Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 01 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie :

Przewodniczący SSO Agnieszka Hreczańska-Cholewa

Protokolant Robert Purchalak

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2014 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą we W.

przeciwko R. S.

o zapłatę

I.  utrzymuje w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 10 maja 2013 r. Sądu Okręgowego we Wrocławiu, wydany w sprawie o sygn. akt I Nc 240/13;

II.  przyznaje ze Skarbu Państwa adwokatowi M. P. wynagrodzenie w kwocie 3.600 zł oraz kwotę 828 zł należnego podatku VAT tytułem czynności kuratora podjętych w sprawie.

I C 1085/13

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) S.A. we W. domagała się zasądzenia od pozwanego R. S. kwoty 86 410 zł 28 gr wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 04.09.2010 r.

W uzasadnieniu żądania pozwu strona powodowa wskazała, że zawarła z pozwanym umowę leasingu nr (...). W związku z zawarciem umowy pozwany na zabezpieczenie roszczeń strony powodowej wystawił weksel in blanco i upoważniła stronę powodową do jego wypełnienia zgodnie ze złożoną łącznie z wekslem deklaracją wekslową. W związku z zaległościami w spłacie należności z umowy leasingu strona powodowa rozwiązła umowę i po jej rozliczeniu, wypełniała weksel zgodnie z deklaracją wekslową, wzywając pozwanego do jego wykupienia. Pozwany weksla nie wykupił a w związku z tym powództwo stało się konieczne.

Nakazem zapłaty z dnia 10.05.2013 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu uwzględnił żądanie pozwu w całości.

Wobec niemożności doręczenia pozwanemu nakazu zapłaty, postanowieniem z dnia 24.07.2013 r. nakaz zapłaty z dnia 10.05.2013 r. uchylono, zaś postanowieniem z dnia 21.08.2013 r. ustanowiono dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego kuratora procesowego w osobie adwokata.

W odpowiedzi na pozew z dnia 30.09.2013 r. ( k. 49 i n.), kurator ustanowiony dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego, wniósł o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew kurator zarzucił, że na deklaracji wekslowej widnieją ślady przeróbek i uzupełnienia. W szczególności w chwili jej podpisania przez pozwanego nie była ona wypełniona m.in. w zakresie numeru umowy, której dotyczyła. W ocenie kuratora może to świadczyć o tym, że w chwili uzupełnienia weksla deklaracja została wypełniona poprzez wskazanie umowy, której nie dotyczyła. Należy więc uznać, że złożony do akt weksel została uzupełniony niezgodnie z deklaracją wekslową. Kurator wniósł m.in. o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresie rzeczoznawstwa pisma na okoliczność celem ustalenia, czy nadpisek na deklaracji o treści „ J.”, wpisana data umowy w nagłówku oraz wpisany w deklaracji numer dokonała ta sama osoba, która weksel podpisała. Kurator wskazał nadto, że jedynie wystawca deklaracji wekslowej jest uprawniony do ewentualnej modyfikacji tego dokumentu, co wchodzi w grę jedynie przed wręczeniem weksla in blanco. Można więc uznać, że dołączona do pozwy deklaracja nie pochodzi od pozwanego skoro istotne jej treści wpisano po wręczeniu weksla stronie powodowej.

Swoje stanowisko podtrzymał w piśmie procesowym z dnia 04.11.2013 r. podnosząc dodatkowo, że wszelkie zmiany na dokumencie deklaracji wekslowej muszą odbyć się za zgodą drugiej strony.

