Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2013r. w Katowicach

sprawy z odwołania B. A. (B. A. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach

z dnia 25 stycznia 2012r. sygn. akt VIII U 2136/11

oddala apelację.

/-/SSA M. Żurecki/-/SSA J. Pietrzak/-/SSA I. Goik

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 891/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 października 2011r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu B. A. prawa do emerytury argumentując, iż ubezpieczony nie udokumentował wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a jedynie 7 lat,
2 miesiące i 10 dni takiej pracy. ZUS wskazał, że do pracy w warunkach szczególnych nie zaliczył ubezpieczonemu zatrudnienia w KWK (...) w R. w okresie od
5 czerwca 1978r. do 30 września 1993r. z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy
w warunkach szczególnych.

W odwołaniu od tej decyzji, ubezpieczony domagał się przyznania mu prawa do spornego świadczenia podnosząc, że w okresie zatrudnienia w KWK (...) w R. od
5 czerwca 1978r. do 30 września 1993r. pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
w warunkach szczególnych. Odwołujący wskazał, iż charakter wykonywanej pracy może wykazać na podstawie zeznań świadków.

Ubezpieczony sprecyzował, że w okresie spornym pracował jako kierowca ciągnika
a następnie jako kierowca samochodów ciężarowych marki K. i J..

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Wyrokiem z dnia 25.01.2012r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Gliwicach zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury począwszy od 1.10.2011r.

Poza sporem pozostawało, że B. A.urodził się (...)W dniu 19 października 2011r. złożył wniosek o ustalenie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. W dniu 25 października 2011r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję odmowną. Do ogólnego stażu pracy ZUS zaliczył ubezpieczonemu 30 lat,
3 miesiące i 20 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Do pracy wykonywanej
w szczególnych warunkach, organ rentowy uwzględnił odwołującemu na dzień
1 stycznia 1999r. 7 lat, 2 miesiące i 10 dni.

Organ rentowy nie uznał okresu zatrudnienia od 5 czerwca 1978r. do 30 września 1993r.
w Kopalni (...) w R. z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Bezsporne było też, że ubezpieczony ukończył 60 lat życia, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego oraz, że na dzień wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach
z FUS posiada ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Sąd ustalił, że w spornym okresie od 5 czerwca 1978r. do 30 września 1993r. B. A. był zatrudniony w Kopalni (...) w R..
W świadectwie pracy z dnia 1 października 1993r. pracodawca KWK (...) w R. wskazał, że ubezpieczony był zatrudniony od 5 czerwca 1978r. do 31 stycznia 1981r. na stanowiskach kierowca, mechanik na powierzchni, zaś od 1 lutego 1981r. do 30 września 1993r. na stanowisku ślusarz na powierzchni. Ustalono też, iż były pracodawca KWK (...) w R. odmówił ubezpieczonemu wystawienia świadectwa pracy
w warunkach szczególnych.

Na podstawie zeznań świadków i ubezpieczonego Sąd ustalił, że w spornym okresie w KWK (...)w R.ubezpieczony od początku pracował jako kierowca ciągnika
z przyczepami. Praca ubezpieczonego polegała na tym, że jeździł ciągnikiem z jednego szybu na drugi i przewoził materiały górnicze, jak kombajny, zestawy, koryta. Zdarzało się,
że w zależności od potrzeb pracodawcy jeździł również samochodami ciężarowymi J.
i K., wywrotką o ładowności 8 ton i 10 ton. Odwołujący był przydzielony do oddziału mechanicznego, gdzie nie było stanowiska kierowcy, z tego względu był prowadzony jako mechanik i ślusarz na powierzchni, ale nie wykonywał pracy w tych zawodach. Sporadycznie zdarzało się, że w razie awarii sprzętu pomagał mechanikowi ale potem zaraz wracał do swojej pracy. Ubezpieczony jako kierowca pracował codziennie co najmniej 8 godzin
a ponadto w nadgodzinach. Cały czas, bez względu na przekształcenia własnościowe pracodawcy wykonywał pracę w jednym miejscu. Również zimą wykonywał pracę na wymienionych wyżej pojazdach, związane z odśnieżaniem terenu kopalni i osiedla.

W związku z uzyskaniem uprawnień operatora sprzętu ciężkiego, od 1995r. ubezpieczony pracował jako operator ładowarki na zwałach.

W spornym okresie wraz z ubezpieczonym pracowali świadkowie G. N.
i W. S.. Świadek W. S. podobnie jak ubezpieczony posiadał angaż ślusarza chociaż nie wykonywał takiej pracy.

Sąd ustalił, że ubezpieczony ostatnio pozostawał w zatrudnieniu do 31 września 2008r. Obecnie nie pracuje.

Wobec poczynionych ustaleń Sąd uznał odwołanie za zasadne podnosząc w motywach
co następuje:

W niniejszej sprawie spornym było posiadanie przez ubezpieczonego (na dzień 1 stycznia 1999r.) wymaganego 15 letniego okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, bowiem organ rentowy uznał mu jedynie 7 lat, 2 miesiące i 10 dni takiej pracy. W tym zakresie ustalone jednak zostało, że ubezpieczony wykonywał prace kierowcy ciągnika oraz prace kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej
3,5 tony, które to prace zostały wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz.43 ze zm.), jako uprawniające do uzyskania prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym. W Dziale VIII tego wykazu pod poz. 2 wymienione zostały wszak prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej
3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych
i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów, zaś pod poz. 3 wymieniono prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych.

Nadto należy podkreślić, że okres zatrudnienia może być zaliczony do pracy w warunkach szczególnych, gdy pracownik faktycznie wykonywał prace objęte wykazem prac uprawniających do wcześniejszej emerytury, niezależnie od stanowiska jakie mu formalnie przypisano. Wymieniony wyżej wykaz A nie określa bowiem stanowisk pracy, ale definiuje rodzaj prac, które są uważane za wykonywane w szczególnych warunkach. Decydujące znaczenie dla zakwalifikowania pracy jako realizowanej w szczególnych warunkach ma nie nazwa zajmowanego stanowiska, ale rodzaj, charakter i warunki pracy.

Bez znaczenia pozostaje też, że pracodawca odwołującego nie wydał mu świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Fakt wykonywania takiej pracy został wykazany w postępowaniu sądowym za pomocą innych dowodów. W postępowaniu odwoławczym przed Sądem nie obowiązują bowiem ograniczenia dowodowe jakie występują w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, a Sąd może ustalić okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość jak: okresy zatrudnienia - w tym wykonywanie pracy w warunkach szczególnych, za pomocą wszelkich środków dowodowych, przewidzianych w Kodeksie postępowania cywilnego.

Mając na względzie powyższe, Sąd uznał, że ubezpieczony legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999r. wymaganym 15 - letnim okresem pracy w szczególnych warunkach a skoro spełnił także pozostałe przesłanki to nabył prawo do emerytury od dnia 1 października 2011r., tj. od miesiąca złożenia wniosku na podstawie art.184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Apelację od tego wyroku wywiódł organ rentowy zarzucając:

1/ naruszenie przepisów postępowania - art. 233 §1 w zw. z art. 227 ustawy z dnia
17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów poprzez dokonanie ustaleń faktycznych z naruszeniem zasady wszechstronnego rozważenia całego zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności ustalenie, że ubezpieczony w okresie zatrudnienia
w KWK (...) w R. od 5 czerwca 1978r. do 30 września 1993r. stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w warunkach szczególnych wymienione w wykazie A Dział VIII poz. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pomimo, że ustalenia te pozostają w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym, w tym z dowodami zawartymi w aktach osobowych ubezpieczonego,

2/ naruszenie prawa materialnego - art. 184 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 32 ustawy z dnia
17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U.
z 2009, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) poprzez jego niewłaściwe zastosowanie skutkujące przyznaniem prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, pomimo niewykazania 15 - lat pracy w warunkach szczególnych stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze kierowcy samochodów ciężarowych
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

W oparciu o powyższe zarzuty organ rentowy wnosił o zmianę wyroku w całości i oddalenie odwołania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Wobec treści zarzutów apelacyjnych kluczową kwestią dla rozstrzygnięcia rozpatrywanej sprawy jest prawidłowość poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych i tym samym prawidłowość dokonanej przez tenże Sąd oceny dowodów.

Na wstępnie tych rozważań należy podnieść, iż ocena wiarygodności i mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów. Obejmuje ona rozstrzygnięcie o przeciwstawnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się
ze świadkami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna ona odpowiadać regułom logicznego rozumowania oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopnia prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Jeżeli więc z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.). Musi się ona zatem ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne.

Odnosząc te uwagi ogólne do rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne. Skarżący nie wykazał bowiem, że wnioskowanie Sądu I instancji wykraczało poza schematy logiki formalnej albo dokonywane było wbrew zasadom doświadczenia życiowego, czy nie uwzględniało nadto jednoznacznych związków przyczynowo-skutkowych, natomiast skuteczność procesowych zarzutów apelacji zależna była właśnie od wykazania powyższego.

Wszakże w aktach sprawy znajduje się orzeczenie psychologiczne z dnia 17.11.1988r. ważne na okres 5 lat stwierdzające, że ubezpieczony nie ma przeciwwskazań do wykonywania zawodu kierowcy samochodowego kat.B/zaw./+C+T.---, przy czym nie jest wskazane prowadzenie pojazdów samochodowych nocą. Jak wynika z treści tego orzeczenia ubezpieczony został na badania skierowany przez KWK (...). Ta okoliczność
w powiązaniu z faktem, że ubezpieczony został zatrudniony w charakterze kierowcy (vide umowa o pracę w aktach osobowych) oraz zeznaniami świadków i ubezpieczonego co do reorganizacji struktury organizacyjnej kopalni w czasie zatrudnienia potwierdza prawidłowość ustaleń Sądu I instancji co do rzeczywistego charakteru pracy ubezpieczonego w spornym okresie.

Podnoszona przez skarżącego okoliczność, że świadek W. S. pracował jako operator koparki i operator ładowarki a nie ślusarz, jak zeznał, wbrew twierdzeniom skarżącego, nie przesądza o wadliwości ustaleń Sądu co do charakteru pracy ubezpieczonego. Świadek ten istotnie w świetle akt rentowych pracował także na stanowisku operatora koparki i operatora ładowarki ale ze świadectwa pracy znajdującego się w jego aktach rentowych i innych dokumentów wynika, że przez część spornego okresu był zatrudniony także jako mechanik samochodowy, podobnie jak ubezpieczony. Ta okoliczność w świetle całości tych zeznań nie pozwala na wysnucie wniosku, że ubezpieczony i świadek nie wykonywali takich samych prac w okresie zatrudnienia w KWK (...) i nie czyni ich nieprzydatnymi dla dokonania ustaleń co do charakteru pracy ubezpieczonego w spornym okresie.

Zgodnie z treścią art. 184 ust 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

- okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

- okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl ust. 2 emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Na podstawie tego przepisu, prawo do emerytury w obniżonym wieku, przysługuje zatem ubezpieczonemu, który w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999r. spełnił warunki w zakresie posiadania ogólnego stażu pracy oraz pracy wykonywanej w warunkach szczególnych a nie osiągnął wymaganego wieku.

Skoro ubezpieczony spełnił wszystkie wskazane w przytoczonym przepisie wymogi to zasadnie uznał Sąd I instancji, że decyzja organu rentowego odmawiająca mu przyznania emerytury była wadliwa i należało ją zmienić.

Z przytoczonych względów Sąd Apelacyjny na mocy art.385 k.p.c. oddalił apelację jako pozbawioną podstaw.

/-/SSA M. Żurecki/-/SSA J. Pietrzak/-/SSA I. Goik

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JM