Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2014 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki akcyjnej z siedzibą w P.

przeciwko M. G.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 13 grudnia 2013 r., sygn. akt IX GC 659/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

- E. Staniszewska - K. Józefowicz - B. Wysocki

Sygn. akt I ACa 353/14

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego M. G. 88.589,19 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu. W uzasadnieniu pozwu wskazał, że jest w posiadaniu dwóch weksli własnych wystawionych przez pozwanego na łączną kwotę dochodzoną pozwem i że bezskutecznie wzywał pozwanego do zapłaty należności wekslowych.

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 15 lutego 2013 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu, nakazał pozwanemu zapłatę kwoty dochodzonej pozwem wraz z odsetkami i kosztami procesu.

We wniesionych od powyższego nakazu zarzutach pozwany zaskarżył go w całości, domagając się jego uchylenia i oddalenia powództwa, a także zasądzenia od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwany podniósł, że zaprzecza wszystkim twierdzeniom powoda za wyjątkiem wyraźnie przyznanych. Wskazał, że powód nie podał w pozwie tytułu, z jakiego dochodzi od niego żądanej kwoty. Oświadczył, że strony łączyły dwie umowy leasingu operacyjnego, których przedmiotem były dwa samochody dostawcze i że na zabezpieczenie roszczeń z tych umów pozwany wystawił pozwanemu dwa weksle in blanco wraz z deklaracjami wekslowymi, zgodnie z którymi w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania przez pozwanego opisanych umów, powód był uprawniony do wypełnienia weksli na kwotę odpowiadającą sumie wszelkich wierzytelności przysługujących mu wobec pozwanego jako leasingobiorcy. Po zakończeniu leasingu będące ich przedmiotem pojazdy miały przejść na własność pozwanego. Do powyższego jednak nie doszło, gdyż pismami z dnia 6 lipca 2012 r. powód złożył pozwanemu oświadczenie o rozwiązaniu umów w związku z nieregulowaniem opłat leasingowych. Po rozwiązaniu umów pozwany zwrócił powodowi ich przedmioty. Pozwany nadto zakwestionował wysokość dochodzonej pozwem należności wskazując, że wskazane w wekslach kwoty nie odpowiadają wysokości jego zadłużenia wobec powoda i że powód nie skonkretyzował co składa się na dochodzoną sumę, czy są to jedynie należności z tytułu nieuregulowanych rat leasingowych czy też kary umowne, odsetki i inne wierzytelności oraz w jakiej wysokości, przez co uniemożliwił pozwanemu odniesienie się do prawidłowości jej określenia.

Odpowiadając na zarzuty powód wskazał, że wzywając pozwanego do zapłaty, wskazał mu salda zadłużenia z tytułu każdej z umów leasingu i poszczególne należności składające się na żądane kwoty. W wezwaniach do wykupu weksli podał też pozwanemu, których zobowiązań umownych dotyczy kwota wskazana w każdym z weksli. Dysponując konieczną wiedzą dotyczącą części składowych wierzytelności wekslowych, pozwany nie wniósł żadnych zastrzeżeń zarówno co do wysokość kwot żądanych z tytułu nie wykonania umów leasingu, jak i obowiązku ich uiszczenia, nie udowodnił także, że nie istnieje w całości czy w części roszczenie powoda z tytułu umów leasingu leżących u podstaw wystawienia weksli. Powód, wykonując wezwanie Sądu, przedstawił szczegółowe wyliczenie sum wekslowych, zgodnie z którymi na należności dochodzone pozwem składały się pozostałe do zapłaty: opłaty leasingowe, odsetki za opóźnienie w ich płatności, opłaty za przedterminowe rozwiązanie umów, koszty windykacji, niezapłacone należności z tytułu faktur VAT wystawionych w czasie trwania umów, noty odsetkowe wystawione w związku z zapłatą rat leasingowych po terminie, opłaty drogowe oraz ubezpieczenia pojazdów będących przedmiotem leasingu. Powód wskazał także, że od sumy w/w należności odliczył ceny netto uzyskane ze sprzedaży przedmiotów leasingu.

Odpowiadając na pismo powoda pozwany podniósł, że uzyskana ze sprzedaży pojazdów cena nie odpowiada ich wartości rynkowej, w związku z czym wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na tą okoliczność. W ocenie pozwanego, z postanowień łączących strony umów wynika, że od sumy zadłużenia leasingobiorcy winna zostać odliczona wartość rynkowa pojazdów oddanych w leasing. Na pierwszej rozprawie pozwany oświadczył także, że kwestionuje poniesienie przez powoda opłat z tytułu kosztów windykacyjnych, a także tzw. kosztów niezafakturowanych opłat dodatkowych (ubezpieczeń i podatku drogowego).