W piśmie procesowym z dnia 22.10.2013 r. strona powodowa podtrzymała żądanie wynikające ze zobowiązania wekslowego wskazując, że dowód na okoliczność nieuzasadnionego wypełnienia weksla spoczywa na pozwanym. Jednoczenie podniosła, że pozwany nie zakwestionował wysokości sumy wekslowej a jedynie podniósł zarzuty w zakresie ważności weksla i deklaracji wekslowej. Strona powodowa wskazała, że z powodem łączyła ją tylko jedna umowa leasingi – nr (...). Zawarcie umowy nastąpiło przez złożenie przez pozwanego wniosku leasingowego nr (...) wraz z podpisanym wekslem in blanco i deklaracją wekslową. Złożony wniosek został następnie podpisany przez osoby działające w imieniu strony powodowej. Strona powodowa nadaje umowom leasingu kolejne numery, zgodnie z kolejnością składania wniosków leasingowych. W tym przypadku pracownik strony powodowej nadał pierwotnie umowie nr (...), który był jednak błędny. W związku z tym został on skreślony a obok niego wpisano nowy, prawidłowy numer – (...). Podobnej korekty dokonano na druku deklaracji wekslowej. W żadnym wypadku nie można mówić w tym przypadku o jej sfałszowaniu albowiem złożona przez pozwanego deklaracja nie została uzupełniona przez pozwanego w zakresie daty i numeru umowy, co oznacza, że pozwany godził się na późniejsze uzupełnienie deklaracji wekslowej datą i numerem umowy przez stronę powodową. Ponieważ dokumenty w sprawie zostały podpisane w miejscowości J., strona powodowa skreśliła na deklaracji miejscowość W., będącą elementem standardowego formularza i wpisała miejscowość J. oraz datę 07.02.2008 r. jako rzeczywistą datę podpisania przez pozwanego deklaracji wekslowej. Strona powodowa podniosła także, że zmiany dokonane na deklaracji wekslowej w żaden sposób nie wpływają na jej ważność albowiem prawo wekslowe nie normuje ani formy ani treści tego dokumentu a jego interpretacja odbywa się na podstawie zasad zawartych w Kodeksie cywilnym.

Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 07.02.2008 r. w miejscowości J., pozwany R. S., prowadzący firmę budowlano - remontową podpisał wniosek o zawarcie umowy leasingu. Przedmiot leasingu stanowiła koparko – ładowarka. Wartość ofertową maszyny pozwany określił na kwotę 278 144,32 zł brutto. Jako dostawcę wskazano firmę (...) sp. z o.o. z siedzibą w T.. Czas trwania umowy ustalono na 60 miesięcy. Należne stronie powodowej świadczenie rozłożono na 60 rat. We wniosku określono także inne warunki finansowe, takie jak wysokość czynszu inicjalnego, wysokość opłaty manipulacyjnej oraz opłaty leasingowej a także wartość wykupu przedmiotu umowy. Treść wniosku została spisana na samokopiującym się druku przez S. W., współpracującego ze strona pozwaną na podstawie umowy o współpracę gospodarczą specjalistę d.s. leasingu za wyjątkiem numeru leasingu, numeru umowy leasingowej i daty jej zawarcia ( 14.02.208 r.) , określenia osób uprawnionych do reprezentacji strony powodowej ( pierwsza strona druku) oraz podpisów tych osób z oznaczeniem miejsca i daty, w której to nastąpiło ( na trzeciej stronie druku). Pozwany złożył na trzeciej stronie druku podpis, także pod oświadczeniem, że zapoznał się z Ogólnymi Warunkami Umowy Leasingu Operacyjnego. Na zabezpieczenie płatności rat leasingowych i innych należności wynikających z umowy pozwany wystawił weksel in blanco wraz z deklaracją wekslową, po uprzednim naniesieniu na nią przez S. W. spisanych z dowodu osobistego danych pozwanego. Niewypełnione pozostały wykropkowane miejsca na wpisanie numeru umowy leasingowej oraz daty złożenia deklaracji wekslowej.

