Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 sierpnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 sierpnia 2012 r. w Lublinie

sprawy J. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w R.

od wyroku Sądu Okręgowego w Radomiu

z dnia 9 maja 2012 r. sygn. akt VI U 185/12

oddala apelację.

III AUa 633/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 9 maja 2012 r. Sąd Okręgowy w Radomiu zmienił decyzję pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. i ustalił wnioskodawcy J. J. prawo do emerytury od dnia 1 grudnia 2011 r.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i rozważaniach prawnych:

Wnioskodawca J. J., ur. dnia (...), w okresie od 1 maja 1982 r. do 9 października 1989 r. był zatrudniony w Zespole (...) Lasów Państwowych w R.. Został przyjęty na stanowisko kierowcy operatora i pracował jako operator ładowarki samojezdnej. Wnioskodawca zajmował się załadunkiem drzew, bali i kory z placu na wagony. Pracował co najmniej 8 godzin dziennie.

Od 1listopada 1993 r. do 4 czerwca 1997 r. J. J. był zatrudniony w Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) (późniejsza nazwa (...) sp. z o.o.). Wykonywał obowiązki palacza i operatora ładowarki. Zajmował się załadowywaniem trociny do pieca przemysłowego o ciśnieniu 5 atmosfer, służącego do wytwarzania pary w celu suszenia drewna w komorach suszarniczych.

Od 1 września 1994 r. wnioskodawca pracował jako operator ładowarki samojezdnej i zajmował się załadunkiem drzewa, kory i trocin na wagony. Pracował na takiej samej ładowarce, na której wykonywał pracę podczas zatrudnienia w Zespole (...) Lasów Państwowych w R.. Kiedy nie było pracy dla operatora, wnioskodawca kierowany był do pracy przy okorowywaniu drewna na specjalnej maszynie, jako pracownik fizyczny - pomocnik do okorowywania. Wnioskodawca kierowany był również do obsługi rębaka i wózka widłowego, którym woził na rampę drzewo spakowane w pakiety. Wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy.

W dniu 22 marca 1986 r. wnioskodawca uzyskał uprawnienia maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i drogowych w zakresie obsługi ładowarek jednonaczyniowych do 5 m ³ zaś w dniu 18 lutego 1989 r. uprawnienia do obsługi żurawi samojezdnych kołowych do 16 ton.

W dniu 29 grudnia 2011 roku J. J. złożył do pozwanego organu rentowego wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Zaskarżoną decyzją z dnia 16 stycznia 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił przyznania tego prawa. Organ rentowy na dzień 31 grudnia 1998 roku uznał za udowodniony łączny okres ubezpieczenia w wymiarze 28 lat 2 miesięcy i 28 dni oraz uwzględnił okres pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 6 lat 5 miesięcy i 15 dni.

Sąd Okręgowy obdarzył wiarą zeznania wnioskodawcy oraz świadków J. T., H. D., A. M. i W. P., gdyż są ze sobą spójne i logiczne.

W oparciu o poczynione ustalenia Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie przywołując przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. Nr 153 z 2009 r., poz. 1227 ze zm.). W myśl art. 184 ust. 1 tej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zgodnie natomiast z ust. 2 przytoczonego wyżej artykułu emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Przesłankami do nabycia emerytury w oparciu o art. 184 ust. 1 cyt. ustawy jest więc osiągnięcie do dnia 1 stycznia 1999 roku tzw. warunków stażowych. Skutkiem odesłania do przepisów dotychczasowych, zamieszczonego w art. 184 ust. 1 pkt 1 jest stosowanie wprost przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) w zakresie wymaganego wymiaru okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze koniecznego do przyznania emerytury w niższym wieku. W sprawie niniejszej znajduje zatem zastosowanie § 4 ust. 1 rozporządzenia, w myśl którego pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. W myśl § 2 ust. 1 cyt. rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Poza sporem w sprawie niniejszej pozostaje, że wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny 60 lat i udowodnił wymagany 25 letni okres zatrudnienia oraz fakt, że nie przystąpił do funduszu emerytalnego i rozwiązał stosunek pracy. Sprawą sporną jest natomiast ustalenie, czy wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A w wymiarze co najmniej 15 lat i czy staż ten osiągnął przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Odnośnie spornego okresu pracy w Zakładach (...) Lasów Państwowych w R., wnioskodawca przedstawił zaświadczenie, z którego wynika, iż w okresie od 1.05.1982 r. do 9.10.1989 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace na stanowisku operatora, wymienionym w Wykazie A, dział VIII pkt 3 wykazu stanowiącego załącznik do cyt. rozporządzenia. Zaświadczenie to obarczone jest wskazanymi przez organ rentowy wadami, zatem ustaleniu podlegało, czy w spornym okresie J. J. rzeczywiście wykonywał prace w szczególnych warunkach i czy wykonywał je stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego ze zbieżnych i logicznych zeznań wnioskodawcy oraz świadków J. T. i H. D. wynika, że wnioskodawca w spornym okresie pracował na stanowisku operatora ładowarki samojezdnej a pracę tę wykonywał stale, w wymiarze co najmniej 8-9 godzin dziennie i jedynie sporadycznie, wyjątkowo był kierowany do innej pracy.

