Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 stycznia 2013r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2013 r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa P. P. (1)

przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu Nr(...)w Ł.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 11 lipca 2012 r. sygn. akt I C 506/11

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda P. P. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 500 (pięćset) złotych tytułem częściowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym;

3.  przyznaje i nakazuje wypłacić radcy prawnemu Z. N. prowadzącemu Kancelarię Radcy Prawnego (...) w Ł. kwotę 6.642 (sześć tysięcy sześćset czterdzieści dwa ) zł brutto ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I ACa 1012/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 lipca 2012 r. Sad Okręgowy w Łodzi oddalił powództwo P. P. (1) przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu nr(...)w Ł. o zadośćuczynienie oraz orzekł o kosztach procesu

( wyrok – k. 247 ).

Sąd Okręgowy oparł powyższe rozstrzygnięcie na ustaleniach faktycznych, z których wynikają następujące okoliczności.

W dniu 12 grudnia 2005 r. powód został potrącony przez pociąg. Przywieziono go do Zespołu Opieki Zdrowotnej (...)
w S.. W trakcie pobytu na Oddziale Zakładzie (...) rozpoznano u niego uraz wielonarządowy, złamanie kłykcia bocznego piszczeli lewej, ranę skóry głowy i złamanie strzałki prawej. Zastosowano leczenie zachowawcze i wyciąg nadkostkowy. Powód nie wyraził zgody na leczenie operacyjne. Został wypisany do domu na własne żądanie w dniu
16 grudnia 2005 r. w opatrunku gipsowym stopowo - udowym. Zalecono kontrolę w (...).

W dniu 27 lutego 2006 r. P. P. (1) został przyjęty do Zakładu Karnego w Ł..

W dniu 25 czerwca 2006 r. powód został przyjęty do ZOZ w Ł. z uwagi na uraz kolana lewego. Powodowi założono gips, który został zdjęty w dniu
4 sierpnia 2006 r.

W okresie od dnia 31 stycznia 2007 r. do dnia 7 marca 2007 r. P. P. (1) przebywał na Oddziale (...) Szpitala ZOZ Zakładu Karnego nr (...) w Ł.. Obserwacja nie wykazała, by powód wymagał leczenia psychiatrycznego, stwierdzono u niego świadomą postawę obronną, polegającą częściowo na symulacji zaburzeń psychicznych. W trakcie pobytu powoda w placówce kontakt z nim był utrudniony - porozumiewał się jedynie gestami bądź na piśmie. Z uwagi na zgłaszane przez powoda dolegliwości ortopedyczne, był on konsultowany przez lekarzy ortopedę i rehabilitanta. Wykonano u powoda m.in. badanie RTG stawu barkowego prawego, które wykazało zmiany zwyrodnieniowe w obrębie prawego stawu obojczykowo - barkowego. Nie stwierdzono zmian patologicznych. Lekarz ortopeda stwierdził chorobę zwyrodnieniową barku, zalecił rehabilitację. Lekarz rehabilitant ustalił u powoda występowanie zespołu bólowego, zalecił m.in. ćwiczenia w odciążeniu.

W ostatnim dniu pobytu powoda w pozwanym Zakładzie Karnym, powód spadł ze schodów i uderzył się w lewy staw kolanowy. Funkcjonariusz Służby Więziennej pomógł mu wstać. P. P. (1) nie zgłaszał wówczas żadnych dolegliwości związanych ze stłuczonym kolanem. Wykonane wówczas badanie RTG stawu kolanowego lewego nie wykazało odchyleń od normy. Dopiero po przetransportowaniu powoda do Zakładu Karnego w Ł. poinformował lekarza o odczuwanych dolegliwościach bólowych kolana. Na kolano założono okład z altacetu i zlecono wykonanie RTG stawu kolanowego lewego.

W dniu 8 marca 2007 r. powód został przyjęty do ZOZ w Ł. z uwagi na uraz stawu kolanowego. Badanie RTG nie wykazało zmian urazowych świeżych. Powodowi założono T. gipsowy na okres 6 tygodni.