Powyższe dokumenty tj. wniosek leasingowy, weksel in blanco oraz deklarację wekslową a nadto dokumenty finansowe i rejestrowe S. W. złożył w (...) oddziale strony powodowej. Po weryfikacji złożonego wniosku oraz przedłożonych dokumentów w dniu 14.02.2018 r. przedstawiciele strony powodowej upoważnieni do działania w jej imieniu złożyli swoje podpisy pod wnioskiem. Umowie został nadany numer. Ten sam numer wpisano także na deklaracji wekslowej. Przy nadaniu umowie numeru doszło do pomyłki. Umowie nadano nowy numer, nanosząc go na stary numer. Podobnie uczyniono na deklaracji wekslowej. Ostatecznie umowa leasingu opatrzona została numerem (...) i ten waśnie numer wpisano w samą treść deklaracji wekslowej. Przekreślono także na druku deklaracji miejsce jej wystawienia, określone jako „W.” i wpisani miejscowość „J.”. Strona powodowa nie dysponuje oryginałem druku, który zgodnie z procedurą po podpisaniu przesyła się leasingobiorcy a jedynie samokopiującym się egzemplarzem, którego treść jest tożsama z oryginałem.

( dowód: - weksel – k. 4;

- deklaracja wekslowa – k. 5;

- umowa leasingu – k. 69 – 71;

- zeznania świadka S. W. – k. 86)

Pozwany R. S. odebrał przedmiot leasingu. Zaprzestał spłacania rat leasingowych. Pismem z dnia 19.08.2010 r. został wezwany do wykupienia weksla. W piśmie tym wskazano szczegółowo sposób wyliczenia należności pozwanego na kwotę 86 410,28 zł, na którą wypełniono weksel podpisany przez pozwanego. Na kwotę wpisaną na wekslu składają się następujące kwoty:

- 13 319,590 zł z tytułu zaległości wynikających z faktur;

- 249 544,22 zł z tytułu przyszłych rat wraz z wartością wykupu wysokości 288 031,58 zł zdyskontowane wg. stopy 6,5%;

- 3 019,56 zł z tytułu odsetek od nieterminowych płatności nadzień 27.02.2009 r.;

- 877 zł z tytułu innych należności;

- 250 zł z tytułu kosztów ekspertyzy;

- 1 900 zł z tytułu kosztów windykacji.

Powyższą kwotę pomniejszono o 182 500 zł uzyskaną ze sprzedaży przedmiotu umowy leasingu.

Pozwany nie stawił się w wyznaczonym czasie i nie wykupił weksla.

( dowód: pismo z dnia 19.08.2010 r. wraz z dowodem nadania listem poleconym – k. 6 – 10)

Sąd zważył, co następuje;

Strona powodowa wywodziła swoje roszczenie ze zobowiązania wekslowego na podstawie podpisanego a następnie wypełnionego przez stronę powodową weksla in blanco. Powstałe zobowiązanie wekslowe ma charakter samodzielny i abstrakcyjny, a więc niezależny od podstawy prawnej, która spowodowała jego zaciągnięcie. Jeżeli jednak posiadaczem weksla jest remitent, czyli pierwszy wierzyciel, a z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszym postępowaniu, przysługują mu dwa roszczenia – ze stosunku podstawowego (kauzalnego) oraz z weksla. Wręczając i przyjmując weksel, strony obejmują swoją wolą jego funkcję zabezpieczającą ( causa cavendi), z której wynika, że inkorporowana w nim wierzytelność ma ułatwić zaspokojenie wierzyciela w ramach stosunku podstawowego. Wobec niemożności wydania nakazu zapłaty w postępowaniu wekslowym z uwagi na fakt niemożności doręczenia go pozwanemu nieznanemu z miejsca pobytu dalsza część postępowania toczyła się według przepisów ogólnych o procesie, co nie zmieniło faktu, iż podstawą żądania strony powodowej pozostaje niezmiennie zobowiązanie wekslowe. Ważność tego właśnie zobowiązania kwestionował reprezentujący pozwanego w sprawie kurator.