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia Sądu Okręgowego.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej powód zawarł z pozwanym w dniu 13 stycznia 2012 r. dwie umowy leasingu: nr (...), na podstawie której oddał pozwanemu do korzystania samochód marki F. (...) (...) z zabudową skrzyniową o wartości ofertowej 106.548 zł netto oraz nr (...), na podstawie której oddał pozwanemu do korzystania samochód marki F. (...) (...) z zabudową skrzyniową o wartości ofertowej 110.312,40 zł netto. Zgodnie z postanowieniami obu umów pozwany zobowiązał się do uiszczania opłat leasingowych w wysokościach wskazanych w umowach, a także do ubezpieczenia na rzecz leasingodawcy przedmiotu leasingu i uiszczania składek ubezpieczeniowych. Integralną częścią obu umów były obowiązujące u powoda ogólne warunku umowy leasingu (zwane dalej OWU), które pozwany otrzymał przed zawarciem umów i z którymi się zapoznał. Zgodnie z pkt 18.2 OWU, w przypadku zalegania przez korzystającego przez okres co najmniej 21 dni z płatnością kwoty równej przynajmniej jednej opłacie leasingowej, finansujący miał prawo wezwać go do bezwarunkowego uregulowania zaległości w terminie oznaczonym w pisemnym wezwaniu wysłanym mu nie później niż na 7 dni przed terminem płatności w nim oznaczonym pod rygorem rozwiązania umowy leasingu ze skutkiem natychmiastowym bez zachowania okresu wypowiedzenia. W przypadku zawarcia przez strony więcej niż jednej umowy leasingu, dla zastosowania procedury wskazanej w pkt 18.2 OWU wystarczającym było zaleganie przez korzystającego z zapłatą przez przynajmniej 21 dni kwoty równej co najmniej jednej opłacie leasingowej z którejkolwiek z umów leasingu (pkt 18.3 OWU). We wskazanych w pkt 18.2. i 18.3. OWU przypadkach rozwiązanie umowy następowało z chwilą doręczenia korzystającemu pisma o rozwiązaniu umowy. W przypadku rozwiązania umowy leasingu leasingobiorca zobowiązany był zwrócić leasingodawcy przedmiot leasingu oraz zapłacić wszystkie wymagalne do dnia rozwiązania umowy należności finansującego. Ponadto finansujący mógł domagać się od korzystającego zapłaty poniesionych kosztów i wydatków oraz kwoty rozliczeniowej równej sumie pozostałych do uiszczenia opłat leasingowych w okresie od dnia rozwiązania umowy do dnia jej zakończenia wskazanego w treści umowy, odsetek oraz opłaty stanowiącej 3% pozostałych do uiszczenia opłat leasingowych (pkt 19 OWU). W przypadku rozwiązania umowy leasingu w trybie wskazanym w pkt 18.2 OWU leasingodawca miał prawo zlecić wybranej przez siebie osobie trzeciej odebranie od leasingobiorcy przedmiotu leasingu (pkt 18.6 OWU). Leasingobiorca zobowiązany był do pokrycia kosztów poniesionych przez finansującego w związku z odbiorem i sprzedażą tego przedmiotu, a także kosztów dochodzenia należności, w tym prowizji zapłaconej z tytułu inkaso należności (pkt 18.7 OWU). Ustalając wysokość kwoty rozliczeniowej finansujący zobligowany był z kolei do uwzględnienia ceny netto uzyskanej w wyniku sprzedaży odebranego przedmiotu leasingu. Finansujący miał obowiązek ustalenia wysokości kwoty rozliczeniowej w terminie 30 dni od dnia rozwiązania umowy leasingu i wysłania korzystającemu pisemnego wezwania do zapłaty przynajmniej 7 dni przed wskazanym w nim terminem płatności.

Zgodnie z postanowieniami obu zawartych umów leasingu, na zabezpieczenie wynikających z każdej z nich należności, pozwany wystawił i wydał powodowi weksel własny in blanco bez protestu. Dla obu wystawionych weksli strony sporządziły deklaracje wekslowe, zgodnie z którymi w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania przez pozwanego zobowiązań wynikających z umów leasingu, powód był uprawniony do wypełnienia weksli na kwotę odpowiadającą sumie wszelkich wierzytelności przysługujących mu względem strony pozwanej z tytułu tychże umów oraz opatrzenia weksli miejscem i datą płatności wedle uznania. O wypełnieniu weksla jego posiadacz miał zawiadomić wystawcę listem poleconym, wysłanym przynajmniej na 7 dni przed wskazanym w wekslu terminem płatności.

