Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 sierpnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 sierpnia 2014 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku A. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

w przedmiocie rozliczenia renty w związku z osiągniętym przychodem

w 2012 r.

na skutek apelacji wniesionej przez stronę pozwaną

od wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie

z dnia 30 grudnia 2013 r. sygn. akt IV U 1078/13

oddala apelację

Sygn. akt III AUa 189/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 marca 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. dokonał rozliczenia renty wnioskodawcy A. Z. w związku z osiągniętym dochodem w 2012 roku i ustalił, że wnioskodawca pobrał nienależne świadczenie w kwocie 4 716,08 złotych, którą zobowiązany jest zwrócić.

Organ rentowy ustalił, że łączny przychód osiągnięty przez wnioskodawcę w 2012 roku wyniósł 38 462,12 złotych i przekroczył niższą kwotę graniczną, która w 2012 roku wynosiła 29 772,30 złotych o kwotę 8 689,82 złotych. Dalej organ rentowy stwierdził, że osiągnięty przez wnioskodawcę podany przychód uzasadniał zmniejszenie łącznej kwoty świadczenia o 4 716,08 złotych, a w sytuacji gdy świadczenie było wypłacane w pełnej wysokości to wnioskodawca jest zobowiązany zwrócić tę kwotę jako świadczenie nienależnie pobrane.

W odwołaniu od wymienionej decyzji wnioskodawca A. Z. zarzucił, że została ona wydana z naruszeniem przepisów art. 104 i 138 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a ustalenia organu rentowego nie są zgodne ze stanem faktycznym. Wskazał, że w dniu 26 lutego 2013 roku organ rentowy dokonał wypłaty należnej mu renty z tytułu niezdolności do pracy za okres od 4 stycznia 2011 roku do 28 lutego 2013 roku, a następnie zaskarżoną decyzją dokonał rozliczenia renty za 2012 rok zobowiązał go do zwrotu nienależnie według niego pobranego świadczenia. Zdaniem wnioskodawcy skoro wypłata renty należnej za podany okres nastąpiła dopiero 26 lutego 2013 roku to organ rentowy nie powinien dokonywać rozliczenia świadczenia za 2012 rok ale dopiero za okres następny. Wnioskodawca powołał się w tym zakresie na pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z dnia 5 maja 2008 roku w sprawie sygn. akt II UZP 2/08 w której stwierdzono, że w sytuacji gdy świadczenie rentowe do którego prawo zostało ustalone wyrokiem sądu i wypłacone po uprawomocnieniu się tego orzeczenia, podlega zmniejszeniu z tytułu osiągania przychodu, o którym stanowi przepis art. 104 ust. 8 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za okres następny po ustaleniu prawa do tego świadczenia.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o oddalenie odwołania podnosząc prawidłowość zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 30 grudnia 2013 roku zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że wnioskodawca nie pobrał nienależnego świadczenia w kwocie 4716,08 złotych i nie jest zobowiązany do zwrotu tej kwoty. Sąd pierwszej instancji zauważył, iż poza sporem jest, że wnioskodawca

w dniu 4 stycznia 2011 roku złożył wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy. Prawo do tego świadczenia uzyskał wyrokiem Sądu Okręgowego w Rzeszowie z dnia 29 listopada 2012 roku w sprawie sygn. akt IV U 362/12 w którym zmieniono zaskarżoną odmowną decyzję i przyznano wnioskodawcy rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 4 stycznia 2011 roku do 31 sierpnia 2014 roku.

Wykonując prawomocny wyrok organ rentowy wypłacił należne świadczenie za okres od 4 stycznia 2011 roku. Natomiast zaskarżoną decyzją dokonano rozliczenia świadczenia za 2012 rok w związku z tym, że w 2012 roku wnioskodawca uzyskiwał przychody z tytułu zatrudnienia. Spór sprowadza się więc do tego, czy w sytuacji gdy świadczenie należne wnioskodawcy za 2011 i 2012 rok zostało wypłacone w 2013 roku organ rentowy zasadnie wydał decyzję o rozliczeniu świadczenia za 2012 rok przyjmując, że w tym okresie rozliczeniowym wnioskodawca uzyskał również przychody z tytułu wynagrodzenia za pracę. Analiza przepisów art. 104 i 138 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w powiązaniu z ustalonym stanem faktycznym daje podstawę do stwierdzenia, że wbrew stanowisku organu rentowego w 2012 roku wnioskodawca nie uzyskał żadnej kwoty z tytułu renty, skoro do wypłaty należnej renty doszło dopiero w lutym 2013 roku. Dlatego podzielając i przyjmując za własne stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 7 maja 2008 roku w sprawie sygn. akt II UZP 2/08, że „świadczenie rentowe do którego prawo zostało ustalone wyrokiem sądu i wypłacone po uprawomocnieniu się tego orzeczenia, podlega zmniejszeniu z tytułu osiągania przychodu o którym stanowi art. 104 ust. 8 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za okres następujący po ustaleniu prawa do tego świadczenia” Sąd Okręgowy uwzględniając zasadność odwołania w trybie art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję.

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. zarzucając orzeczeniu naruszenie treści art. 104 ust. 1 i 2 oraz art. 138 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez ustalenie braku obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenie za 2012 rok pomimo spełnienia wymogów wskazanych w powołanym przepisie prawa. Organ rentowy podtrzymał swoje stanowisko o braku prawnej możliwości dokonania wykładni powołanych przepisów w sposób wynikający z treści uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2008 roku w sprawie sygn. akt II UZP 2/08 ze względu na jej jednostkowy charakter. W konkluzji apelujący wniósł o zmianę wyroku poprzez oddalenie odwołania w całości.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie zważył co następuje:

Apelacja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. nie jest uzasadniona.

Podstawowym problemem wymagającym rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie jest kwestia obowiązku dokonania rozliczenia należnej renty z tytułu niezdolności do pracy z uzyskiwanym dochodem za 2013 rok w sytuacji, gdy prawo do świadczenia rentowego przyznano wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 29 listopada 2012 roku, a wypłata nastąpiła po wydaniu decyzji przez organ rentowy w dniu 26 lutego 2013 roku. Zgodnie z treścią przepisów art. 104 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te podlegają zmniejszeniu w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego za którą uważa się między innymi zatrudnienie. Kwestią istotna dla niniejszego rozstrzygnięcia jest ustalenie podmiotowego i przedmiotowego zakresu podanej normy prawa. Przepis stanowiąc o zawieszeniu i zmniejszeniu podaje, iż podlega tym działaniom prawo do emerytury lub renty. Stosownie do brzmienia art. 100 ust. 1 ustawy prawo do wspomnianych świadczeń powstaje z dniem spełnienia wszystkich wymaganych warunków, a przepis art. 129 ust. 1 ustawy określa datę podjęcia wypłaty świadczenia wiążąc ja z miesiącem powstania prawa, nie wcześniej niż od miesiąca w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Powyższe wskazuje, iż prawo do realizacji świadczenia emerytalnego czy rentowego powstaje w wyniku ustalenia do niego prawa czyli potwierdzenia spełnienia wymaganych warunków. Nadto uzyskanie statusu emeryta czy rencisty następuje nie z chwilą zgłoszenia stosownego roszczenia czy spełnienia w przeszłości warunków wymaganych dla danego świadczenia lecz z chwilą potwierdzenia prawa do emerytury czy renty stosowna decyzja organu rentowego czy sądu w ramach sądowego postępowania odwoławczego. W ten sposób kwestię tę stanowi przepis art. 4 ust. 1 i 11 ustawy. Powyższe jak i wykładnia językowa norm zawieszających czy zmniejszających wypłatę świadczeń wskazująca na zapis mówiący o „osiąganym” dochodzie zakładająca tym samym uzyskiwanie dochodów w tym samym czasie jednoznacznie wskazuje przeciwko możliwości rozliczania dochodu wnioskodawcy osiągniętego w 2012 roku.

Sąd Apelacyjny akceptując w pełni ustalenia faktyczne i ich ocenę prawną dokonane przez Sąd pierwszej instancji również podziela w niniejszym składzie wykładnię przywołanych uprzednio norm prawa zaprezentowaną w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2008 roku w sprawie sygn. akt II UZP 2/08 (opublikowanej w LEX nr 375569). Odnosząc się do podstawowej tezy apelacji wskazującej na jednostkowy charakter wspomnianego orzeczenia Sąd drugiej instancji pragnie zauważyć, iż jak dowodzi tego dostępna lektura orzecznictwa sądów powszechnych wspomniane stanowisko zawarte w uchwale Sądu Najwyższego spotkało się z szeroką akceptacją czego wyrazem jest chociażby ilość powołań się na nią w wydawanych orzeczeniach (np. w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 24 października 2012 roku w sprawie sygn. akt III AUa 619/12 opublikowanym w LEX nr 1236966; wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 30 października 2012 roku w sprawie sygn. akt III AUa 423/12 opublikowanym w LEX nr 1238004; czy w wyroku Sadu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 20 listopada 2012 roku w sprawie sygn. akt III AUa 659/12 opublikowanym w LEX nr 1254329).

Orzeczenie Sądu Apelacyjnego znajduje swoją podstawę prawną w treści powołanych przepisów prawa i art. 385 k.p.c.

.