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego pozwoliła Sądowi uznać roszczenie strony powodowej za uzasadnione. W pierwszej kolejności, Sąd nie podzielił stanowiska pozwanego, iż złożony do akt sprawy weksel nie dotyczy umowy nr (...) i jako taki nie może być podstawą zasadzenia dochodzonej od pozwanego należności. Słuchany w sprawie w charakterze świadka S. W. w sposób logiczny, wiarygodny i spójny przedstawił fakty towarzyszące zawarciu umowy leasingu, w szczególności miejsca, czasu i trybu podpisania przez pozwanego wniosku o zawarcie umowy leasingu. Z zeznań tych wynika, że pozwany podpisał wniosek leasingowy, który zawierał jednocześnie wszelkie essentialia negotti umowy leasingu. Zawierał on także oświadczenie pozwanego, że zapoznał się z treścią ogólnych warunków Umowy Leasingu Operacyjnego. Podpisanie powyższego wniosku przez uprawnionych do tego pracowników strony pozwanej skutkowało zawarciem umowy o treści określonej we wniosku. Jak wynika z zeznań świadka, zarówno wniosek jak i podpisany przez pozwanego weksel in blanco oraz podpisaną przez pozwanego deklarację wekslową świadek przekazał do (...) oddziału strony powodowej, gdzie przeprowadzono dalszą procedurę podpisania umowy. Świadek nie posiadał wiadomości, w jakich okolicznościach doszło do nadania pierwotnego numeru umowie i deklaracji wekslowej i z jakiej przyczyny została ona zmieniona. Jego zeznania w tym zakresie są wiarygodne i w ocenie Sądu zasługuje na uwzględnienie hipoteza, że najprawdopodobniej przy czynnościach tych doszło do omyłki. Zdaniem Sądu nie można z tej tylko okoliczności wywodzić przekonania, że do pozwu została dołączona „ podrobiona” deklaracja wekslowa dotycząca innej umowy. Podkreślić w tym miejscu należy, że jeżeli pozwany twierdził, że złożona do akt deklaracja wekslowa dotyczyła innego stosunku prawnego, winien to na zasadach określonych w art. 6 k.c. udowodnić. Na nim to bowiem, jako wystawcy weksla in blanco spoczywa ciężar dowodu, iż weksel został uzupełniony w sposób niezgodny z deklaracją wekslową. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy, z uwagi na fakt, iż pozwany pozostaje nieznany z miejsca pobytu, udowodnienie powyższej okoliczności nie powiodło się zaś strona powoda oświadczyła, że z pozwanym łączyła ją tylko umowa z dnia 14.02.2008 r. Fakt działania w imieniu pozwanego przez kuratora w żaden sposób nie zmienia rozkładu ciężaru dowodu oraz skutków niepowodzenia podjętej akcji dowodowej. Wobec faktu wyjaśnienia okoliczności, w jakich doszło do wypełnienia deklaracji wekslowej, uczynienia na niej nadpisań oraz przekreśleń, Sąd oddalił wniosek pełnomocnika pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy pisma. Sąd nie uwzględnił także wniosku dowodowego zawartego w pkt. 2 pisma procesowego pełnomocnika pozwanego z dnia 04.11.2013 r. albowiem jak wynika z treści zeznań świadka S. W. oraz oświadczenia pełnomocnika strony powodowej złożona do akt kopia stanowi jedyny dokument będący w posiadaniu strony powodowej albowiem zgodnie procedurą oryginał przesyłany jest leasingobiorcom. W niniejszej sprawie strona powodowa nie dowodziła, iż oryginał umowy przesłano pozwanemu jednakże wobec faktu odebrania przez niego przedmiotu leasingu, okoliczność tą należy uznać za ustaloną na zasadzie domniemania faktycznego.