W związku z zalecaną rehabilitacją w dniu 30 kwietnia 2009 r. powód został przyjęty na Oddział (...)Szpitala ZOZ Zakładu Karnego Nr(...) w Ł., gdzie przebywał do dnia 15 czerwca 2009 r. Przy przyjęciu
u powoda ustalono zaniki mięśniowe lewej kończyny dolnej, bolesne ruchy
w stawie biodrowym i kolanowym, cechy zespołu bólowego 1- s. Ostateczne rozpoznanie wykazało: stan po urazie wielonarządowym w 2005 r., złamanie kłykcia bocznego kości piszczelowej lewej i strzałki prawej, uszkodzenie aparatu więzadłowego kolana lewego, zespół bólowy 1-k, chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa, zespół bolesnego barku prawostronnego
z podejrzeniem uszkodzenia aparatu torebkowego, przepuklinę pachwinową lewostronną stan po próbie samobójczej w 2006 r. - zatrucie środkami chemicznymi. Powód poruszał się z asekuracją kuli łokciowej, zaopatrzony był również w stabilizator stawu kolanowego. W trakcie pobytu na oddziale powód poddawany był ćwiczeniom w odciążeniu kończyn górnych i dolnych, stosowano także pole magnetyczne, diadynamik, trans, laser oraz odciążenie kręgosłupa w półpodwieszeniu. Po zastosowanym leczeniu uzyskano poprawę w zakresie dolegliwości bólowych, wzrosła siła mięśni lewej kończyny dolnej, uległa poprawie funkcja chodu.

Podczas stosowania odciążenia kręgosłupa w półpodwieszeniu, powód odczuwał dolegliwości bólowe. W związku z tym odmawiał wykonywania tych ćwiczeń. Personel medyczny jednak nadal wprowadzał te ćwiczenia do rehabilitacji powoda. P. P. (1) odmawiał również zabiegów przy użyciu pola magnetycznego, po których marzła mu noga.

Rehabilitant w pozwanym Zakładzie Karnym miał obowiązek przerwać zabieg w sytuacji, gdy podczas jego wykonywania pacjent zgłaszał złe samopoczucie.

Rehabilitacja powoda w Zakładzie Karnym przebiegała w sposób prawidłowy. Metoda tzw. „półpodwieszenia" w rehabilitacji stosowana jest często z dobrym skutkiem u pacjentów z zespołem bólowym kręgosłupa lędźwiowego
i z dolegliwościami stawów biodrowych. Występujące u powoda dolegliwości bólowe kręgosłupa są w znacznej części efektem choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa.

W dniu 15 czerwca 2009 r. powód został przeniesiony na Oddział (...) Szpitala ZOZ Zakładu Karnego Nr(...)w Ł.. W dniu
25 czerwca 2009 r. wykonano u powoda operację przepukliny pachwinowej lewostronnej sposobem Girarda. O metodzie operowania przepukliny decyduje ordynator oddziału. Nie zawsze zachodzi konieczność założenia siatki. Rana pooperacyjna wygoiła się prawidłowo, przez rychłozrost. Powód w czasie rekonwalescencji nie gorączkował.

Operacja przepukliny nie narusza układu moczowo - płciowego.

Po zabiegu powód skarżył się na kłopoty w oddawaniu moczu. W dniu
20 lipca 2009 r. wykonano USG układu moczowego. Badanie wykazało, że obie nerki są prawidłowego kształtu, wielkości i położenia bez cech kamicy
i zastoju w UKM. W kielichach obu nerek ustalono drobne zwapnienie, pęcherz moczowy bez ech wewnętrznych, stercz z centralnymi zwapnieniami, nie wpukla się do światła pęcherza moczowego. Po badaniu lekarskim zalecono wdrożenie Zoxonu i oznaczenie PSA za 3 tygodnie. Powód został wypisany z placówki medycznej w dniu 22 lipca 2009 r.

Przepuklina lewostronna uległa odnowieniu. Pojawiła się również przepuklina po prawej stronie.

W 2004 r. P. P. (2) w wyniku pobicia doznał złamania prawego obojczyka.

Powód porusza się z asekuracją kuli ortopedycznej, prawy staw kolanowy ma zaopatrzony w stabilizator.

Obecnie P. P. (1) leczy się również neurologicznie.

