Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu VII Wydział Pracy

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Ryszard Kozłowski

S ę d z i o w i e: SSO Anna Nowińska

SSO Robert Kuczyński (ref.)

Protokolant : Małgorzata Miodońska

po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2014 r. we Wrocławiu - na rozprawie

sprawy z powództwa A. L.

przeciwko Zakładowi Karnemu(...)we W.

o zapłatę pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 lutego 2014 r. sygn. akt IV P 477/13

uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie w całości i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia-Śródmieścia IV Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we W. do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania odwoławczego.

UZASADNIENIE

Powód A. L.w pozwie skierowanym przeciwko Zakładowi Karnemu (...)we W., po ostatecznym sprecyzowaniu powództwa wniósł o zasądzenie od strony pozwanej kwoty 47.962,50 zł z tytułu należnej pomocy finansowej na zakup mieszkania/domu jednorodzinnego zgodnie z przepisami ustawy o Służbie Więziennej.

Powód wyjaśnił, że pracodawca odmówił mu wypłaty świadczenia zarzucając, że był on w chwili złożenia wniosku właścicielem domu jednorodzinnego i mieszka w miejscowości pobliskiej, powołując się na art. 170 ust 3 ustawy o Służbie Więziennej Powód wskazał, że umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości zawarł dnia 1 października 2012 r., zaś przed zawarciem umowy sprzedaży mieszkał w użyczonym u teściów pokoju. W międzyczasie powód starał się o kredyt mieszkaniowy. Jak wynika z aktu notarialnego wydanie domu miało nastąpić do dnia 10 stycznia 2013 r. Następnie powód się leczył z powodu nadciśnienia i wniosek oraz dokumenty mógł złożyć po powrocie do zdrowia. Zakupiony przez powoda lokal w chwili wydania przedmiotu umowy, jak i w chwili złożenia przez powoda wniosku o przyznanie pomocy finansowej, nie spełniał podstawowych warunków mieszkalnych, przez co nie zaspokajał potrzeb mieszkaniowych rodziny powoda. Fakt, iż lokal mieszkalny został wydany wcześniej niż został złożony wniosek o przyznanie pomocy finansowej nie przesądza o tym, że zostały spełnione przez powoda negatywne przesłanki do uzyskania takiej pomocy. Nabyty budynek mieszkalny w chwili wydania wymagał generalnego remontu, przez co niemożliwe było zamieszkanie w nim, a tym samym nie zaspokajał faktycznych potrzeb mieszkaniowych. Powodowi potrzebna jest pomoc finansowa na spłatę kredytu mieszkaniowego udzielonego przez G. (...) Bank.

Wyrokiem z dnia 19 lutego 2014 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zasądził od strony pozwanej Zakładu Karnego (...) W.na rzecz powoda A. L.kwotę 47 962,50 zł (pkt I), zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 1800 zł z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II), koszty sądowe zaliczył na rachunek Skarbu Państwa (pkt III), wyrokowi w punkcie I w zakresie kwoty 3813 zł nadał rygor natychmiastowej wykonalności (pkt IV).

Sąd Rejonowy ustalił, że powód pracuje w Służbie Więziennej, ostatnio na stanowisku starszego oddziałowego działu ochrony Zakładu Karnego (...)we W.. Jego wynagrodzenie zasadnicze wraz z dodatkami wynosi 3813 zł. W dniu 1 października 2012 r. powód wraz z żoną zawarli przedwstępną umowę sprzedaży nieruchomości za kwotę 140.000 zł, z której suma miała być płatna z kredytu bankowego. W dniach 20-28 grudnia 2012 r. powód był niezdolny do pracy z powodu choroby. W dniu 28 grudnia 2012 r. powód z żoną zawarli umowę sprzedaży nieruchomości położonej w O.. Pozostała do zapłaty kwota 135 000 złotych została uregulowana w terminie trzynastu dni od zawarcia umowy sprzedaży. Wydanie przedmiotu sprzedaży nastąpiło do dnia 10 stycznia 2013 r. Zakupiony budynek mieszkalny z 1938 r. na dzień wydania powodowi i jego żonie wymagał generalnego remontu, nie było doprowadzonej instalacji wodno-kanalizacyjnej ani rozprowadzonej instalacji grzewczej. Był zawilgocony, wymiany wymagała instalacja elektryczna, podłogi oraz okna. Do 2011 r. w nieruchomości mieszkała krewna sprzedającego. W 11 stycznia 2013 r. powód złożył do strony pozwanej wniosek o przyznanie pomocy finansowej z przeznaczeniem na zakup lokalu mieszkalnego. Wskazał, że na dzień 11 stycznia 2013 r. posiada zobowiązanie w wysokości 140 000 złotych wobec (...) Bank S.A.Wskazał, że zajmuje mieszkanie w O.przy ul (...)o pow. 47,5 m ², do którego tytuł prawny posiada T. M.. W zakupionej nieruchomości powód wraz z żoną i dzieckiem zamieszkali w lipcu 2013 r. po wykonaniu kapitalnego remontu. W dniu 17 stycznia 2013 r. powód zawarł umowę kredytu z (...) Bank S.A.dotyczącą kredytu na remont nieruchomości położonej w O.przy ul (...)w kwocie 40 000 złotych. Postanowieniem z dnia 17 kwietnia 2013 r. Dyrektor Zakładu Karnego (...) we W.odmówił powodowi przyznania pomocy finansowej na uzyskanie domu jednorodzinnego w O.wskazując, iż w dniu złożenia wniosku o przyznanie pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego powód posiadał tytułu prawny do domu jednorodzinnego, a także miał zaspokojone potrzeby mieszkaniowe. Hipotetyczna wysokość pomocy finansowej jaką otrzymałby powód w okresie od 21 lutego 2013 r. do 22 maja 2013 r. wynosiła 47 962,50 zł.

Sąd Rejonowy uznał, że powództwo było zasadne, gdyż fakt złożenia przez powoda wniosku o przyznanie pomocy finansowej na zakup nieruchomości położonej w O. przy ul. (...) po dacie zawarcia umowy sprzedaży i po wydaniu tej nieruchomości w jego posiadanie nie stanowi negatywnej przesłanki do udzielenia mu wspomnianej pomocy. Liczy się bowiem nie tylko fakt posiadania tytuł prawny do nieruchomości ale faktyczne zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych. W ocenie Sądu powód udowodnił, że w chwili objęcia tej nieruchomości w posiadanie nie nadawała się ona do zamieszkania. Nie sposób zatem uznać, aby nieruchomość nabyta przez powoda i jego małżonkę, w dniu wydania jej w posiadanie, jak również w dniu złożenia wniosku o przyznanie pomocy finansowej, mogła zaspokajać potrzeby mieszkaniowe A. L.. Nie zachodziła więc ujemna przesłanka do przyznania pomocy określona w art. 187 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej, a zostały zrealizowane przesłanki z art. 184 ust 1. Powodowi przysługiwała więc pomoc finansowa na nabycie nieruchomości.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana Skarb Państwa - Zakład Karny (...)we W.zaskarżając go w całości i zarzucając naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy tj. art. 379 pkt 2 w zw. z art. 67 § 2 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż strona pozwaną jest Zakład Karny(...)we W.zamiast Skarb Państwa - Zakład Karny (...)we W.reprezentowany przez Dyrektora.

W oparciu o tak sformułowany zarzut wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości, zniesienie postępowania przed Sądem I instancji w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Na wypadek nieuwzględnienia zarzutu nieważności strona pozwana zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku poprzez ustalenie, że dom mieszkalny, który kupił powód wraz z żoną nie nadawał się do zamieszkania w chwili jego zakupu i wydania oraz ustaleniem że powód składając wniosek o wypłatę równoważnika pieniężnego za remont lokalu mieszkalnego lub domu zajmowanego na podstawie przysługującemu mu lub jego małżonkowi tytułu prawnego nie miał świadomości, ze chodzi o lokal mieszkalny który powód zamieszkuje

2. naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy tj. art. 233 k.p.c. poprzez uchybienia wskazane w treści apelacji oraz art. 232 w zw. z art. 3 w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, że powód udowodnił okoliczności z których wywodzi skutki prawne, podczas gdy tak nie było

3. naruszenie prawa materialnego tj. art. 184 w zw. z art. 187 pkt. 2 i 3 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej poprzez błędną wykładnię i przyjęcie okoliczności wskazanych w treści apelacji, art. 171, art. 172 i art. 187 pkt 2 ustawy o Służbie Więziennej poprzez niezastosowanie i przyjęcie, że powodowi należy się pomoc finansowa na uzyskanie lokalu mieszkalnego pomimo, iż nie otrzymałby przydziału lokalu w drodze decyzji o przydziale z uwagi na fakt, iż w momencie składania wniosku posiadał w miejscowości, w której pełni służbę lub w miejscowości pobliskiej (…) dom jednorodzinny (…) odpowiadający co najmniej przysługującej mu powierzchni mieszkalnej oraz §2 ust. 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 lipca 2010 r. w sprawie przyznawania pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego funkcjonariuszowi Służby Więziennej poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że powód złożył w sposób prawidłowy wniosek o pomoc finansową na uzyskanie lokalu mieszkalnego - wniosek złożony został wraz z aktem notarialnym sprzedaży domu a nie wraz z umową przedwstępną sprzedaży domu, którą powód również dysponował.

Strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa - ZK (...) we W.za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja strony pozwanej była zasadna w zakresie zarzutu nieważności postępowania z uwagi na brak zdolności sądowej po stronie pozwanego Zakładu Karnego (...) we W..

Na wstępie wskazać należy, że w obowiązującej ustawie z 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej, która weszła w życie dnia 13 sierpnia 2010 r. i zastąpiła dotychczasową ustawę z 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej, ustawodawca w znaczny sposób zmodyfikował tryb rozstrzygania sporów w przedmiocie przyznania środków finansowych na rzecz funkcjonariuszy służby więziennej. Pod rządami poprzedniej ustawy kwestia ta rozpatrywania była w trybie postępowania administracyjnego, podczas gdy obecnie spory w tym zakresie należą do właściwości sądów powszechnych. Naczelny Sąd Administracyjny w swych orzeczeniach już kilkukrotnie wskazywał, że sprawy przysługiwania funkcjonariuszowi Służby Więziennej pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego nie należą obecnie do właściwości sądów administracyjnych, a sądów powszechnych rozpatrujących spory z zakresu prawa pracy (postanowienie NSA z 8 grudnia 2011 r., I OSK 928/11, postanowienie NSA z 21 grudnia 2011 r., I OSK 1000/11, postanowienie z dnia z dnia 24 stycznia 2012 r., I OSK 1443/11). Przyznanie pomocy finansowej na zakup lokalu przez funkcjonariusza Służby Więziennej nie następuje obecnie w formie decyzji administracyjnej i nie mają przy jej wydawaniu zastosowania przepisy k.p.a., natomiast spory wynikłe w tym przedmiocie rozpoznawane są przez sądy pracy.

Zgodnie z przyjętą linią orzeczniczą Sądu Najwyższego (vide uchwała SN z 13 sierpnia 2013 r. III PZP 5/13, wyrok SN z 20 grudnia 2013 r., II PK 86/13) funkcjonariusz Służby Więziennej nie jest pracownikiem w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy. Wykonuje on bowiem swoje obowiązki w oparciu o służbowy stosunek zatrudnienia o charakterze administracyjnoprawnym. Natomiast zakłady karne pomimo, że są jednostkami organizacyjnymi Służby Więziennej, a ich dyrektorzy posiadają niektóre uprawnienia charakterystyczne dla reprezentantów pracodawców nie są pracodawcami w rozumieniu art. 3 k.p. i artykuł ten nie będzie miał zastosowania przy określeniu strony pozwanej. Zakłady karne pomimo wyodrębnienia organizacyjnego nie mają samodzielności finansowej. Dyrektor Generalny ma także wiele uprawnień związanych ze stosunkiem służbowym funkcjonariuszy, które wynikają np. z art. 10 i 11, czy 69 ustawy. Dyrektor zakładu karnego nie ma więc pełnej samodzielności w zakresie kształtowania stosunku służbowego funkcjonariuszy. Na tej podstawie należało uznać, że zdolność sądowa przysługuje, zgodnie z art. 67 § 2 k.p.c., Skarbowi Państwa, reprezentowanemu przez organ jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, lub organ jednostki nadrzędnej. Jak bowiem stanowi wskazany artykuł za Skarb Państwa podejmuje czynności procesowe organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie lub organ jednostki nadrzędnej. W zakresie określonym odrębną ustawą za Skarb Państwa czynności procesowe podejmuje Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa.

W niniejszej sprawie strona pozwana została określona niewłaściwie jako Zakład Karny (...) we W.. Natomiast prawidłowo winna zostać określona jako Skarb Państwa reprezentowany przez odpowiednie statio fisci, którego prawidłowe ustalenie będzie należało do Sądu I instancji przy ponownym rozpoznaniu sprawy, gdyż w zaistniałej sytuacji doszło do nieważności postępowania prowadzonego przeciwko Zakładowi Karnemu (...) przed Sądem Rejonowym. Zgodnie bowiem z art. 379 pkt 2 k.p.c. nieważność postępowania zachodzi jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy uchyla się od rozpoznania pozostałych zarzutów apelacji tj. kwestii czy powód miał odpowiednie warunki mieszkaniowe, czy wniosek był złożony w terminie czy też nie, gdyż zachodząca nieważność postępowania zwalnia Sąd Okręgowy od wskazywania wytycznych. Zauważyć jednak należy, na podstawie istniejącego orzecznictwa Sadu Najwyższego, że kluczową kwestią przy rozpoznawaniu niniejszej sprawy będzie ustalenie czy powód miał warunki mieszkaniowe czy też ich nie miał, a nie kwestia daty złożenia wniosku.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w oparciu o przepis art. 386 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok, zniósł postępowanie w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania odwoławczego Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia - Śródmieścia IV Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.