Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 listopada 2012 r. w Poznaniu

sprawy z odwołania M. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek

na skutek apelacji odwołującego M. J.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu

z dnia 16 marca 2012 r. sygn. akt VIII U 694/10

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń społecznych w Poznaniu wyrokiem z dnia 16.03.2012r. oddalił odwołanie M. J. od decyzji ZUS II Oddział w P.:

1.  z dnia 26.01.201or. stwierdzającej, że odwołujący posiada zadłużenie z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w łącznej kwocie 15.508, 69 zł, na którą składają się należności z tytułu nieopłaconych składek na:

-

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za okres 10-11/1999, 1-12/2000, 1/2001, 3/2001, 4/2009 w łącznej kwocie 12.042,05zł w tym odsetki naliczone na dzień wydania decyzji 7.635,00zł

-

Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego za okres 1-12/ 2000, 2/2001, 12/2008, w łącznej kwocie 2.650,51 zł w tym odsetki wyliczone na dzień wydania decyzji w kwocie 1.678,00zł

-

Fundusz Pracy i FGŚP za okres 2-12/2000,, 7/2008,12/2008, 11/2009 w kwocie 816,03 zł w tym odsetki wyliczone na dzień wydania decyzji w kwocie 489,00zł;

2.  z dnia 22.06.2011r. uzupełniającej decyzję z dnia 26.01.2012r. i stwierdzającej, że odwołujący jest zobowiązany do zapłaty należności w kwotach wymienionych w decyzji z dnia 26.01.2010r.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego stanowiły następujące ustalenia i argumentacja:

Odwołujący M. J. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą P. P.H.U. (...) s.c. i z tego tytułu jest zobowiązany opłacać składki na ubezpieczenie do ZUS.

Decyzją z dnia 04.08.2006r. organ rentowy stwierdził zadłużenie odwołującego w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy w kwocie 12.229,65 zł na dzień wydania decyzji.

W związku z wydaniem decyzji stwierdzającej zadłużenie odwołujący zawarł w dniu 08. 12.2006r. z ZUS umowę o rozłożeniu na 24 raty należności z tytułu składek na następujące zadłużenie:

-

FUS za okres od 04/1999 do 12/1999 i od 01/2001 do 03/2001,

-

FUZ za okres od 09/1999 do 12/1999, 02/2001,

-

Fundusz Pracy za okres od 01/1999 do12/1999 i od 01/2001 do 03/2001.

Zadłużenie za rok 2000 nie zostało objęte układem ratalnym z uwagi na fakt, że odwołujący nie złożył za ten okres dokumentów rozliczeniowych ZUS DRA. Dopiero w późniejszym okresie organ rentowy dokonał wymiaru składek, na skutek czego na koncie odwołującego powstało zadłużenie za rok 2000.

Odwołujący wywiązał się ze spłaty układu ratalnego. Terminowo dokonał wpłaty:

-

na FUS raty 1-11, 13, 17-19,21-24,

-

na FUZ raty 1-11,13,17-19,21-24,

-

na FP rat 1-11, 13, 17-24.

Pozostała część rat została wpłacona po terminie.

Sąd Okręgowy ustalił, że na koncie odwołującego pozostało zadłużenie na FUS za miesiąc10/1999 w wysokości 1 zł i za 11/1999 w wysokości 12 zł oraz za miesiące 1/2001 w wysokości 12 zł i na FUZ za 2/2001 w wysokości 2 zł.

Wobec tego ZUS dokonywał zaliczenia na poczet istniejących zaległości dokonywanych wpłat.

W miesiącu 12/2008 odwołujący dokonał wpłaty 742,78 zł wobec 745,60 zł, w związku z czym nie w pełni pokryty został FUZ. W miesiącu 04/2009 odwołujący dokonał wpłaty 792,08 zł, należność za ten okres wynosiła 792,15 zł. Nie w pełni pokryta została również należność na FUS. W miesiącu 11/2009 należność wynosiła 889,63 zł, dokonana zaś wpłata 889,46, zł w związku z czym nie w pełni pokryty został FP i FGŚP.

Za miesiąc 07/2008 odwołujący nie uiścił w ogóle wpłaty na ten Fundusz. Dokonana przez niego wplata w wysokości 738,86zł zaliczona została na poczet FUS i FGŚP.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że przedmiotem sporu było ustalenie, czy M. J. ma w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą zadłużenie wobec ZUS z tytułu nieopłaconych składek i to w kwocie 15.508,69 zł.

