Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 25-06-2014 r.

Sąd Okręgowy w Koninie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia – SO Jadwiga Święcicka

Protokolant: Starszy sekretarz sądowy Elwira Świecka

po rozpoznaniu w dniu 11-06-2014 r. w Koninie

sprawy A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o emeryturę

na skutek odwołania A. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

z dnia 9 stycznia 2014r. znak: (...)

I. Oddala odwołanie

II. Zasądza od odwołującej na rzecz pozwanego kwotę 60 zł - tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego .

Sygn. akt III U 186/14

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. decyzją z dnia 9 stycznia 2014 roku, znak: (...) odmówił A. S. przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wobec udowodnienia – do dnia 1 stycznia 1999 roku – 15 lat pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze.

Organ rentowy nie uznał za pracę w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 2 października 1978 roku do 24 stycznia 1982 roku na stanowisku kontrolera jakości, od dnia 21 kwietnia 1983 roku do dnia 30 czerwca 1990 roku na stanowisku magazyniera i od dnia 1 lipca 1990 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowisku praczki na podstawie świadectwa pracy z dnia 31 lipca 2000 roku ponieważ brak jest w nim wskazanego charakteru pracy ściśle według wykazu, działu i pozycji zgodnie
z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1982 roku. Zakład pracy – S. G., który jest następcą prawnym Fabryki (...) nie może natomiast potwierdzić pracy na tych stanowiskach, jako rodzaju prac, które mogą być zakwalifikowane do warunków szczególnych na podstawie powołanego Rozporządzenia.

Organ rentowy wskazał dodatkowo, że wykazana nazwa stanowiska praczka (wykaz A, dział XIV, poz. 8 pkt 1) wg zarządzenia Ministra Hutnictwa
i Przemysłu Maszynowego jest niezgodna z nazewnictwem stanowiska wskazanego w tym zarządzeniu resortowym które brzmi operator urządzeń pralniczych.

Od powyższej decyzji odwołanie złożyła A. S. podnosząc, że nie zgadza się z decyzją, albowiem w okresie od dnia 2 października 1978 roku do dnia 24 stycznia 1982 roku pracowała na Wydziale (...)na stanowisku kontrolera jakości i do jej obowiązków należała kontrola produkowanych tarcz, w okresie od dnia 21 kwietnia 1983 roku do dnia 30 czerwca 1990 roku pracowała na Wydziale (...)– była to praca magazynowa związana
z przyjmowaniem i wydawaniem druków i wszystkich dokumentów archiwalnych, a w okresie od dnia 1 lipca 1990 roku do dnia 31 lipca 2000 roku pracowała na stanowisko praczki i do jej obowiązków należało obsługiwanie urządzeń pralniczych w pralniach chemicznych. Dodatkowo odwołująca wskazała, że pracowała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji, że odwołująca nie wykazała 15 lat pracy
w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

A. S. urodziła się w dniu (...). W okresie od dnia 2 października 1978 roku do dnia 31 lipca 2000 roku odwołująca zatrudniona była w Fabryce (...)
w K.. Początkowo do dnia 24 stycznia 1982 roku pracowała na stanowisku operatora kontroli jakości w Wydziale T. Ś.będącym wydziałem produkcyjnym tarcz. Do obowiązków odwołującej należała kontrola jakości wyprodukowanych tarcz ściernych. Wszystkie obowiązki A. S. wykonywała na tzw. małej linii stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Następnie w okresie od dnia 21 kwietnia 1983 roku do dnia 30 czerwca 1990 roku A. S. pracowała na stanowisku robotnika magazynowego w archiwum w (...). Magazyn ten mieścił się na I piętrze budynku, w którym znajdowała się także hala produkcyjna
i sąsiadował on bezpośrednio z tą halą (przez ścianę), z uwagi na to do odwołującej oraz pracujących piętro niżej pracowników administracyjnych docierał hałas, nadto w miejscu pracy panowało zapylenie. Usytuowanie magazynu rodziło także konieczność przechodzenia przez niego w celu skorzystania z urządzeń sanitarnych, bądź wyjścia z pracy.

W powyższym okresie zatrudnienia do obowiązków odwołującej należało wydawanie druków biurowych i związanych z produkcja pracownikom działu administracji, a także działu produkcyjnego. A. S. zamawiała nadto te druki. Przełożonym odwołującej był kierownik oddziału administracyjnego.