W pozwanym Zakładzie Karnym nie doszło do zaniedbań ani nieprawidłowości zarówno w zakresie rozpoznania, jak i postępowania lekarskiego wobec powoda. W związku z doznanym urazem prawego obojczyka doszło u powoda do powstania zmian zwyrodnieniowych w stawie obojczykowo - barkowym, których klinicznym objawem mogą być nasilające się okresowo u powoda dolegliwości bólowe barku. W związku z tym schorzeniem oraz z uwagi na stwierdzone u powoda zmiany o charakterze zwyrodnieniowym, P. P. (1) w warunkach odbywania kary korzystał ze stacjonarnych zabiegów rehabilitacyjnych. Doznane w 2005 r. złamanie kłykcia bocznego kości piszczelowej lewej było przyczyną występującej obecnie u powoda niestabilności stawu kolanowego lewego z jego podatnością na dodatkowe urazy. Trwały uszczerbek na zdrowiu powoda
w związku z tym urazem wynosi 8%. Uraz ten powoduje, że podczas nieprawidłowego stąpnięcia, obciążenia, dochodzi do destabilizacji stawu kolanowego i wówczas dochodzi do potknięć bądź upadków. Dominujące objawy niestabilności przedniej świadczą o możliwości uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego, choć uszkodzenie to nie zostało potwierdzone dodatkowymi badaniami, w szczególności rezonansem magnetycznym.
W przypadku dokonania tego rozpoznania, u powoda należałoby wykonać artroskopię w celu postawienia dokładnego rozpoznania i przygotowania stawu do przeszczepu więzadła krzyżowego. Wcześniej jednak konieczna byłaby odbudowa masy mięśnia czworogłowego, który u powoda wykazuje znacznego stopnia zanik. Zanik ten jest wynikiem stałego używania przez powoda stabilizatora stawu kolanowego. W celu zwiększenia masy mięśni powód powinien regularnie wykonywać samodzielnie odpowiednie ćwiczenia.

Orzeczeniami Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 22 kwietnia 2008 r., 18 grudnia 2008 r. i 3 lutego 2011 r. P. P. (1) został uznany za częściowo niezdolnego do pracy w związku ze stanem narządu ruchu. Ostatnim orzeczeniem ustalono stan częściowej niezdolności do pracy do dnia
28 lutego 2013 r.

Powód otrzymuje rentę w wysokości 582 zł netto.

W ocenie Sądu Okręgowego w sprawie nie zostały spełnione przesłanki odpowiedzialności pozwanego, na które wskazuje art. 417 § 1 k.c.
W szczególności nie można przypisać pozwanemu bezprawności w zakresie jego działań podejmowanych w związku zapewnieniem powodowi opieki medycznej. Wykonywane w jej ramach zabiegi medyczne nie przyczyniły się do pogorszenia stanu zdrowia powoda, a wręcz przeciwnie, skutkowały jego poprawą. Stwierdzone u powoda dolegliwości są następstwem wypadku, któremu uległ jeszcze przed osadzeniem w Zakładzie Karnym. Wypadek ten spowodował niestabilność stawu kolanowego lewego z jego podatnością na dodatkowe urazy. W wyniku nieprawidłowego stąpnięcia, dochodzi bowiem do destabilizacji tego stawu, a w konsekwencji do potknięć i upadków, łącznie z tym, którego doznał powód. Występujące u powoda dolegliwości bólowe są wynikiem stwierdzonej u niego choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, nie zaś skutkiem nieprawidłowo wykonywanej rehabilitacji. Zgłaszane również przez powoda dolegliwości w postaci pojawienia się przepukliny prawostronnej, odnowienia przepukliny lewostronnej, oraz problemy z układem moczowym i płciowym, nie pozostają w związku
z przeprowadzoną operacją i rekonwalescencją po niej. Podnoszona nadto przez powoda okoliczność szykanowania nie znajduje potwierdzenia
w zgromadzonym materiale dowodowym. W szczególności za przejaw szykanowania nie można uznać podawania powodowi lekarstw, których on nie chciał zażywać, nie korzystania z windy podczas doprowadzania powoda na zabiegi, czy też stosowania zabiegów rehabilitacyjnych, które w odczuciu powoda były bolesne

( uzasadnienie zaskarżonego wyroku – k. 251 – 262 ).

