Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód M. M. (1) pozwem z dnia 03.04.2014 r. wniósł o zasądzenie od pozwanego A. M. na swoją rzecz alimentów w kwocie po 600 zł miesięcznie, począwszy od dnia 01.05.2014 r., płatnych do 10-go dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki płatności którejkolwiek z rat.

W uzasadnieniu swojego żądania podniósł, iż jest synem pozwanego, jego rodzice nie pozostają w związku małżeńskim i nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego, zaś on mieszka z matką. Mimo pełnoletniości powód nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, nie ma możliwości zarobkowych ze względu na to, że jest studentem trzeciego roku studiów stacjonarnych Politechniki (...) na Wydziale Mechanicznym na (...). Powód dodał, że w chwili obecnej nie ma żadnego stałego dochodu, który mógłby przeznaczyć na zaspokojenie swoich niezbędnych potrzeb. Powód, ze względu na brak środków na własne utrzymanie, podejmuje prace dorywcze, ale dochód z takich prac nie jest wystarczający na zaspokojenie wszystkich niezbędnych potrzeb. Powód wynajmuje mieszkanie, co wiąże się z wydatkiem 450 zł miesięcznie. Rachunki związane z eksploatacją mieszkania wynoszą 100 zł miesięcznie, bilet komunikacji miejskiej to koszt 50 zł miesięcznie. Koszt zakupu pożywienia to kwota co najmniej 400 zł miesięcznie, zakup ubrań i środków higieny – 200 zł. ksiązki i inne pomoce naukowe – 100 zł miesięcznie, doraźne lekarstwa i pomoc stomatologiczna – również 100 zł miesięcznie. M. M. (1) nadmienił również, że środki otrzymywane od mamy nie pozwalają mu na zaspokojenie niezbędnych potrzeb, w związku z czym był zmuszony zaciągnąć zobowiązanie w Banku (...) w postaci kredytu studenckiego, które na dzień 01.04.2014 r. wynosi 15 600 zł.

Pozwany A. M. na rozprawie w dniu 30.04.2014 r. uznał powództwo w przedmiocie alimentów do kwoty po 200 zł miesięcznie, wnosząc o oddalenie powództwa w pozostałej części.

Stanowisko powoda nie uległo zmianie w toku procesu, natomiast pozwany na rozprawie w dniu 02.06.2014 r. wniósł o oddalenie powództwa o alimenty w całości.

Postanowieniem z dnia 04.04.2014 r. w sprawie sygn. akt III RC 63/14 Sąd Rejonowy w Ząbkowicach Śl. zabezpieczył powództwo o alimenty poprzez zobowiązanie pozwanego A. M. do łożenia na utrzymanie powoda M. M. (1) kwot po 500 zł miesięcznie, począwszy od dnia 04.04.2014 r., raty płatne do 10-go dnia każdego miesiąca z góry z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia w terminie płatności którejkolwiek z rat aż do zakończenia procesu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód M. M. (1), ur. (...) we W., jest synem pozwanego A. M. i B. M..

Dowód: - odpis skrócony aktu urodzenia M. M. (1) – k. 5

M. M. (1) jest (...) Politechniki (...) na Wydziale Mechanicznym na (...). W roku akademickim 2013/2014 jest studentem III roku. Studia odbywają się w systemie stacjonarnym. Programowo studia trwają trzy i pół roku i kończą się uzyskaniem tytułu inżyniera. Planowany termin ukończenia studiów to 31.03.2015 r. Powód nie ponosi opłat za studia. W bieżącym roku akademickim nie pobiera z uczelni żadnych świadczeń pomocy materialnej ani stypendium za wyniki w nauce.

Dowód: - zaświadczenia Politechniki (...) z dnia 20.03.2014 r. i 16.05.2014 r. – k. 7, 23

- zeznanie powoda M. M. (1) – k. 21. 21v.

W celu dojazdów na uczelnię powód korzysta ze środków komunikacji publicznej. Na zakup biletu miesięcznego w komunikacji miejskiej przeznacza kwotę 45 zł miesięcznie. Inne wydatki związane z kontynuowaniem nauki (zakup podręczników, przyborów, przygotowanie materiałów szkoleniowych na zajęcia) wynosi około 900 zł rocznie (około 100 zł miesięcznie przez okres 9 miesięcy w roku). Koszt wyżywienia powoda wynosi około 400 zł miesięcznie, zaś wydatki na zakup odzieży i środków higienicznych stanowią kwotę rzędu 200 zł w skali miesiąca.

Dowód: - zeznanie powoda M. M. (1) – k. 21-21v.

M. M. (1) wynajmuje pokój we W. i z tego tytułu ponosi koszty wynajmu w wysokości 500 zł - 550 zł miesięcznie (czynsz najmu wraz z opłatami za media). Do domu rodzinnego w Z. Śl. powód przyjeżdża na niektóre weekendy. Spędza tam również wakacje i święta. Koszt dojazdu na trasie W. – Z. Śl. wynosi od 8 zł do 15 zł w jedną stronę. Koszty utrzymania mieszkania w Z. Śl. należącego do matki powoda B. M. oscylują wokół kwoty 800 zł miesięcznie.

Dowód: - aneks nr (...) z dnia 10.12.2013 r. do umowy najmu mieszkania z dnia 27.09.2013 r. – k. 6

- zeznanie świadka B. M. – k. 30v.-31

- zeznanie powoda M. M. (1) – k. 21-21v.

Powód podejmuje zatrudnienie w oparciu o umowy cywilnoprawne. Obecnie świadczy usługi na podstawie umowy zlecenia jako kinooperator w kinie (...) we W., osiągając wynagrodzenie średnio 800 zł netto miesięcznie (w zależności od liczby przepracowanych godzin). W roku podatkowym 2013 M. M. (1) uzyskał przychód w wysokości 4 227,64 zł (odpowiednio dochód 3 194,61 zł).

Dowód: - rachunki do umowy zlecenia z dnia 03.02.2014 r., 05.03.2014 r., 04.04.2014 r. – k. 11-13

- zeznanie roczne powoda PIT – 37 za 2013 r. wraz z urzędowym poświadczeniem odbioru dokumentu doręczonego w formie elektronicznej – k. 14-16

- zeznanie powoda M. M. (1) – k. 21-21v.

M. M. (1) korzysta z preferencyjnego kredytu studenckiego udzielonego przez bank (...). Do chwili obecnej powód pobrał środki w łącznej kwocie 15 600 zł. Spłata kredytu rozpocznie się w dniu 01.01.2023 r. Powód otrzymuje ponadto środki pieniężne od swojej matki w wysokości od 100 do 400 zł miesięcznie. Środki finansowe pochodzące z kredytu i od matki powód przeznacza na swoje bieżące utrzymanie.

Dowód: - potwierdzenie stanu zadłużenia z dnia 25.03.2014 r. – k. 14

- zeznanie świadka B. M. – k. 30v.-31

- zeznanie powoda M. M. (1) – k. 21-21v.

Matka powoda B. M. pracuje zawodowo w Starostwie Powiatowym w Z. Śl. na stanowisku inspektora, osiągając wynagrodzenie za pracę w kwocie około 1 900 zł netto miesięcznie. Ponadto, B. M. na podstawie umowy o dzieło prowadzi sprawy finansowe wspólnoty mieszkaniowej, w której zamieszkuje, za co otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 100 zł miesięcznie.

Dowód: - zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu matki powoda – k. 24

- zeznanie świadka B. M. – k. 30v.-31

Pozwany A. M. z zawodu jest nauczycielem muzyki. W oparciu o umowę zlecenia zawartą z (...) Ośrodkiem (...) w Z. Śl. pełni funkcję dyrygenta Miejskiej (...) i prowadzi zajęcia w szkółce Adeptów (...). Wysokość wynagrodzenia z tego tytułu wynosi 500 zł brutto miesięcznie (373,76 zł netto) i w całości podlega zajęciu komorniczemu. Ponadto pozwany gra na uroczystościach pogrzebowych i również ta aktywność stanowi dla niego źródło dochodu.

Do 2011 r. przez okres półtora roku pozwany pracował w charakterze muzyka na promie na Bałtyku. Uzyskiwał z tego tytułu dochód rzędu 2 000 zł – 2 500 zł miesięcznie.

Pozwany nie ma żadnych przeciwwskazań zdrowotnych do podejmowania zatrudnienia.

