Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Andrzej Borucki (spr.)

Sędziowie: SO Beata Hass – Kloc

SO Anna Harmata

Protokolant: st. sekr. Sądowy Joanna Mikulska

po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2014 r. w Rzeszowie

na rozprawie

sprawy z powództwa D. B. - (...)

przeciwko Syndykowi masy upadłości (...) Spółce z o.o. w upadłości likwidacyjnej w R.

o wyłączenie mienia z masy upadłości

na skutek apelacji powoda Sądu Rejonowego w Rzeszowie Wydziału
(...) Sekcji ds. Upadłościowych i Naprawczych z dnia 16 stycznia 2014 r., sygn. akt V GUo 4/13

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od powoda D. B. w (...)na rzecz pozwanego (...) Spółki z o.o. w upadłości likwidacyjnej w R. kwotę 1.200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. Akt VI Ga 121/14

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 17 czerwca 2014 r.

Postanowieniem z dnia 24 września 2013 r. w sprawie sygn. akt V Gup 8/13Ap – 2 sędzia komisarz w Sądzie Rejonowym w Rzeszowie oddalił wniosek wierzyciela (...) z siedzibą w D. ((...)) o wyłączenie i wydanie z masy upadłości (...) sp. z o.o. w R. kurtek skórzanych męskich i damskich oznaczonych znakami towarowymi (...) i (...) dla kurtek męskich oraz (...)dla kurtek damskich.

Pozwem z dnia 8 listopada 2013 r. powód (...) wniósł o wyłączenie z masy upadłości mienia w postaci kurtek męskich oraz kurtek damskich oznaczonych jak wyżej, zgodnie z załączonymi do pozwu fakturami. Ponadto powód wniósł o przeprowadzenie dowodów z dokumentu znajdujących się w aktach postępowania upadłościowego o w/w sygnaturze. Uzasadniając pozew powód podniósł, iż jego zdaniem w przedmiotowej sprawie nie doszło do przeniesienia na pozwanego prawa własności towarów objętych żądaniem wyłączenia z masy upadłości, z uwagi na fakt niewypełnienia przez pozwanego ogólnych warunków zamówienia i współpracy. Dlatego też zdaniem powoda towary opisane powyżej powinny być wyłączone z masy upadłości jako nienależące do upadłej Spółki i wydane właścicielowi (czyli powodowi).

Powód podniósł dalej, że umowa sprzedaży z pozwanym została zawarta w chwili gdy towar nią objęty znajdował się na terytorium Holandii, dlatego też obowiązującym prawem dla nabycia i utraty prawa własności jest zgodnie z art. 41 ust 2 ustawy prawo prywatne międzynarodowe – prawo holenderskie. Powód wskazał, iż prawo holenderskie nie przewiduje szczególnej formy zastrzeżenia prawa własności, które jest powszechną formą zastrzeżenia tzw. kredytu kupieckiego.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalanie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania. W pierwszej kolejności pozwany zarzucił, że część towaru objętego pozwem (56 pozycji) nigdy nie wchodziła w skład masy upadłości albowiem została sprzedana przez pozwanego jeszcze przed dniem ogłoszenia upadłości. Na wykazanie powyższego pozwany do odpowiedzi na pozew przedłożył załącznik w którym wskazane były daty sprzedaży poszczególnych towarów. W dalszej części odpowiedzi na pozew pozwany podniósł, iż powód nie przedłożył umowy zawartej na piśmie, a jedynie faktury i inne dokumenty, które nie zawierały podpisu osoby reprezentującej upadłego. Zarzucił przy tym, iż dla łączącej go z powodem sprzedaży nie została zastrzeżona właściwość prawa holenderskiego i dlatego też zgodnie z art. 41 ust 2 prawa prywatnego międzynarodowego w niniejszej sprawie właściwe jest prawo polskie. Zdaniem pozwanego zastrzeżenie prawa własności na rzecz sprzedawcy nie jest umową sprzedaży lecz odrębną umową nienazwaną zawieraną celem zabezpieczenia roszczeń.

Sąd Rejonowy w trakcie postępowania ustalił, że zgodnie z formularzem zamówienia z dnia 30 sierpnia 2012r., złożonym przez (...) sp. z o.o., przedmiotem sprzedaży były kurtki skórzane damskie i męskie. Na zamówieniu osoba upoważniona do reprezentacji upadłej Spółki każdorazowo dokonywała potwierdzania akceptacji warunków współpracy składając własnoręczny podpis. Zgodnie z tymi warunkami do czasu zapłaty faktur towar pozostaje własnością sprzedającego tj. (...). Za sprzedaż zamówionego towaru powód wystawił fakturę VAT na łączną kwotę 8712, 60 EUR. Postanowieniem z dnia 11 maja 2013 Sąd Rejonowy w Rzeszowie ogłosił upadłość obejmującą likwidację majątku spółki z o.o. (...).

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego wyrokiem z dnia 16 stycznia 2014r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo ( I pkt.) i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.417 zł tytułem kosztów sądowych ( pkt. II ).

Uzasadniając wyrok Sąd Rejonowy stwierdził, iż przedmiotowe powództwo jest niezasadne. Zdaniem Sądu I instancji w niniejszej sprawie zastosowanie znajdują przepisy prawa polskiego, zgodnie bowiem z art. 41 ustawy prawo prywatne międzynarodowe do oceny komu służy prawo własności rzeczy właściwe jest prawo miejsca położenia rzeczy. Przedmioty objęte sporem znajdowały się na terytorium RP, a ponadto art. 101 prawa upadłościowego i naprawczego wyraźnie wskazuje, że zastrzeżone w umowie sprzedaży na rzecz sprzedawcy prawo własności nie wygasa z powodu ogłoszenia upadłości nabywcy, jeżeli jest skuteczne wobec jego wierzycieli według przepisów kodeksu cywilnego. Zdaniem Sądu z powyższego wynika, zgodnie z wykładnią literalną, iż chodzi wyłącznie o przepisy polskiego kodeksu cywilnego. Postanowienie Sądu o ogłoszeniu upadłości ma charakter konstytutywny i wyznacza między podmiotami nowy stosunek prawny. Dlatego też w niniejszym stanie faktycznym bez znaczenia pozostaje ocena jakiemu prawu podlegała zawarta między stronami umowa o zastrzeżenie prawa własności, albowiem w wyniku ogłoszenia upadłości ważność tego zastrzeżenia, zgodnie z art. 101 prawa upadłościowego i naprawczego należy oceniać zgodnie z art. 590 kc. Mając na uwadze powyższe, zasadność roszczenia powoda należy rozważać w kontekście treści art. 590 § 1 kc oraz art. 81 kc.

Podsumowując swoje rozważania w kontekście pojęcia „daty pewnej” oraz dokumentu urzędowo poświadczonego Sąd stwierdził, że powód nie wykazał przysługującego mu prawa własności do rzeczy objętej wnioskiem o wyłączanie z masy upadłości. Konsekwencją powyższego było oddalenie powództwa.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia w zakresie kosztów postępowania Sąd wskazał § 6 pkt. 5 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r w sprawie opłat za czynności radców prawnych… .

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany zarzucając Sądowi Rejonowemu naruszenie prawa materialnego poprzez :

1.  niezastosowanie w niniejszej sprawie art. 3 i 4 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (R. I), podczas gdy zgodnie z zasadą pierwszeństwa prawo unijne ma prymat nad prawem krajowym,

2.  niezastosowanie w niniejszej sprawie art. 41 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe, podczas gdy w świetle tej regulacji nabycie i utrata własności podlega prawu państwa, w którym przedmiot tych praw znajdował się w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne,

3.  zastosowanie w niniejszej sprawie art. 590 § 1 kodeksu cywilnego, podczas gdy przepis ten nie ma zastosowania z uwagi na właściwości prawa holenderskiego w zakresie formy zastrzeżenia własności rzeczy sprzedanej,

4.  zastosowanie w niniejszej sprawie art. 81 kodeksu cywilnego, podczas gdy przepis ten nie ma zastosowania z uwagi na właściwość prawa holenderskiego w zakresie formy zastrzeżenia własności rzeczy sprzedanej,

5.  błędną wykładnię art. 101 ustawy z dni 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2003 r. nr 60 poz. 535) polegającą na wadliwym uznaniu, że określenie kodeks cywilny interpretowane winno być jedynie jako polski kodeks cywilny, podczas gdy interpretacja ta jest wadliwa w stanie sprawy z uwagi na brak zastosowania prawa polskiego do formy zastrzeżenia własności rzeczy sprzedanej i sprzeczna z art. 3 i 4 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa własnościowego dla zobowiązań umownych (R. I).

Wskazując na powyższe podstawy zaskarżenia pozwany domagał się zmiany wyroku i uwzględnienia powództwa w całości oraz zasądzenia od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od powoda kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy rozpoznając przedmiotową apelację nie znalazł podstaw do jej uwzględnienia z następujących przyczyn.

Nie budziło wątpliwości to, że w stosunku do Spółki z o. o. (...) Sąd Rejonowy w Rzeszowie postanowieniem z dnia 11 maja 2013r. ogłosił upadłość obejmującą likwidację majątku. Niniejszy spór toczył się między dwoma podmiotami mającymi siedziby w państwach będących członkami Unii Europejskiej. W związku z upadłością pozwanego zastosowanie w niniejszej sprawie, zgodnie z art. 4 ust. 1 znajduje Rozporządzenie Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 w sprawie postępowania upadłościowego (DZ. U. UE L z dnia 30 czerwca 2000). Art. 7 ust. 1 Rozporządzenia stanowi, że wszczęcie postępowania upadłościowego przeciwko kupującemu przedmiot majątkowy nie narusza praw sprzedawcy z tytułu zastrzeżenia własności, jeżeli przedmiot ten w chwili wszczęcia postępowania znajduje się na terytorium innego Państwa członkowskiego niż Państwo wszczęcia postępowania.

Z dowodu zalegającego w aktach sprawy o sygn. V Gup 8/13 AP-2 w postaci zamówienia wynika, że złożone ono zostało w dniu 30 sierpnia 2012r., a termin dostawy towaru określono na miesiąc luty 2013 r. - z terminem płatności 60 dni (k.22 – 26). Powód nie wykazał żadnym innym dowodem, by przedmiot umowy w chwili wszczęcia postępowania upadłościowego przeciwko pozwanemu nie znajdował się na terenie Polski.

Wyżej wymienione przepisy Rozporządzenia stanowią lex specialis w stosunku do przepisów powołanych przez strony postępowania w pozwie i odpowiedzi na pozew. Biorąc pod uwagę zasadę wynikającą z art. 7 ust. 1 Rozporządzenia Rady stwierdzić należy, iż zastrzeżenie własności na rzecz powoda, w związku z upadłością pozwanego oraz pozostawaniu przedmiotu umowy na terytorium RP w dniu ogłoszenia upadłości, wygasło. W świetle powyższego bezprzedmiotowe stają się obecnie rozważania w kwestii wywiedzionej przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku w odwołaniu do przepisów prawa prywatnego międzynarodowego.

Na marginesie zauważyć jedynie należy, iż pozwany udzielając odpowiedzi na pozew i wnosząc o oddalenie powództwa popada w sprzeczność, albowiem z jednej strony podnosi, że „szereg faktur oraz innych dokumentów nie zawiera w żadnym miejscu podpisu osoby reprezentującej upadłego” z drugiej jednak twierdzi, że strony „nie zastrzegły w łączącej ich umowie właściwości prawa holenderskiego…”. Nie kwestionuje też, że towar objęty sporem został mu dostarczony i podnosi, że jego część została sprzedana jeszcze przed ogłoszeniem upadłości (nota bene dowód na tę okoliczność przedłożony przez pozwanego jest niewystarczający). Powód z kolei powołuje się na dowody złożone w postępowaniu toczącym się z jego wniosku przed sędzią komisarzem, między innymi na zamówienie z 30 sierpnia 2012 r., podczas gdy żąda wyłączenia w niniejszym postępowaniu z masy upadłości również przedmiotów nie objętych w w/w zamówieniem.

Powyższe sprzeczności i rozbieżności wynikające z materiału dowodowego pozostają jednak ostatecznie bez znaczenia dla merytorycznej oceny przedmiotowego powództwa z przyczyn wskazanych powyżej.

Apelację jako bezzasadną oddalono na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego stosownie do jego wyniku orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc oraz art. 108 §1 kpc.