Sygn. akt VI A Ca 1673/12
Dnia 16 stycznia 2014 r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:
Przewodniczący - Sędzia SA– Ryszard Sarnowicz
Sędzia SA– Ewa Stefańska
Sędzia SO del. – Magdalena Sajur-Kordula (spr.)
Protokolant: sekr. sądowy Katarzyna Kędzierska
po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2014 r. w Warszawie
na rozprawie
sprawy z powództwa Towarzystwo Usług (...) Spółki z o.o. w G.
przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
z udziałem zainteresowanych Zrzeszenie (...) w G. i Zrzeszenie (...) w G.
o ochronę konkurencji i nałożenie kary pieniężnej
na skutek apelacji powoda
od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
z dnia 2 sierpnia 2012 r., sygn. akt XVII AmA 69/10
I. oddala apelację;
II. zasądza od Towarzystwa Usług (...) Spółki z o.o. w G. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt ) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.
sygn. akt VI ACa 1673/12
W dniu 26 marca 2010 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał decyzję nr (...), w której:
I. na podstawie art. 10 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 ze zm.) oraz stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy i §4 ust. 1 Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkrecji i Konsumentów (Dz. U. Nr 107, poz. 887) po przeprowadzeniu postępowania antymonopolowego wszczętego z urzędu uznał za ograniczającą konkurencję i naruszającą zakaz, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy, praktykę polegającą na zawarciu przez związki przedsiębiorców:
1. Towarzystwo Usług (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G.,
2. Zrzeszenie (...) z siedzibą w G.,
3. Zrzeszenie (...) z siedzibą w G.,
porozumienia ograniczającego konkurencję na lokalnym rynku przewozów osobowych taksówkami w G., poprzez wspólne ustalenie i stosowanie ujednoliconych cen za przewozy:
- 8 zł 50 gr. – opłata początkowa,
- 2 zł 70 gr. – za 1 km w I taryfie,
- 4 zł 05 gr. – za 1 km w II taryfie,
- 5 zł 40 gr. – za 1 km w III taryfie,
- 8 zł 10 gr. – za 1 km w IV taryfie,
- 50 zł – za 1 godzinę postoju
i nakazał jej natychmiastowe zaniechanie.
II. na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz stosownie do art. 106 ust. 6 tej ustawy i §4 ust. 1 Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie właściwości miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nałożył następujące kary pieniężne:
a) w wysokości 23.866 zł wobec Towarzystwa Usług (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G.,
b) w wysokości 12.077 zł wobec Zrzeszenia (...) z siedzibą w G.,
c) w wysokości 45.062 zł wobec Zrzeszenia (...) z siedzibą w G..
Wyrokiem z dnia 2 sierpnia 2012r., wydanym na skutek odwołania od powyższej decyzji, Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Towarzystwa Usług (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z udziałem zainteresowanych: Zrzeszenia (...) w G. oraz Zrzeszenia (...) z siedzibą w G., o ochronę konkurencji i nałożenie kary pieniężnej, oddalił odwołanie oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
Sąd Okręgowy oparł swe rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych:
Powód - Towarzystwo Usług (...) spółka z o.o. w G. jest przedsiębiorcą, którego przedmiotem działania jest m. in. działalność taksówek osobowych i pozostała działalność wspomagająca transport. Spółka współpracowała wg stanu z 7 lipca 2009 r. z 272 taksówkarzami głównie z terenu miasta G. (z 46 z poza G.). W dniu 16 czerwca 2009 r. zarząd spółki podjął uchwałę i wprowadził nowe stawki opłat za przejazd w wysokości :
- 8 zł 50 gr – opłata początkowa,
- 2 zł 70 gr – za 1 km w I taryfie (w godzinach od 6 do 22)
- 4 zł 05 gr – za 1 km w II taryfie (w godzinach od 22 do 6, niedziela i święta),
- 5 zł 40 gr – za 1 km w III taryfie (w godzinach od 6 do 22 – wyjazdy poza miasto),
- 8 zł 10 gr – za 1 km w IV taryfie (w godzinach od 22 do 6, niedziela i święta – wyjazdy poza miasto),
- 50 zł – za 1 godzinę postoju,
Jednocześnie zarząd uchwalił, że m. in. na zlecenia telefoniczne udzielany będzie rabat w wysokości 20% (dla wieloletnich klientów ustalono rabat od 30 do 50 %). W uzasadnieniu uchwały podniesiono, że konkurencyjny przedsiębiorca (...) w G. od dnia 15 czerwca 2009 r. podwyższa cenę za przejazd i zaczął udzielać rabatów na zlecenia telefoniczne a po takiej samej decyzji przedsiębiorcy (...) w miesiącu lutym zlecenia powoda spadły o 20%. Nową taryfę uzasadniono także wzrostem kosztów utrzymania pojazdów (paliwo, części).
W dniu 16 czerwca 2009 r. Spółka złożyła zamówienie dotyczące wydrukowania nowych cenników w ilości 450 sztuk. Zlecenie zostało przyjęte przez Przedsiębiorstwo Usługowo – (...) S.A. w G. i zrealizowane w dniu 19 czerwca 2009 r. W dniach 16-19 czerwca 2009 r. 333 taksówkarzy należących do (...) zmieniło w Obwodowym Urzędzie Miar w G. układ taryf.
Działalność w zakresie taksówek osobowych na terenie miasta G. prowadzą także między innymi Zrzeszenie (...) z siedzibą w G. i Zrzeszenie (...) z siedzibą w G..
