Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący - Sędzia: SA Ewa Jankowska (spr.)

Sędziowie: SA Magdalena Kostro-Wesołowska

SO del. Renata Szelhaus

Protokolant: st. sekr. sądowy Aneta Wąsowicz

po rozpoznaniu w dniu 8 stycznia 2013 r. w Warszawie

sprawy I. M.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno- Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W.

o wysokość emerytury policyjnej

na skutek apelacji I. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 17 stycznia 2012 r. sygn. akt XIII U 9137/10

I. zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję Dyrektora Zakładu Emerytalno- Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. z dnia 1 lutego
2010 r. (...) w ten sposób, że przyjmuje, przy obliczaniu wysługi emerytalnej I. M. okres służby od dnia 1 marca 1987 r. do dnia 14 stycznia 1990 r. w wymiarze po 2,6% podstawy wymiaru za każdy rok;

II. w pozostałym zakresie oddala apelację;

III. nie obciąża I. M. kosztami zastępstwa procesowego Dyrektora Zakładu Emerytalno- Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W..

(-) E. J.

(-) M. W.

(-) R. S.

Sygn. akt III AUa 1222/12

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 17 stycznia 2012 r. oddalił odwołanie I. M. od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. z dnia 1 lutego 2010 r. przeliczającej jej emeryturę na podstawie art. 15 b w związku z art. 32
ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (tj. Dz. U. 2004 r. Nr 8 poz. 67 ze zm.) oraz Informacji Instytutu Pamięci Narodowej z dnia 21 stycznia 2010 r. nr (...) stwierdzającej, iż okres służby I. M. w okresie od dnia
1 października 1983 r. do dnia 31 lipca 1990 r. był okresem służby w organach bezpieczeństwa państwa , o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 - 1990 oraz treści tych dokumentów
(Dz. U. 2007 Nr 63 oz. 425 ze zm.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny: Decyzją z dnia
9 października 2007 r. organ emerytalno – rentowy ustalił prawo do emerytury odwołującej się od dnia 1 września 2007 r. w wysokości 75 % podstawy wymiaru.

Odwołująca się w okresie od dnia 1 października 1983 r. do dnia
28 lutego 1987 r. pełniła służbę w Dzielnicowym Urzędzie Spraw Wewnętrznych W. – (...) na stanowisku sekretarza – (...), w okresie od dnia 1 marca 1987 r. do dnia
21 listopada 1989 r. w Gabinecie Ministra Spraw Wewnętrznych Sekretariat(...) jako sekretarz, następnie postawała od dnia 22 listopada 1989 r,. do dnia 14 stycznia 1990 r. w dyspozycji Dyrektora Departamentu (...) a od 15 stycznia 1990 r. do dnia 31 lipca 1990 r. pełniła służbę w Wydziale Departamentu (...) jako starszy referent.

Zaskarżoną decyzję organ emerytalno – rentowy dokonał przeliczenia emerytury odwołującej się skutkującego obniżenie tego świadczenia do 63,29 % podstawy wymiaru.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Z dniem 16 marca 2009 r. weszła w życie ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 24, poz. 145), która wprowadziła do ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U.
Nr 8, poz. 67 ze zm.) przepis art. 15 b, określający zasady obliczania wysokości emerytury dla osób, które pozostawały w służbie przed 2 stycznia 1999 r. i pełniły służbę w charakterze funkcjonariusza w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia
18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów
(Dz. U. Nr 63, poz. 425 ze zm.).

Zgodnie z powołanym wyżej przepisem art. 2 ustawy z dnia
18 października 2006 r., organami bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu ustawy, są:

1.Resort Bezpieczeństwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego,

2.Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego,

3.Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego,

4.Jednostki organizacyjne podległe organom, o których mowa w pkt 1-3, a w szczególności jednostki Milicji Obywatelskiej w okresie do dnia 14 grudnia 1954r.,

5.Instytucje Centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych,

6.Akademia Spraw Wewnętrznych,

7.Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza,

8.Zarząd Główny Służby wewnętrznej jednostek wojskowych Ministerstwa spraw Wewnętrznych oraz podległe mu komórki,

9.Informacja Wojskowa,

10.Wojskowa Służba Wewnętrzna,

11.Zarząd II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego,

12.Inne służby Sił Zbrojnych prowadzące działania operacyjno-rozpoznawcze lub dochodzeniowo-śledcze, w tym w rodzajach broni oraz w okręgach wojskowych.