Z uwagi na to, że pozwany nie wywiązywał się z obowiązku zapłaty opłat leasingowych, a jego zadłużenie przekroczyło wysokość jednej opłaty, powód pismami z dnia 6 lipca 2012 r. rozwiązał obie łączące go z pozwanym umowy leasingu ze skutkiem natychmiastowym. Jednocześnie wezwał pozwanego do zwrotu przedmiotów leasingu w dniu otrzymania przez niego pism rozwiązujących umowy.

Ze względu na to, że pozwany nie zwrócił pojazdów stanowiących przedmiot leasingu w terminie powód zlecił ich odebranie (...) Finanse S.A. z siedzibą we W., która po wykonaniu zleconej jej usługi, wystawiła powodowi w dniu 31 sierpnia 2012 r. fakturę VAT, obejmującą opłaty za przejęcie obu przedmiotów leasingu w kwotach po 1.105 zł netto za każdy samochód. Powyższa należność została przez powoda uiszczona. Po odebraniu pojazdów powód zlecił dokonanie ich wyceny spółce (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. Spółka ta w związku za powyższe wystawiła powodowi fakturę VAT obejmującą m.in. wynagrodzenie za sporządzenie wyceny w kwocie po 240 zł netto za każdy pojazd. Wynagrodzenie to zostało przez powoda zapłacone. Po otrzymaniu wyceny samochodów powód zlecił ich sprzedaż spółce (...).pl sp. z o.o. z siedzibą w P.. Spółka ta sprzedała będący wcześniej przedmiotem leasingu samochód marki F. (...) (...)za cenę 63.013,82 zł netto, a samochód F. (...) (...) za cenę 64.717,89 zł netto. Po dokonaniu sprzedaży spółka ta naliczyła powodowi z tego tytułu prowizję w wysokości 3.780,83 zł netto - co do samochodu F. (...) i 3.883,07 zł netto co do samochodu F. (...). Powyższe kwoty zostały zapłacone przez powoda.

Pismami z dnia 21 września 2012 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwot rozliczeniowych w związku z rozwiązaniem łączących strony umowy leasingu:

a)  w przypadku umowy nr (...) kwoty 43.904,43 zł stanowiącej sumę należności:

-

79.246,14 zł tytułem sumy części stałych opłat leasingowych pozostających do zapłaty zgodnie z preliminarzem od dnia rozwiązania umowy do dnia zakończenia umowy określonego w umowie leasingu – czyli zadłużenia kapitałowego na dzień rozwiązania umowy,

-

244,25 zł tytułem odsetek od w/w kwoty liczonych od dnia rozwiązania umowy do dnia wymagalności roszczenia o zapłatę kwoty rozliczeniowej,

-

2.377,38 zł tytułem opłaty za przedterminowe rozwiązanie umowy,

-

5.125,83 zł tytułem kosztów windykacji,

-

13.963,47 zł tytułem wystawionych, niezapłaconych i przeterminowanych opłat (faktur) leasingowych,

-

1.447,86 zł tytułem odsetek od niezapłaconych opłat leasingowych (not odsetkowych),

-

4.513,52 zł tytułem kosztów niezafakturowanych opłat dodatkowych (ubezpieczeń, podatku drogowego),

pomniejszoną o kwotę 63.013,82 zł tytułem ceny netto uzyskanej ze sprzedaży przedmiotu leasingu.

b)  w przypadku umowy nr (...) kwoty 44.684,76 zł stanowiącej sumę należności:

-

82.045,94 zł tytułem sumy części stałych opłat leasingowych pozostających do zapłaty zgodnie z preliminarzem od dnia rozwiązania umowy do dnia zakończenia umowy określonego w umowie leasingu – czyli zadłużenia kapitałowego na dzień rozwiązania umowy,

-

252,88 zł tytułem odsetek od w/w kwoty liczonych od dnia rozwiązania umowy do dnia wymagalności roszczenia o zapłatę kwoty rozliczeniowej,

-

2.461,38 zł tytułem opłaty za przedterminowe rozwiązanie umowy,

-

5.228,07 zł tytułem kosztów windykacji,

-

13.322,04 zł tytułem wystawionych, niezapłaconych i przeterminowanych opłat (faktur) leasingowych,

-

1.334,22 zł tytułem odsetek od niezapłaconych opłat leasingowych (not odsetkowych),

-

4.758,12 zł tytułem kosztów niezafakturowanych opłat dodatkowych (ubezpieczeń, podatku drogowego),

pomniejszoną o kwotę 64.717,89 zł tytułem ceny netto uzyskanej ze sprzedaży przedmiotu leasingu.