W ocenie Sądu nie zasługuje również na uwzględnienie zarzut pozwanego, że weksel został wypełniony niezgodnie z treścią deklaracji wekslowej. Forma deklaracji wekslowej nie została określona przez ustawodawcę w prawie wekslowym. Należy więc przyjąć, że może ona zostać sporządzona zgodnie z ogólnymi zasadami składania oświadczeń woli – zawierania umów – a wiec nawet per facta concludentia. Deklaracja wekslowa – porozumienie wekslowe to umowa zawarta pomiędzy stronami stosunku podstawowego i jej treść należy interpretować przy uwzględnieniu reguł zawartych w art. 65 par. 2 k.c., który nakazuje raczej badać zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu i wypełnienie weksla in blanco może być tylko wówczas uważane za niezgodne z wola dłużnika, jeżeli sprzeciwia się ono wyraźnie oświadczonej wobec wierzyciela wekslowego woli dłużnika ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 08.05.1997 z aprobującą glosą Adama Szpunara i Piotra Machnikowskiego – Komentarz do prawa wekslowego i czekowego, Adam Szpunar, Wydawnictwo prawnicze LexisNexis, warszawa 2003). Wbrew stanowisku pozwanego prawnie dopuszczalne i skuteczne jest także złożenie przez wystawcę weksla in blanco podpisu na deklaracji wekslowej, której treść nie jest uzupełniona. W takiej sytuacji należy przyjąć, że dłużnik wyraża zgodę na uzupełnienie treści deklaracji przez wierzyciela w sposób wiążący także dla niego ( por. wyrok Sądu najwyższego z dnia 30.10.2008 r., Lex 590265). W sposób nie budzący wątpliwości pozwany w podpisanej przez siebie deklaracji wekslowej upoważnił stronę powodową do wypełnienia złożonego przez niego weksla in blanco bez protestu w każdym czasie na sumę odpowiadająca jego zadłużeniu z tytułu umowy leasingu. Jak już wspomniano, pozwany nie udowodnił, ażeby zawarł ze strona powodową inną umowę leasingu oprócz tej, złożonej do akta sprawy. Fakt, iż w chwili podpisania deklaracji wekslowej nie widniał na niej numer umowy, wynika z trybu zawierania umów leasingu ze stroną powodową. W chwili podpisania weksla oraz deklaracji wekslowej pozwany nie znał numeru umowy. Deklaracja wekslowa rzeczywiście została podpisana w dniu 07.02.2008 r. przez pozwanego i bez znaczenia pozostaje fakt, że datę jej podpisania na dokumencie wpisał pracownik strony powodowej. Podobnie bez znaczenia dla ważnych ustaleń wynikających z treści deklaracji wekslowej pozostaje fakt, iż tenże sam pracownik, skreślił wpisane na szablonie deklaracji wekslowej miejsce jej podpisania „W.” a zgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy wpisał miejscowość, gdzie deklaracja została podpisana przez pozwanego „J.”. Koncepcja podrobienia dokumentu prowadząca do niemożności powołania się przez wierzyciela na jego treść z tym wypadku wydaje się Sądowi zbyt daleko idąca. Podstawowe eesentialia negotti owego porozumienia pozostają jasne i precyzyjne a wobec faktu, iż pozwany nie udowodnił, iż złożył niniejszą deklarację w związku z inny stosunkiem prawnym łączącym go ze stroną powodową, należy przyjąć, że roszczenie strony powodowej jest w pełni uzasadnione. Odnośnie zakwestionowania wysokości sumy wpisanej na wekslu Sąd uznał, że strona powodowa uczyniła zadość obowiązkowi wskazania z jakiego tytułu domaga się zapłaty oraz przedstawienia stosownego wyliczenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w poznaniu z dnia 09.03.2011 r., Lex 898634). Wnika to z treści pisma z dnia 19.08.2010 r. W tych okolicznościach ogólne zakwestionowanie tej sumy bez przytoczenia szczegółowych zarzutów i dowodów ( znów art. 6 k.c. w zw. z art. 10 prawa wekslowego) nie mogło skutkować przerzuceniem ciężaru dowodowego w tym zakresie na stronę powodową i oddaleniem powództwa.. Pozwany winien wskazać, w jakim zakresie kwota wpisana na wekslu nie odpowiada wysokości jego zobowiązania. Przy szczegółowym wyliczeniu dochodzonej pozwem należności było to możliwe.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono, jak w wyroku.