Zgodnie z brzmieniem art. 15b ust. 1ustawy zaopatrzeniowej w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów i która pozostawała w służbie przed dniem
2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi:

1)0,7 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990;

2)2,6 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a oraz pkt 2-4.

Z kolei art. 15b ust. 2 stanowi, że przepisy art. 14 i 15 stosuje się odpowiednio.

Stosownie do treści art. 15 b ust. 3, do okresów, o których mowa w art. 13 ust. 1, na żądanie wnioskodawcy, mogą być doliczone w pełnym wymiarze okresy służby w latach 1944-1990 w organach bezpieczeństwa państwa, jeżeli funkcjonariusz udowodni, że przed rokiem 1990, bez wiedzy przełożonych, podjął współpracę i czynnie wspierał osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego.

Kwestia zgodności przepisów art. 15 b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych a także art. 15 b ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy była badana przez Trybunał Konstytucyjny pod kątem ich zgodności z ustawą zasadniczą. Trybunał Konstytucyjny w pkt. 4 wyroku z dnia 24 lutego 2010 r. uznał, iż art. 15 b ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr. 8, poz. 67 ze zm.) jest zgodny z art. 2, art. 10,
art. 30, art. 32 i art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 42 Konstytucji. W uzasadnieniu wyroku z dnia
24 lutego 2010 r. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż z konstytucyjnej zasady zaufania do państwa i stanowionego przez niego prawa nie wynika w żaden sposób, że każdy, bez względu na cechujące go właściwości, może zakładać, że unormowanie jego praw socjalnych nie ulegnie nigdy w przyszłości zmianie na jego niekorzyść. Jego zdaniem ustawodawca był upoważniony mimo upływu 19 lat od zmiany ustrojowej do wprowadzenia regulacji obniżających w racjonalnie miarkowany sposób świadczenia emerytalnego za okres służby w organach bezpieczeństwa publicznego, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów. Trybunał Konstytucyjny podkreślił także, iż zasada ochrony praw nabytych zakazuje arbitralnego znoszenia lub ograniczenia praw podmiotowych przysługujących jednostce lub innym podmiotom prywatnym występującym w obrocie prawnym. Zaznaczył jednak, iż ochrona praw nabytych nie oznacza przy tym nienaruszalności tych praw i nie wyklucza stanowienia regulacji mniej korzystnych, jeżeli przemawiają za tym inne zasady, normy lub wartości konstytucyjne. Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego zasada ochrony praw nabytych nie ma zastosowania do praw nabytych niesłusznie lub niegodziwie, a także praw nie mających oparcia w założeniach obowiązującego w dacie orzekania porządku konstytucyjnego (zob. np. orzeczenie z 11 lutego 1992 r., sygn.
K 14/91, OTK w 1992 r. cz. I; wyrok z 23 listopada 1998 r., sygn. SK 7/98, OTK ZU nr 7/1997, poz. 114; wyrok z 22 czerwca 1999 r., sygn. K 5/99, OTK ZU nr 5/1999, poz. 100). Trybunał dodatkowo podkreślił, iż chroniąc prawa nabyte nie można przyjąć, iż każda zmiana istniejącej regulacji, która byłaby zmianą na niekorzyść pewnej grupy obywateli, jest ustawodawczo zakazana, w związku z czym nie ma też wystarczających podstaw, aby twierdzić, iż ustawodawca nie może ocenić negatywnie dokonanych wcześniej rozwiązań legislacyjnych. Ustawodawca ustanawiając kwestionowane przepisy dał wyraz negatywnej ocenie działalności organów bezpieczeństwa państwa komunistycznego, o czym świadczy zarówno przebieg prac legislacyjnych, jak też treść samej preambuły ustawy z dnia
23 stycznia 2009 r. W preambule tej ustawodawca stanowi wyraźnie, iż kierował się „zasadą sprawiedliwości społecznej wykluczającą tolerowanie i nagradzanie bezprawia". Zdaniem Trybunału w demokratycznym państwie prawnym jednym z kluczowych instrumentów ochrony jego podstawowych zasad jest odpowiedzialność, która obejmuje czyny wynikające z urzeczywistnienia celów źle wybranych i niezrealizowania celów wybranych dobrze. W tym sensie gwarancje bezkarności oraz przywilejów ekonomicznych pochodzących z budżetu państwa za służbę w instytucjach i organach stosujących w dyktaturze represje, nie mogą być traktowane jako element praw słusznie nabytych. Ustawodawca negatywnie ocenił sam fakt podjęcia służby w organach bezpieczeństwa Polski Ludowej, ze względu na jednoznacznie ujemną ocenę tych organów. Jednocześnie jednak w razie udzielenia przez funkcjonariusza w czasie służby w takiej policji pomocy osobie represjonowanej za działanie w opozycji demokratycznej i niepodległościowej ustawodawca przewidział utrzymanie uprzywilejowanych świadczeń emerytalnych na dotychczasowych zasadach (art. 15b ust. 3 i 4 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, dodany przez art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r.). W opinii Trybunału prawa emerytalne nabyte przez adresatów kwestionowanych przepisów zostały nabyte niegodziwie. Nie można bowiem uznać celów
i metod działania organów bezpieczeństwa Polski Ludowej za godziwe.

W związku z powyższym służba w instytucjach i organach państwa, które systemowo naruszały przyrodzone prawa człowieka i rządy prawa nie może w demokratycznym państwie prawnym uzasadniać roszczeń do utrzymania uzyskanych wcześniej przywilejów. Zdaniem Trybunału ustawodawca, ograniczając w zakwestionowanych przepisach niesłusznie nabyte przywileje emerytalne funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa Polski Ludowej, sięgnął do środka adekwatnego dla uzyskania usprawiedliwionego celu, uczynił to zarazem w sposób możliwie najmniej uciążliwy dla adresatów zakwestionowanych norm.

Zdaniem Trybunału ustawodawca nie przekroczył również kompetencji władzy ustawodawczej przewidzianych w Konstytucji. Kwestionowane przepisy nie przewidują wymierzania zbiorowej kary funkcjonariuszom organów bezpieczeństwa Polski Ludowej, a jedynie obniżenie im uprzywilejowanych świadczeń emerytalnych do poziomu średniej emerytury powszechnej.

Ustawodawca nie naruszył też art. 32 Konstytucji (zasada równości). Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż z zasady tej wynika nakaz jednakowego traktowania podmiotów prawa w obrębie określonej kategorii, a zatem wszystkie podmioty prawa charakteryzujące się w równym stopniu daną cechą istotną powinny być traktowane równo, a więc według jednakowej miary. Jeżeli zatem prawodawca różnicuje podmioty prawa, które charakteryzują się wspólną cechą istotną, to wprowadza odstępstwo od zasady równości. Zdaniem Trybunału jednak takie odstępstwo nie musi oznaczać naruszenia art. 32 Konstytucji. W opinii Trybunału jest ono dopuszczalne, jeżeli kryterium różnicowania pozostaje w racjonalnym związku z celem i treścią danej regulacji, waga interesu, któremu różnicowanie ma służyć, pozostaje w odpowiedniej proporcji do wagi interesów, które zostaną naruszone w wyniku wprowadzonego różnicowania oraz dodatkowo kryterium różnicowania pozostaje w związku z innymi wartościami, zasadami czy normami konstytucyjnymi, uzasadniającymi odmienne traktowanie podmiotów podobnych. Wspólną cechą wszystkich funkcjonariuszy bezpieczeństwa Polski Ludowej jest ich służba w określonych w ustawie organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990. Ta cecha różni istotnie funkcjonariuszy od pozostałych funkcjonariuszy służb mundurowych przed 1990 r. Ustawodawca przyjąwszy wspólną cechę istotną, w sposób jednakowy potraktował funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa Polski Ludowej.

Trybunał odniósł się również do zarzutu rażącej sprzeczności kwestionowanych przepisów ustawy z rezolucją Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy nr 1096 z dnia 27 czerwca 1996 r. oraz ze związanymi z tym dokumentem wytycznymi mającymi zapewnić zgodność ustaw lustracyjnych i podobnych środków administracyjnych z wymogami państwa opartego na rządach prawa. Trafnie Trybunał Konstytucyjny wskazał, iż brak w w/w dokumencie zalecenia by rozliczenia z okresem komunistycznym mogły odbywać się wyłącznie w ciągu 10 lat po obaleniu dyktatury. Rozliczenia te podejmowane są na różnych obszarach, w różnych latach w ciągu ostatnich dwóch dekad. Co więcej, jak stanowi pkt
14 rezolucji 1096, „w wyjątkowych przypadkach, gdy rządzące elity dawnego reżimu przyznały sobie wyższe emerytury niż pozostałej części społeczeństwa, emerytury te powinny być ograniczone do zwykłego poziomu

W ocenie Sądu Okręgowego o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji /.../ jest przepisem szczególnym w porównaniu do art. 15 w/w ustawy, zmienia zasady liczenia emerytury policyjnej dla określonej grupy osób. Treść art. 15b ust. 1 odnosi się do okresów służby w określonym charakterze, która w innej sytuacji (gdyby nie była to służba w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990) stanowiłaby 40% podstawy wymiaru za 15 lat służby (przeciętnie 2,6% za każdy rok) i po
2,6 % podstawy wymiaru za każdy dalszy rok tej służby. Należy zwrócić uwagę, że ust. 2 tego przepisu mówi o odpowiednim stosowaniu przepisów art. 14 i 15. Oznacza to, że nie zmieniono zasad liczenia emerytur policyjnych w innych przypadkach, tj. np.: doliczania do wysługi emerytalnej okresów przypadających po zwolnieniu ze służby, uwzględniania okresów składkowych i nieskładkowych poprzedzających służbę itd.

Skarżąca nie kwestionowała faktu pełnienia służby w organach bezpieczeństwa i podnosiła jedynie, że nabyła już prawo do emerytury i nie może ono podlegać ponownemu ustaleniu, co jednak jest sprzeczne z przedstawionym powyżej stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego. Zgodnie ze strukturą organizacyjną Służby Bezpieczeństwa na poziomie centralnym istniały departamenty i biura MSW. Ich zadania w terenie realizowały odpowiednie wydziały (i inne jednostki) ulokowane w Komendach Wojewódzkich MO. 1 sierpnia 1983 r. Komendy przemianowano na Wojewódzkie Urzędy Spraw Wewnętrznych. Na niższym szczeblu, w Komendach Powiatowych i Miejskich MO funkcjonowały Referaty ds. SB (z grupami operacyjnymi, paszportów i dowodów osobistych, rejestracji cudzoziemców, "T", "W"). Po reformie administracyjnej z 1975 r. powiatowe jednostki MO/SB zostały zlikwidowane. Struktura terenowa została jednak po kilku latach odtworzona. W styczniu 1983 r. powołano Komendy Rejonowe MO, w sierpniu przemianowano je na Rejonowe Urzędy Spraw Wewnętrznych (funkcjonowały w nich piony: II-VI i paszportów, w zależności od liczby etatów jako: grupy, referaty, sekcje lub wydziały). Stwierdzić należy, iż rozstrzygające w sprawie przynależności pionu polityczno - wychowawczego do struktury organów bezpieczeństwa państwa są przepisy wykonawcze do ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa (Dz. U. Nr 30, poz. 180), tj. Zarządzenie nr 53/90 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 2 lipca 1990 r. w sprawie określenia stanowisk zajmowanych przez funkcjonariuszy b. Służby Bezpieczeństwa oraz jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych, w których pełnili oni służbę oraz stanowiąca jego integralną część Instrukcja Przewodniczącego Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej z dnia 25 czerwca 1990 r. Zgodnie z § 1 wskazanego Zarządzenia „Funkcjonariuszami byłej Służby Bezpieczeństwa są osoby, które pełniły służbę na stanowiskach i w jednostkach wymienionych w Instrukcji Przewodniczącego Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej z 25 czerwca 1990 r. Przedmiotowa instrukcja (punkt I ust. 3 lit. i) uznawała za funkcjonariuszy SB osoby, które w dniu
31 lipca 1989 r. pełniły służbę w Zarządzie (...)do stanowiska młodszego inspektora.

Nadto, w uzasadnieniu do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 lutego 2007 r. Sąd Apelacyjny potwierdził przynależność pionu polityczno - wychowawczego do organów bezpieczeństwa państwa.
W uzasadnieniu tym Sąd Apelacyjny wskazał m.in. „Organami bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy lustracyjnej były bowiem centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe, najpierw w odpowiednich komendach MO, a następnie m.in. w Rejonowych Urzędach Spraw Wewnętrznych. Zarząd(...)MSW powołany zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych Nr 042/81 z 30 stycznia
1981 r., któremu podlegali zastępcy dowódców jednostek niższego szczebla do spraw polityczno wychowawczych znajdował się w pionie Służby Bezpieczeństwa (...)". Zatem bezspornie jednostki, w których odwołująca pełniła służbę były jednostkami służby bezpieczeństwa w rozumieniu
art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r.

Z tych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

W apelacji od powyższego wyroku I. M. wnosi o jego zmianę i ustalenie wysokości jej świadczenia emerytalnego z uwzględnieniem 40 % podstawy wymiaru za pierwsze 15 lat służby zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej funkcjonariuszy służb mundurowych.

Apelująca zarzuca naruszenie prawa materialnego a w szczególności błędna wykładnię art. 15 i 15 b wskazanej wyżej ustawy oraz błędne zaliczenie do służby w strukturach Służby Bezpieczeństwa okresu służby od dnia 1 października 1983 r. do dnia 14 stycznia 1990 r.

W uzasadnieniu apelacji wywodzi, iż wolą ustawodawcy było pozostawienie, także wobec funkcjonariuszy byłej służby bezpieczeństwa, zasady ustalonej w art. 15 ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej funkcjonariuszy służb mundurowych na co wskazują wypowiedzi posłów oraz sędziów Trybunału Konstytucyjnego z dnia …

Podnosi, iż rozkazem personalnym nr (...)z 6 grudnia 1985 r. Szef Stołecznego (...) Spraw Wewnętrznych w W. mianował ją funkcjonariuszem stałym organów MO a zatem nie była etatowym funkcjonariuszem Służby Bezpieczeństwa, a jedynie wykonywała polecenie służbowe pełnienia obowiązków sekretarza(...) sekretariatu Służby Bezpieczeństwa wydane przez Komendanta Dzielnicowego (...) Spraw Wewnętrznych W. – P.. W Gabinecie Ministra Spraw Wewnętrznych w Sekretariacie Szefa (...) wykonywała wyłącznie obowiązki (...) i nie miała żadnej styczności ze Służbą Bezpieczeństwa. Odwołująca się wykazuje nadto na poważne wątpliwości co do zgodności znowelizowanych przepisów z zasadami Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dnia
4 listopada 1950 r. ratyfikowanej przez Polskę w dniu 19 stycznia 1993 r.
(art. 6 – prawo do rzetelnego procesu, art. 7 – zasada legalności i niedziałania prawa wstecz, art. 13 – prawo do skutecznego środka odwoławczego, art. 14 0- zasada dyskryminacji, art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji – zasada słuszności) oraz Rezolucją nr 1096 Zgromadzenia Ogólnego Rady Europy.

Na rozprawie przed Sądem Apelacyjnym wyjaśniła, iż w okresie od
22 listopada 1989 r. do 14 stycznia 1990 r. nie wykonywała żadnych obowiązków dokonując rozliczenia z okresu służby w sekretariacie Szefa Służby(...)

Sąd Apelacyjny w Warszawie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

Apelacja I. M. w części zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z mającą w sprawie zastosowaniem regulacją prawną a to jednoznacznym zapisem art. 15 b ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej funkcjonariuszy służb mundurowych przepis powyższy ma zastosowanie w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 - 1990 oraz treści tych dokumentów i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r.