Powód wyznaczył pozwanemu termin do zapłaty w/w należności na 14 dni od dnia doręczenia mu wezwań do zapłaty, co nastąpiło 25 września 2012 r. Z uwagi na ich bezskuteczny upływ powód wypełnił oba otrzymane weksle in blanco na kwoty wyszczególnione w wezwaniach do zapłaty tj. 43.904,43 zł i 44.684,76 zł wskazując w obu wekslach termin płatności sum wekslowych na 13 stycznia 2012 r. O wypełnieniu weksli zawiadomił pozwanego wysłanym listem poleconym na jego adres pismem z dnia 26 października 2012 r. wskazując, że zostały one uzupełnione na kwoty wierzytelności wynikające z obu umów leasingu. Do dnia zamknięcia rozprawy pozwany nie zaspokoił w żadnej części wierzytelności powoda dochodzonej pozwem.

Oceniając materiał dowodowy Sąd I instancji uznał za wiarygodne zgromadzone w sprawie dokumenty. Wskazał, że pominął dowód z przesłuchania stron, gdyż okoliczności, na które został on powołany nie były między stronami sporne. Strony reprezentowane przez zawodowych pełnomocników nie wniosły w trybie art. 162 k.p.c. zastrzeżeń do protokołu co do oddalenia powyższego wniosku dowodowego. Dodał, że oddalił także wniosek pozwanego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność wartości rynkowej pojazdów odebranych mu w chwili ich sprzedaży, gdyż okoliczność ta, ze względu na zapisu OWU nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

W ocenie Sądu Okręgowego wydany wcześniej nakaz zapłaty należało utrzymać w mocy do kwoty 79.317,55 zł i co do odsetek ustawowych od tejże kwoty orzeczonych nakazie zapłaty. W pozostałym zakresie Sąd ten uchylił nakaz zapłaty i oddalił w tej części powództwo.

W sprawie bezspornym było, że strony łączył stosunek leasingu, a także, że obie łączące strony umowy leasingu zostały rozwiązane przez powoda pismami z dnia 6 lipca 2012 r., ze skutkiem natychmiastowym z uwagi na niewywiązywanie się przez pozwanego z obowiązku terminowego regulowania rat leasingowych i powstania z tego tytułu zadłużenia w wysokości przewyższającej kwotę miesięcznej opłaty przewidzianej w umowach leasingu.

Powód domagał się od pozwanego zasądzenia kwoty stanowiących sumę przysługujących mu należności w związku z rozwiązaniem obu umów leasingowych. Opierając się na przytoczonych zapisach OWU dokonał szczegółowego wyliczenia należności przysługujących mu od pozwanego z tytułu rozwiązania obu umów leasingu i w pismach z dnia 21 września 2012 r. wezwał pozwanego do ich uregulowania. Pozwany, wbrew twierdzeniom podniesionym w zarzutach, jeszcze przed procesem dysponował więc szczegółowym wyliczeniem kwot, których zapłaty domagał się od niego powód. Zgodnie z zestawieniami przedstawionymi przez powoda w pismach z dnia 21 września 2012 r. oraz powtórzonymi w odpowiedzi na zarzuty, strona powodowa domagała się od pozwanego należności z tytułu:

a)  sum części stałych opłat leasingowych pozostających do zapłaty zgodnie z preliminarzem, od dnia rozwiązania umów do dnia zakończenia umów, określonego w umowach leasingu – czyli zadłużenia kapitałowego na dzień rozwiązania obu umów,

b)  odsetek od w/w kwot liczonych od dnia rozwiązania umów do dnia wymagalności roszczenia o zapłatę kwot rozliczeniowych,

c)  opłat za przedterminowe rozwiązanie umów,

d)  kosztów windykacji,

e)  wystawionych, niezapłaconych i przeterminowanych opłat (faktur) leasingowych,

f)  odsetek od niezapłaconych opłat leasingowych (not odsetkowych),

g)  kosztów niezafakturowanych opłat dodatkowych (ubezpieczeń, podatku drogowego).

Pozwany zakwestionował wyłącznie zasadność nałożenia przez powoda na niego obowiązku zapłaty należności z tytułu kosztów windykacji (pkt d) i kosztów niezafakturowanych opłat dodatkowych (pkt g), a także cenę sprzedaży netto obu przedmiotów leasingu odliczoną przez powoda od pozostających do zapłaty przez pozwanego należności z tytułu rozwiązania umów.