Zrzeszenie (...) jest zarejestrowane w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i publicznych zakładów opieki zdrowotnej KRS pod numerem (...). Celem organizacji jest m. in. reprezentowanie o ochrona zawodowych oraz socjalnych interesów członków zrzeszenia. Zrzeszenie skupiało wg stanu z 6 lipca 2009 r. 711 członków.
Uchwałą z dnia 17 czerwca 2009 r. nr (...) zarząd Zrzeszenia wprowadził z dniem 22 czerwca 2009 r. zmiany w stawkach opłat taryfowych oraz zmienił ich wysokość i zasady udzielania rabatów. W następstwie w/w uchwały opłaty taryfowe zostały ukształtowane w następujący sposób:
- taryfa 1 – 2,70 zł
- taryfa 2 – 4,05 zł
- taryfa 3 – 5,40 zł
- taryfa 4 – 8,10 zł
- opłat początkowa – 8,50 zł
- godzina postoju – 50,00 zł
Jednocześnie dla wszystkich klientów telefonicznych zarząd uchwalił rabat w wysokości 20%, dla klientów specjalnych w wysokości 30%, dla klientów posiadających karty rabatowe, breloki firmowe lub karty wizytowe (...) rabat w wysokości 20% przy realizacji kursów nie na telefon – po okazaniu w/w rzeczy, dla przejazdów pracowniczych w wysokości 50%. W uzasadnieniu uchwały wskazano, że zmiana wysokości stawek taryfowych jest spowodowana wzrostem kosztów prowadzenia działalności oraz zmianami w podobnych taryfach konkurencyjnych przedsiębiorców; wprowadzone rabaty miały na celu zachęcenie do korzystania z usług zrzeszonych taksówkarzy przez klientów składających zlecenie telefonicznie.
W dniu 12 czerwca 2009 r. Zrzeszenie przekazało pocztą elektroniczną przedsiębiorcy L. W. prowadzącemu drukarnię (...) w G. informację na temat nowych opłat; informacja powyższa miała służyć realizacji zlecenia, polegającego na wykonaniu naklejek z folii samoprzylepnej z treścią taryfy opłat. Zlecenie zostało złożone ostatecznie w dniu 22 czerwca 2009 r. i w tym samym dniu doszło do wydania materiałów. W dniu 19 czerwca 2009 r. Zrzeszenie wystąpiło do Okręgowego Urzędu Miar w G. z prośbą o przeprowadzenie legalizacji zmian w taksometrach w ok. 600 taksówkach. W dniach 23-29 czerwca 2009 r. dokonano w (...) w G. zmiany układu taryf u ok. 600 taksówkarzy.
Zrzeszenie (...) w G. zarejestrowane jest w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i publicznych zakładów opieki zdrowotnej KRS pod numerem (...). Zgodnie ze statutem Zrzeszenia jego celem jest m. in. reprezentacja, ochrona praw i interesów zawodowych oraz socjalnych jego członków. Zrzeszenie skupiało wg stanu z czerwca 2009 r. 330 taksówkarzy.
W dniu 9 czerwca 2009 r. zarząd Zrzeszenia podjął uchwałę nr (...) wprowadzając nią następujące stawki opłat taryfowych:
- opłata początkowa 8,50 zł
- taryfa 1 – 2,70 zł
- taryfa 2 – 4,05 zł,
- taryfa 3 – 5,40 zł
- taryfa 4 – 8,10 zł
- opłata za 1 godz. postoju – 50 zł
Jednocześnie zarząd wskazał, że dla klienta telefonicznego i korzystającego z karty stałego klienta stosowane będą rabaty. Zmiany zgodnie z uchwałą miały zacząć obowiązywać od dnia 15 czerwca 2009 r.
W połowie czerwca 2009 r. Zrzeszenie zleciło (...) wykonanie naklejek z informacją o stosowanej w Zrzeszeniu taryfie opłat. Zlecenie to nie zostało zrealizowane z uwagi na fakt, że powyższy przedsiębiorca nie był w stanie zrealizować zlecenia w terminie określonym przez zleceniodawcę. Wobec powyższego Zrzeszenie zleciło wykonanie naklejek B. K., prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą (...) w G.. W dniu 17 czerwca 2009 r. Zrzeszenie otrzymało fakturę VAT nr (...) dokumentującą sprzedaż naklejek z nowymi taryfami. W dniach 22-23 czerwca 2009 r. w Obwodowym Urzędzie Miar w G. 125 taksówkarzy za Zrzeszenia zmieniło układ taryf.
W dniu 23 maja 2006 r. została zawarta umowa dzierżawy pomiędzy (...) S.A. Oddział Gospodarowania (...) w G. a Stowarzyszeniem (...) w G., której przedmiotem była dzierżawa gruntu o powierzchni 80,40 m ( 2), położonego w sąsiedztwie dworca kolejowego G.. Zgodnie z postanowieniem §8 pkt 6 wydzierżawiający wyraził zgodę na podnajem samochodowych miejsc postojowych dla innych podmiotów świadczących usługi w tym zakresie co dzierżawca. Natomiast w dniu 30 czerwca 2006 r. została zwarta umowa dzierżawy pomiędzy (...) S.A. Oddziałem Gospodarowania (...) w G. a Zrzeszeniem (...), której przedmiotem była dzierżawa gruntu o pow. 31,75 m ( 2) położonego w sąsiedztwie budynku dworca kolejowego G.. Zapis §8 pkt 6 także tej umowy uprawniał dzierżawcę do poddzierżawy samochodowych miejsc postojowych dla innych podmiotów świadczących usługi w tym zakresie. Wobec powyższych uregulowań w dniu 3 lipca 2006 r. została zawarta umowa pomiędzy Zrzeszeniem (...), Stowarzyszeniem (...) o świadczenie usług transportowych z miejsca postojowego przy dworcu kolejowym w G.. Zgodnie z umową koszt dzierżawy miał być dzielony proporcjonalnie dla każdej ze stron umowy.