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód, zaskarżając go
w zakresie punktu 1. i zarzucając:

- naruszenie prawa materialnego - art. 23 i 24 i 445 § 1 w zw.
z art. 444 § 1 k.c. oraz art. 448 k.c. przez ich niewłaściwe zastosowanie,

- naruszenie przepisów postępowania w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, w tym m.in. nie uwzględnienie wniosków dowodowych
o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego lekarza sądowego z zakresu rehabilitacji, zeznań świadków, o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków wskazanych przez powoda,

- dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego,

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, polegający na uznaniu, że urazy powoda sprzed daty jego osadzenia miały przeważający wpływ na jego stan zdrowia i leczenie
w pozwanym Zakładzie Karnym.

W następstwie tak sformułowanych zarzutów skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części oddalającej powództwo i zasądzenie na rzecz powoda kwoty 250.000 zł, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego w zakresie punktu 1. wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji w zaskarżonej części do ponownego rozpoznania oraz o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, gdyż nie zostały one uiszczone w żadnej części

( apelacja – k. 278 – 280 ).

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych

( odpowiedź na apelację – k.294 – 297 ).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Zważyć bowiem należy, pomimo utrudniającej rozpoznanie wniesionego środka odwoławczego lakoniczności zawartych w nim zarzutów, nie precyzujących ani przepisów postępowania cywilnego, naruszonych w ocenie skarżącego, ani nie przybliżających przejawów podnoszonego naruszenia określonych przepisów prawa materialnego, że z uwagi na prawidłowość stanowiska Sądu Okręgowego wyrażonego w zaskarżonym wyroku, brak jest podstaw do jego wzruszenia.

W szczególności nie sposób podzielić argumentów skarżącego co do błędu w ustaleniach faktycznych oraz dowolnej oceny zebranego materiału dowodowego. Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie sprostał bowiem wymogom dotyczącym oceny tego materiału, unormowanym w art. 233 § 1 k.p.c., nakazującym, aby sąd oceniał wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sąd Okręgowy wydając wyrok, wziął pod uwagę zebrane dowody, tj. dokumentację medyczną leczenia powoda, zeznania powołanych świadków, samego powoda, a także opinię biegłego ortopedy, wskazując jakie okoliczności uznał za udowodnione i na jakich w tej mierze oparł się dowodach. Zdaniem Sądu Apelacyjnego ze zgromadzonego materiału dowodowego Sąd Okręgowy wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, a dokonana przez niego ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać.

Poza materiałem dowodowym sprawy pozostały jedynie wnioskowane
z opóźnieniem przez powoda dowody z zeznań świadków oraz dowód z opinii biegłego z zakresu rehabilitacji, który nie był konieczny do wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy. Oddalenie tych wniosków było więc, pozostającą w zgodzie z przepisami postępowania cywilnego, konsekwencją zaniedbań strony powodowej oraz dążenia do zachowania sprawności postępowania.

Mając na względzie miarodajne dla wyniku postępowania dowody, wniosek Sądu I instancji, że wypadek, któremu powód uległ przed datą rozpoczęcia pobytu w Zakładzie Karnym miał decydujący wpływ na jego stan zdrowia, w tym dalsze urazy oraz konieczność poddania go leczeniu
w warunkach osadzenia, należy uznać za logiczny. Samo zaś twierdzenie skarżącego, że w dniu zatrzymania (23 lutego 2006 r.) powód był w pełni sprawny, jawi się jako całkowicie sprzeczne z prawidłowymi ustaleniami, dokonanymi przez Sąd Okręgowy. W wyniku rzeczonego wypadku powód doznał złamania kłykcia bocznego kości piszczelowej lewej, które było przyczyną występującej u niego obecnie niestabilności stawu kolanowego lewego. Nie wyrażając wówczas zgody na leczenie operacyjne, powód
z własnej woli spowodował u siebie stan takiej niesprawności stawu kolanowego, który uniemożliwiał mu swobodne poruszanie się przy towarzyszącym bólu. Nie mogąc w pełni używać lewej nogi, powód odciążał ją, w konsekwencji powodując osłabienie nieużywanych mięśni lewej nogi. Stąd też należało uznać, że upadek ze schodów, do którego doszło w czasie pobytu powoda w pozwanym Zakładzie Karnym był li tylko bezpośrednim następstwem ograniczeń ruchowych, spowodowanych wcześniejszym urazem i brakiem stosownego leczenia, na które powód nie wyraził odpowiednio wcześnie zgody. Rehabilitacja wzmacniająca mięśnie lewej kończyny dolnej powoda, prowadząca do poprawy w zakresie dolegliwości bólowych została wdrożona dopiero po upadku ze schodów, świadcząc zarazem
o prawidłowości zastosowanej metody leczenia, a przede wszystkim jej skuteczności.