W myśl art.46 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009r. Nr 205, poz.1585) płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy. Zgodnie z art.23 powołanej ustawy od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29.08.1997r. Ordynacja podatkowa ( Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz.60 ze zm.).

Z kolei zgodnie z § 6 ust.3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18.04.2008r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru zobowiązany jest ZUS ( Dz. U. z 2008r. Nr 78 poz.465 ze zm.) wpłaty składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne oraz Fundusz Pracy i FGŚP dokonane przez płatnika składek po terminie określonym w ustawie powinny obejmować również odsetki za zwłokę. W przypadku gdy, wpłata, o której mowa w ust. 3 nie uwzględnia odsetek za zwłokę Zakład rozlicza dokonaną wpłatę proporcjonalnie na pokrycie kwoty zaległych składek oraz kwoty odsetek za zwłokę w stosunku, w jakim w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości z tytułu składek do kwoty odsetek za zwłokę ( ust.4). W § 20 powołanego rozporządzenia uregulowano kolejność zaliczania dokonywanych wpłat stanowiąc, iż wpłatę należności z tytułu składek objętych układem ratalnym lub odroczeniem terminu płatności rozlicza się na pokrycie kosztów upomnienia, składek oraz przysługujących od nich odsetek za zwłokę i opłaty prolongacyjne, a następnie wymierzenie dodatkowej opłaty.

Wpłatę dotyczącą należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rozlicza się na pokrycie należności funduszu emerytalnego i otwartych funduszy emerytalnych, poczynając od należności o najwcześniejszym terminie płatności, proporcjonalnie do należności tych funduszy do łącznej kwoty należności objętych układem ratalnym lub odroczeniem terminu płatności. Pozostała kwota podlega rozliczeniu na należności funduszu rentowego, chorobowego i funduszu wypadkowego. Wpłatę dotyczącą należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne rozlicza się poczynając od należności o najwcześniejszym terminie płatności, objętych układem ratalnym lub odroczeniem terminu płatności. Zaś wpłatę, o której mowa w ust.1 dotyczącą należności z tytułu składek na FP i FGŚP rozlicza się poczynając od należności o najwcześniejszym terminie płatności, proporcjonalnie do należności tych funduszy do łącznej kwoty należności objętych układem ratalnym lub odroczeniem terminu płatności.

Sąd Okręgowy przenosząc treść powyższych przepisów na grunt rozpoznawanej sprawy uznał, że odwołujący wywiązał się z układu ratalnego z dnia 8 grudnia 2006r., jednak część rat została opłacona z opóźnieniem, a to spowodowało, że organ rentowy w oparciu o cyt. przepisy rozliczył dokonane wpłaty proporcjonalnie na pokrycie kwoty zaległych składek oraz kwoty odsetek za zwłokę w stosunku, w jakim w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości z tytułu składek do kwoty odsetek za zwłokę.

W ocenie Sądu ZUS prawidłowo dokonywał rozliczenia poszczególnych wpłat odwołującego.

Fakt wystawienia przez ZUS zaświadczeń z dnia 24.08.2007r. oraz z dnia 12.03.2008r. o braku zadłużenia odwołującego na FUZ nie może przesądzać o braku zaległości składkowych. Organ rentowy dokładną kontrolę dokumentacji przeprowadził po wystawieniu zaświadczeń.

Zdaniem Sądu również fakt, iż ZUS w decyzji z dnia 04.08.2006r. stwierdzającej wysokość zadłużenia nie wskazał 2000r., nie może przesądzać o braku tych zaległości. Organ rentowy nie ujął w decyzji składek za rok 2000 ze względu na niezłożenie przez odwołującego za rok 2000 deklaracji (...) za 2000r.

Odwołujący nie wykazał w toku postępowania by te deklaracje złożył i opłacił należne składki iż rok 2000.

Sąd Okręgowy stwierdził na koniec, że żadna ze składek wymienionych w zaskarżonej decyzji nie jest przedawniona, w szczególności za październik i listopad 1999r. W tym zakresie Sąd powołał się na art. 24 ust.4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 02.07.2008r. II UZP 5/08. Jednocześnie wskazał, ze zgodnie z art.24 ust. 5a ustawy systemowej bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu od dnia zawarcia umowy ( układu ratalnego ) do dnia terminu płatności odroczonej należności z tytułu składek lub ostatniej raty. W przedmiotowej sprawie układ ratalny zawarty został w dniu 08.12.2006r. i trwał do dnia 28.11.2008r. tj. do dnia płatności ostatniej raty.

Z tych powodów Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją pełnomocnik odwołującego w części dotyczącej zapłaty przez odwołującego składek za rok 2000.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego w sprawie polegającą na uznaniu, że umowa nr (...) z dnia08.12.2006r. nie obejmowała zadłużenia za 2000rok, co pozostaje w ewidentnej sprzeczności z literalnym brzmieniem tej umowy

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art.6 kc poprzez błędną jego wykładnię polegającą na niewłaściwym rozłożeniu ciężaru dowodu, co w konsekwencji doprowadziło do przyjęcia przez Sąd, iż odwołujący nie wykazał, iż zapłacił należne zadłużenie za 2000 rok z tytułu FUS oraz FP i FGŚP,

3.  naruszenie prawa procesowego, mające istotny wpływ na wynik spraw tj. art.233 k.p.c. poprzez uznanie, iż wydane przez organ rentowy zaświadczenia w 2007r., 2008r., 2009r. nie mają znaczenia w niniejszej sprawie.

Wskazując na powyższe pełnomocnik odwołującego wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie zaskarżonej decyzji w zakresie zobowiązania odwołującego do zapłaty należności z tytułu składek na:

a.  FUS za okres od stycznia do grudnia 2000r.

b.  FUZ za okres od stycznia do grudnia 2000r.

c.  FP i FGŚP za okres od stycznia do grudnia 2000r.

2.  obciążenie organu rentowego kosztami procesu za I i II instancję

ewentualnie

3.  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

SĄD APELACYJNY ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE :

Apelacja okazała się nieuzasadniona.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych i wyczerpujących ustaleń w zakresie stanu faktycznego, jak również zastosował właściwe przepisy prawne, które Sąd odwoławczy w pełni podziela i nie widzi potrzeby ponownego ich powtarzania,

Sporna kwestia w sprawie sprowadza się do ustalenia, czy i w jakim zakresie odwołujący posiada zadłużenie w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą wobec ZUS z tytułu składek, w szczególności, czy zawarty układ ratalny obejmował zadłużenie za 2000 rok.

Według odwołującego treść umowy nr (...) z dnia 08.12.2006r. wskazuje, że umową objęty został także rok 2000.

Świadczy o tym treść §2 umowy, gdzie w tabelce umieszczono zapis, że zadłużenie w odniesieniu do składek na ubezpieczenie społeczne dotyczy okresu „od 04/1999- 03/2001”, składek na ubezpieczenie zdrowotne „od 09/1999 – 12/1999, 02/2001” oraz składek na Fundusz Pracy i FGŚP „ od 01/1999-03/2001”.

Taka treść umowy w przekonaniu odwołującego oznacza , że okres 2000 roku został wliczony do zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne oraz FP i FGŚP.

Tymczasem jak twierdzi apelujący, Sąd Okręgowy dokonał odmiennych ustaleń nie uzasadniając swego stanowiska.

Wbrew twierdzeniom apelacji podnoszone w niej zarzuty nie zasługują na uwzględnienie.

Przeciwko twierdzeniom odwołującego przemawiają dokumenty załączone do akt dotyczących zawartego układu ratalnego, w szczególności harmonogram spłat oraz wydruk komputerowy określający stan zaległości składkowych. Faktem jest, że jako okres objęty układem wskazano czasokres od 04/1999 do 03/2001, ale w szczegółowej specyfikacji będącej załącznikiem do umowy ratalnej określono poszczególne zaległości i terminy ich płatności oraz kwoty zaległych składek za konkretne lata 1999, 2001. W specyfikacji tej nie wyszczególniono roku 2000r. z uwagi na brak deklaracji rozliczeniowych (...), co jest zgodne z ustaleniami Sądu Okręgowego.

Odwołujący podpisując układ ratalny musiał zapoznać się z jego warunkami i wysokością obciążających go zaległości za poszczególne okresy, w tym różnicy wynikającej z niezapłaconych składek. Musiał zdawać sobie sprawę z tego, że w sytuacji uwzględnienia zaległości za 12 miesięcy 2000 roku kwota zaległości byłaby wyższa. Skoro zważy się na fakt, że odwołujący prowadzi działalność gospodarczą od 1999r., a układ ratalny był zawierany w 2006r.

Przepis art.46 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych nakłada na płatnika składek obowiązek naliczania, rozliczania i opłacania należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy, według zasad wynikających z przepisów ustawy, a przepis art. 47 ust.1 pkt.3 powołanej ustawy w sposób precyzyjny i jednoznaczny określa terminy, do których istnieje obowiązek złożenia deklaracji i zapłaty składek. Wskazany termin płatności oznacza datę powstania zaległości składkowej i to niezależnie od tego, na ile prawidłowo został wykonany przez płatnika obowiązek prawidłowego wskazania podstawy wymiaru i opłacenia należnej składki.

Nie ulega wątpliwości, iż odwołujący nie przestrzegał obowiązku nałożonego przepisami ustawy. Gdyby w sposób należyty wywiązywał się z tego obowiązku ewentualny brak deklaracji mógł dotyczyć jednego, czy kilku miesięcy 2000 roku, a nie wszystkich 12 miesięcy. Rację ma Sąd Okręgowy, że to na odwołującym ciążył ciężar wykazania, że sporne deklaracje zostały przez niego złożone.

Z ustaleń Sądu I instancji w sposób nie budzący wątpliwości wynika, że układ ratalny dotyczył należności na ubezpieczenie społeczne za okres 04-12/1999, 01-03/2001, na ubezpieczenie zdrowotne za okres od 09-12./1999, 02/2001 oraz FP i FGŚP za okres 01-12/1999, 01-03/2001 i w tym zakresie zostały zakwalifikowane wpłaty rat dokonane przez odwołującego. Część rat została wpłacona po terminie co udowodnił pozwany organ rentowy, a sposób rozliczania poszczególnych wpłat została rozliczona zgodnie z zasadami wynikającymi z przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18.04.2008r.

Za całkowicie nieuzasadnione należy uznać twierdzenia apelacji, iż wydanie zaświadczenia o braku zaległości składkowych przesądza o faktycznym ich braku.

Zważyć należy, że zaświadczenie wydane na podstawie przepisów działu VII Kodeksu postępowania administracyjnego zatytułowanego „Wydawanie zaświadczeń„ 9 art.217-220 k.p.a.) nie jest aktem administracyjnym, czyli aktem stosowania prawa, aktem woli, lecz czynnością faktyczną, aktem wiedzy, który może wywołać skutki prawne, ale nie jest głównym jego celem jak stwierdził Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 30.05.2006r. III AUa 418/2006. Przy pomocy zaświadczenia organ administracji publicznej stwierdza, co mu jest wiadome, nie rozstrzyga jednak żadnej sprawy. Postępowanie w przedmiocie wydania zaświadczenia ma charakter uproszczony.(..) Wydanie zaświadczenia nie zamyka drogi i nie wyłącza uprawnienia do ewentualnej weryfikacji prawidłowości przyjętych przez płatnika podstaw wymiaru składek, np. w ramach postępowania kontrolnego, tym bardziej, że organowi rentowemu przyznano uprawnienie do korygowania z urzędu błędów stwierdzonych w dokumentach związanych z ubezpieczeniami ( art.48 ustawy s.u.s.).

Z kolei Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 08.10.2009r.II UK 52/09 ( Mo. Pr. 2010 Nr6 s.320) stwierdził, że zaświadczenie stanowi potwierdzenie istniejących faktów lub stanu prawnego na daną chwilę. Wraz z ich zmianą zaświadczenie staje się nieaktualne i może być wydane nowe, odpowiadające aktualnemu stanowi prawnemu lub aktualnym faktom. Zaświadczenie nie rozstrzyga żadnej kwestii co do jej istoty. Nie tworzy, nie uchyla i nie zmienia istniejących stosunków prawnych. Postępowanie o wydanie zaświadczenia nie stanowi rozstrzygnięcia w sprawie, nie poprzedza go żadne postępowanie, co najwyżej postępowanie wyjaśniające.

Sąd Apelacyjny w składzie orzekającym w pełni podziela powyższe poglądy i w ich kontekście uważa, że istotnie wydanie zaświadczeń o niezaleganiu składek przez odwołującego nie mogło przesądzać o braku faktycznych zaległości.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny nie znajdując podstaw do uwzględnienia apelacji odwołującego z mocy art.385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

/SSA Maria Michalska-Goźdź/ /SSA Hanna Hańczewska-Pawłowska/ /SSA Ewa Cyran/