Relacje pomiędzy art. 15 b i art. 15 cytowanej ustawy zostały przedstawione przez Sąd Okręgowy zgodnie z regułami wykładni orzeczniczej. Sąd Apelacyjny podziela w pełni tę argumentacje. Pogląd przedstawiony w apelacji nie zawiera uzasadnienia prawniczego, jest oczywiście bezzasadny jako, ze jego podzielenie doprowadziłoby do pozbawienia znaczenia normatywnego zapisu art. 15 b o treści: 0,7 % za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944 – 1990.

Omawiany przepis wskazuje cechę istotną w postaci służby w organach bezpieczeństwa państwa czyli każdą służbę w takich organach niezależnie od zajmowanego stanowiska i wykonywanych czynności.

Sekretariat Służby Bezpieczeństwa Dzielnicowego (...) Spraw wewnętrznych W. – P. był jednostką terenową Służby Bezpieczeństwa. Odwołująca się miała pełna świadomość tych rozwiązań strukturalnych. Przeniesienie na stanowisko sekretarza –(...) do tej komórki nastąpiło na jej wniosek z dnia 5 września 1983 r. o następującej treści:

Proszę o przeniesienie mnie ze stanowiska(...)sekcji Ogólnej (...) P. na stanowisko sekretarza –(...)Służby Bezpieczeństwa tut. (...).

Rozkazem Personalnym z dnia 6 grudnia 1985 r. została mianowana funkcjonariuszem stałym z upływem okresu służby przygotowawczej, w styczniu 1986 r. nadano jej stopień starszego (...) MO. Zgodnie z obowiązującą w tej dacie ustawą z dnia 31 lipca 1985 r. o służbie funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. 1985 Nr 38 poz. 181 ze zm.) stopnie Milicji Obywatelskiej zwane dalej „stopniem” nadaje się funkcjonariuszom Służby Bezpieczeństwa oraz Milicji Obywatelskiej w drodze mianowania – art. 22 ust. 1 ustawy. A zatem stopień nie decyduje o tym, czy służba pełniona jest w MO czy w SB.

Dane dotyczące przeniesienia, nadania stopnia zawarte są w aktach osobowych, których kopia poświadczona za zgodność przez Instytut Pamięci Narodowej została dołączona do akt sprawy sądowej.

W ocenie Sądu Apelacyjnego brak jest natomiast podstaw do uznania za organ bezpieczeństwa państwa (...) (...) Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Minister Spraw Wewnętrznych w dniu 14 sierpnia 1981 r. decyzją
nr(...) powołał Grupę operatywnego kierowania działaniami (...)w resorcie spraw wewnętrznych w skład grupy powołane zostały osoby zatrudnione na etacie Ministerstwa ale także spoza jego struktury. Zadaniem grupy było przejęcie zakresu obowiązków Centralnego Zespołu (...) działaniami (...)w resorcie spraw wewnętrznych, miała ona działać do czasu powołania etatowego aparatu politycznego w MSW. Zarządzeniem nr 042/81 z dnia
30 października 1981 r., Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie powołania, organizacji i zakresu działania pionu polityczno – wychowawczego w resorcie spraw wewnętrznych powołany został w Ministerstwie – (...) który odpowiedzialny był za programowanie, organizowanie i prowadzenie oraz nadzorowanie pracy polityczno – wychowawczej i kulturalno – oświatowej w jednostkach MO, szkołach i ośrodkach szkolenia MO oraz w jednostkach organizacyjnych MSW, a w Komendach Wojewódzkich powołane zostały wydziały polityczno – wychowawcze, w jednostkach MO stopnia podstawowego, w jednostkach (...), w (...) Szpitalu (...) zastępcy (kierownika, dowódcy, dyrektora) ds. polityczno – wychowawczych.

Kolejnym zarządzeniem nr 55/82 z dnia 15 lipca 1982 r. w sprawie uprawnień kierowników pionu polityczno – wychowawczego Minister Spraw Wewnętrznych postanowił m. in., iż Szef (...)MSW podlega bezpośrednio Ministrowi Spraw Wewnętrznych.

Ze wskazanych regulacji wynika wprost utworzenie na szczeblu centralnym w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych pionu polityczno – wychowawczego. W tym czasie w sekretariacie organizacyjnym Ministerstwa funkcjonował pion służby bezpieczeństwa obejmujący służbę bezpieczeństwa, służbę wywiadu i kontrwywiadu oraz służbę zabezpieczenia operacyjnego.

W statucie organizacyjnym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (załącznik do uchwały Nr 144/83 Rady Ministrów z dnia 21 października 1983 r.) w § 6 znajduje się zapis: w skład Ministra wchodzą 1. Służby … 1) Bezpieczeństwa … 5) Polityczno – Wychowawcze … oraz 2. Jednostki organizacyjne … 6) Zarząd Polityczno – Wychowawczy.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Służba Polityczno – Wychowawcza została powołana jako oddzielny pion, nie została włączona do pionu służby bezpieczeństwa.

Na podstawie § 1 a uchwały nr 144/83 Rady Ministrów z dnia
21 października 1983 r. w sprawie nadania statutu organizacyjnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, zmienionej uchwałą nr 128/89 z dnia
22 sierpnia 1989 r. Minister Spraw Wewnętrznych wydał w dniu
21 listopada 1989 r. zarządzenie nr 95 w sprawie likwidacji i przekształcenia niektórych służb i jednostek organizacyjnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, którym rozwiązał Służbę(...) i Zarząd (...) Wychowawczy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz zarządził likwidację wszystkich stanowisk polityczno – wychowawczych występujących w jednostkach organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych.

Tym samym zarządzeniem Służba Kadr i (...) Zawodowego (...) przekształcona została w Służbę Kadr (...) i (...), a Departament (...) i (...) Zawodowego (...) w Departament (...) i (...), w jednostkach terenowych resortu spraw wewnętrznych utworzone zostały wydziały szkolenie i wychowanie.

Departament (...) i (...) funkcjonował w pionie Służby Bezpieczeństwa MSW od 1973 r. Przekształcenie go w Departament (...) i (...), po dokonanej likwidacji Zarządu P. – Wychowawczego i Służby (...), nie daje podstawy prawnej do uznania pionu polityczno – wychowawczego za organ bezpieczeństwa państwa w rozumieniu ustawy z 18 października
2006 r. Od daty powołania Zarządu (...) (zarządzenie nr 042/81) do daty jego rozwiązania (zarządzenie nr 95) w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych istniały cztery piony: Milicji Obywatelskiej, Służby Bezpieczeństwa, administracyjno – pomocniczy oraz polityczno – wychowawczy.

Przedstawione okoliczności dają podstawę do wniosku, iż służba I. M. w Sekretariacie(...) (...) nie była służbą w organach bezpieczeństwa państwa (pion służby bezpieczeństwa) w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 18 października 2006 r. Również okres bezpośrednio po zakończeniu tej służby od dnia 22 listopada 1989 r., do dnia 14 stycznia 1990 r. nie podlega zaliczeniu do służby w organach bezpieczeństwa państwa, jako, że jednostka polityczno – wychowawcza została zlikwidowana, a odwołująca oczekiwała na przydział nie wykonując żadnych obowiązków.

Rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w tej części jest wadliwe i podlegało zmianie na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Podkreślenia wymaga, iż ani Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 2 lipca ani dołączona do niego jako załącznik Instrukcja Przewodniczącego Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej z dnia 25 czerwca 1990 r. nie stanowią argumentu prawnego bez przeprowadzenia analizy źródłowych aktów prawnych.

Przywołana przez Sąd Okręgowy argumentacja zawarta w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 lutego 2007 r. (bez wskazania sygnatury akt) jest oparta na twierdzeniu, iż Zarząd (...) Wychowawczy MSW znajdował się w pionie Służby Bezpieczeństwa, które to twierdzenie jest sprzeczne z zarządzeniem
nr 042/81 Ministra Spraw Wewnętrznych.

Sędziowie: PRZEWODNICZĄCY

M. W. E. J.

R. S.

af