W okresie od dnia 1 lipca 1990 roku do dnia 31 lipca 2000 roku odwołująca zatrudniona była na stanowisku praczki, od dnia 1 grudnia 1991 roku w angażu wpisano dodatkowo robotnik magazynowy, z uwagi na fakt, że A. S. wydawała także wypraną odzież i sporządzała raporty przyjmowania odzieży, głównym jednak zadaniem odwołującej w tym okresie było pranie odzieży roboczej osób zatrudnionych w fabryce, a także pranie na rzecz innych zakładów pracy. Odwołująca obsługiwała pralki. W miejscu pracy panował – z uwagi na stary sprzęt – duży hałas. Wszystkie obowiązki A. S. wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W dniu 3 grudnia 2013 roku A. S. wystąpiła z wnioskiem
o przyznanie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wskazując, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Do wniosku odwołująca dołączyła m.in. świadectwo pracy z dnia 31 lipca 2000 roku
z Fabryki (...). W punkcie 8. świadectwa wskazano, że odwołujące wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w okresie od 2.10.1978 r. do 24.01.1982 r. na stanowisku kontrolera jakości (Dział XIV, poz. 24 pkt 1) od 21.04.1983 r. do 30.06.1990 na stanowisku robotnika magazynowego i praczki (Dz. IV, poz. 40, pkt 2) oraz od 1.07.1990 r. do 31.07.2000 r. na stanowisku praczki (Dz. XIV, poz. 8 pkt 1). W świadectwie tym powołano się na zarządzenie nr 3 Ministra Handlu i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego ustalił, że odwołująca legitymuje się okresem składkowym
i nieskładkowym w wymiarze 20 lat, 3 miesięcy i 2 dni, jednakże nie wykazała żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych, dlatego też zaskarżoną decyzja z dnia 9 stycznia 2014 roku odmówił A. S. przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego, zgromadzonych w toku postępowania oraz w oparciu o zeznania odwołującej A. S.
i świadków: W. G. (1) pv P., M. S.
i B. I..

Zeznania odwołującej oraz świadków Sąd uznał za wiarygodne w zakresie jakim opisują czynności wykonywane przez A. S. w poszczególnych okresach zatrudnienia w Fabryce (...), nie podzielając jedocześnie oceny zeznań zarówno odwołującej, jak i świadków W. G. (2) i B. I. co do oceny charakteru pracy odwołującej na stanowisku magazyniera od dnia 1 lipca 1990 roku do dnia 30 listopada 1991 roku.

Rzeczowy materiał dowodowy nie budził wątpliwości Sądu, nadto nie był on kwestionowany przez strony.

W przedmiotowej sprawie przedmiotem sporu było rozważanie, czy odwołującej A. S. przysługuje prawo do emerytury,
a w szczególności ustalenie, czy legitymuje się on wymaganym 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze,
z uwagi na warunki pracy w okresie zatrudnienia w Fabryce (...)
i (...) (...) (...). Okres składkowy i nieskładkowy nie był bowiem przez organ rentowy kwestionowany.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przepis art. 27 ustawy wymaga co najmniej 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego w przypadku mężczyzn.

Według art. 32 ust. 1 ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1, przy czym za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2 art. 32).

Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 tego przepisu (pracownikom) przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Tym dotychczasowym przepisem jest wspomniane rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43). Zgodnie z § 4 rozporządzenia pracownik wykonujący prace na stanowisku wymienionym w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, wynoszący 20 lat dla kobiet, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Według § 2 wspomnianego rozporządzenia okresy pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy, zaś okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

W przedmiotowej sprawie Sąd zobligowany do rozstrzygnięcia wskazanego wyżej przedmiotu sporu przeprowadził postępowanie dowodowe, zgodnie z regułami procedury cywilnej. Nie ulega bowiem wątpliwości, że ograniczenia dowodowe z wspomnianego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku nie dotyczą postępowania przed sądem (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, II UNK 186/97, publ. OSNAP 1998/11/342; LEX nr 32696).

Warunkiem skorzystania z „wcześniejszej emerytury” jest więc wykazanie okresu składkowego i nieskładkowego w wymiarze co najmniej 20 lat dla kobiet, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na dzień 1 stycznia 1999 roku oraz osiągnięcie wieku emerytalnego 55 lat dla kobiet (§ 4 w związku z § 2 ust. 1 powołanego rozporządzenia).

Bezspornym jest, że wiek emerytalny odwołująca osiągnęła w dniu
(...)

Poza sporem pozostaje nadto, że wykazała ona wymagany okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 20 lat, 3 miesięcy i 2 dni.

Organ rentowy nie uznał natomiast odwołującej żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Decydujące znaczenie w tej kwestii ma stwierdzenie wykonywania obowiązków odpowiadających zakresowi prac wymienionych w wykazie A i B stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 1999 roku, III RN 25/99, publik. OSNP z 2000 r. nr 12, poz. 453; LEX nr 40224), które to rozporządzenie jest zgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej będącej źródłem powszechnie obowiązującego prawa (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2005 roku, I UK 351/04, publ. LEX nr 171515).

Postępowanie dowodowe wykazało, że w szczególnych warunkach odwołująca A. S. pracowała w okresie od dnia 2 października 1978 roku do dnia 24 stycznia 1982 roku pracując na stanowisku operatora kontroli jakości w Wydziale T. Ś., a także w okresie od dnia 1 lipca 1990 roku do dnia 31 lipca 2000 roku (do 31 grudnia 1998 roku) pracując na stanowisku praczki.

Z osobowego materiału dowodowego wynika bowiem, że w pierwszym okresie zatrudnienia do obowiązków odwołującej należała kontrola jakości wyprodukowanych tarcz ściernych. Wszystkie zaś obowiązki A. S. wykonywała na tzw. małej linii stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W drugim natomiast okresie zatrudnienia do obowiązków odwołującego należała obsługa sprzętu piorącego, dodatkowo z akt spraw,
w tym w szczególności z zeznań świadka M. S. wynika, z uwagi na rodzaj zabrudzeń że do prania używano środków chemicznych. Materiał dowodowy wskazuje wprawdzie, że A. S. zajmowała się także wydawaniem odzieży oraz sporządzania raporty jej przyjęć do prania, niemniej zasadniczym zadaniem była obsługa sprzętu piorącego, a te dodatkowe czynności były ściśle powiązane z głównym jej zadaniem jakim było wykonywanie prac pralniczych.

Dlatego też, zdaniem Sądu odwołująca w tych dwóch spornych okresach bez wątpienia pracowała w szczególnych warunkach pracy wykonując obowiązki odpowiadające zakresowi prac wymienionych w wykazie A, dziale XIV, poz. 24 – kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie (pierwszy
z opisanych okresów pracy) oraz wykazie A, dziale XIV, poz. 8 – prace pralniczo-farbiarskie w pralniach chemicznych (drugi z opisanych powyżej okresów zatrudnienia) – Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

W ocenie Sądu organ rentowy zasadnie jednak zakwestionował możliwość zaliczenia do prac w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze okresu pracy od dnia 21 kwietnia 1983 roku do dnia 30 czerwca 1990 roku na stanowisku robotnika magazynowego w archiwum w (...)

Z akt sprawy, w tym przede wszystkim z zeznań świadków: W. G. (1) i B. I. wynika wprawdzie, że magazyn, w którym odwołująca wykonywała swoje obowiązki mieścił się na I piętrze budynku, w którym znajdowała się także hala produkcyjna
i sąsiadował on bezpośrednio z tą halą (przez ścianę), z uwagi na to do odwołującej docierał hałas, nadto w miejscu pracy panowało duże zapylenie. Ponadto osobowy materiał dowodowy wskazuje, że odwołująca musiała przechodzić przez niego w celu skorzystania z urządzeń sanitarnych, bądź wyjścia z pracy.

Przytoczone powyżej okoliczności nie mogą jednak prowadzić do przyjęcia, że praca odwołującej w tym okresie była pracą w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Zgodnie ze stanowiskiem judykatury dla zaliczenia danego okresu pracy do stażu zatrudnienia wymaganego do nabycia emerytury w niższym wieku emerytalnym nie jest wystarczające jedynie przebywania w spornym okresie
w szkodliwym dla zdrowia środowisku pracy. Okoliczności tej nie dowodzi nadto uzyskiwanie wypłacanego przez pracodawcę dodatku pieniężnego za pracę w szczególnych warunkach, a nawet treść świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo pracy jest bowiem dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c. Nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości, i nie ma do niego zastosowania procedura opisana w art. 252 k.p.c. Świadectwo pracy - w tym świadectwo pracy w szczególnych warunkach, podlega – jako dokument prywatny podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów jak i prawidłowości wskazanej w nim podstawy prawnej. Nie jest to dokument abstrakcyjny, w związku z czym winien znajdować oparcie w posiadanej przez zakład pracy dokumentacji, a w przypadku jej braku w innych dowodach. (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 10 czerwca 2013 r. II UK 370/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 marca 2014 roku, III AUa 1405/13, publ. LEX nr 1451756),

Z akt sprawy wnika natomiast, że poza narażeniem na działanie szkodliwych dla zdrowia czynników, nie wykonywała ona pracy w warunkach szczególnych. Do jej obowiązków bowiem należało wydawanie druków biurowych i związanych z produkcja pracownikom działu administracji, a także działu produkcyjnego. Przełożonym zaś A. S. był kierownik oddziału administracyjnego.

Powyższej oceny nie może zmieniać podnoszona przez odwołującą okoliczność nabycia prawa do emerytury przez świadka W. G. (1) oraz B. I.. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że nie nabyło bowiem one prawa do emerytury
w obniżonym wieku emerytalnych, poza tych charakter ich pracy różnił się
w sposób znaczący od charakteru pracy odwołującej.

Wskazane wyżej okresy pracy w szczególnych wynoszą łącznie 11 lat, 10 miesięcy i 2 dni, a więc są krótsze niż wymagany – 15 lat.

Konkludując stwierdzić trzeba, że odwołująca A. S. nie spełnia wszystkich przesłanki do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury.

Z tych też względów na zasadzie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie A. S. jako nieuzasadnione (punkt I wyroku).

O kosztach zastępstwa procesowego (pkt. II wyroku) Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 ust. 2, § 6 i 11 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.) – punkt II wyroku.

SSO Jadwiga Święcicka