Z chwilą utworzenia (...) weszło ono w prawa i obowiązki Stowarzyszenia (...). Z uwagi na połączenie zrzeszeń tworzących obecnie (...), przedsiębiorca ten dnia 1 kwietnia 2008 r. zawarł z (...) nową umowę na ten sam teren. Umowa ta na wniosek (...) została rozwiązana dnia 31 sierpnia 2009 r.
Wszyscy wskazani powyżej przedsiębiorcy uregulowali zasady współpracy ze zrzeszonymi u nich taksówkarzami m. in. w ten sposób, że stawki opłat pobieranych za przejazdy są jednolite i ustalane odgórnie przez zarządy w/w podmiotów oraz wiążące dla taksówkarzy.
W dniu 26 kwietnia 2007 r. Rada Miasta G. podjęła uchwałę Nr (...) w sprawie ustalenia cen urzędowych oraz określenia strefy cen (stawek taryfowych) obowiązujących przy przewozie osób taksówkami na terenie Miasta G.. W §3 Rada Miasta ustaliła ceny maksymalne za przewozy taksówkami osobowymi na terenie gminy M. G.:
1) cena początkowa za wynajęcie taksówki i przejazd pierwszego km w taryfie 1 i taryfie 2 – 7 zł,
2) cena za 1 km w taryfie 1 – 2 zł,
3) cena za 1 km w taryfie 2 – 3 zł,
4) cena za 1 godzinę postoju w taryfie 1 i taryfie 2 – 36 zł.
Wszyscy wskazani wyżej przedsiębiorcy do połowy czerwca 2009 r. stosowali wskazane w powyższej uchwale ceny maksymalne za świadczone usługi.
W dniu 25 października 2007 r. Rada Miasta G. podjęła uchwałę Nr (...) zmieniającą uchwałę z dnia 26 kwietnia 2007 r. Nr(...) mocą której, ustalone przez Radę Miasta G. maksymalne opłaty za usługi taksówkowe obowiązywać miały do 13 stycznia 2008 r., natomiast po tej dacie następowało uwolnienie cen – co w ocenie Rady Miasta miało doprowadzić do ukształtowania cen usług przez rynek.
W oparciu o tak ustalony stan faktyczny, Sąd Okręgowy zważył, że zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym. Taka niedozwolona praktyka może w szczególności polegać na ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy).
Z tej racji, że cena stanowi podstawowy aspekt konkurowania na rynku, ustawodawca wyraźnie wskazał na niedozwolony charakter porozumień dotyczących jej ustalania. Stanowi ona zasadniczy parametr przy wyborze oferty przez konsumenta, jak i między przedsiębiorcami w warunkach rywalizacji konkurencyjnej. Uzgadnianie cen na rynku powoduje, że odbiorcy towarów lub usług zmuszeni są ponosić wyższe koszty zakupów lub korzystania z usług, a niepewność przedsiębiorców, co do warunków działania konkurentów zostaje częściowo wyeliminowana. W rezultacie, mechanizm konkurencji zostaje pozbawiony przymiotu efektywności, a stosunki między przedsiębiorcami zostają zafałszowane. Wagę naruszeń w tym zakresie podkreśla dodatkowo okoliczność, że ustawodawca nie zdecydował się na wyłączenie spod tego zakazu porozumień cenowych mniejszej wagi, tak jak zrobił to w odniesieniu do innych rodzajów porozumień w art. 7 ustawy.
Sąd Okręgowy wskazał, że w myśl art. 1 ust. 2 powołanej ustawy, praktyk ograniczających konkurencję mogą dopuścić się jedynie przedsiębiorcy lub ich związki. Prawidłowo, jego zdaniem, w toku postępowania administracyjnego Prezes UOKiK ustalił, że wszystkie trzy podmioty biorące udział postępowaniu administracyjnym pousiadają przymiot przedsiębiorcy. Towarzystwo Usług (...) sp. z o.o. jest osobą prawną współpracującą z właścicielami taksówek. Podstawą współpracy jest zawierana z taksówkarzami umowa o współpracy – zgodnie z którą, (...) sp. z o.o. zleca współpracującym z nią taksówkarzom wykonywanie usług w zakresie przewozu osób, w zamian za co taksówkarz zobowiązuje się do zapłaty na rzecz spółki zryczałtowanej opłaty, określonej przez zarząd. Jednocześnie właściciel taksówki mocą umowy zobowiązuje się m. in. do przestrzegania regulaminu wewnętrznego ustalonego przez zarząd spółki i zamieszczania dostarczonych mu oznaczeń i reklam. Spółka wpisana jest do Rejestru przedsiębiorców KRS i jako przedmiot działalności wskazała m. in. działalność taksówek osobowych. Pozostałe dwa podmioty przyjęły formę organizacyjną zrzeszeń i oba figurują w Rejestrze stowarzyszeń (…) KRS. Obaj przedsiębiorcy nie wykonują samodzielnie jako zrzeszenia usług przewozowych, jednakże organ antymonopolowy prawidłowo ustalił – i nie było to przedmiotem sporu w toku postępowania sądowego - że stanowią oni związek przedsiębiorców, o którym mowa w art. 4 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Wobec powyższego należy stwierdzić, że wszystkie objęte postępowaniem administracyjnym podmioty były przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
Sąd zdefiniował rynek właściwy w sprawie, wskazał, iż zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy o o. k. i k. pod pojęciem rynku właściwego rozumie się rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie, cenę oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji.
