 roku w Olkuszu
na rozprawie
sprawy z powództwa syndyka masy upadłości M. C.
przeciwko małoletniemu A. B. reprezentowanemu przez przedstawiciela ustawowego – matkę K. B.
o obniżenie alimentów
I. powództwo oddala;
II. znosi wzajemnie koszty postępowania między stronami.
/sędzia Agnieszka Proć/
Sygn. akt III RC 222/23
wyroku Sądu Rejonowego w Olkuszu
z dnia 15 października 2024 roku
Syndyk masy upadłości M. C. pismem z dnia 26 września 2023 roku (data wpływu do tut. Sądu 29 września 2023r.) wystąpił z powództwem przeciwko małoletniemu pozwanemu A. B. o obniżenie z dniem 29 marca 2023 roku obowiązku alimentacyjnego obciążającego upadłego M. C. na rzecz pozwanego z kwoty 600,00 zł miesięcznie na kwotę 200,00 zł miesięcznie. Jednocześnie wniósł o udzielenie zabezpieczenia od dnia 29 marca 2023 roku do dnia uprawomocnienia się orzeczenia w niniejszej sprawie poprzez tymczasowe ustalenie obowiązku alimentacyjnego w kwocie 200,00 zł miesięcznie, a także o zwolnienie od kosztów sądowych.
W uzasadnieniu podniesiono, że postanowieniem z dnia 29 marca 2023 roku
Sąd Rejonowy dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie VIII Wydział Gospodarczy (sygn. akt: KR1S/GU/1246/2022) ogłosił upadłość M. C., jako osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej (dalej zwanego Upadłym) i wyznaczył syndyka masy upadłości (...) spółka jawna. Podano, iż dnia 30 maja 2019 roku Sąd Okręgowy w Krakowie XI Wydział Cywilny - Rodzinny orzekł (w związku z rozwiązaniem małżeństwa przez rozwód) o obowiązku zapłaty alimentów przez upadłego na rzecz jego syna A. C. (obecnie A. B.) w kwocie 600,00 zł miesięcznie płatnych do rąk matki K. C. (obecnie K. B.).
Wskazano, iż dnia 11 października 2022 roku upadły złożył wniosek o ogłoszenie upadłości. Podano, iż jak wynika z treści wniosku upadły wskazał 34 wierzycieli na łączną kwotę 501 977,40 zł. Podniesiono, iż upadły nie wskazał dokładnie, od którego momentu stał się niewypłacalny, oświadczył jednak, iż wszystkie długi upadłego były wynikiem jego uzależnienia od alkoholu i innych używek. Wskazano nadto, iż upadły aktualnie osiąga dochód z tytułu umowy zlecenia z wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości ok. 600,00 zł brutto. Z tego tytułu zleceniodawca przekazuje do masy upadłości miesięczne potrącenie w wysokości 260,01 zł, przy czym ostatnie potrącenie za miesiąc sierpień wpłynęło w kwocie 303,16 zł. Upadły jest osobą niewypłacalną, co stwierdzone jest prawomocnym postanowieniem w przedmiocie ogłoszenia upadłości. Podniesiono, iż w roku 2019, kiedy alimenty zostały zasądzone, sytuacja finansowa upadłego była odmienna od obecnej, co uzasadnia zmianę wysokości alimentów obciążających upadłego. Upadły obecnie uzyskuje dochód w kwocie 600,00 zł miesięcznie brutto - a to syndyk, a nie upadły faktycznie płaci alimenty z kwot uzyskanych tytułem zajęcia wynagrodzenia. Na dzień wnoszenia pozwu zleceniodawca dokonał potrąceń w następujących wysokościach: (...) - 216,46 zł, (...) - 216,46 zł, (...) - 216,46 zł, (...) - 260,11 zł oraz (...) -303,16 zł.
Podniesiono, że gdyby nawet pominąć aspekt dotyczący wysokości zajęcia, to i tak alimenty równe są wynagrodzeniu brutto upadłego, a tymczasem, zdaniem strony powodowej w świetle powołanych przepisów wysokość alimentów powinna uwzględniać zarobki zobowiązanego - w tym fakt, że zobowiązany poza alimentami musi również pokrywać własne koszty życia.
Nadto podniesiono, iż zobowiązany może również wykonywać obowiązek alimentacyjny poprzez osobiste starania i udział w wychowaniu dziecka, bowiem zdaniem strony powodowej nie ulega wątpliwości, że upadły jako osoba zatrudniona na umowę zlecenia z pewnością ma realne możliwości aktywnego uczestniczenia w życiu rodzinnym.
Postanowieniem wydanym w niniejszej sprawie dnia 11 października 2023 roku zwolniono stronę powodową od ponoszenia kosztów sądowych.
W odpowiedzi pozew pełnomocnik małoletniego pozwanego wniósł o oddalenie powództwa w całości jako bezzasadnego i bezpodstawnego oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Uzasadniając stanowisko w sprawie, podano, iż w wyniku postępowania sądowego wszczętego na wniosek syndyka masy upadłości dłużnika alimentacyjnego, nie może dojść do naruszenia istoty obowiązku alimentacyjnego. Wskazano, iż należy pamiętać, że zmiana umowy dotyczącej alimentów wymaga zgodnych oświadczeń woli jej stron. Wierzyciel alimentacyjny korzysta w tym przypadku z przysługującej mu autonomii woli.
Podniesiono, iż istota art. 144 Ustawy Prawo Upadłościowe dotyczącego zmiany orzeczenia obowiązku alimentacyjnego jest sytuacją, w której dochodzi do nadużycia prawa do alimentów i służy przeciwdziałaniu temu nadużyciu celem ochrony wierzycieli, natomiast w niniejszej sprawie ustalenie alimentów na rzecz pozwanego nie służyło nadużyciu tego prawa, tym samym powództwo powinno być oddalone w całości.
Zaznaczono, że w sprawie rozwodowej matka pozwanego dochodziła większych alimentów, jednakże upadły na to się nie zgodził. Wskazano, że nie nastąpiła zmiana warunków uzasadniających obniżenie alimentów. Podano, iż zdaniem strony pozwanej sytuacja ojca małoletniego pozwanego jest lepsza niż miała miejsce w 2019 roku, kiedy były zasądzane alimenty, ponieważ jego stan zdrowia się polepszył, nie jest on już w nałogu, o czym świadczą zaświadczenie Monaru i zaświadczenia lekarskie, oraz dokumentacja medyczna, która kończy się na 2020 roku, a zatem oznacza to, że od 3 lat ojciec małoletniego pozwanego nie ma już problemów zdrowotnych.
Podniesiono, iż polepszeniu uległa także jego sytuacja materialna, ponieważ wobec wszczęcia postępowania upadłościowego jego zadłużenie nie wzrasta. Podniesiono, iż egzekucja z wynagrodzenia ojca małoletniego pozwanego skierowana do pracodawcy przynosiła wyższe kwoty, nawet była egzekwowana w pełnej wysokości 600 zł, a więc zdaniem strony pozwanej należy uznać, że możliwości zarobkowe ojca małoletniego pozwanego nie uległy zmianie poprzez ich pogorszenie. Wskazano nadto, że ojciec małoletniego pozwanego nie przyczynia się w żadnym stopniu do wychowania małoletniego syna, nie spędza z nim czasu i nie interesuje się nim. Podano, że ojciec małoletniego pozwanego ewidentnie zaniedbuje swoje obowiązki ojca, wolny czas spędza na wyjazdach nad morze czy w góry. Wskazano ponadto, iż ojciec małoletniego pozwanego w swoim oświadczeniu wskazał, że nie ponosi żadnych kosztów utrzymania, ponieważ jego utrzymaniem i kosztami mieszkania obciążeni są jego rodzice, zatem jego możliwości zarobkowe pozwalają mu na ponoszenie na rzecz swojego syna alimentów w wysokości 600 zł. Podano kolejno, iż bezpodstawne jest również roszczenie powoda, aby zmiana alimentów nastąpiła wstecz od marca 2023 roku. Zaznaczono, że w tym czasie nawet syndyk przekazał alimenty w wysokości 600 zł, co ewidentnie oznacza, że zapłata tej kwoty nie była niemożliwa w trakcie trwania postępowania upadłościowego. Wskazano ponadto, iż matka pozwanego jest zatrudniona na umowę o pracę i otrzymuje wynagrodzenie ok. 3000 zł miesięcznie, małoletni pozwany wraz z matką mieszka w domu rodzinnym, matka pozwanego miesięcznie dokłada się do kosztów utrzymania mieszkania i mediów ok. 700 zł miesięcznie. Pozostała kwota wynagrodzenia jest przeznaczana na utrzymanie jej i syna.