Co się zaś tyczy schorzeń kręgosłupa i prawego stawu barkowego, należy przyjąć, że częściowo były one wynikiem złamania w 2004 r. prawego obojczyka w wyniku pobicia, a częściowo były one następstwem choroby samoistnej, z całą pewnością nie wynikającej z potrącenia powoda przez pociąg. Z uwagi na ich ujawnienie się w okresie osadzenia, powód poddany był odpowiedniej rehabilitacji. Odczuwany w trakcie wykonywania zaleconych ćwiczeń ból świadczył jedynie o istniejących zwyrodnieniach, których zmniejszenie wymagało wysiłku fizycznego i pewnej niewygody.

Poddanie natomiast powoda operacji przepukliny pachwinowej lewostronnej nie mogło spowodować dolegliwości układu moczowego, który to wniosek nie jest akceptowany przez skarżącego, nie z powodu istnienia podstaw do przyjęcia jego wadliwości, lecz jedynie dlatego, że jest sprzeczny
z podnoszonymi twierdzeniami.

W konsekwencji należy podkreślić, że powodowi w czasie pobytu
w pozwanym Zakładzie Karnym zapewniona została adekwatna do stanu zdrowia opieka medyczna. Tym samym nie można przyjąć, że zostały spełnione przesłanki odpowiedzialności pozwanego wynikające z art. 417
§ 1 k.c., zaś oddalenie powództwa uchybiało objętym zarzutami przepisom prawa materialnego. Pozwany w żadnym zatem aspekcie nie naruszył swych obowiązków względem osadzonego. Zawarty w apelacji argument braku poddania powoda badaniu przy użyciu rezonansu magnetycznego nie został rozwinięty, nie pozwalając na bardziej szczegółowe odniesienie się do niego. Nie można więc uznać, zwłaszcza że o sposobie diagnostyki i leczenia decyduje wykwalifikowany lekarz, że brak takiego badania miał jakikolwiek negatywny wpływ na stan zdrowia powoda, tym bardziej, że rozpoznanie wszystkich schorzeń go dotykających było pełne i prawidłowe. Na marginesie należy jedynie dodać, że przeprowadzenie badania przy użyciu rezonansu magnetycznego byłoby wątpliwe, skoro powód nie wyrażał zgody na zabiegi przy użyciu pola magnetycznego, czując niedogodności w postaci zmarznięcia nogi.

Uznając zatem apelację powoda jedynie za nieuzasadnioną polemikę
z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji oraz trafnymi wnioskami, Sąd Apelacyjny oddalił przedstawioną apelację, orzekając na podstawie
art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł
na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., zasadzając od powoda, jako strony przegrywającej, na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 500 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny orzekając o kosztach procesu wziął pod uwagę ograniczone,
w wyniku pozbawienia wolności, możliwości zarobkowe powoda oraz jego częściową okresową niezdolność do pracy, ale również wysokość systematycznie uzyskiwanego przez niego dochodu z tytułu renty. Ponadto uwzględnił okoliczność, że powód inicjując niniejsze postępowanie, dochodził kwoty, która jawiła się jako rażąco wygórowana. Powód, korzystając
z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, w toku procesu utrzymał swe stanowisko co do wysokości żądanego zadośćuczynienia i w żaden sposób go nie ograniczył. W takiej sytuacji winien więc liczyć się z ryzykiem przegranej
i możliwością poniesienia kosztów z tego tytułu.

Ponadto Sąd Apelacyjny, stosownie do § 6 pkt 7 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 in principio w zw. z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( Dz. U. 2002, Nr 163, poz. 1349 ze zm. ), przyznał pełnomocnikowi powoda wynagrodzenie z tytułu pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, które nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi.