Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Regina Stępień

Protokolant: Ewelina Trzeciak

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2014 r. w Legnicy

sprawy z wniosku Z. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o emeryturę

na skutek odwołania Z. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 18 października 2013 roku

znak (...)

I. zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 18 października 2013 roku znak (...) w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy Z. O. prawo do emerytury od dnia 8 października 2013 roku,

II. stwierdza, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w przyznaniu prawa do świadczenia.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na mocy decyzji z dnia 18 października 2013 r., znak (...) po rozpatrzeniu wniosku z dnia 19 września 2013 r. odmówił wnioskodawcy Z. O. prawa do emerytury.

W uzasadnieniu organ rentowy podał, powołując się na art. 184 ust.1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz na § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, iż wnioskodawca nie udowodnił 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Zdaniem organu rentowego ubezpieczony w dniu wejścia w życie ustawy ( 01 styczeń 1999r. ) udowodnił 24 lata, 2 miesiące i 20 dni okresów składkowych oraz 2 miesiące i 20 dni okresów nieskładkowych- łącznie 24 lata, 5 miesięcy i 10 dni. Wnioskodawca wykazał 21 lat, 9 miesięcy i 19 dni stażu pracy w szczególnych warunkach. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uznał pracy w gospodarstwie rolnym ojca w latach od 09 października 1969 r. do 30 czerwca 1974 r., ponieważ skarżący nie podał jakie czynności wykonywał w gospodarstwie rolnym i w jakim wymiarze, ponadto w latach 1969-1971 przebywał w internacie i nie mógł w tym okresie pracować w gospodarstwie ojca.

Dnia 29 października 2013r. wnioskodawca wniósł odwołanie od decyzji z dnia 18 października 2013r. domagając się zmiany decyzji i przyznania mu emerytury poprzez doliczenie jego pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. W odwołaniu ubezpieczony podnosił, iż mieszka w gospodarstwie rodziców od urodzenia i jako najstarszy syn wykonywał prace w gospodarstwie stale przez ok.4-5 godzin dziennie. W czasie pobytu w internacie w G. w trakcie wzmożonych prac polowych skarżący brał wolne i przyjeżdżał do domu na żniwa czy wykopki, a w czasie wakacji czy ferii cały czas pracował w gospodarstwie. Prace te polegały na uprawie pól, pielęgnacji i zbiorach.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych powołał się na te same okoliczności, które wskazał w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił:

Z. O., ur. (...), z zawodu technik mechanik o specjalności budowa maszyn . Na dzień 01 stycznia 1999r. wykazał 21 lat, 9 miesięcy i 19 dni stażu w szczególnych warunkach oraz 24 lata, 5 miesięcy i 10 dni stażu ogólnego. Nie przystąpił do OFE. Wiek emerytalny osiągnął (...)..

( bezsporne )

W okresie od 09 października 1969 r. do 30 czerwca 1974 r. wnioskodawca był zatrudniony w gospodarstwie rolnym ojca we wsi Ż.. W tym samym czasie w okresie od 01 września 1968 do 21 czerwca 1969, od 01 września 1969 do 20 czerwca 1970, od 01 września 1970 do 26 czerwca 1971 skarżący uczęszczał do (...) Szkoły Zawodowej w G., w tym czasie mieszkał w internacie. Po skończeniu (...) Szkoły Zawodowej kontynuował naukę w Technikum (...) Zawodowym w G.. Do technikum skarżący codziennie dojeżdżał pociągiem około 20 km. Po powrocie ze szkoły około godziny 15: 40. 15: 50 wnioskodawca pomagał przy obrządku zwierząt co zajmowało mu około 2 godziny dziennie każdego wieczoru bądź gdy była jesień szedł na wykopki. Następnie przygotowywał karmę dla zwierząt, na rano co zajmowało mu około 1 godziny dziennie. W sobotę wywoził obornik ze stajni, zabezpieczał siano i słomę w stodole na cały tydzień. W czasie wakacji szkolnych skarżący nigdzie nie wyjeżdżał i od końca czerwca do końca sierpnia zawsze pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, pracował od rana ok. 10:00 do wieczora. Pracę rozpoczynał od sianokosów w czerwcu, potem pracował przy obróbce międzyrzędowej buraków i ziemniaków, następnie rozpoczynały się żniwa: koszenie zboża, podorywka, zwózka zboża, omłoty. Po ukończeniu nauki w technikum 25 maja 1974 r. rozpoczął od 01 lipca 1974 r. pracę w Przedsiębiorstwie (...) w N..

Dowód: akta ZUS – oświadczenie wnioskodawcy, zeznania świadków, zaświadczenie o własności gospodarstwa rolnego, k. 5-9; świadectwo ukończenia ZSZ i Technikum (...) w G., wyjaśnienia wnioskodawcy w sprawie korzystania z internatu, k. 10-14; zeznania świadków – nagranie audio-video 00:06:26 do 00:22:04; wyjaśnienia wnioskodawcy- nagranie audio-video 00:22:04 do 00:31:20; akta osobowe – świadectwo pracy z 04 listopada 2009 r., k. 3.

Sąd zważył:

Odwołanie wnioskodawcy było uzasadnione.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym przed 01 stycznia 1949r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt.1, tj. innym niż 65 lat dla mężczyzn. Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. I tak zgodnie z § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn, 2) ma wymagany okres zatrudnienia 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Z mocy art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej cytowane przepisy znajdują zastosowanie w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., którym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy ( 01.01.1999r. ) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa ( ust. 2 ).

Bezspornym w niniejszej sprawie był fakt, iż w dacie złożenia wniosku o emeryturę wnioskodawca posiadał wymagany staż w szczególnych warunkach 21 lat, 9 miesięcy i 19 dni, udowodnił 24 lata, 5 miesięcy i 10 dni stażu ogólnego, nie przystąpił do OFE, w dniu wydania decyzji przez organ rentowy osiągnął wiek emerytalny 60 lat. Sporną kwestią wymagającą rozstrzygnięcia Sądu było ustalenie czy okres pracy wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym rodziców w latach 1969-1974 można zaliczyć w zakresie uzupełniającym wymagany ustawą okres składkowy i nieskładkowy 25 lat. Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za udowodniony okres 24 lat, 5 miesięcy i 10 dni okresu składkowego i nieskładkowego nie zaliczając do tego okresu w zakresie uzupełniającym pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców, ponieważ skarżący nie sprecyzował dokładnie jakie czynności wykonywał w tym gospodarstwie i w jakim wymiarze, ponadto w latach 1968-1971 w trakcie nauki w (...) Szkole Zawodowej w G. korzystał z internatu i nie mógł w tym czasie pracować w gospodarstwie ojca. W ocenie skarżącego praca w gospodarstwie rolnym rodziców kwalifikuje się do zaliczenia jej w wymiarze uzupełniającym do wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. W orzecznictwie podkreśla się, iż praca w gospodarstwie rolnym podlegająca zaliczeniu musi mieć charakter stały i świadczona być w wymiarze co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy, także w czasie wakacji szkolnych ( por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2013 r., II UK 368/12, LEX nr 1363452; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2000 r., II UKN 155/00, LEX nr 46840; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 czerwca 2013 r., III AUa 1719/12, LEX nr 1339357; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 9 października 2013 r., III AUa 427/13, LEX nr 1378617 ). Stała praca w gospodarstwie rolnym nie polega na codziennym wykonywaniu czynności rolniczych, co ze względu na rozmiar gospodarstwa lub rodzaj produkcji rolnej może nie być w pewnych okresach konieczne, lecz polega na gotowości do wykonania pracy rolniczej, jeżeli sytuacja tego wymaga ( por. także . wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2001 r., II UKN 466/00, LEX nr 76249 ).

Wnioskodawcy brakuje do wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego 6 miesięcy i 20 dni. Bezspornym na gruncie niniejszej sprawy pozostaje fakt, iż w czasie pobytu w internacie w latach 1968- 1971 skarżący nie mógł stale wykonywać pracy w gospodarstwie rolnym rodziców jednakże wystarczającym w zakresie niezbędnym do uzupełnienia brakującego okresu składkowego i nieskładkowego jest uwzględnienie jego pracy w czasie wakacji szkolnych. Jak wynika z zeznań świadków i wyjaśnień wnioskodawcy w czasie wakacji szkolnych skarżący nigdzie nie wyjeżdżał i od końca czerwca do końca sierpnia zawsze pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. Prace trwały od rana do wieczora. Pracę rozpoczynał od sianokosów w czerwcu, potem pracował przy obróbce międzyrzędowej buraków i ziemniaków, następnie rozpoczynały się żniwa: koszenie zboża, podorywka, zwózka zboża, omłoty. Mając na uwadze, iż skarżący wiek 16 lat ukończył (...)., a pracę zawodową rozpoczął 01 lipca 1974 r. zatem w okresie od 09 października 1969 r. do 30 czerwca 1974 r. przez okres 8 miesięcy – 4 razy po 2 miesiące stale i w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy świadczył pracę w gospodarstwie rolnym rodziców. Z powyższego okresu w zakresie niezbędnym do uzupełnienia wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego 25 lat wystarczającym jest uwzględnienie wnioskodawcy 6 miesięcy i 20 dni pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w czasie wakacji szkolnych.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd uznał, iż wnioskodawca spełnił warunek posiadania 25 letniego okresu zatrudnienia i ma prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 Kodeksu postępowania cywilnego w pkt. I wyroku zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 18 października 2013 r., znak (...) w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy Z. O. prawo do emerytury od dnia 08 października 2013 r. tj. (...).

W punkcie II wyroku, Sąd stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w przyznaniu prawa do świadczenia. Przepis art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych - stanowi , że jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Zgodnie z art.118 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji.

W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego – art.118 ust.1 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W rozpoznawanej sprawie okoliczności niezbędne do przyznania wnioskodawcy prawa do żądanego świadczenia zostały wyjaśnione na etapie postępowania sądowego. Dopiero bowiem w wyniku przesłuchania świadków oraz wnioskodawcy Sąd mógł ustalić w jakim dokładnie okresie ubezpieczony stale pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, jakie czynności wykonywał i w jakim wymiarze czasu.

Reasumując, Sąd uznał, iż - wydając decyzję w dniu 18 października 2013 r. - organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w przyznaniu świadczenia. W tym stanie rzeczy, Sąd orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku.