Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Magdalena Balion - Hajduk

Sędzia SO Aleksandra Janas

Sędzia SO Gabriela Sobczyk (spr.)

Protokolant Renata Krzysteczko

po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa C. G.

przeciwko L. W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 26 czerwca 2013 r., sygn. akt I C 780/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

1.  w punkcie 1 o tyle, że w miejsce kwoty 27.000 zł zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 12.000 zł (dwanaście tysięcy złotych) oraz tytułem kosztów procesu w miejsce kwoty 1.646,38 zł kwotę 804 zł (osiemset cztery złote);

2.  w punkcie 3 w ten sposób, że nieuiszczonymi kosztami sądowym obciąża w 30% pozwanego, a w 70% powoda, pozostawiając dokładne ich wyliczenie referendarzowi sądowemu;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1.830 zł (tysiąc osiemset trzydzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Gabriela Sobczyk SSO Magdalena Balion – Hajduk SSO Aleksandra Janas

UZASADNIENIE

Powód domagał się zasądzenia od pozwanego kwoty 40 000 zł tytułem zadośćuczynienia za uszkodzenie ciała- wątroby, krezki poprzecznicy, przestrzeni zaotrzewnowej, krwotoku wewnętrznego, które spowodował u niego pozwany, strzelając do niego z pistoletu podczas wspólnego spożywania alkoholu w dniu 24 października 2009r. Pozwany przyniósł bowiem pistolet, przyłożył do boku powoda i wystrzelił,. Powód trzykrotnie przebywał w szpitalu, przeszedł pięć operacji, w dalszym ciągu leczy się w przychodni chirurgicznej. Powód podał, że jest rencistą, otrzymuje 800zł renty.

Pozwany wskazał, że zdarzenie było nieszczęśliwym wypadkiem i tak zostało to opisane w wyroku karnym. Uznał żądanie do kwoty 5000 zł, precyzując następnie, że w zakres uznanej kwoty wchodzi kwota 3000 zł zapłacona przez niego jako zadośćuczynienie na podstawie wyroku karnego, zatem w niniejszej sprawie uznaje kwotę 2000 zł.

Wyrokiem z dnia 26 czerwca 2013r. Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 27 000 zł oraz koszty procesu w kwocie 1646,38zł, oddalił powództwo w pozostałej części i nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1350zł, a od powoda z zasądzonego na jego rzecz roszczenia – kwotę 650 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że wyrokiem Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim z dnia 10.10.2011r. sygn. akt IIK 343/11 L. W. skazany został na karę za to, że nieumyślnie oddał strzał z broni palnej w kierunku jamy brzusznej C. G., powodując ranę postrzałową i obrażenia wątroby, krezki , poprzecznicy i przestrzeni zaotrzewnowej oraz krwotok wewnętrzny, stanowiące ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci choroby realnie zagrażającej życiu. W/w wyrokiem Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda zadośćuczynienie 3000,-zł. Powód następnego dnia po doznanym urazie zgłosił się do lekarza; w trybie pilnym przyjęto go do Oddziału Chirurgii Ogólnej. W pierwszym etapie otwarto jamę otrzewnową i ją zdrenowano, w kolejnych dniach z powodu martwicy jelita grubego wykonano zabieg transverstomii i zalecono kolejną operację za trzy miesiące. W kwietniu następnego roku przeszedł operację resekcji poprzecznicy, usunięto ciało metaliczne z powłok pleców. We wrześniu 2010r. był operowany w związku z przepukliną w bliźnie po zabiegach operacyjnych j. w.

Obecnie u powoda występują bóle opasujące w jamie brzusznej, luźne stolce. Stwierdzono u powoda zniekształcenie powłok jamy brzusznej po zabiegach operacyjnych w związku z postrzałem, małą przepuklinę w bliźnie pooperacyjnej. Leczenie powoda trwało od 25.10.2009r. do 29.09.2010r. i kolejne pobyty w szpitalach w w/w okresie stanowią następstwa zdarzenia z 24.10.2009r. Stopień trwałego uszczerbku na zdrowiu wynosi 10%. Rokowanie na przyszłość jest dobre. Jednocześnie brak zależności pomiędzy nadmiernym spożywaniem przez powoda alkoholu a długością leczenia i jego zakresem.

Jedynie ostatni pobyt powoda w szpitalu w dniach 3.04.2013-17.04.2013r. z powodu zapalenia pęcherzyka żółciowego na tle kamicy, nie był związany ze skutkami zdarzenia z 24.10.2009r. Przed zdarzeniem powód nigdy nie leczył się w związku z dolegliwościami przewodu pokarmowego. Zażywał jedynie leki na nadciśnienie. Po zdarzeniu pozwany, który (podobnie jak zresztą powód ), był po znaczny spożyciu alkoholu, udał się do swego mieszkania, nie udzielając powodowi koniecznej pomocy.

W tym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo jest słuszne co do zasady. Jako jego podstawę wskazał art. 445 kc w związku z art. 444§1 kc. Wskazał, że zgodnie z tym unormowaniem przyznanie zadośćuczynienia zależy od uznania sądu.

Powód dochodził zadośćuczynienia w wysokości 40000,-zł. W ocenie Sądu roszczenie to jest uzasadnione w przeważającej części, to jest łącznie w kwocie 30000,-zł przy uwzględnieniu faktu zasądzenia w wyroku karnym zadośćuczynienia od pozwanego 3000,-zł.

Jako podstawę prawną żądania zadośćuczynienia Sąd Rejonowy wskazał art.445§1kc, a jego źródłem jest doznana krzywda niemajątkowa w postaci ujemnych przeżyć związanych z cierpieniami psychicznymi i fizycznymi pokrzywdzonego, a powstałych
w związku z uszkodzeniem jego ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Dlatego też, ustalając wartość zadośćuczynienia, należy mieć na uwadze następujące okoliczności składające się na pojęcie krzywdy: nasilenie cierpień fizycznych w postaci bólu i innych dolegliwości oraz psychicznych, polegających na ujemnych uczuciach w związku z cierpieniami fizycznymi bądź w związku z następstwami uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia, długotrwałość choroby i jej leczenia, rozmiar kalectwa, trwałość następstw zdarzenia oraz konsekwencje uszczerbku na zdrowiu w dziedzinie życia osobistego i społecznego. Z drugiej strony zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny, a tym samym powinno reprezentować ekonomicznie odczuwalną wartość (OSN z 8.12.1973r., III CZP 37/73, publ. OSN 1974, Nr 9, poz. 145, OSN z 22.05.1990r., II CR 225/90, nie publ.).

W świetle przytoczonych tych okoliczności Sąd Rejonowy uznał, że zadośćuczynienie żądane przez powoda w wysokości 40000,-zł jest nieco wygórowane. Wskazał, że pozwany skazany został prawomocnym wyrokiem za przestępstwo ciężkiego uszkodzenia ciała powoda, które szczegółowo opisano w wyroku. Sąd cywilny związany jest ustaleniami zapadłego w procesie karnym prawomocnego wyroku skazującego co do faktu popełnienia przestępstwa (art.11 kpc)

Swe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na treści opinii biegłego lekarza, który opisał konsekwencje zdarzenia dla powoda, wskazał, że fakt nadmiernego spożywania przez powoda alkoholu nie miał wpływu na przebieg leczenia schorzeń wywołanych działaniem pozwanego w dniu 24.10.2009r. Ocenił też, że ostatni pobytu powoda w szpitalu z powodu zapalenia pęcherzyka żółciowego na tle kamicy nie był związany z tym zdarzeniem. Sąd rejonowy wskazał, że trwały uszczerbek na zdrowiu u poszkodowanego nie stanowi o zasadności przyznania zadośćuczynienia lub jej braku, a jest jedynie jednym z elementów wpływających na jego wysokość. Istotnym jest w ocenie Sądu Rejonowego, że przed wypadkiem powód, nie chorował, nie leczył się na żadne dolegliwości przewodu pokarmowego. Po wypadku zmieniła się sytuacja życiowa powoda na tyle istotnie, że zmuszony był przebywać kilkakrotnie w szpitalu w związku z następstwami zdarzenia z 24.10.2013r. Faktem jest bowiem, że dolegliwości, których doznał na skutek działania pozwanego stanowiły bezpośrednie zagrożenia dla życia powoda. Trwały uszczerbek na zdrowiu biegły M. W. określił na 10%. Powyższe okoliczności w wystarczający sposób uzasadniają przyznanie powodowi zadośćuczynienia.

Wskazane okoliczności, a nadto fakt zasądzenia wyrokiem karnym zadośćuczynienia 3000,-zł przemawiały w ocenie Sądu Rejonowego za przyznaniem z tego tytułu dodatkowo 27000,-zł. W pozostałej części powództwo jako nieuzasadnione Sąd Rejonowy oddalił.

Sąd Rejonowy wskazał, że oddalił wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka W. K. jako zupełnie niemający znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Pozwany domagał się bowiem przesłuchania świadka na okoliczności związane
z nadużywaniem alkoholu przez powoda, okoliczności wskazywane przez pozwanego nie dotyczyły jednak w żaden sposób zdarzenia z dnia 24.10.2009r.

Orzeczenie o kosztach procesu zapadło w oparciu o art. 100 kpc w zakresie roszczenia uwzględnionego co do kosztów należnych powodowi od pozwanego, a w zakresie kosztów sądowych skoro powód zwolniony był od obowiązku uiszczenia opłaty od pozwu, Sąd orzekł o obowiązku uiszczenia kosztów. Przy zastosowaniu zasady z art. 100 kpc w związku z art. 113 ust.2 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od tego wyroku złożył pozwany ponad kwotę uznaną przez pozwanego, a to co do kwoty 25000 zł.

Zarzucił mu naruszenie prawa procesowego w postaci uchybienia przepisowi art.217§1kpc poprzez bezzasadne oddalenie wniosku dowodowego w postaci zeznań świadka W. K. na okoliczność nadużywania alkoholu przez powoda, podczas gdy powyższe ma zasadnicze znaczenie dla stwierdzenia, że dolegliwości zdrowotne powoda nie były wyłącznie skutkiem zaistniałego zdarzenia z 24.10.2009r.

Zarzucił też naruszenie prawa procesowego poprzez niewskazanie w uzasadnieniu podstawy faktycznej, dlaczego Sąd odmówił wiarygodności dowodom zgłaszanym przez pozwanego. w to protokołowi zeznań powoda, wyrokowi nakazowemu z 29.08.2012r. w sprawie II W 561/12 oraz wyrokowi nakazowemu z 20.12.2012r, w sprawie II W 870/12 Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim, które to dokumenty dowodzą okoliczności nadużywania alkoholu przez powoda i zachowań wpływających negatywnie na jego stan zdrowia, podczas gdy zdaniem skarżącego ma to zasadnicze znaczenie dla określenia faktycznego zakresu dolegliwości fizycznych, które zaliczają się do doznanej krzywdy.

Zarzucił też naruszenie prawa procesowego w postaci uchybienia przepisowi art.233§1kpc poprzez rozważenie w sposób kompleksowy i wszechstronny zgromadzonego
w sprawie materiału dowodowego, w którym nie uwzględniono takich okoliczności, jak nadużywanie alkoholu przez powoda, inne dolegliwości powoda, na jakie cierpiał, nie związane ze zdarzeniem, a które miały wpływ na odczuwanie cierpienia psychiczne
i fizyczne, w konsekwencji błędne przyjęcie, że zasądzona kwota 27 000 zł jest odpowiednią kwotą zadośćuczynienia.

Stawiając te zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 2000 zł, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, wniósł też o zasądzenie kosztów, w tym kosztów procesu i kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie odwoławcze.

Z ostrożności wniósł, w razie nieuwzględnienia apelacji o rozłożenie należności na raty, ewentualnie jej odroczenie na okres 3 lat.

W uzasadnieniu wskazał, że orzecznictwo opowiada się za zasadą wszechstronności
i indywidualizacji w przypadku zasądzania zadośćuczynienia. Zdaniem skarżącego Sąd I instancji nie uwzględnił szeregu okoliczności, które powodowały u powoda cierpienia psychiczne i fizyczne, a które nie były związane z zaistniałym zdarzeniem. Wskazał na współodpowiedzialność powoda i stopień jego winy w zaistniałym zdarzeniu. Wskazał, że zadośćuczynienie winno być wartością ekonomicznie odczuwalną, lecz nie nadmierną
w stosunku do doznanej krzywdy i stosunków majątkowych panujących w społeczeństwie, winna być utrzymana w rozsądnych granicach. Zdaniem pozwanego zasądzona kwota jest nadmierna, nie uwzględnia bowiem wskazanych okoliczności. Wskazał, że za powyższym przemawia styl życia powoda - nadużywanie przez niego alkoholu. Podniósł, że skutki zdarzenia z 24.10.2009r. i uszczerbku na zdrowiu na przyszłość również winny być brane pod uwagę. Wskazał, że mimo zaistnienia zdarzenia tryb życia powoda nie zmienił się znacząco.

Zwrócił też uwagę na okoliczności w jakich doszło do zdarzenia, gdy powód
i pozwany wspólnie spożywali alkohol.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja w części zasługiwała na uwzględnienie.

Dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne są zasadniczo prawidłowe. Podkreślenia wymaga, że pozwany w związku ze zdarzeniem z dnia 24.10.2009r. został skazany za nieumyślne uszkodzenie ciała powoda. Okoliczność ta ma znaczenie przy ustalaniu wysokości należnego zadośćuczynienia.

Odnośnie zarzutu apelacji co do nieprzesłuchania świadka W. K., pozwany nie złożył zastrzeżenia do protokołu na postanowienie Sądu Rejonowego oddalające wniosek
o przeprowadzenie tego dowodu, zatem już z tego powodu nie może powoływać się skutecznie w postępowaniu odwoławczym na tę okoliczność (art.162 kpc).

Pozostałe zarzuty o tyle odniosły skutek, o ile pozwany zarzucał, że przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia Sąd Rejonowy nie wziął pod uwagę wszystkich okoliczności niniejszej sprawy. Rację ma skarżący, że wysokość zadośćuczynienia musi mieć charakter zindywidualizowany, zatem określając ją Sąd powinien wszystkie okoliczności występujące w konkretnej sprawie wziąć pod uwagę.

Jak wynika z dokumentów złożonych przez pozwanego, powód po zdarzeniu nie zmienił swego dotychczasowego stylu życia, nadal używa, a nawet nadużywa alkoholu, o czym świadczą wyroki nakazowe oraz sprawozdanie kuratora złożone do akt (k. 64, k.90, k.115). Jakkolwiek bowiem nadużywanie alkoholu nie spowodowało zwiększenia rozmiaru skutków zdrowotnych zdarzenia z 24.10.2009r, to jednak taki styl życia powoda jednoznacznie wpływa na jego poziom i widoki powoda na przyszłość. Wskazuje też, że poza okresem leczenia powoda zdarzenie z 24.10.2009r. nie wpłynęło znacząco na jego życie, na zmianę dotychczasowych zachowań, sposób spędzania czasu i realizowania planów życiowych.

W swym zeznaniu powód skupił się na samym zdarzeniu oraz na pobytach w szpitalu, wskazał, że początkowo był na diecie, nie był jednak w stanie wskazać jak długi okres. Podał, że pije nadal alkohol, dwa- trzy razy w tygodniu po 2-4 piwa. Podał, że bolą go jelita i wątroba, pobolą i przestają. Wcześniej takich bólów nie miał.

Z punktu widzenia oceny wysokości należnego zadośćuczynienia istotne znaczenie mają wskazane okoliczności oraz same okoliczności zdarzenia, które niewątpliwie zaistniało w związku ze wspólnym spożywaniem alkoholu przez powoda i pozwanego jako sąsiadów.

W świetle materiału sprawy okres leczenia powoda związanego ze zdarzeniem należy łączyć z leczeniem szpitalnym w okresie od 25.10.2009 do 18.11.2009r., od 12.04.2010 do 4.05.2010 oraz od 13.09.2010r. do 29.09.2010r., bowiem powód nie wykazał, aby w związku ze zdarzeniem leczył się w innym czasie i w innych jednostkach niż szpital.

Jak wynika z akt sprawy, powód po zdarzeniu z 24.10.2009r. leczył się też w związku ze schorzeniem woreczka żółciowego i to schorzenie nie miało związku z w/w zdarzeniem. Zatem uznać należy, że nie wszystkie objawy o charakterze bólowym, jakich po zdarzeniu powód doznawał miały związek z postrzeleniem, bowiem w oparciu o zasady doświadczenia życiowego wskazać należy, że schorzenie woreczka żółciowego wiąże się ze znacznymi objawami bólowymi.