Podniesiono, iż kwota wynagrodzenia matki małoletniego pozwanego jest przeznaczana na koszty utrzymania rodziny, a wydatki miesięcznie nie pozwalają na odłożenie żadnej kwoty. Konkludując podano, iż na matce małoletniego pozwanego ciąży całkowity obowiązek wychowania małoletniego syna A. B..
Postanowieniem tut. Sądu z dnia 9 listopada 2023 roku wydanym w niniejszej sprawie oddalono wniosek o udzielenie zabezpieczenia.
Niespornym w niniejszej sprawie jest to, że prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie XI Wydział Cywilny – Rodzinny, sygnatura akt XI C 3905/18 z dnia 30 maja 2019 roku Sąd zasądził od M. C. alimenty na rzecz małoletniego A. B. (poprzednio C.) w wysokości po 600 zł miesięcznie.
W chwili ustalenia powyższych alimentów małoletni pozwany wraz z matką mieszkali w domu babki macierzystej małoletniego pozwanego w B. przy ulicy (...). Ojciec małoletniego pozwanego M. C. mieszkał u swoich rodziców w U.. Rodzice małoletniego nie prowadzili wspólnego gospodarstwa domowego od października 2016 roku. Matka małoletniego pozwanego była zatrudniona w firmie (...) w B., przebywała na urlopie macierzyńskim, opiekując się małoletnim A.. Otrzymywała około 1500-1640 zł miesięcznie tytułem zasiłku macierzyńskiego, nie otrzymywała świadczenia 500+ na dziecko. Do momentu prawomocnego zasądzenia alimentów, ojciec małoletniego M. C. nie przekazywał żadnych środków pieniężnych na utrzymanie syna, nie interesował się nim. Matka małoletniego partycypowała w opłatach związanych z utrzymaniem domu w kwocie około 500 zł i ponosiła koszty wyżywienia w kwocie 500 zł. Ojciec małoletniego pracował w firmie zajmującej się produkcją stali i osiągał wynagrodzenie 2200 zł, otrzymywał zasiłek rehabilitacyjny, był zadłużony na kwotę około 80000 zł, ciążyły na nim egzekucje komornicze. M. C. mieszkał wraz ze swoimi rodzicami, nie dokładał się im do kosztów utrzymania, ponosił koszty wizyt lekarskich i leków w kwocie około 700 zł miesięcznie, koszty wyżywienia ponosili jego rodzice. Miał problem alkoholowy, leczył się w szpitalu psychiatrycznym. Małoletni A. B. (poprzednio C.) miał wówczas 9 miesięcy.
vide akta XI C 3905/18 (II tomy) jak również kopia wyroku rozwodowego z dnia 30 maja 2019 roku wydanego przez Sąd Okręgowy w Krakowie XI Wydział Cywilny - Rodzinny w sprawie o sygnaturze akt XI C 3905/18, k. 16-17 akt III RC 222/23.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
Dnia 11 października 2022 roku upadły M. C. złożył wniosek o ogłoszenie upadłości. Upadły wskazał 34 wierzycieli na łączną kwotę 501 977,40 zł. Długi upadłego były wynikiem jego uzależnienia od alkoholu i innych używek.
Postanowieniem z dnia 29 marca 2023 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie VIII Wydział Gospodarczy, sygnatura akt KR1S/GU/1246/2022 ogłosił upadłość M. C., jako osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej (dalej zwanego Upadłym) i wyznaczył syndyka masy upadłości (...) spółka jawna.
Ojciec małoletniego pozwanego M. C. aktualnie osiąga dochód z tytułu umowy zlecenie z wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości ok. 600,00 zł brutto. Z tego tytułu zleceniodawca przekazuje do masy upadłości miesięczne potrącenie w wysokości 260,01 zł.
Alimenty na rzecz małoletniego pozwanego spłacane są przez syndyka. Ojciec małoletniego pozwanego M. C. obecnie pracuje na umowę zlecenie w małej firmie w B., która zajmuje się naprawą maszyn. Świadczy pracę 2-3 godziny dziennie z uwagi na niewielką ilość zleceń. Nie posiada prawa jazdy. Ojciec małoletniego pozwanego nie ma kontaktu z ani z synem, ani z jego matką. Mieszka z rodzicami, którzy ponoszą koszty utrzymania domu, nie posiada majątku ani oszczędności. W okresie rozwodu miał problem z alkoholem, leczył się w szpitalach psychiatrycznych, alkohol mieszał z lekami. Dwa lata temu odbył terapię w Monarze, od tego czasu utrzymuje abstynencję, leczy się psychiatrycznie. Od dwóch lat toczy się w stosunku do niego postępowanie upadłościowe, gdy sprawa została wszczęta miał około 600 000 zł zadłużenia.
Dowód: kopia wniosku dłużnika M. C. o ogłoszenie upadłości wraz z kopią dowodu uiszczenia opłaty od wniosku, k. 33-51; wydruk postanowienia o ogłoszeniu upadłości, k. 13-14 oraz k. 89, stan rachunku masy upadłości, k. 15, kopia pisma z dnia 30 marca 2023 roku – informacja dotycząca zasad oraz warunków oddłużenia stosowanych przez syndyka w projekcie planu spłaty, k. 18-19, kopia arkusza informacyjnego, k. 20-32, kopia zaświadczenia lekarskiego, k. 52, kopia informacji z dnia 19 listopada 2020 roku Stowarzyszenia (...), (...) i (...) Uzależnień w K., k. 53, kopie kart informacyjnych leczenia szpitalnego, k. 54-56, 61v. -64v., 77-79, kopia opinii psychologicznej, k. 80-81, kopie karty pacjenta, k. 82-86, kopia historii choroby, k. 86v., kopia zaświadczenia lekarskiego, k. 57, kopie kart informacyjnych z pobytu w szpitalnym oddziale ratunkowym, k. 58-60, 65v.-66, 71v., 73v.-74, kopie wyników badań, k. 67, 69,70v., 72v. , kopia skierowania do poradni specjalistycznej, k. 75 kopia planu likwidacyjnego, k. 90-91, kopia pisma z dnia 25 kwietnia 2023 roku, k. 88, kopia informacji o ilości godzin do świadczonej umowy (...)r., k. 107, kopia list płac za miesiące kwiecień -sierpień 2023r., k. 108-112, zeznania świadka M. C., k.186v.-187.
Małoletni pozwany A. B. obecnie mieszka wraz z matką, jej mężem i babcią w B., przy ulicy (...). Matka małoletniego pozwanego pracuje w firmie (...) Sp. z o.o. w B. od dnia 1 lipca 2016 roku na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na stanowisku monter aparatury w pełnym wymiarze czasu pracy. Jej dochody z tytułu wynagrodzenia za pracę wynoszą około 3500 zł miesięcznie. Nie ma innych dochodów. Otrzymuje świadczenie 800 zł na małoletniego pozwanego. Matka małoletniego pozwanego przez rok otrzymywała alimenty na syna z funduszu alimentacyjnego. Postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko dłużnikowi M. C. zostało umorzone z uwagi na ogłoszenie upadłości dłużnika. Obecnie od syndyka matka małoletniego pozwanego otrzymała trzy wpłaty tytułem zaległych alimentów na rzecz małoletniego pozwanego w łącznej kwocie 2400 zł jeszcze za poprzedni rok. Ojciec małoletniego pozwanego M. C. nie przekazuje dziecku żadnych prezentów. Mąż matki małoletniego pozwanego zarabia 3000-4000 zł miesięcznie. Matka małoletniego pozwanego poza A. nie ma innych dzieci na utrzymaniu. A. ma 6 lat. Uczęszcza do zerówki do Miejskiego Przedszkola w B.. Matka małoletniego pozwanego ponosi koszty wyżywienia syna w przedszkolu w kwocie 200 zł miesięcznie, na książki poniosła wydatek w kwocie 200 zł, na składkę rodzicielską 70 zł. Dochodzą również jeszcze inne wydatki, np. ubezpieczenie, składki, wycieczki. Matka małoletniego pozwanego opłaca rachunki związane z utrzymaniem domu w kwocie około 1000 zł, z czego 700 zł przekazuje swojej matce, która jest właścicielką domu, ponosi wydatki na wyżywienie, paliwo na dojazdy do pracy. Kupuje również ubrania i witaminy dla syna. Ojciec małoletniego pozwanego nie interesuje się synem. Ojciec małoletniego pozwanego w ostatnim czasie był na wyjeździe wypoczynkowym w Bułgarii.
Dowód: zaświadczenia o zarobkach matki małoletniego pozwanego, k. 116, 185, oświadczenie, k. 117, pismo komornika sądowego z dnia 25 sierpnia 2023 roku, k.118, wzmianka o wyniku egzekucji, k. 119, zestawienie egzekwowanych kwot, k. 120-121v., wyciąg z rachunku bankowego matki małoletniego pozwanego K. B. od dnia 1 sierpnia 2023 roku do 6 października 2023 roku , k. 122-124v., pismo komornika sądowego z dnia 4 października 2024 roku, k. 181, wydruki zdjęć z F., k. 183-184, przesłuchanie matki małoletniego pozwanego K. B., k. 187-187v.
Przedstawiony wyżej stan faktyczny ustalony został na podstawie dowodów z dokumentów oraz zeznań świadka M. C. i przesłuchania matki małoletniego pozwanego K. B..
Sąd dał wiarę dowodom z dokumentów w całości, gdyż nie budziły one wątpliwości co do swojej prawdziwości, a żadna ze stron nie zakwestionowała ich.
Sąd zasadniczo dał wiarę dowodom z przesłuchania matki małoletniego pozwanego K. B. i zeznań świadka M. C., gdyż zeznania te były spójne oraz uzupełniały się ze złożonymi w toku sprawy dokumentami.
Sąd zważył co następuje:
Zgodnie z treścią art. 138 kro w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.
Pod pojęciem zmiany stosunków rozumieć należy zmianę w zakresie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do alimentów bądź możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Zmiana taka nastąpić musi w okresie od wydania poprzedniego orzeczenia ustalającego alimenty na rzecz uprawnionego do chwili wydania orzeczenia w aktualnie toczącym się postępowaniu.
Zgodnie z utrwalonym w doktrynie i orzecznictwie poglądem zmiana stosunków musi mieć charakter istotny, jakościowo znaczny i konkretny.
Zgodnie z art. 135 § 1 kro zakres świadczeń alimentacyjnych uzależniony jest od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zarobkowych
i majątkowych zobowiązanego.
Sąd w oparciu o art. 138 kro oddalił powództwo jako całkowicie bezzasadne.
W ocenie Sądu nie nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 kro, która pozwalałaby na obniżenie i tak niewysokich alimentów, które ciążą na ojcu małoletniego pozwanego wobec, którego toczy się postępowanie upadłościowe.
Słusznie Sąd Okręgowy w uzasadnieniu postanowienia wydanego dnia 6 czerwca 2024r. sygn. akt XI 1 Cz 21/24 podniósł, że rodzice zobowiązani są do utrzymywania i wychowywania swoich dzieci, bez względu na posiadane zobowiązania. Roszczenia alimentacyjne mają pierwszeństwo w zaspokojeniu przed wszystkimi innymi zobowiązaniami, mają służyć zaspokojeniu bieżących i usprawiedliwionych potrzeb osoby m.in. dziecka, które nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, ani też nie posiada majątku, z którego mogłoby czerpać dochód na pokrycie swoich potrzeb życiowych. Z tego też względu inne zobowiązania, nawet te pilne, nie mogą korzystać z pierwszeństwa przed zobowiązaniami alimentacyjnymi, a uprawniony nie może zostać pozbawiony środków do życia, a takimi są właśnie alimenty.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, biorąc pod uwagę całokształt zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, należy podnieść, iż jak słusznie zauważył pełnomocnik małoletniego pozwanego, małoletni pozwany również jest wierzycielem. W skład masy upadłości też wchodzą jego wierzytelności, a syndyk działa na rzecz jednego z wierzycieli uprzywilejowanego, a mianowicie na rzecz małoletniego A. B., bowiem roszczenia alimentacyjne są roszczeniami uprzywilejowanymi i to powinno nie schodzić z uwagi tak powoda jak i Sądu.
Sąd biorąc pod uwagę zmianę okoliczności ocenił ją z perspektywy upływu czasu, który bez wątpienia spowodował zmianę sytuacji, ale to głównie po stronie małoletniego pozwanego, a mianowicie jego potrzeby niewątpliwie zmieniły się i wzrosły, a więc trudno uznać, że alimenty są zbyt wygórowane w odniesieniu do możliwości zarobkowych zobowiązanego i że nastąpiła konieczność ich obniżenia.
Zatem Sąd mając na względzie dobro małoletniego, jego potrzeby, które rosną, chociażby w zakresie wyżywienia, zakupu obuwia i odzieży, oddalił powództwo, uznając je za całkowicie bezzasadne, uwzględniając przy tym, iż dłużnik alimentacyjny M. C. posiada zdolności zarobkowe wyższe niż wykazywane. Jeżeli M. C. pracuje 2,3 godziny w obecnym zakładzie pracy, może zdaniem Sądu podjąć również dodatkową pracę w innym miejscu czy też zmienić miejsce pracy.
Nadto należy przypomnieć, iż rodzice winni się dzielić z dziećmi nawet najmniejszymi dochodami, co wynika z obowiązków rodzicielskich.
Wskazać przy tym należy, iż B. nie jest tak daleko położone od miejsca zamieszkania ojca małoletniego pozwanego, a połączenia komunikacyjne są na tyle dogodne, że zobowiązany do płacenia alimentów M. C. może dojeżdżać do innego miejsca pracy, jak chociażby wskazana firma (...) czy inne. Przy jego wykształceniu, gdyby porzucił całkowicie problem alkoholowy, jego możliwości zarobkowe są dużo wyższe.
Sąd nie przychylił się również do stanowiska strony powodowej, iż zachodzi sytuacja w której dochodzi do nadużycia prawa do alimentów i należy zastosować regulację przewidzianą w art. 144 prawa upadłościowego służącą przeciwdziałaniu temu nadużyciu prawa w ochronie interesów wierzycieli.
Reasumując, Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do obniżenia alimentów.
Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd orzekł jak w punkcie
I sentencji wyroku, oddalając powództwo.
Sąd mając na względzie powyższe rozstrzygnięcie, w sytuacji gdzie z powództwem występuje syndyk masy upadłości i zasądzenie kosztów postępowania na rzecz małoletniego pozwanego powodowałoby kolejne zobowiązanie finansowe, które wchodziłoby w skład masy upadłości, w oparciu o art. 102 k.p.c. uznając za szczególny wypadek tego typu postępowanie, zniósł wzajemnie koszty postępowania między stronami, czyli innymi słowy nie zasądził ich od strony powodowej na rzecz małoletniego pozwanego, o czym orzekł w punkcie II sentencji wyroku.
/sędzia Agnieszka Proć/