Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Ewa Nowakowska

Protokolant: st.sekr.sądowy Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 17 lipca 2024 r. w Kaliszu

odwołania H. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 28 lutego 2024 r. Nr (...)

w sprawie H. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o rekompensatę z tytułu pracy w szczególnych warunkach

Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 28 lutego 2024 r. znak (...) w ten sposób, że przyznaje H. P. przy emeryturze prawo do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach poczynając od dnia (...).

Sędzia Ewa Nowakowska

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28.02.2024r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił H. P. przyznania prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych z uwagi na to, że nie udowodniła co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach skoro nie przedłożyła na tę okoliczność świadectwa spełniającego wymogi formalne.

W odwołaniu od tej decyzji H. P. domagała się przyznania rekompensaty za ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach na stanowisku kontrolera jakości w pomieszczeniach chłodniczych w minusowych temperaturach.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił, i zaważył co następuje:

H. P. urodziła się w dniu (...) Pobiera od (...) emeryturę z wieku powszechnego. Decyzją z dnia 28.02.2024r. przyznającą w/w emeryturę odmówiono jednocześnie przyznania rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Odwołująca się od 1.09.1980r. do 28.02.2005r. pracowała w Przedsiębiorstwie (...) w P.. W okresie od 1.07.1982r. do 21.04.1992r. oraz od 13.10.1992r. do 20.12.1992r. i od 1.01.1993r. do 28.02.1993r. wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę na stanowisku mrożonkowej. Następnie od 14.10.1993r. do 02.03.1998r. pracowała jako kontroler jakości i od 05.01.2001r. do 28.02.2005r. oraz od 1.03.2005r. do 14.06.2005r. ponownie jako mrożonkowa.

Przedsiębiorstwo (...) w P. zajmowało się przetwórstwem i zamrażaniem owoców i warzyw oraz produkcją i zamrażaniem wyrobów garmażeryjnych jak pierogi, pyzy.

Praca mrożonkowej dotyczyła przygotowywania i przerobu owoców i warzyw do zamrożenia, sortowania i pakowania mrożonek. Odbywała się w komorach chłodniczych i przechowalniczych w temperaturze ujemnej. Praca kontrolera jakości polegała natomiast na kontrolowaniu jakości towarów w procesie produkcji i przechowywania. Wymagała przebywania w komorach chłodniczych i sprawdzania tam warunków przechowywania, odczytywania temperatur oraz pobieraniu prób do badań fizyko-chemicznych i makrobiologicznych. Także odbywała się komorach chłodniczych o temperaturach ujemnych. Jedynie badania pobranych próbek wykonywane były w laboratorium w temperaturze dodatniej. Odwołująca się pobierała próbki w komorach chłodniczych i przenosiła je do laboratorium ale same badania wykonywała sporadycznie. Zwykle badania laboratoryjne wykonywane były przez kierowniczkę i jej zastępcę.

Dowód zeznania świadka U. S. [00:04-00:17] i odwołującej się [ 00:18-00:32] nagranie rozprawy w dniu 03.07.2024r.

W świadectwach pracy w szczególnych warunkach z 11.04.2005r. pracę odwołującej się w wymienianych w nich okresach na stanowisku nazwanym mrożonkowa zakwalifikowano jako wymienioną w wykazie A dział X poz. 7 pkt.9 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 55 Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 14.07.1983r. zmienionego zarządzeniem nr 16 z 31.03.1988r., natomiast co do stanowiska kontrolera jakości wskazano pkt.5 tego wykazu.

(świadectwa w aktach osobowych i aktach ZUS)

Przepisy branżowe stanowią uszczegółowienie przepisów ogólnych. W wykazie stanowiącym załącznik do przepisów ogólnych –rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach, w wykazie A dział X poz. 7 mowa jest o pracach wykonywanych w chłodniach składowych i przyzakładowych o temperaturze wewnętrznej poniżej 0 stopni. We wskazanych przepisach resortowych stanowisko „kontroler jakości” ujęte jest w wykazie A w Dziale X poz. 7 pkt. 5, natomiast stanowisko „mrożonkowy” w dziale X poz. 7 pkt 9.

Zgodnie z definicją ustawową z art. 2 pkt. 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. 2022 poz.1340) rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Przesłanki przedmiotowego świadczenia są sprecyzowane w art. 21, art. 22 i art. 23 ust. 2 ustawy pomostowej.

Zgodnie z powołanymi przepisami rekompensata przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948r., który ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat do dnia 31 grudnia 2008r. Jednocześnie ust. 2 art. 21 precyzuje przesłankę negatywną, stanowiąc, iż rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Pracami w szczególnych warunkach – w rozumieniu art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych są prace wyszczególnione w wykazach A i B stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku Nr 8, poz. 43 z późn. zm.)

Prace takie muszą być wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Charakter pracy stwierdza pracodawca w formie świadectwa pracy w szczególnych warunkach.

W razie braku lub wadliwości takiego dokumentu wyjaśnienie okoliczności dotyczących charakteru pracy przed sądem odbywa się w oparciu o wszelkie środki dowodowe przewidziane w procedurze cywilnej.

Przesłanką uznania pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach nie jest samo formalne zakwalifikowanie pracy na podstawie nazewnictwa stanowisk pracy w danym zakładzie zawarte w świadectwie pracy czy aktach osobowych, ale faktyczne wykonywanie pracy w szczególnych warunkach. Przepisy resortowe stanowią pomoc przy interpretacji przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 1983r., ale nie są samodzielną podstawą kwalifikowania stanowisk pracy do prac w szczególnych warunkach. Decydujące jest czy rodzaj wykonywanej pracy na danym stanowisku odpowiada pracy wymienionej w wykazie A stanowiącym załącznik do w/w rozporządzenia Rady Ministrów. Dlatego stanowisko organu rentowego w niniejszej sprawie podważające świadectwo pracy w szczególnych warunkach tylko z powodu tego, że nie przytoczono w nazwie stanowiska pełnego brzmienia z przepisów resortowych należy uznać za zbyt rygorystyczne.

Zebrany przed Sądem materiał dowodowy pozwala na przyjęcie, że odwołująca się pracowała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach o jakich mowa w dziale X poz. 7 wykazu stanowiącego załącznik do przepisów ogólnych – rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach wykonując prace w chłodniach składowych i przyzakładowych o temperaturze wewnętrznej poniżej 0 stopni C. Co prawda jako kontroler jakości opuszczała te pomieszczenia w ciągu dnia pracy w celu przekazania pobranych próbek do badań laboratoryjnych, ale czynności te w ocenie Sądu stanowiły niewielki procent jej zadań, a same badania próbek wykonywała tylko sporadycznie.

W orzecznictwie utrwaliło się stanowisko, że jeśli czynności wykonywane w warunkach nienarażających na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia równolegle wykonywane z pracami w szczególnych warunkach mają charakter incydentalny, krótkotrwały, uboczny, to wykonywanie takich czynności nie sprzeciwia się uznaniu pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach.

( patrz wyroki Sądu Najwyższego z 22.01.2008 IUK 210/07 czy z 22.04.2009r. II UK 333/08)

W tym stanie rzeczy uznać należy, że odwołująca się wykazała ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach przed 31.12.2008r., a że nie uzyskała prawa do emerytury wcześniejszej ani pomostowej, to nabyła prawo do rekompensaty przy emeryturze od daty przyznania tego świadczenia czyli od (...).

Zaskarżona decyzja podlegała więc zmianie i zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono jak w wyroku.

Sędzia Ewa Nowako wska