Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 8 maja 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2014 roku w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Zakładów (...) Spółki Akcyjnej w Z.

przeciwko (...) Węgry

o zapłatę

na skutek zażalenia powódki

na postanowienie Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 22 października 2013 r., sygn. akt. X GNc 161/13

p o s t a n a w i a : oddalić zażalenie.

Sygn. akt V ACz 401/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Gliwicach umorzył postępowanie prowadzone w trybie europejskiego postępowania nakazowego, regulowanego przepisami Rozporządzenia (WE) Nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty (Dz.U.UE L z dnia 30 grudnia 2006 r. – dalej : Rozporządzenie) oraz Kodeksu postępowania cywilnego (art. 505 ^{( 15)} i nast.), uznając sprzeciw powoda wobec przekazania sprawy do postępowania zwykłego, złożony w załączniku II do pozwu za wiążący, natomiast oświadczenie o jego cofnięciu - jako sprzeczne z celami rozporządzeniami - za niedopuszczalne i nieskuteczne.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł powód domagając się jego uchylenia i podnosząc zarzuty naruszenia:

-art. 17 ust. 1 Rozporządzenia (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty poprzez jego błędną wykładnię, co doprowadziło do przyjęcia przez Sąd I instancji, że żądanie powoda zakończenia postępowania w razie wniesienia przez pozwanego sprzeciwu od wydanego w niniejszej sprawie europejskiego nakazu zapłaty było „wyraźne”. Sąd Okręgowy podjął czynności zmierzające do wydania europejskiego nakazu zapłaty dopiero po uzupełnieniu pozwu przez powoda, w którym to pozwie powód nie podpisując załącznika II wyraźnie wskazał, że jego wolą w razie wniesienia przez pozwanego sprzeciwu od europejskiego nakazu zapłaty było, aby Sąd pierwszej instancji przekazała sprawę do postępowania zwykłego;

-art. 7 ust. 4 Rozporządzenia (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty poprzez jego błędną wykładnię, co w konsekwencji doprowadziło do przyjęcia przez Sąd I instancji, że oświadczenie o cofnięciu sprzeciwu wobec przekazania sprawy do postępowania zwykłego można skutecznie złożyć jedynie przed wydaniem w sprawie europejskiego nakazu zapłaty, podczas gdy zgodnie z treścią art. 505 ¹⁷ k.p.c. rozpoznanie sprawy w europejskim postępowaniu nakazowym następuje na posiedzeniu niejawnym, a strony dowiadują się o wydanym orzeczeniu dopiero z chwilą jego doręczenia;

- art. 130 § 1 zd.1 k.p.c. poprzez zaniechanie wezwania powoda do usunięcia braków formalnych pisma procesowego tj. odpisu pozwu z dnia 16 kwietnia 2013 r. pomimo, że powód dnia 16 kwietnia 2013 r. złożył w Sądzie pierwszej instancji odpis pozwu, który swoją treścią odbiegał od treści pozwu złożonego przez powoda dnia 4 marca 2013 r.

-art. 203 § 4 k.p.c. poprzez nieuznanie przez Sąd I instancji, że złożone przez powoda żądanie zakończenia postępowania w przypadku wniesienia przez pozwanego sprzeciwu od nakazu zapłaty, co traktowane jest pod względem sytuacji prawnej jak cofnięcie pozwu przez powoda, nie jest sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego i nie zmierza do obejścia prawa, podczas gdy właściwa ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego powinna doprowadzić do zajęcia przed ten Sąd odmiennego stanowiska;

-art. 203 k.p.c. w zw. z art. 26 Rozporządzenia (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiającego postępowanie z sprawie europejskiego nakazu zapłaty poprzez ich niezastosowanie co doprowadziło do stwierdzenia, że mimo przyjęcia przez Sąd I instancji, że sytuacja prawna powoda, który zażądał zakończenia postępowania w razie wniesienia sprzeciwu od europejskiego nakazu zapłaty kształtuje się podobnie jak w wypadku powoda, który cofnął pozew, późniejsze oświadczenie powoda o cofnięciu złożonego sprzeciwu wobec przekazania sprawy do postępowania zwykłego jest niedopuszczalne i nieskuteczne, a tym samym całkowitym, pominięciem przyjętej w polskiej procedurze cywilnej dopuszczalności odwoływania procesowych oświadczeń woli;

-art. 505 ¹⁹ § 4 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, na skutek błędnego przyjęcia, że w niniejszej sprawie zaistniały przesłanki o których mowa w tym przepisie, gdyż powód skutecznie zażądał zakończenia postępowania na wypadek wniesienia sprzeciwu od europejskiego nakazu zapłaty i jednoczesnego uznania przez Sąd I instancji, że późniejsze złożenie przez powoda oświadczenia o cofnięciu złożonego sprzeciwu wobec przekazania sprawy do postępowania zwykłego jest nieskuteczne.

Sąd Apelacyjny zważył:

Zażalenie powoda nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżone postanowienie jest trafne i odpowiada prawu – art. 515 ¹⁹ § 4 k.p.c. w związku z art. 7 ust. 4, art. 12 ust. 2, art. 17 ust. 1 zd. pierwsze w związku z art. 26 Rozporządzenia (WE) Nr 1896/2006 z 12 grudnia 2006 r. ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty.

W pierwszej kolejności rozważyć należało zarzuty skarżącego dotyczące naruszenia art. 203 k.p.c. w związku z art. 26 cyt. Rozporządzenia, którego skarżący upatruje w tym, że w jego ocenie żądanie powoda zakończenia postępowania w razie wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty powinno być potraktowane jak cofnięcie pozwu, a zatem cofnięcie takiego oświadczenia może być dokonane do chwili doręczenia nakazu, a nie jak przyjął Sąd pierwszej instancji do chwili wydania nakazu zapłaty, a nadto powinno się odpowiednio zastosować art. 203 § 4 k.p.c., a zatem zbadać czy cofnięcie oświadczenia zawartego w pozwie nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i nie zmierza do obejścia prawa.

Zarzuty te nie zasługują na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny podziela wyrażony w doktrynie pogląd (J. Pisuliński, Europejskie nakaz zapłaty EPS 2008/1/4-14, str. 8, J. Zatorska, Komentarz do art. 7 Rozporządzenia, Lex 2009), iż oświadczenie o sprzeciwieniu się kierowania sprawy do zwykłego postępowania nie można utożsamiać z cofnięciem pozwu lub zrzeczeniem się roszczenia.

Cofnięcie pozwu następuje w toku postępowania zarówno przed, jak i po zajęciu stanowiska procesowego przez pozwanego.

Przewidziany w art. 7 ust. 4 Rozporządzenia sprzeciw powoda co do rozpoznania sprawy w postępowaniu zwykłym jest zgłaszany już w pozwie lub później, ale nie później niż przed wydaniem nakazu.

Jego uzasadnieniem jest ochrona interesów prawnych powoda, który ma możliwość nie wdania się w spór, w sytuacji, gdy nie jest pewny wyniku sprawy i w ten sposób może uniknąć dalszych kosztów postępowania.

Zgodnie z art. 26 Rozporządzenia określenie skutków takiego oświadczenia powoda pozostawiono prawu krajowemu.

Krajowy ustawodawca w art. 515 ¹⁹ § 4 k.p.c. określił te skutki i wbrew stanowisku skarżącego nie zezwolił na stosowanie odpowiednich przepisów o cofnięciu pozwu poza zastosowaniem wprost art. 203 § 2 zd. drugie k.p.c. i art. 203 § 3 zd. pierwsze k.p.c. w zakresie zwrotu kosztów procesu.

Brak jest zatem jakiegokolwiek odesłania do stosowania art. 203 k.p.c. zarówno wprost, jak i odpowiednio w pozostałym zakresie, w tym co do zgody pozwanego, jak i podstaw badania skuteczności oświadczenia tak jak przy cofnięciu pozwu.

Brak jest także jakichkolwiek podstaw do uznania za zasadny zarzutu skarżącego naruszenia art. 17 ust. 1 Rozporządzenia przez uznanie, że oświadczenie powoda zawarte w załączniku nr II do pozwu było „wyraźne”.

Zgodnie z art. 7 ust. 4 Rozporządzenia powód może poinformować Sąd, że w razie wniesienia sprzeciwu przez pozwanego sprzeciwia się on skierowaniu sprawy do postępowania zwykłego. Oświadczenie to składa się na druku załącznika nr II do pozwu i ma ono jasny, czytelny i nie budzący żadnych wątpliwości charakter, a zatem jego złożenie w żadnym razie nie może być potraktowane jako omyłka. Sąd Okręgowy podjął co prawda czynności zmierzające do wydania europejskiego nakazu zapłaty dopiero po uzupełnieniu pozwu przez powoda, w którym to pozwie powód nie podpisał załącznika nr II, ale zauważyć trzeba, że wezwanie do uzupełnienia pozwu dotyczyło innej materii. Niepodpisanie załącznika nr II dołączonego do formularza pozwu nie mogło stanowić dla Sądu pierwszej instancji „wyraźnie” sformułowanego oświadczenia o zmianie stanowiska strony w kwestii dalszego toku procesu po wniesieniu sprzeciwu przez stronę przeciwną. Takie oświadczenie zostało złożone, wraz z dwoma odpisami niepodpisanego załącznika II, dopiero w dniu 21 maja 2013 r., a więc po wydaniu europejskiego nakazu zapłaty.

Mając na względzie powyższe przyjąć należało, że brak było również podstaw do wzywania strony powodowej do uzupełnienia braków formalnych pozwu, skoro niepodpisanie załącznika nr II w uzupełnionym pozwie nie stanowiło braku formalnego w rozumieniu art. 130 § 1 zd. 1 k.p.c. Informacje z załącznika nr II nie są przesyłane pozwanemu, brak odpisu załącznika nr II (wobec jego zmienionej treści) nie stanowił więc niezachowania warunków formalnych, bez których pozew nie mógł otrzymać prawidłowego biegu.

Najistotniejszym zarzutem zażalenia jest zarzut naruszenia art. 203 k.p.c., w związku z art. 26 Rozporządzenia i art. 515 ¹⁹ § 4 k.p.c., polegający w istocie na zakwestionowaniu oceny Sądu pierwszej instancji, iż choć Sąd ten uznał, że sytuacja powoda kształtuje się tak jak sytuacja powoda, który cofnął pozew to nie nieskuteczne jest cofnięcie oświadczenia złożonego w trybie art. 7 ust. 4 Rozporządzenia, gdyż cofnięcie nastąpiło po wydaniu nakazu zapłaty.

Jak wskazano powyżej do instytucji sprzeciwu w przedmiocie skierowania sprawy do postępowania zwykłego nie można (poza kwestią kosztów procesu) stosować przepisów prawa krajowego o cofnięciu pozwu.

Brak jest zatem podstaw, aby uznać, iż oświadczenie to podlega tym samym regułom co cofnięcie pozwu w zakresie możliwości cofnięcia oświadczenia procesowego, a zatem instytucja ta podlega autonomicznej ocenie, która powinna brać pod uwagę regulujące ją przepisy.

Według skarżącego cofnięcie oświadczenia złożonego zgodnie z art. 7 ust. 4 Rozporządzenia jest możliwe aż do chwili doręczenia nakazu choć skarżący nie określa czy jego ocena dotyczy doręczenia nakazu powodowi czy pozwanemu, czy też obydwu stronom.

Stanowisko skarżącego nie uwzględnia jednak uregulowań dotyczących tej instytucji określonych w przepisach cyt. Rozporządzenia.

Sąd pierwszej instancji uznał przez analogię, iż skoro oświadczenie w przedmiocie sprzeciwu co do przekazania sprawy do postępowania zwykłego może być zgodnie z art. 7 ust. 4 Rozporządzenia złożone najpóźniej przed wydaniem nakazu zapłaty, to takie cofnięcie tego oświadczenia może nastąpić skutecznie tylko do tej chwili.

Taka ocena jest trafna, ale z uzupełnieniem wynikającym z art. 12 ust. 2 Rozporządzenia, zgodnie z którym nakaz zapłaty oraz z odpisu pozwu doręczony jest pozwanemu bez załącznika nr II, a więc bez informacji o sprzeciwie co do przekazania sprawy do postępowania zwykłego.

Zatem wykładnia systemowa przepisów cyt. Rozporządzenia pozwala na uznanie, że skoro strona pozwana nie jest informowana o sprzeciwie powoda to brak jest podstaw do uznania, że skutki nakazu zapłaty w zakresie sprzeciwu powoda związane są z doręczeniem nakazu zapłaty pozwanemu.

Skoro zatem oświadczenie powoda złożone zgodnie z art. 7 ust. 4 Rozporządzenia może być złożone tylko przed wydaniem nakazu zapłaty to także jego cofnięcie może być skuteczne tylko wtedy, gdy zostało złożone do tej chwili.

Innymi słowy w ocenie Sądu Apelacyjnego cofnięcie oświadczenia procesowego może być dokonane tylko do chwili, gdy takie oświadczenie może być złożone.

Z tych przyczyn, skoro w chwili wydania przez Sąd pierwszej instancji nakazu zapłaty był zgłoszony skutecznie sprzeciw powoda, to na skutek wniesienia sprzeciwu pozwanego od nakazu zapłaty to Sąd pierwszej instancji obowiązany był na podstawie art. 515 ¹⁹ § 4 k.p.c. umorzyć postępowanie.

Chwila wydania nakazu zapłaty decyduje bowiem zgodnie z powyższym przepisem, czy powód skutecznie zgłosił lub też nie zgłosił sprzeciwu co do rozpoznania sprawy w postępowaniu zwykłym.

Nie znalazł Sąd Apelacyjny podstaw do wystąpienia o wykładnię przepisów cyt. Rozporządzenia do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Trybunał dokonuje bowiem wykładni przepisów prawa unijnego, a nie krajowego.

Skuteczność cofnięcia oświadczenia o dokonaniu czynności procesowej nie jest regulowana przepisami cyt. Rozporządzenia, lecz przepisami prawa krajowego, a zatem wykładnia w tym zakresie należy do sądu krajowego.

Zażalenie powoda jest zatem bezpodstawne i zgodnie z art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. podlega oddaleniu.