Odnośnie do pierwszej części definicji, Sąd ocenił, że rynkiem właściwym jest rynek usług przewozowych świadczonych taksówkami osobowymi zlecanych głównie drogą radiową i/lub wykonywane na wezwanie telefoniczne.
Odnośnie do drugiej części definicji, rynek właściwy geograficznie Sąd odniósł do obszaru miasta G.. Ustalenie to wynika z okoliczności, iż świadczenie usług w zakresie działalności taksówek osobowych uwarunkowane jest uzyskaniem stosownej licencji wyznaczającej obszar terytorialny wykonywanej działalności. Wprawdzie w toku postępowania administracyjnego Prezes UOKiK pominął fakt, że część taksówkarzy współpracujących w 2009 r. z (...) posiadała licencję nie na obszar G. ale G., S., P. i T. wobec czego z 272 współpracujących taksówkarzy 226 posiadało licencję na obszar G., jednakże w ocenie Sądu okoliczność ta nie ma istotnego wpływu na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie – przede wszystkim z uwagi na fakt, że tylko nieznaczna liczba taksówkarzy (46) nie posiadała licencji na miasto G. a ponadto w 2009 r. przedsiębiorca podjął uchwałę o konieczności uzyskania licencji przez wszystkich współpracujących taksówkarzy na świadczenie usług także na terenie G.. W ocenie Sądu dowodzi to, że to miasto G. było głównym obszarem działania tego przedsiębiorcy i zmierzał on do osiągnięcia stanu, w której wszyscy zrzeszeni taksówkarze będą mogli wykonywać usługi na terenie tego miasta.
Strukturę podmiotową rynku właściwego tworzą po stronie podaży przedsiębiorcy lub związki przedsiębiorców zorganizowanych w grupy radiowe, świadczące usługi taksówkowe. Pozostają one względem siebie w stosunku konkurencji, ponieważ oferują ten sam rodzaj usługi w ramach jednego rynku geograficznego. Po stronie popytowej występują nabywcy tych usług, będący osobami fizycznymi i prawnymi, zakupujący usługi tak na cele konsumpcyjne jak i związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Sad podniósł, że warunkiem stwierdzenia naruszenia zakazu z art. 6 ust. 1 ustawy o o. k. i k. jest ustalenie istnienia porozumienia (1) o określonym celu lub skutku (2). Celem lub skutkiem niedozwolonego porozumienia jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym.
W rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, za porozumienia uznaje się (art. 4 pkt 5):
a) umowy zawierane między przedsiębiorcami, między związkami przedsiębiorców oraz między przedsiębiorcami i ich związkami albo niektóre postanowienia tych umów,
b) uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców lub ich związki,
c) uchwały lub inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów statutowych.
W świetle ustalonego stanu faktycznego, w ocenie Sądu, organ antymonopolowy prawidłowo ustalił w toku postępowania administracyjnego, że pomiędzy stronami tego postępowania doszło do zawarcia zakazanego porozumienia ograniczającego konkurencję na lokalnym rynku przewozów osobowych taksówkami w G., poprzez wspólne ustalenie i stosowanie ujednoliconych cen za przewozy. Zgodnie z art. 4 pkt. 5) lit. b) ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 ze zmianami) porozumieniami mogą być uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców lub ich związki. Powyższy zapis decyduje o tym, że porozumienie pomiędzy przedsiębiorcami nie musi mieć postaci sformalizowanej umowy. Uzgodnienie takie może być dokonane przez każde bezpośrednie lub pośrednie nawiązanie kontaktów pomiędzy przedsiębiorcami, które prowadzi do tego, że przedsiębiorcy ci w przyszłości swoje zachowania rynkowe będą kształtowali nie w sposób autonomiczny, ale uwarunkowany dokonanym uprzednio uzgodnieniem, co będzie negatywnie wpływać na konkurencyjność na danym rynku. Istotą takich porozumień jest koordynacja zachowań przedsiębiorców nie w drodze nałożenia prawnie wiążącego obowiązku wspólnego działania, lecz przez świadome wskazanie sposobu współdziałania, którego celem lub skutkiem jest ograniczenie konkurencji. Takie zachowanie przedsiębiorców pozwala na wyeliminowanie ich niepewności co do przebiegu procesów rynkowych i warunków działania konkurentów, która to niepewność jest podstawą działania konkurencji (tak również Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 5 października 2005 r. sygn. akt VI ACa 1146/04). Forma w jakiej następują uzgodnienia pomiędzy przedsiębiorcami jest tu bez znaczenia. W toku procesu, było niespornym, że korporacje taksówkowe pozostawały ze sobą w stałym kontakcie, o czym świadczą m. in. umowy cywilnoprawne zawierane w celu wspólnego korzystania z miejsc postojowych w pobliżu budynku dworca PKP G., przyznany fakt wymiany informacji pomiędzy taksówkarzami (także co do danych tak wrażliwych jak polityka cenowa korporacji w których są zrzeszeni). W rozpatrywanym przypadku oprócz samego faktu wymiany informacji pomiędzy przedsiębiorcami istotny jest także cel takiego zachowania. W ocenie Sądu każdy z uczestników porozumienia udostępniał informacje (m. in. dotyczące polityki cenowej), oczekując uzyskania informacji dotyczących przyszłego postępowania konkurenta, ewentualnie oczekując, że adresaci informacji dostosują do nich swoje zachowania. Wobec powyższego należy stwierdzić, że kontakty pomiędzy przedsiębiorcami oparte były na wzajemności. Konieczność występowania warunku wzajemności w relacjach między przedsiębiorcami pozostającymi w porozumieniu podkreśli ETS w wyroku z dnia 15 marca 2000 r. sygn. akt T-25/95. ETS w wyroku tym stwierdził m. in. „(…) warunek wzajemności jest spełniony, jeśli ujawnienie przez jednego konkurenta innemu przyszłych zamiarów lub zachowania na rynku było poszukiwane, bądź przynajmniej zaakceptowane, przez innego konkurenta (…)”. W tym samym orzeczeniu ETS stwierdził, że „jakikolwiek bezpośredni lub pośredni kontakt między podmiotami gospodarczymi, takiej natury, że ujawnia konkurentowi sposób zachowania, jaki postanowiły przyjąć lub rozważają przyjęcie na rynku, stanowi praktykę uzgodnioną zakazaną przez artykuł 85 ust. 1 Traktatu (obecnie artykuł 81 ust. 1 TWE), jeśli celem lub skutkiem takiego zachowania jest stworzenie warunków konkurencji, które nie odpowiadają normalnym warunkom danego rynku. W celu udowodnienia, iż nie doszło do praktyk uzgodnionych, nie jest konieczne wykazanie, iż podmiot gospodarczy w formalny sposób zobowiązał się, wobec jednego lub wielu innych podmiotów, przyjąć określony sposób postępowania lub że przedsiębiorcy umówili się, jakie będzie ich przyszłe zachowanie na rynku. Wystarczy że, przez stwierdzenie zamiarów, podmiot gospodarczy wykluczył lub, przynajmniej, w istotny sposób zmniejszył niepewność co do zachowania, jakiego można się spodziewać na rynku”. Powyższe rozważania ETS (które Sąd w rozpoznającym sprawę składzie w pełni podzielił) mają zastosowanie również do regulacji krajowej, albowiem jej kształt jest konsekwencją włączenia do systemu prawa krajowego rozwiązania obecnie art. 101 TWE. Dla stwierdzenia istnienia niedozwolonego porozumienia pomiędzy przedsiębiorcami wystarczającym jest wykazanie dokonywania pomiędzy przedsiębiorcami uzgodnień i ich negatywnego wpływu na konkurencyjność na rynku dla nich właściwym.
W ocenie Sądu istotnymi okolicznościami świadczącymi o fakcie zaistnienia porozumienia jest przede wszystkim koincydencja czasowa wprowadzenia zmian w wysokości opłat za świadczone usługi przez przedsiębiorców. (...) podjęło uchwałę w sprawie zmian stawek taryfy 9 czerwca 2009 r. następnie już 10 czerwca wstępnie wystąpiło do drukarni o sporządzenie nalepek na samochody z nowa taryfą, które zostały odebrane przez przedsiębiorcę w dniu 17 czerwca, w dniu 15 czerwca rozpoczęto przewzorcowywanie taksometrów w taksówkach kierowców współpracujących z zrzeszeniem – operacja trwała do 17 czerwca. W dniu 12 czerwca kolejna korporacja (...) złożyła w drukarni zamówienie na wykonanie nalepek z taryfą o stawkach identycznych z uchwalonymi przez zarząd (...), pomimo, że dopiero w dniu 17 czerwca przedsiębiorca formalnie podjął uchwałę o zmianie wysokości taryfy stosowanej przez zrzeszonych w niej taksówkarzy i już 19 czerwca wystąpił do Okręgowego Urzędu Miar w G. o dokonanie zmian w taksometrach z uwzględnieniem wysokości nowej taryfy. W dniu 22 czerwca przedsiębiorca odebrał z drukarni nalepki z treścią nowej taryfy, natomiast w dniach 23 czerwca do 29 czerwca wykonano w Okręgowym Urzędzie Miar w G. zmiany układu taryf w taksometrach zrzeszonych w korporacji taksówkarzy. W dniu 16 czerwca także (...) podjęło uchwałę w sprawie zmiany stawek taryfy – dostosowując ją do treści taryf pozostałych przedsiębiorców, oraz jednocześnie złożyło zamówienie na wykonanie nalepek na samochody z treścią taryfy; w dniu 19 czerwca przedsiębiorca odebrał z drukarni nalepki z nową taryfą i tego samego dnia w Okręgowym Urzędzie Miar rozpoczęła się operacja przewzorcowania taksometrów w taksówkach kierowców zrzeszonych w (...) trwała ona do dnia 23 czerwca. Z powyższej analizy czasowej zdarzeń wynika, że jako pierwsze uchwałę o zmianie taryf podjęło (...) bo już 9 czerwca a informacja o nowych stawkach taryfy, gdyby nie nieformalna wymiana informacji miedzy taksówkarzami, mogłoby się stać jawna najwcześniej 17 czerwca tj. w dniu otrzymania nalepek na samochody z informacją o stawkach taryfy i zakończeniu przewzorcowywania taksometrów; Fakt, że już przed tą datą bo już 12 czerwca (...) złożyło zamówienie w drukarni na wydrukowanie taryfy opłat za korzystanie z usług jej taksówkarzy w wysokości identycznej jak stawki z uchwały (...) jak również, że także przed tą datą bo 16 czerwca (...)podjęło uchwałę z zmianie stawek swojej taryfy do wysokości identycznej z wysokością taryfy (...) i w tym samym dniu wystąpiło do drukarni o wykonanie nalepek z wysokością nowej taryfy świadczy o tym, że nastąpiło upublicznienie informacji przedsiębiorstwa. Jasno z powyższego wynika, że pomiędzy przedsiębiorcami musiała zaistnieć wymiana informacji na temat wprowadzenia nowych stawek taryfowych i ich wysokości, ponieważ jest to jedyne logiczne wytłumaczenie zmiany przez nich wysokości stawek w krótkim przedziale czasowym, zanim zostały upowszechnione informacje o zmianie taryfy przez dokonującego zmiany jako pierwszy (...). Ponadto zwraca uwagę identyczna wysokość stawek opłaty początkowej, za przejazd 1 km oraz za 1 godz. postoju, a także niemal identyczne rabaty. Nie jest ta zbieżność wytłumaczalna wskazywaną przez przedsiębiorców okolicznością wzrostu kosztów prowadzonej działalności, jeśli się weźmie pod uwagę fakt, że uwolnienie stawek taryfowych przez Radę Miasta G. na terenie Miasta G. nastąpiło od 13 stycznia 2008 r., a zatem przez okres półtora roku żadna z korporacji nie podniosła cen przewozów. Brak jest w sprawie dowodów aby właśnie w czerwcu 2009r. miały miejsce takie zdarzenia ekonomiczne, które w każdej z trzech (...) korporacji uzasadniały podwyżkę i to w takim samym zakresie. Powyższe daje podstawy do uznania, że doszło do porozumienia pomiędzy trzema korporacjami (jednymi z największych na terenie G.), zgodnie z którym podwyższenie opłat taryfowych nastąpi u nich jednocześnie do identycznej wysokości – co pozwoli każdemu z nich utrzymać dotychczasową ilość wykonywanych kursów przy zwiększeniu uzyskiwanych przychodów – co jednoznacznie jest zachowaniem godzącym w konkurencję.
Argumentem potwierdzającym powyższe ustalenie, zdaniem Sądu, może być także fakt wcześniejszej współpracy pomiędzy przedsiębiorcami w zakresie podnajmowania miejsc parkingowych w okolicy dworca kolejowego G.. Sąd nie dał wiary także wyjaśnieniem powoda, że stosunki pomiędzy nim a zainteresowanymi w niniejszej sprawie są „chłodne”. Zawarcie umowy z dnia 3 lipca 2006 r., (której stroną było co prawda (...) ale później przedsiębiorca ten wszedł w skład (...)) świadczy, że jej uczestnicy z jednej strony rozkładają między siebie ciężar opłat na rzecz (...), jednakże z drugiej strony wzajemnie czerpią korzyści z intratnego miejsca dla postoju taksówek jakim musi być plac tuż obok dworca PKP. Dowodzi to w ocenie Sądu nastawienia na współpracę pomiędzy stronami powyższej umowy a nie na konkurencję. Także wskazana w wyjaśnieniach próba dokonania fuzji dwóch przedsiębiorstw, nie świadczy o złych stosunkach między przedsiębiorcami, lecz odwrotnie wskazuje, że co najmniej jakaś część zrzeszonych kierowców miała wolę ścisłej współpracy, która doprowadziła do przeprowadzenia referendum w sprawie połączenia korporacji.
O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o art. 108 § 1 k.p.c., obciążając nimi w całości powoda stosownie do wyniku sporu na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Zgodnie z art. 98 § 3 w zw. z art. 99 k.p.c. do kosztów tych zaliczono koszty zastępstwa procesowego w wysokości 360 zł określonej w § 14 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r., nr 163, poz. 1349 ze zm.).
Od powyższego wyroku apelację wywiódł powód, zaskarżając wyrok w całości i wnosząc o:
1) zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie zaskarżonej decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nr (...) z dnia 26 marca 2010 r.,
2) przyznanie powodowi zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:
1) naruszenie prawa materialnego tj. art. 6 ust.1 pkt 1 w zw. z art. 4 ust.5 ustawy z dnia 10 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm.) poprzez błędną jego wykładnię ze względu na przyjęcie, że Towarzystwo Usług (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G. zawarła porozumienie ze Zrzeszeniem (...) z/s w G. i Zrzeszeniem (...) z/s w G. ograniczające konkurencję na lokalnym rynku przewozów osobowych taksówkami w G. poprzez wspólne ustalenie i stosowanie cen. Zarzut ten uzasadnił okolicznością, iż w świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie ma podstaw do uznania, iż doszło do zawarcia pomiędzy korporacjami taksówkowymi do zawarcia porozumienia o jakim mowa we wskazanym powyżej przepisie, a jedynie do zachowań równoległych.
2) naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów w postaci przesłuchania przedstawicieli strony powodowej tj. R. D. i M. P. z powodu nieuwzględnienia okoliczności wskazywanej przez tych członków Zarządu (...) Sp. z o.o., iż do porozumienia pomiędzy korporacjami taksówkowymi w G. nie doszło, działały one jako podmioty konkurujące ze sobą, a nie współpracujące, a na podniesienie cen w tym samym czasie przez poszczególne korporacje wpływ miał wzrost cen paliw, a także przyjęcie, iż podniesienie cen przez wskazane powyżej korporacje taksówkarzy wpłynęło na ograniczenie konkurencji na rynku.
Pozwany wniósł o oddalenie apelacji.
Zainteresowani nie zajęli stanowiska w postępowaniu apelacyjnym.
Wnioski dowodowe powoda, zgłoszone w piśmie procesowym z dnia 9 grudnia 2013r., podlegały oddaleniu, jako spóźnione. Winny być zgłoszone przed Sądem I instancji. Powód nie wykazał, iż możność czy potrzeba powołania dowodów powstała później.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja okazała się bezzasadna.
Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, że przedsiębiorca Towarzystwo Usług (...) sp. z o.o. w G. oraz związki przedsiębiorców: Zrzeszenie (...) w G. i Zrzeszenie (...) w G. stosowały praktykę ograniczającą konkurencję na lokalnym rynku przewozów osobowych taksówkami w G., polegającą na zawarciu niedozwolonego porozumienia w myśl art.6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50 poz. 331 ze zm.- dalej jako ustawa okik), poprzez wspólne ustalenie i stosowanie ujednoliconych cen za przewozy. Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji i uznaje je za swoje. Podziela także rozważania prawne.
Zgodnie z art. 4 pkt 5 ustawy okik przez porozumienia rozumie się:
a) umowy zawierane między przedsiębiorcami, między związkami przedsiębiorców oraz między przedsiębiorcami i ich związkami albo niektóre postanowienia tych umów
b) uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców lub ich związki
c) uchwały lub inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów statutowych.
Zakazane są takie porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające m.in. na ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy okik).
Istota porozumienia polega na koordynacji zachowań przedsiębiorców lub ich związków poprzez świadome wskazanie sposobu współdziałania, którego celem lub skutkiem jest ograniczenie konkurencji. Pozwala ono na wyeliminowanie niepewności co do procesów rynkowych i warunków działania konkurentów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 5 października 2005r., VI ACa 1146/04). Dla zbadania, czy doszło do zawarcia takiego niedozwolonego porozumienia, należy przeanalizować podobieństwo zachowań przedsiębiorców (ich związków) w kontekście, czy te zachowania są adekwatne do istniejących warunków rynkowych.
Odnosząc się do pierwszego zarzutu apelacji t.j. naruszenia prawa materialnego- art. 6 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 4 ust. 5 ustawy okik, stwierdzić należy, że wbrew twierdzeniom powoda, Sąd Okręgowy zbadał kwestię, czy doszło do zawarcia porozumienia w oparciu o okoliczności takie jak: zbieg zachowań, brak uzasadnienia dla zachowań i kontakt przedsiębiorców. Słusznie ustalił, że wszystkie te trzy okoliczności miały miejsce.
Analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego pozwala bowiem na stwierdzenie, że zachowanie trzech korporacji taksówkarskich, działających na terenie G., było niemal identyczne. Podwyższono cenę za przewóz w sposób następujący:
- 8 zł 50 gr. – opłata początkowa,
- 2 zł 70 gr. – za 1 km w I taryfie,
- 4 zł 05 gr. – za 1 km w II taryfie,
- 5 zł 40 gr. – za 1 km w III taryfie,
- 8 zł 10 gr. – za 1 km w IV taryfie,
- 50 zł – za 1 godzinę postoju.
Takie ukształtowanie cen, zasadnie zostało określone przez Prezesa UOKiK, jako ich „ujednolicenie”. Wprowadzono również podobne rabaty. Wprowadzenie nowych cen nastąpiło w zbliżonym czasie t.j. w okresie od 9 do 17 czerwca 2009r., co doprowadziło Sąd do słusznego wniosku, że przede wszystkim koincydencja czasowa wprowadzenia zmian, świadczy o fakcie zaistnienia porozumienia. Niewątpliwie miał miejsce kontakt przedsiębiorców- poszczególni taksówkarze spotykali się na postojach, w szczególności w związku ze wspólnym korzystaniem z miejsc postojowych w pobliżu budynku (...). Bezsporne jest, że poszczególne korporacje stanowiły wobec siebie podmioty konkurencyjne.
Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił również, że zachowania powoda i zainteresowanych, nie było adekwatne do ówczesnej sytuacji rynkowej, a więc że brak jest uzasadnienia dla podwyższenia cen w taki sposób, w tym właśnie okresie czasu. Od stycznia 2008r. w G. nie obowiązywały żadne ceny urzędowe dotyczące przewozów- uchwałą Rady Miasta nastąpiło uwolnienie cen, mimo tego ani powód, ani zainteresowani do czerwca 2009r. nie zmienili swych stawek. Powód nie udowodnił zaistnienia jakiś szczególnych okoliczności, które uzasadniałyby ich podwyższenie.
Wbrew twierdzeniom powoda, jego zachowania nie mogą być zakwalifikowane jako działania paralelne. Takie działania polegają bowiem na podobnym dostosowywaniu się przedsiębiorców do zmienionych warunków rynkowych, w tym również do zachowań konkurentów. Działania równoległe muszą mieć wytłumaczenie ekonomiczne. Jak już wskazano, brak jest jakichkolwiek dowodów, że w czerwcu 2009r. nastąpiło jakieś szczególne zdarzenie, które mogło oddziaływać na ceny. Ponadto, jak wynika z uzasadnienia Sądu Okręgowego, chronologia zdarzeń była taka, że (...) podjęło uchwałę w sprawie zmian taryfy w dniu 9 czerwca 2009r., 10 czerwca wstępnie wystąpiło do drukarni o sporządzenie nalepek na samochody z nową taryfą, które odebrał 17 czerwca. W dniu 15 czerwca rozpoczęto przewzorcowywanie taksometrów w poszczególnych taksówkach i trwało to do 17 czerwca. W dniu 12 czerwca (...) złożył zamówienie do drukarni na wykonanie nalepek z taryfą (identyczną jak (...)) w sytuacji, gdy swoją uchwałę przedsiębiorca ten podjął dopiero 17 czerwca, 19 czerwca występując do Okręgowego Urzędu Miar o dokonanie zmian w taksometrach z uwzględnienie wysokości nowej taryfy. W dniu 22 czerwca przedsiębiorca odebrał z drukarni nalepki z treścią nowej taryfy, natomiast w dniach 23 czerwca do 29 czerwca wykonano w Okręgowym Urzędzie Miar w G. zmiany układu taryf w taksometrach zrzeszonych w korporacji taksówkarzy. W dniu 16 czerwca także powód- (...) podjął uchwałę w sprawie zmiany stawek taryfy, dostosowując ją do treści taryf pozostałych przedsiębiorców, oraz jednocześnie złożył zamówienie na wykonanie nalepek na samochody z treścią taryfy. W dniu 19 czerwca przedsiębiorca odebrał z drukarni nalepki z nową taryfą i tego samego dnia w Okręgowym Urzędzie Miar rozpoczęła się operacja przewzorcowania taksometrów w taksówkach kierowców zrzeszonych w (...) i trwała ona do dnia 23 czerwca.
Z przedstawionej analizy czasowej zdarzeń, Sąd Okręgowy prawidłowo wywnioskował, że jako pierwsze uchwałę o zmianie taryf podjęło (...), bo już 9 czerwca, a informacja o nowych stawkach taryfy, gdyby nie nieformalna wymiana informacji między taksówkarzami, mogłaby się stać jawna najwcześniej 17 czerwca tj. w dniu otrzymania nalepek na samochody z informacją o stawkach taryfy i zakończeniu przewzorcowywania taksometrów. O upublicznieniu informacji o zmianie taryfy świadczą przede wszystkim fakty, że już 12 czerwca (...) złożyło zamówienie w drukarni na wydrukowanie taryfy opłat za korzystanie z usług jej taksówkarzy w wysokości identyczne, jak stawki z uchwały (...) jak również, że także przed tą datą, bo 16 czerwca (...) podjęło uchwałę z zmianie stawek swojej taryfy do wysokości identycznej z wysokością taryfy (...) i w tym samym dniu wystąpiło do drukarni o wykonanie nalepek z wysokością nowej taryfy.
Na uwagę zasługuje również to, że w niniejszym przypadku miała miejsce sytuacja, odnośnie kolejności wprowadzania zmian, taka jak w zacytowanym przez powoda w apelacji, fragmencie uzasadnienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie w sprawie VI ACa 1146/04 t.j. „ Często przedsiębiorcy na danym rynku podążają za strategią rynkową lidera branżowego, stąd przy ocenie, czy mamy do czynienia z uzgodnieniem czy działaniem równoległym, szczególne znaczenie ma uwzględnienie zachowania konkurenta mającego większy niż inni udział w rynku. Koordynacja zachowań przedsiębiorców, polegająca na podwyżce cen może być uzasadniona wówczas, gdy naśladownictwo dotyczy uprzedniego podniesienia ceny przez lidera rynku. Jeśli ten podniósł cenę jako ostatni, można wykluczyć działanie równoległe.”
Pierwsze- 9 czerwca cenę podniosło Zrzeszenie (...) (zrzeszające 334 taksówkarzy), drugie- 16 czerwca Towarzystwo Usług (...) sp. z o.o. (zrzeszające 273 taksówkarzy), ostatnie zaś Zrzeszenie (...)- 17 czerwca (skupiające 711 taksówkarzy). Mimo, że (...), w postępowaniu przed Prezesem UOKiK określało siebie jako lidera rynku, to jednak Prezes UOKiK za lidera uznał Zrzeszenie (...), biorąc pod uwagę liczbę zrzeszonych taksówkarzy (ponad 30%). Lider dokonał więc zmiany ostatni, co stanowi kolejny argument świadczący o zawarciu porozumienia a nie o działaniach równoległych.
Biorąc powyższe pod uwagę, uznać należy, że pomiędzy przedsiębiorcami zaistniała świadoma wymiana informacji w celu antykonkurencyjnym, nie zaś naśladownictwo, zwłaszcza, iż nie nastąpił wzrost kosztów prowadzonej działalności gospodarczej, który takie naśladownictwo mógłby uzasadnić.
Nieuzasadniony okazał się także zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę dowodu z przesłuchania strony powodowej.
W orzecznictwie podkreśla się, że kwestionowanie dokonanej przez sąd oceny dowodów nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, zadowalających dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dla skarżącego oceny materiału dowodowego (tak: postanowienie SN z 10 stycznia 2002 r. sygn. II CKN 572/99, Lex nr 53136). Jeśli tylko z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Jedynie wówczas, gdy brak jest logiki w wysnuwaniu wniosków ze zgromadzonego materiału dowodowego lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza reguły logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (wyrok SN z 27 września 2002 r. sygn. II CKN 817/00, Lex nr 56906, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 16 lutego 2011 r., sygn. I ACa 21/11). W niniejszym przypadku taka sytuacja nie zachodzi. Wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd Okręgowy nie wysnuł z zeznań przedstawicieli strony powodowej wniosku, że powód i zrzeszenie (...) nie są konkurentami. Kwestia ta jest bezsporna, co nie zmienia faktu, iż mimo tego, korporacje te współpracują w niektórych sprawach np. przy dzierżawie terenu przy dworcu w G.. Odnośnie zwiększonych kosztów prowadzonej działalności, na uwagę zasługuje okoliczność, że przedstawiciele strony powodowej nie podali żadnych konkretnych, powstałych w tym okresie dodatkowych czynników wpływających na wzrost kosztów, ogólnie wypowiadając się jedynie o wzroście ceny benzyny czy konieczności zakupu terminali płatniczych. Z ich zeznań nie można wiec wyciągnąć wniosku- kiedy, o ile i z jakiego powodu koszty działalności wzrosły. Sąd Okręgowy dokonał zatem właściwej oceny tych zeznań.
Z uwagi na powyższe, apelacja, jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.
O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na mocy art. 98 § 1 i 3 k.p.c.