Jakkolwiek sam uszczerbek na zdrowiu powoda nie ma zasadniczego znaczenia dla oceny wysokości należnego zadośćuczynienia, to stanowi on jeden z elementów składowych stanu faktycznego. Powód zaś doznał 10% uszczerbku na zdrowiu w związku ze zdarzeniem,
a rokowania co do jego stanu zdrowia z tym zdarzeniem związane są dobre.

Wszystkie powołane okoliczności związane ze zdarzeniem, leczeniem powoda z nim związanym, jak i okoliczność, że zdarzenie nie wpłynęło na zmianę stylu życia powoda, którego nie można ocenić pozytywnie z punktu widzenia jego społecznego odbioru, winny być brane pod uwagę przy ocenie wysokości należnego zadośćuczynienia. Nie bez znaczenie jest też sytuacja materialna w społeczeństwie, w tym zindywidualizowana sytuacja stron.
W świetle tych wszystkich okoliczności w ocenie Sądu Okręgowego podzielić należy stanowisko apelacji, że przyznane przez Sąd Rejonowy zadośćuczynienie uznać należy za wygórowane. Taka jego ocena uzasadnia ingerencję Sądu w treść zaskarżonego wyroku
i zmniejszenie zasądzonej na rzecz powoda kwoty.

Wskazane okoliczności sprawy przemawiają w ocenie Sądu Okręgowego za uznaniem, że odpowiednią kwotą zadośćuczynienia stanowi kwota 15.000 zł. Jest ona znacząca dla powoda i stanowi konkretną wartość. Jednocześnie uwzględnia ona poziom życia stron i średni poziom życia w społeczeństwie, w kontekście okoliczności sprawy. Nie będzie ona przy tym stanowić nadmiernego wzbogacenia powoda kosztem pozwanego.

Skoro zaś w postępowaniu karnym zasądzono na rzecz powoda zadośćuczynienie w kwocie 3000 zł, zasądzić w niniejszej sprawie należało kwotę 12.000 zł.

Jednocześnie z uwagi na znaczny upływ czasu od zdarzenia oraz brak żądania odsetek ze strony powoda, Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do rozłożenia tej należności na raty czy odroczenia jej płatności. Takie żądanie pozwanego nie znajduje uzasadnienia w art.320 kpc.

Z tych powodów w oparciu o art. 386§1kpc orzeczono o zmianie zaskarżonego wyroku. Dalej idącą apelację jako niezasadną oddalono na podstawie art.385kpc.

O kosztach przed Sądem Rejonowym orzeczono na podstawie art.100 kpc poprzez ich stosunkowe rozdzielenie. Odnośnie kosztów sądowych wskazano jedynie zasadę ich poniesienia przez obie strony, pozostawiając stosownie do art. 108§1 kpc ich wyliczenie referendarzowi. Wzięto tu pod uwagę okoliczność, że z akt sprawy nie wynika, czy Sąd Rejonowy wypłacił biegłemu wynagrodzenia za opinie uzupełniające z dnia 23.grudnia 2012r. i z dnia 17 czerwca 2013. Zatem rozliczenie wydatków w postępowaniu będzie możliwe po ustaleniu, z jakich środków wskazane wynagrodzenia zostały uiszczone.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie 100 kpc w zw.
z art.391§1kpc i art.108§1kpc, dokonując ich stosunkowego rozdzielenia, przy uwzględnieniu, że powód w postępowaniu odwoławczym nie złożył wniosku o koszty,
a pozwany poniósł koszty opłaty (1250 zł) i wynagrodzenia pełnomocnika w wysokości 75% stawki podstawowej (pełnomocnik pozwanego w postępowaniu odwoławczym nie występował przed Sądem I instancji)- tj. kwotę 1800 zł.( § 6 pkt 5 w zw. z §13 ust.1 pkt 1 rozp. Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu( t. jedn. Dz. U. z 2013r. poz.461). Ponieważ pozwany w postępowaniu odwoławczym wygrał w 60%, należało zasądzić na jego rzecz 60% poniesionych kosztów w tym postępowaniu.

SSO Gabriela Sobczyk SSO Magdalena Balion-Hajduk SSO Aleksandra Janas