Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 stycznia 2013 r. w Poznaniu

sprawy z wniosku D. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o rentę socjalną

na skutek apelacji wnioskodawczyni D. G.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koninie

z dnia 22 maja 2012 r. sygn. akt III U 1046/11

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koninie do ponownego rozpoznania.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koninie wyrokiem z dnia 22.05.2012r. oddalił odwołanie D. G. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. z dnia 12.12.2012r. odmawiającej prawa do renty socjalnej.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania:

Wnioskodawczyni D. G. urodzona w dniu (...) jest uczennicą III klasy. Decyzją Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 7.11.2011r. została zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności na okres do dnia 04.08.2012r.

Sąd zasięgnął opinii biegłych lekarzy sądowych ortopedy i neurologa na okoliczność, czy wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia tj. przed 03.08.2011r. lub w trakcie uczęszczania do szkoły, czy jest to niezdolność trwała czy okresowa, na jaki okres czasu.

Biegli rozpoznali u badanej skoliozę piersiowo-lędźwiową prawostronną IV stopnia, leczoną operacyjnie, obecnie z ujemnymi objawami korzeniowymi i bez zaopatrzenia ortopedycznego, stan po operacyjnej korekcji skoliozy bocznej kręgosłupa piersiowo-lędźwiowego bez następstw neurologicznych ze strony rdzenia kręgowego i korzeni rdzeniowych.

W konkluzji opinii biegły neurolog nie znalazł podstaw do orzekania całkowitej niezdolności do pracy, a biegły ortopeda nie stwierdził u wnioskodawczyni niepełnosprawności w stopniu większym niż lekki.

Z uwagi na zastrzeżenia wnioskodawczyni i niewypowiedzenie się przez ortopedę o kwestii niezdolności do pracy Sąd przesłuchał biegłych na rozprawie.

W ustnej opinii biegli podtrzymali wcześniejszą opinię, a biegły ortopeda dodatkowo podkreślił, iż brak jest podstaw do uznania, że wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy.

Stan zdrowia badanej uległ poprawie po operacji, skrzywienie zmniejszyło się, ale nie zniknęło. Wnioskodawczyni może wykonywać prace w których kształci się oraz inne prace, przeważnie siedzące, ale nie tylko. W przyszłości mogą wystąpić dolegliwości bólowe, dyskopatia.

Sąd Okręgowy uznał opinię za przekonywującą i dającą podstawę rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd I instancji powołał się na treść art.4 ust.1 ustawy z dnia 23.06.2003r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2003r. Nr 135, poz. 1268 ze zm.), który stanowi, że renta socjalna przysługuje osobie całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia, w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia, w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Wnioskodawczyni powyższych przesłanek nie spełnia i dlatego jej odwołanie okazało się nieuzasadnione.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Od powyższego wyroku wywiódł apelację pełnomocnik wnioskodawczyni wyznaczony z urzędu zarzucając zaskarżonemu wyrokowi:

- błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, a polegające na ustaleniu, że wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy oraz uznaniu za wyczerpującą i uzasadnioną opinię biegłego ortopedy,

- naruszenie prawa materialnego art.4 ust.1 ustawy z dnia 27.06.2003r. o rencie socjalnej przez jego niezastosowanie wskutek uznania, że wnioskodawczyni nie spełnia przesłanki uprawniającej do przyznania renty socjalnej, a mianowicie, że nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy powodu naruszenia sprawności organizmu.

Wskazując na powyższe podstawy apelacji pełnomocnik wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie odwołania, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającej go decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu.

W uzasadnieniu apelacji pełnomocnik wskazał, że biegły ortopeda pominął całkowicie i nie ustosunkował się do zdjęcia Rtg kręgosłupa z 2011r., z którego wynika, że pomimo przebytego zabiegu skrzywienie kręgosłupa postępuje. Postępująca skolioza spowodowała wysunięcie biodra, a to budzi wątpliwości co do stwierdzenia o braku podstaw do istnienia u wnioskodawczyni całkowitej niezdolności.

SĄD APELACYJNY ZWAŻYŁ, CO NASTEPUJE:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie jest niekompletny i nie pozwalał na wydanie na jego podstawie wyroku. Ponadto, Sąd I instancji dokonał oceny materiału dowodowego bez wszechstronnego jego rozważenia oraz przekroczył zasadę swobodnej oceny dowodów, co stanowi naruszenie art. 233§ 1 k. p.c.

Podstawę ustaleń dotyczących niezdolności do pracy w postępowaniu sądowym może stanowić jedynie opinia biegłych lekarzy sądowych, sporządzona przez lekarzy o specjalnościach adekwatnych do stanu zdrowia badanego. W tym zakresie sądy muszą dysponować wiadomościami specjalnymi w rozumieniu art.278 § 1 k.p.c. Co prawda, Sąd Okręgowy oparł ustalenia faktyczne na opinii sporządzonej przez biegłych lekarzy sądowych neurologa i ortopedy lecz opinia ta jest zbyt ogólna, lakoniczna i nie uwzględnia wszystkich aspektów sprawy.

Rację ma strona apelująca zwracając uwagę na to, że opinia biegłego lekarza ortopedy nie powinna stanowić podstawy ustaleń faktycznych w sprawie. Opinia ta mimo jej uzupełnienia w drodze dodatkowego przesłuchania biegłego nie wyjaśniła w sposób wyczerpujący i jednoznaczny wątpliwości związanych z oceną stopnia niezdolności do pracy wnioskodawczyni.

Sądy orzekające w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie mogą zapominać o tym, że nie są związane opinią biegłych. Opinia biegłego podlega, jak inne dowody, ocenie według art.233 § 1 k.p.c., lecz co odróżnia ją pod tym względem to szczególne dla tego dowodu kryteria oceny, które stanowią: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej (wyrok SN z dnia 15.11.2002r., V CKN 1354/00-publ.LEX nr 77046). Ponadto sąd nie może oprzeć oceny opinii wyłącznie na podstawie jej konkluzji, lecz powinien sprawdzić poprawność poszczególnych elementów składających się na trafność wniosków końcowych.

Tymczasem ocena opinii sporządzonej na potrzeby niniejszego postępowania, nie została dokonana przez Sąd Okręgowy zgodnie z powyższymi wskazówkami. Sprowadza się ona do lakonicznego i ogólnego stwierdzenia, że opinia jest jasna i wyczerpująca. Tymczasem apelująca wskazuje na dokumentację medyczną, której analiza budzi wątpliwości, że opinia biegłych jest wiarygodna. Wyjaśnienia, co najmniej w trybie art. 286 k.p.c., wymagało zobowiązanie biegłego ortopedy do ustosunkowania się do zdjęć z RTG sprzed i po operacji kręgosłupa, na co zresztą zwracał uwagę biegły neurolog w opinii pisemnej oraz zajęcie stanowiska w kwestii postępującego wysunięcia biodra.

Wskazać należy, iż przy ocenie niezdolności do pracy warunkującej prawo do renty nie może być pominięte orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Wnioskodawczyni legitymuje się umiarkowanym stopniem niepełnosprawności orzeczonym zgodnie z ustawą z dnia 27.08.1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 1997r. Nr 123,poz.76 ze zm.). Pojecie niepełnosprawności jest pojęciem szerszym od niezdolności do pracy w rozumieniu ustawy emerytalnej z 17.12.1998r., obejmuje swym zakresem niezdolność wykonywania zatrudnienia, co znajduje wyraz w określeniu osoby niepełnosprawnej jako tej, która uzyskała orzeczenie o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów (art.1 pkt.2 ustawy).

Dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy, było istotne wyjaśnienie sprzeczności zachodzących między opinią pisemną i ustną biegłego ortopedy. W pierwszej opinii biegły ocenia stan zdrowia badanej pod kątem stopnia niepełnosprawności (co nie stanowiło sporu), a w kolejnej przedstawionej na rozprawie mówi o braku istnienia całkowitej niezdolności do pracy. To faktycznie budzi wątpliwości co do trafności przedstawionej przez biegłego oceny stanu zdrowia wnioskodawczyni i wątpliwości co do przyjętych kryteriów do oceny istnienia ewentualnej całkowitej niezdolności do pracy, a w konsekwencji przydatności tej opinii dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny uznał, że Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe niewystarczająco wnikliwie, nie wyjaśniając wszystkich wątpliwości i sprzeczności zachodzących w opinii biegłych., przez co naruszył art.286 k.p.c. Tak zgromadzony materiał dowodowy nie pozwalał na wydanie rozstrzygnięcia w sprawie. Ponadto, Sąd Okręgowy dopuścił się naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Ocena dowodów przeprowadzona w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie pozwala na przeprowadzenie kontroli instancyjnej, a kategoryczne uznanie za wiarygodną opinię sporządzoną przez biegłych neurologa i ortopedę stanowi przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd I instancji przeprowadzi dowód z łącznej opinii biegłych neurologa i ortopedy na okoliczność, czy łącznie stwierdzone i rozpoznane schorzenia powodują istnienie całkowitej niezdolności do pracy. Sąd zwróci uwagę na konieczność wyczerpującego uzasadnienia zajętego stanowiska. Ewentualnie Sąd przeprowadzi dalsze dowody dla ostatecznego wyjaśnienia sprawy.

Z tych powodów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 384 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Z uwagi na brak wniosku o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w instancji odwoławczej Sąd Apelacyjny nie orzekł o tych kosztach.

/SSA Hanna Hańczewska-Pawłowska/ /SSA Maria Michalska-Goźdź/ /SSA Ewa Cyran/