Odnosząc się do żądania zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów windykacyjnych Sąd Okręgowy stwierdził, że roszczenie to jest uzasadnione. Jego podstawę stanowiły bowiem zapisy pkt 18.7 OWU. Załączone do odpowiedzi na pozew faktury VAT wraz ze specyfikacjami wskazują na to, że po rozwiązaniu umów leasingu powód zlecił odebranie przedmiotów leasingu spółce (...) S.A. z siedzibą we W., która po wykonaniu zleconej jej usługi wystawiła mu fakturę VAT obejmującą opłaty za przejęcie obu przedmiotów leasingu w kwotach po 1.105 zł netto za jeden samochód. Należności te powód uiścił, co potwierdza przedłożone przez niego polecenie przelewu, w którym wskazano, że zapłata następuje m.in. za fakturę obejmującą wynagrodzenie za odebranie od pozwanego przedmiotów leasingu. Po odebraniu pojazdów powód zlecił dokonanie ich wyceny spółce (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., która również po wykonaniu usługi wystawiła z tego tytułu fakturę VAT obejmującą m.in. wynagrodzenie w kwocie po 240 zł netto za każdy pojazd. Jak wynika z załączonego przez powoda polecenia przelewu, kwoty te zostały przez niego zapłacone, podobnie jak należności z tytułu prowizji, za sprzedaż pojazdów, którą powód zlecił (...) sp. z o.o. z siedzibą w P.. Spółka ta po dokonaniu sprzedaży pojazdów naliczyła powodowi z tego tytułu prowizję w wysokości 3.780,83 zł netto - co do samochodu F. (...) i 3.883,07 zł netto - co do samochodu F. (...). Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności należy stwierdzić, że powód zasadnie obciążył pozwanego kosztami windykacyjnymi w związku z odebraniem, wyceną i sprzedażą przedmiotów leasingu.

Odnosząc się do naliczonych pozwanemu tzw. niezafakturowanych opłat dodatkowych należy wskazać, że powód wskazał w odpowiedzi na zarzuty, że dotyczą one kosztów podatku drogowego oraz poniesionych przez leasingobiorcę kosztów ubezpieczenia przedmiotów leasingu. Powód podał w przypadku obu umów łączną kwotę dochodzoną z tego tytułu: w przypadku umowy nr (...) – 4.513,52 zł, a w przypadku umowy (...) – 4.758,12 zł nie wskazując przy tym jaką konkretnie kwotę zapłacił z tytułu podatku drogowego, a jaką z tytułu ubezpieczenia każdego z przedmiotów leasingu. Nie przedstawił także żadnego dowodu zapłaty jakiegokolwiek podatku drogowego związanego z pojazdami oddanymi do korzystania pozwanemu, a to na nim ciążył w tym zakresie obowiązek dowodowy. Z uwagi na powyższe, biorąc pod uwagę fakt kwestionowania przez pozwanego zasadności obciążania go w/w opłatami, roszczenie powoda w tym zakresie należało uznać za bezzasadne, tak jak i roszczenie o zapłatę kosztów ubezpieczenia pojazdów. Sąd I instancji zauważył przy tym, że powód wskazał w odpowiedzi na zarzuty, iż domaga się zasądzenia od pozwanego opłat dodatkowych z tytułu kosztów ubezpieczenia pojazdów poniesionych przez leasingobiorcę, tymczasem w ocenie Sądu żądanie takie jest całkowicie niezrozumiałe w sytuacji, w której leasingobiorcą w przypadku obu umów leasingu był pozwany. Skoro miał ponieść on koszty ubezpieczenia przedmiotów leasingu, co zresztą było zgodne z treścią załączonych do akt sprawy polis ubezpieczeniowych, to nie ma żadnych podstaw by powód miał dochodzić od pozwanego zapłaty tychże kwot. Powód mógłby zasadnie domagać się od pozwanego zwrotu kosztów ubezpieczenia przedmiotów leasingu, gdyby koszty takie rzeczywiście poniósł. Okoliczność zapłaty zakładowi ubezpieczeń składek ubezpieczeniowych dotyczących pojazdów oddanych w leasing pozwanemu nie została jednak przez powoda udowodniona, mimo ciążącego na nim w tym zakresie obowiązku dowodowego. Powód załączył do akt sprawy jedynie polecenia przelewu na rzecz spółki (...) sp. z o.o. wskazując w tytule przelewów, że dotyczą one należności z tytułu refaktury komunikacyjnej (...). Z uwagi na brak szczegółowych informacji w tym zakresie Sąd Okręgowy nie był w stanie ustalić, czego dotyczą te przelewy i jaki mają związek z kosztami ubezpieczenia pojazdów oddanych do używania pozwanemu. Mając powyższe na uwadze Sąd I instancji uznał za bezzasadne obciążenie pozwanego kosztami związanymi z ubezpieczeniem przedmiotów leasingu, a co za tym idzie przyjął, że powództwo w tym zakresie nie zasługuje na uwzględnienie.

W sprawie bezspornym było, że po odebraniu pozwanemu pojazdów objętych wcześniej leasingiem, zostały one na zlecenie powoda sprzedane oraz, że ze sprzedaży przedmiotu leasingu z umowy (...) powód otrzymał kwotę 63.013,82 zł, a z tytułu sprzedaży przedmiotu leasingu z umowy (...) - 64.717,89 zł. Powyższe kwoty, zgodnie z postanowieniami OWU zostały odliczone przez powoda od należności przysługujących mu od pozwanego z tytułu przedterminowego rozwiązania umów leasingu. Pozwany podnosił, że oba odebrane mu pojazdy sprzedano za kwoty niższe od ich wartości rynkowej, w związku z tym uzyskane ze sprzedaży kwoty nie mogą stanowić podstawy do rozliczenia umów między stronami. W ocenie pozwanego, stanowiące integralne części obu umów leasingu OWU nakazywały powodowi przy ustaleniu wysokości kwoty rozliczeniowej wziąć pod uwagę cenę netto otrzymaną ze sprzedaży odebranego przedmiotu leasingu. Postanowienia OWU nie zawierały jednak kryteriów określenia ceny sprzedanego przedmiotu leasingu w przypadku rozwiązania umowy. Z uwagi na to przy dokonaniu rozliczenia umowy leasingu należy wziąć pod uwagę cenę rynkową pojazdu, na co wskazuje m.in. zapis pkt 22.4 OWU, który przewiduje możliwość sprzedaży przez finansującego przedmiotu leasingu za cenę rynkową, po upływie okresu, na jaki umowa została zawarta. W ocenie pozwanego, biorąc pod uwagę zasadę spójności aktu prawnego, kryterium wartości rynkowej pojazdu winno być brane pod uwagę także przy ustalaniu ceny sprzedaży przedmiotu leasingu, w przypadku rozwiązania umowy przez finansującego. Sąd Okręgowy nie podzielił jednak przytoczonych powyżej argumentów pozwanego wskazując, że jak wynika z zapisów pkt 19 OWU „ustalając wysokość kwoty rozliczeniowej, finansujący uwzględni cenę netto otrzymaną w wyniku sprzedaży odebranego przedmiotu leasingu”. Dokonując wykładni zacytowanego zapisu OWU należy stwierdzić, że strony w sposób jasny i precyzyjny ustaliły, że w przypadku sprzedaży przedmiotu leasingu odebranego korzystającemu, na skutek przedterminowego rozwiązania umowy, od kwoty rozliczeniowej zostanie przez finansującego odliczona kwota, stanowiąca cenę netto uzyskaną ze sprzedaży pojazdu. Biorąc pod uwagę precyzyjne uregulowanie tej kwestii przez strony, chybione jest poszukiwanie analogii w innych zapisach OWU, mających wskazywać na konieczność odliczenia przez finansującego od kwoty rozliczeniowej wartości rynkowej sprzedanego przedmiotu leasingu. Wolą stron, wyrażoną jasno i wyraźnie w pkt 19 OWU było bowiem, by odliczeniu podlegała cena netto uzyskana ze sprzedaży przedmiotu leasingu. Mając powyższe na względzie, zbędnym dla poczynienia ustaleń istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy było przeprowadzanie dowodu z opinii biegłego na okoliczność wartości rynkowej przedmiotów leasingu, w chwili ich sprzedaży przez powoda.

W rezultacie Sąd I instancji stwierdził, że zarzuty pozwanego okazały się trafne jedynie w zakresie dotyczącym bezzasadnego obciążenia go przez powoda kosztami opłat dodatkowych z tytułu ubezpieczeń i podatku drogowego (4.513,52 zł w przypadku umowy nr (...) i 4.758,12 zł z umowy (...), co daje łącznie 9.271,64 zł). O powyższą kwotę umniejszono więc dochodzoną pozwem kwotę 88.589,19 zł. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. rozdzielając je stosunkowo między stronami procesu.

Apelację od powyższego wyroku w części uchylającej nakaz zapłaty wydany Sąd Okręgowy we Wrocławiu w dniu 15 lutego 2013 r. i oddalającej powództwo w zakresie kwoty 9.271,64 zł (pkt 2 wyroku) oraz oddalającej żądanie powoda zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w zakresie kwoty 472,50 zł (pkt 3 wyroku) złożył powód.

Zarzucił naruszenie prawa procesowego w granicach:

-

art. 233 § l k.p.c. poprzez błędne ustalenie stanu faktycznego prowadzące do uznania, że powód nie poniósł kosztów ubezpieczenia przedmiotów z obu umów leasingu za okres I. 2012 - I. 2013 r.,

-

art. 230 k.p.c. poprzez odmowę jego zastosowania mimo niekwestionowania przez pozwanego faktu poniesienia kosztów ubezpieczenia pojazdów przez powoda,

-

art. 6 k.c. w zw. z art. 230 k.p.c. poprzez ich błędne zastosowanie prowadzące do uznania, że powód nie wykazał swojego roszczenia w zakresie kwoty 9.271,64 zł i że ciężar udowodnienia tego roszczenia na gruncie stosunku podstawowego spoczywał na powodzie,

oraz naruszenie prawa materialnego, a mianowicie § 5 ust. 1-3 umów leasingu, pkt 1.9 w zw. z pkt 20.1 OWU oraz 3.1-3.3 Załączników Ubezpieczeniowych A poprzez ich niezastosowanie oraz uznanie, że pozwany nie miał prawnego obowiązku zwrotu powodowi kosztów ubezpieczenia przedmiotów leasingu.

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o zmianę wyroku Sądu I instancji w zaskarżonej części (pkt 2 wyroku) poprzez utrzymanie nakazu zapłaty w mocy w części zasądzającej od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 9.271,64 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 10 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty, wraz z zasądzeniem od pozwanego na rzecz strony powodowej odpowiednio pozostałej części poniesionych kosztów procesu w zakresie kwoty 472,50 zł (pkt 3 wyroku), a także o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

We wniesionej odpowiedzi na apelację pozwany domagał się jej oddalenia i zasądzenia od jego przeciwnika procesowego na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje;

Apelacja powoda okazała się bezzasadna.

Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił stan faktyczny i dlatego Sąd Apelacyjny przyjął ustalenia sądu pierwszej instancji za własne.

Sąd ten także prawidłowo uznał, że dwie skutecznie zakwestionowane przez pozwanego wierzytelności powoda, tj. składające się na tzw. niezafakturowane opłaty dodatkowe koszty podatku drogowego oraz koszty ubezpieczenia przedmiotów leasingu nie zostały w ogóle wykazane. Podkreślenia także wymaga, że, nie zostały nawet sprecyzowane, ponieważ strona powodowa cały czas konsekwentnie posługiwała się w tym zakresie – również w apelacji - jedną kwotą co umowy pierwszej i jedną co do umowy drugiej (4.513,52 zł w przypadku umowy nr (...) i 4.758,12 zł z umowy (...)). W tych okolicznościach rzeczywiście trudno dociec jakiej kwoty w przypadku każdej z umów powód tak naprawdę dochodzi z tytułu umowy ubezpieczenia a jakiej z tytułu rzekomo uiszczonego podatku. Nie jest natomiast rzeczą Sądu ani pozwanego domyślać się, w jakim zakresie na ww. sumy składają się koszty ubezpieczenia, a jakim podatku. W rezultacie Sąd pierwszej instancji słusznie w części uchylił nakaz zapłaty i oddalił powództwo, skoro powód nie przytoczył w tym zakresie precyzyjnie podstawy faktycznej żądania. Ten obowiązek zawsze obciąża powoda.

Faktem jest, że w procesie wekslowym dowód przeciwny, a więc nieistnienia wierzytelności, zostaje przerzucony na dłużnika, a to w związku z domniemaniem istnienia wierzytelności, które powstało na skutek wystawienia i wydania weksla (vide: uzasadnienie uchwały SN z 7 stycznia 1967, III CZP 19/66, OSNCP 1968, poz. 79). Ażeby jednak pozwany mógł ten dowód przeprowadzić, musi wiedzieć nie tylko z jakiego tytułu, ale i w jakiej wysokości powód wywodzi wierzytelność. Niewskazanie wysokości zobowiązań z konkretnych podawanych przez powoda tytułów jest równoznaczne z uznaniem, że weksel w prawidłowo określonym przez Sąd I instancji zakresie został wypełniony niezgodnie z zawartym przez strony porozumieniem wekslowym. Skoro powodowi w tej części nie przysługuje w świetle art. 10 prawa wekslowego roszczenie wekslowe, to Sąd Okręgowy prawidłowo orzekł w oparciu o art. 496 k.p.c. o uchyleniu nakazu zapłaty w zakresie bezzasadnego obciążenia pozwanego przez powoda kosztami opłat dodatkowych z tytułu ubezpieczeń i podatku drogowego (4.513,52 zł w przypadku umowy nr (...) i 4.758,12 zł z umowy (...), co daje łącznie 9.271,64 zł) i o oddaleniu powództwa w tej części.

Trafnie przyjął Sąd Okręgowy trafnie przyjął, że niewystarczające okazały się przedłożone przez powoda do akt sprawy polecenia przelewu na rzecz spółki (...) sp. z o.o. wskazujące w tytule przelewów, że dotyczą one należności z tytułu refaktury komunikacyjnej (...), a to z uwagi na brak szczegółowych informacji w tym zakresie tego, czego dotyczą te przelewy i, co najistotniejsze, jaki mają związek z kosztami ubezpieczenia pojazdów oddanych do używania pozwanemu. Wbrew sugestiom zawartym w apelacji, Sąd nie miał obowiązku uprzedzania powoda przed wydaniem wyroku, że dowód ten nie jest dostateczny dla wykazania argumentowanej przez powoda tezy. Taka powinność nie obarczała także pozwanego, który we właściwym momencie procesu podważył zasadność powództwa w tym zakresie.

Odnosząc się do argumentowanego w apelacji twierdzenia o niekonsekwencji sądu I instancji dotyczącej tego, że dopóty rzekomo ponoszone przez powoda koszty ubezpieczenia były refakturowane na pozwanego Sąd nie zgłaszał tu żadnych zastrzeżeń i uznał je za należne powodowi, a takie zastrzeżenia zgłosił wyłącznie co tych kosztów ubezpieczenia, które nie mogły zostać refakturowane na pozwanego z uwagi na rozwiązanie łączących strony umów, to wskazać należy, że wobec niekwestionowania przez pozwanego roszczenia powoda co do zapłaty wystawionych, niezapłaconych i przeterminowanych opłat (faktur) leasingowych, Sąd I instancji zwolniony był z obowiązku badania czy roszczenie było w tym zakresie zasadne, a przeciwnie zaś do kosztów niezafakturowanych opłat dodatkowych, których zasadność nałożenia przez powoda pozwany stanowczo podważał.

Na koniec, odnosząc się do ostatniego z zarzutów apelacji, reprezentowanemu przez fachowego pełnomocnika skarżącemu wskazać należy, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniano wielokrotnie, że ogólne warunki umów są tzw. wzorcem kwalifikowanym i wiążą strony dlatego, że stały się składnikiem umowy ubezpieczeniowej przez odwołanie się do nich. Nie mają one natomiast charakteru normatywnego, nie są źródłem prawa materialnego, wobec czego naruszenie ich postanowień nie może stanowić zarzutu naruszenia prawa materialnego (por. wyrok z dnia 9 lipca 1999 r., sygn. akt III CKN 299/98, wyrok z dnia 15 kwietnia 2004 r. sygn. akt IV CK 247/03 wyrok z dnia 8 października 2004 r. sygn. akt V CK 70/04). Tym bardziej odnosi się to postanowień zawartych między stronami umów leasingu. Zatem zarzut apelującego należy potraktować, jako sprowadzający się do naruszenia postanowień wiążącej strony umowy. Skarżący jednak nie zarzuca w apelacji, aby Sąd Okręgowy dokonał ich wykładni wbrew dyspozycji art. 65 § 2 k.c. W ocenie Sądu Apelacyjnego, w tych okolicznościach należało uznać, że zarzut ten stanowi jedynie nieudaną próbę podjęcia polemiki z nie do końca korzystnym dla powoda rozstrzygnięciem.

Z tych względów przyjmując za własne i wystarczające dla rozstrzygnięcia ustalenia Sądu pierwszej instancji, pozbawioną uzasadnionych podstaw apelację powoda Sąd Apelacyjny oddalił na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania w instancji odwoławczej orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w związku z art. 108 § 1 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. obciążając nimi powoda, jako przegrywającego postępowanie odwoławcze w całości. Na koszty poniesione przez pozwanego, które winien zwrócić mu powód złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w kwocie 900 zł - zgodnie z § 6 pkt 4, w zw. z § 13 ust 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t. j. Dz.U.2013.461).

- E. Staniszewska - K. Józefowicz - B. Wysocki