Zasadność powyższych ustaleń potwierdza analiza dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych wnioskodawcy. Wynika z nich, że wnioskodawca został przyjęty na stanowisko kierowcy operatora. Od dnia 25.03.1985 r. do końca zatrudnienia w tym zakładzie pracy, jego stanowisko w aktach osobowych określano na drwal-operator. Na podstawie dokumentacji pracowniczej i zeznań świadków Sąd Okręgowy ustalił, że J. J. od 1 maja 1982 roku do 9 października 1989 roku w Zakładach (...) Lasów Państwowych w R. przez okres 7 lat 5 miesięcy i 3 dni był zatrudniony na stanowisku operatora ładowarki stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Wykonywał zatem prace wymienione wykazie A dziale V poz. 3 załącznika do cyt. rozporządzenia tj. prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych. Sąd Okręgowy podkreślił nadto, że również prace drwala są wymienione w cyt. załączniku do rozporządzenia w dziale VI poz. 1.

Drugi ze spornych okresów jest to okres pracy wnioskodawcy w (...) ( (...) sp. z o.o.) od 1.11.1993 r. do 4.06.1997 r.

W dołączonych do wniosku o emeryturę świadectwach pracy w warunkach szczególnych pracodawca wskazał, że wnioskodawca w okresie od 1.11.1993 r. do 31.08.1994 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace na stanowisku palacza wymienionym w Wykazie A dziale XIV poz. 1 pkt 4 wykazu stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Leśnictwa i (...) z dnia 9 maja 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu rolnictwa i przemysłu drzewnego oraz w okresie od 1.01.1994 r. do 4.06.1997 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace operatora urządzeń rębalni drewna na stanowisku obsługa rębaka wymienionym w Wykazie A dziale VI poz. 3 pkt 2 wykazu stanowiącego załącznik do cyt. zarządzenia.

W ocenie Sądu Okręgowego ze zbieżnych i logicznych zeznań wnioskodawcy oraz świadków A. M. i W. P. wynika, że J. J. w spornym okresie pracował przede wszystkim jako operator ładowarki. Były to ładowarki samojezdne EU 200 i EU 31. Każde z tych urządzeń ważyło 8-9 ton, posiadały łyżki i chwytaki, służyły do załadunku i przenoszenia ciężkich kloców drewna. Świadkowie zeznali, że wnioskodawca był przydzielony do obsługi tych ładowarek, a w przypadku nieobecności innego pracownika był przesuwany do obsługi innych urządzeń – ciągnika lub wózka widłowego, bądź do pracy na rębaku - urządzeniu do przerabiania odpadów poprodukcyjnych z drewna. Z zeznań wnioskodawcy wynika, że w okresie od 1.11.1993 r. do 31.08.1994 r. pracował jako operator ładowarki oraz palacz C.O. W czasie gdy nie obsługiwał ładowarki pilnował pieca, który służył do wytwarzania pary w celu suszenia drewna w komorach suszarniczych.

Dokonana przez Sąd Okręgowy analiza dokumentów zgromadzonych aktach osobowych wnioskodawcy potwierdziła, że zajmował on stanowiska: palacza kotłowni, operatora, operatora wózka, „obsługi rębaka”.

W ocenie Sądu Okręgowego praca wnioskodawcy na stanowisku operatora ładowarki była pracą w warunkach szczególnych, wymienioną w wykazie A dziale V poz. 3: prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych. Sąd zważył, że wnioskodawca w okresie od 1.11.1993 r. do 31.08.1994 r. wykonywał wprawdzie pracę operatora ładowarki jednak, jak sam zeznał, kierowany był również do „pilnowania pieca”. W wykazie A dziale XIV poz. 1 cyt. rozporządzenia wymienione są niezautomatyzowane prace palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego. Z zebranego materiału dowodowego wynika, że były to duże piece przemysłowe, jednak jak sam wnioskodawca zeznał, nie wykonywał przy nich żadnych ręcznych prac a jedynie obserwował wskaźniki. Z tego powodu Sąd Okręgowy nie uwzględnił tego okresu do okresu prac wykonywanych w warunkach szczególnych.

Odnosząc się do okresu zatrudnienia wnioskodawcy w okresie od 1.09.1994 r. do 4.06.1997 r. Sąd Okręgowy przyjął, iż był to okres pracy w warunkach szczególnych. Mimo że wnioskodawca wykonywał oprócz pracy operatora ładowarki w zastępstwie nieobecnych pracowników również inne prace - ciągnikiem, na rębaku oraz wózku widłowym to jednak prace te są również wymienione w wykazie A. I tak: prace przy obsłudze rębaku są wymienione w wykazie A, dziale VI, poz. 3 - obsługa urządzeń do mechanicznego rozdrabniania drewna (produkcja rębaków), prace ciągnikiem w wykazie A dziale VIII. poz. 3 - prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych. Prace kierowcy wózka widłowego Sąd zaliczył do prac wymienionych w wykazie A dziale VIII poz. 2 - prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy zaliczył wnioskodawcy okres pracy od 1.09.1994 r. do 4.06.1997 r. w (...) sp. z o.o.( (...) sp. z o.o.) tj. 2 lata 9 miesięcy i 4 dni do okresu pracy w warunkach szczególnych.

W ocenie Sądu Okręgowego wnioskodawca udowodnił 16 lat 8 miesięcy i 22 dni okresów pracy w warunkach szczególnych, łącznie z okresem uznanym przez ZUS. Spełnił tym samym przesłanki określone art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (test. jedn. Dz.U. Nr 153 z 2009 r. poz. 1227 ze zm.).

Z tych względów i na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany organ rentowy zaskarżając wyrok w całości iż zarzucając:

1)  naruszenie prawa materialnego tj. art. 184 w zw. z art. 32 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 2 ust. 2 i § 4 cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. poprzez przyznanie prawa do emerytury osobie niespełniającej warunków do jej przyznania;

2)  sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego.

Powołując powyższe zarzuty pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Apelujący podnosił, że Sąd Okręgowy bezzasadnie zaliczył wnioskodawcy okres od 1.09.1994 r. do 4.06.1997 r. jako okres pracy w warunkach szczególnych, przyjmując, iż praca kierowcy wózka widłowego jest wymieniona w wykazie A dziale VIII poz. 2 i wskazując, iż praca ta była wykonywana sporadycznie. Tymczasem z akt osobowych wnioskodawcy wynika, iż był zatrudniony jako operator wózka widłowego, zatem nie wykonywał prac operatora ładowarki stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Z tych względów organ rentowy uznawał apelację za uzasadnioną.

Opierając się na ustaleniach faktycznych jak i częściowo rozważaniach prawnych poczynionych przez Sąd I instancji Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Apelacyjny akceptuje w całości ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji, zatem nie zachodzi konieczność ich powtarzania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r. II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60).

Zarzut sprzeczności ustaleń Sądu Okręgowego z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego jest bezzasadny. Jak wynika z apelacji, spór między stronami ograniczył się ostatecznie do zaliczenia jako pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 1.09.1994 r. do 4.06.1997 r. w (...) ( (...) sp. z o.o.). Z zeznań wnioskodawcy oraz świadków A. M. i W. P. wynika, iż w tym okresie wnioskodawca był zatrudniony jako operator ładowarki. Jedynie pod nieobecność pracowników, sporadycznie wykonywał inne prace – obsługiwał ciągnik, pracował na wózku widłowym.

W ocenie Sądu Apelacyjnego sporadyczne i doraźne wykonywanie innych prac w zastępstwie nieobecnego pracownika przez pracownika zatrudnionego w warunkach szczególnych nie oznacza, że praca w warunkach szczególnych nie jest wykonywania stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Stałe wykonywanie pracy zakłada powtarzalność i ciągłość przypisanych pracownikowi obowiązków. Doraźne i sporadyczne wykonywanie innych czynności nie oznacza zerwania z dotychczasowym zakresem obowiązków. Nie jest też przerwą, która wyklucza stałość pracy. Wnioskodawca był zatrudniony jako operator ładowarki, zatem wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Wbrew zarzutom pozwanego zeznania wnioskodawcy i świadków znajdują potwierdzenie w dokumentacji zawartej w aktach osobowych. Wprawdzie w angażach jest przypisane wnioskodawcy stanowiska operatora wózka widłowego, to jednak znajdująca się w tych aktach notatka służbowa z dnia 5 czerwca 1997 r. wskazuje na inny rodzaj wykonywanych prac. Notatka opisuje zdarzenie będące przyczyną rozwiązania z wnioskodawcą stosunku pracy i wskazuje, iż był on „zatrudniony na stanowisku obsługa rębaka wykonywał pracę w charakterze operatora ładowarki”. Tym samym angaże wskazujące na stanowisko operatora wózka widłowego nie mogą być miarodajnymi dowodami w sprawie. Zasadnie zatem Sąd Okręgowy uwzględnił sporny okres jak pracę w warunkach szczególnych, aczkolwiek zgodzić się należy z apelującym, iż praca operatora wózka widłowego nie jest pracą kierowcy wymienioną w wykazie A dziale VIII poz. 2, stanowiącym załącznik do cyt. rozporządzenia. Sąd Okręgowy wprawdzie bezzasadnie uznał, iż wykonując tę pracę wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych, jednakże okoliczność ta nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż praca na wózku widłowym wykonywana była jedynie sporadycznie, w zastępstwie innego pracownika.

Skoro Sąd Okręgowy nie poczynił ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym to tym samym nie dopuścił się obrazy prawa materialnego wskazanego w apelacji tj. art. 184 cyt. ustawy i § 2 ust. 2 i § 4 cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Spełnił on wynikający z art. 184 ust. 1 pkt 1 i § 4 ust. 1 pkt 3 cyt. rozporządzenia sporny warunek legitymowania się co najmniej 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego wyrok wydany przez Sąd Okręgowy jest trafny i zgodny z obowiązującymi przepisami zaś apelacja pozwanego jako bezzasadna podlega oddaleniu w trybie art. 385 k.p.c.