Dowód: - zaświadczenie (...) w Z. Śl. z dnia 29.04.2014 r. – k. 28

- zeznanie pozwanego A. M. – k. 31-32

A. M. nie jest obecnie zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy w Z. Śl. jako osoba bezrobotna. Po raz ostatni był zarejestrowany jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku w 2010 r.

W okresie ostatniego roku Powiatowy Urząd Pracy w Z. Śl. dysponował licznymi ofertami pracy dla osób bez kwalifikacji zawodowych.

Dowód: - pismo PUP w Z. Śl. z dnia 27.05.2014 r. – k. 36-39

Pozwany mieszka wraz z konkubiną A. H. w wynajmowanym mieszkaniu przy ul. (...) w Z. Śl. Z tytułu utrzymania mieszkania pozwany i jego partnerka ponoszą koszty w kwocie około 1 000 zł miesięcznie. A. H. pracuje zawodowo, otrzymując wynagrodzenie w kwocie 1 400 zł miesięcznie. Pozwany i jego obecna partnerka nie mają wspólnych dzieci.

Dowód: - umowa najmu lokalu mieszkalnego z dnia 01.10.2012 r. – k. 25-27v.

- zeznanie pozwanego A. M. – k. 31-32

A. M. sporadycznie przekazuje środki pieniężne na utrzymanie syna M.. W żaden inny sposób nie wspiera syna. Pozwany utrzymuje z powodem luźny kontakt w formie telefonicznej.

Dowód: - zeznanie pozwanego A. M. – k. 31-32

Sąd zważył, co następuje:

Po wnikliwym przeanalizowaniu zebranych w sprawie dowodów i dokonaniu ich oceny w granicach przewidzianych w art. 233 § 1 kpc, Sąd doszedł do przekonania, iż powództwo wniesione przez M. M. (1) przeciwko A. M. o alimenty zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 133 § 1 KRiO rodzice zobowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Z dyspozycji tego przepisu wynika, że rodzice mogą być zwolnieni od świadczeń alimentacyjnych w stosunku do dziecka tylko wtedy, gdy dziecko posiada własny majątek, a dochody z tego majątku wystarczają na całkowite pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. We wszystkich innych wypadkach na rodzicach ciąży stanowczy obowiązek dostarczania dziecku środków utrzymania i wychowania. Z powyższego wynika, że czas trwania tego obowiązku nie jest ograniczony konkretnym terminem, a jedynie okolicznością czy ze względu na poziom rozwoju i stopień wykształcenia uprawniony może utrzymać się samodzielnie. Stosownie natomiast do treści § 3 cytowanego artykułu, rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Uzyskanie przez dziecko pełnoletniości nie zmienia zatem jego sytuacji prawnej w zakresie alimentów, jeżeli dziecko pobiera naukę w szkole lub na uczelni i czas na nią przeznaczony wykorzystuje na zdobywanie kwalifikacji zawodowych (uchwała SN z dnia 16.12.1987 r. sygn. akt III CZP /91/86).

Jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, powód M. M. (1) jest osobą pełnoletnią (w roku 2014 r. ukończył 22 lata), jednak nadal kontynuuje naukę. W roku akademickim 2013/2014 jest (...) Politechniki (...) na Wydziale Mechanicznym na (...). Zajęcia odbywają się w trybie stacjonarnym. W toku postępowania nie wykazano, aby powód nie czynił należytych postępów w nauce, zaniedbywał ją, czy też czas przeznaczony na naukę wykorzystywał w inny sposób. Z materiału dowodowego nie można wywieść także wniosku, aby czas pobierania nauki przez powoda wydłużał się w nadmierny sposób, poza zwyczajowo przyjęte granice. Powód podjął studia wyższe od razu po zakończeniu nauki w szkole średniej, a więc zgodnie z normalnym tokiem nauki i kontynuuje je zgodnie z planem.

Sąd nie znalazł także podstaw do przyjęcia w niniejszej sprawie, że powód posiada wystarczające własne dochody na pokrycie swoich kosztów utrzymania. Wprawdzie powód w miarę możliwości podejmuje prace dorywcze na umowę zlecenia, co pozwala mu osiągnąć dochód rzędu 800 zł miesięcznie (choć nie są to dochody regularne, zważywszy, że za cały 2013 r. powód osiągnął łączny dochód około 3 100 zł) oraz dysponuje środkami pochodzącymi z kredytu studenckiego, jednakże nie sposób uznać, iż osiągane dochody w pełni pozwalają pokryć wszystkie usprawiedliwione potrzeby życiowe powoda, które z uwagi na realizowaną naukę na studiach są znaczne. Powód nie ponosi wprawdzie opłat za naukę, nie mniej jednak sam koszt wynajmu pokoju w mieszkaniu studenckim we W. to wydatek rzędu 500 - 550 zł w skali miesiąca. Biorąc dodatkowo pod uwagę fakt, iż powód musi zakupić bilet miesięczny komunikacji miejskiej za kwotę 45 zł w celu dojazdów na uczelnię, to już tylko te dwa konieczne wydatki pochłaniają większą część wynagrodzenia otrzymywanego przez powoda. Oczywistym jest natomiast, iż powód, oprócz w/w wydatków, ponosi szereg innych kosztów związanych ze swoim utrzymaniem, w tym na zaspokojenie tak elementarnych potrzeb życiowych jak wyżywienie, zakup odzieży, środków higienicznych i środków czystości czy też zakup podręczników i innych materiałów szkoleniowych, niezbędnych z uwagi na pobieranie nauki na studiach. Z całą pewnością zatem kwota, którą powód dysponuje w swoim budżecie w skali miesiąca nie jest wystarczająca na pełne zaspokojenie jego usprawiedliwionych potrzeb bytowych. Z tych też względów uznać należy, że mimo iż powód uzyskał pełnoletniość, to jego prawo do świadczeń alimentacyjnych należnych od ojca A. M. nadal istnieje i może być skutecznie dochodzone na drodze sądowej.

W ocenie Sądu nie sposób wymagać, aby M. M. (1) poszukiwał w chwili obecnej takiego zatrudnienia, z którego dochody pozwalałyby mu na samodzielne utrzymanie, skoro nie kwestionowanym jest fakt, iż kontynuuje on naukę na studiach stacjonarnych (dziennych), nie może więc podjąć pracy w pełnym wymiarze godzin. Najbardziej dogodnym sposobem zarobkowania w takim przypadku, w możliwie najmniejszym stopniu kolidującym z obowiązkami wynikającymi ze studiów, jest praca w oparciu o umowy cywilnoprawne, która umożliwia świadczenie pracy w zróżnicowanych dniach i godzinach, w zależności od wolnego czasu powoda. Skoro powód takie zatrudnienie podejmuje w wymiarze w jakim pozwalają mu zajęcia na uczelni, uznać należy, iż w sposób należyty wykorzystuje swoje aktualne możliwości zarobkowe i w miarę możliwości stara się zdobyć środki pieniężne na swoje utrzymanie.

Zgodnie ze wskazaniami zawartymi w art. 135 KRiO zakres świadczeń alimentacyjnych zależy zarówno od usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawnionej do alimentów, jak i od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego do alimentacji. Pamiętać przy tym należy, iż obowiązek alimentacyjny obciąża obydwoje rodziców. Jak już wspomniano powyżej, rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych wobec dziecka, a zakres tego obowiązku wyznacza z jednej strony poziom usprawiedliwionych potrzeb osoby alimentowanej, z drugiej zaś - zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego. Możliwości te określa się nie według faktycznie osiąganych dochodów, ale według tego jakie dochody może osiągnąć zobowiązany przy założeniu, że dokłada wszelkich starań i swoje możliwości zarobkowe w pełni wykorzystuje. Dlatego też Sąd rozstrzygając w przedmiocie obowiązku alimentacyjnego opiera się nie na podstawie zarobków otrzymywanych przez stronę, lecz w oparciu o zarobki, które odpowiadają możliwościom zobowiązanego.

Pamiętać przy tym należy, iż obowiązek alimentacyjny obciąża obydwoje rodziców, jeśli nie wykażą, że są osobami całkowicie niezdolnymi do podjęcia zatrudnienia, a z taką sytuacją w niniejszej sprawie nie mamy do czynienia. Pozwany A. M., jak sam przyznał przed Sądem, jest osobą w pełni zdolną do podjęcia zatrudnienia.

Ponadto, nie można pominąć wspomnianej już wcześniej zasady, że przy ustalaniu zakresu obowiązku alimentacyjnego Sąd ocenia potencjalne (hipotetyczne) możliwości zarobkowe osoby zobowiązanej do alimentacji, które po stronie pozwanego z uwagi na posiadanie zawodu wyuczonego (nauczyciel muzyki) i związane z tym umiejętności są korzystne. Zdaniem Sądu w chwili obecnej pozwany nie wykorzystuje w pełni swoich możliwości zarobkowych, gdyż ogranicza swą aktywność zawodową do pełnienia funkcji dyrygenta Miejskiej (...) i prowadzenia zajęć w szkółce Adeptów (...) w (...) Ośrodku (...), za co otrzymuje wynagrodzenie w kwocie 500 zł brutto miesięcznie (373,76 zł netto), w całości podlegające zajęciu komorniczemu. Ponadto pozwany okazjonalnie grywa na uroczystościach pogrzebowych, co również stanowi dla niego źródło nieregularnego dochodu. Zdaniem Sądu zdecydowanie na niekorzyść należy poczytać pozwanemu fakt, iż nie poszukuje aktywnie takiego zatrudnienia, które pozwoliłoby zdobyć mu środki nie tylko na swoje utrzymanie, ale również na zabezpieczenie potrzeb syna M. M. (1) na wyższym poziomie aniżeli do tej pory. Fakt, iż pozwany A. M., będąc osobą dorosłą i zdolną do pracy, nie podejmuje z własnej woli zatrudnienia adekwatnego do swoich możliwości zarobkowych, nie może wpływać ujemnie na zakres jego obowiązku alimentacyjnego wobec syna i nie wyklucza konieczności alimentowania syna na poziomie odpowiednim do jego usprawiedliwionych kosztów utrzymania. Skoro bowiem pozwany posiada na swoim utrzymaniu dziecko, które z uwagi na realizowaną naukę na studiach nie osiągnęło jeszcze możliwości samodzielnego utrzymania się, powinien dołożyć wszelkich starań w celu maksymalnego wykorzystania swoich możliwości zarobkowych i wykazać większą aktywność w kierunku znalezienia zatrudnienia stanowiącego źródło pewnego i regularnego dochodu. Stąd też niezrozumiałym dla Sądu jest to, że pozwany mając na utrzymaniu syna, który nadal potrzebuje alimentacji ze strony ojca, zaniechał dotychczas podjęcia kroków w celu uzyskania stałej pracy, ograniczając swą aktywność zawodową do podejmowania dorywczych prac w oparciu o umowy cywilnoprawne, które zapewniają mu niewielkie dochody. Wobec faktu, iż pozwany w 2011 r. pracował w charakterze muzyka na promie na Bałtyku, osiągając wówczas wynagrodzenie w wysokości 2000 zł – 2 500 zł Sąd doszedł do przekonania, że jego obecne możliwości zarobkowe nadal oscylują wokół wskazanej kwoty, skoro od tego czasu jego sytuacja życiowa nie uległa większym zmianom.

Wykładnia art. 133 § 1 KRiO nie może pozostawać w oderwaniu od art. 94 KRiO, który nakłada na rodziców obowiązek troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i należytego przygotowania go do pracy, odpowiednio do jego uzdolnień. Jest przy tym oczywiste, iż tylko efektywne pobieranie nauki pozwala uprawnionemu dziecku pełnoletniemu liczyć na alimentowanie go przez rodziców, a z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd w oparciu o treść art. 135 § 1 KRiO zasądził z dniem 03.04.2014 r. alimenty od pozwanego na rzecz powoda w kwocie po 500 zł w skali miesiąca (pkt I wyroku). W pozostałym zakresie powództwo, jako nie znajdujące usprawiedliwionych podstaw w materiale dowodowym sprawy, podlegało oddaleniu (pkt II wyroku). O kosztach procesu orzeczono w oparciu o art. 102 kpc, zwalniając pozwanego od obowiązku ponoszenia kosztów postępowania w sprawie z uwagi na jego obecną sytuację materialną. Rygor natychmiastowej wykonalności wyrokowi w pkt I nadano na podstawie art. 333 § 1 pkt. 1 k.p.c. (pkt IV wyroku). Zgodnie z tym przepisem Sąd nadaje z urzędu wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli zasądza alimenty co do rat płatnych po wniesieniu powództwa.