Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Krystyna Hadryś

Sędzia SO Andrzej Dyrda

Sędzia SR del. Marcin Rak (spr.)

Protokolant Aleksandra Sado-Stach

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2014 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy K.

przeciwko J. K., K. D., A. D., M. D. i W. K. (1)

o eksmisję

na skutek apelacji pozwanego K. D.

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 17 lipca 2013 r., sygn. akt I C 608/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego K. D. na rzecz powódki kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

3.  przyznaje adwokat I. D. od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Gliwicach) kwotę 73,80 zł (siedemdziesiąt trzy złote i osiemdziesiąt groszy), w tym kwotę 13,80 zł (trzynaście złotych i osiemdziesiąt groszy) podatku od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu pozwanemu K. D. w postępowaniu odwoławczym.

SSR (del.) Marcin Rak SSO Krystyna Hadryś SSO Andrzej Dyrda

Sygn. akt. III Ca 296/14

UZASADNIENIE

Gmina K. domagała się nakazania pozwanym A. D., M. D. i K. D. opróżnienia lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ul. (...) oraz wydanie go powódce w stanie wolnym od osób i rzeczy. Zażądała również zasądzenia od pozwanych na swoją rzecz kosztów postępowania. W uzasadnieniu pozwu wskazała, iż pozwani zawarli z nią umowę najmu lokalu socjalnego na czas określony. Przez cały czas trwania umowy zalegali z opłatami za zajmowane mieszkanie. Po jej wygaśnięciu w dniu 27 lipca 2012 roku pozwani nie podjęli żadnych kroków w celu przedłużenia umowy.

W toku postępowania Sąd Rejonowy wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanych W. K. i J. K..

Pozwani A. D., M. D. i K. D. wnieśli o oddalenie powództwa, Pozwana W. K. (2) uznała powództwo w imieniu własnym i małoletniej J. K..

Wyrokiem z dnia 17 lipca 2013 roku Sąd Rejonowy nakazał pozwanym opuszczenie i opróżnienie z rzeczy opisanego w pozwie lokalu mieszkalnego, ustalił brak uprawnień pozwanych do otrzymania lokalu socjalnego, orzekł o kosztach postępowania i rygorze natychmiastowej wykonalności przeciwko pozwanym W. K. (1) i J. K..

Wyrok ten zapadł po ustaleniu, że w dniu 27 lipca 2010 roku pozwany A. D. zawarł z powódką umowę najmu lokalu socjalnego położonego przy ul. (...) w K., na czas określony 2 lat z możliwością jej przedłużenia na kolejny okres. W lokalu zamieszkał z dziećmi.

Ustalił też Sąd Rejonowy, że pismami z dnia 18 lipca 2012 roku i 5 listopada 2012 roku, powódka przypominała pozwanym o możliwości przedłużenia wygasającej umowy i wezwała do przedłożenia stosownych dokumentów w tym celu. Wskazała, że utrata uprawnień do zajmowanego lokalu po upływie oznaczonego w umowie terminu oraz odmowa zawarcia kolejnej umowy najmu spowoduje konieczność opróżnienia mieszkania. Pozwani nie poczynili żadnych starań o zawarcie kolejnej umowy najmu. Zalegają też z opłatami na rzecz powódki.

Zgodnie z ustaleniami Sądu Rejonowego obecnie w spornym lokalu zamieszkują pozwani A. D. i M. D., a także jego partnera W. K. (2) i jej małoletnia córka J. K., które mają możliwość zamieszkania w innym lokalu.

Czyniąc ustalenia dotyczące sytuacji osobistej i materialnej pozwanych ustalił Sąd Rejonowy, że pozwany A. D. ma 52 lata i pobiera emeryturę w kwocie 2.980 złotych netto. Znaczną część tego dochodu pobiera komornika, pozwany spłaca też zadłużenie na rzecz (...). M. D. pracuje z wynagrodzeniem 1.500 złotych miesięcznie. K. D. od dnia 10 grudnia 2012 roku jest tymczasowo aresztowany. Przed osadzeniem jako pracownik fizyczny zarabiał 2.500 złotych netto. Pozwani sporadycznie korzystają z pomocy Ośrodka Pomocy (...). W styczniu 2013 r. M. D. przyznano zasiłek celowy na zakup obuwia oraz gorących posiłków. K. D. do grudnia 2012 r. otrzymywał pomoc w postaci gorących posiłków. Pozostawał w strukturze rodziny z A. S. i jej synem K. pod adresem K., ul. (...). Pozwani A. D., M. D. i K. D. nie są obłożnie chorzy, nie są rencistami. W przypadku eksmisji nie mogą zamieszkać w innym lokalu.

Mając na względzie te ustalenia Sąd Rejonowy wskazał na art. 222§1 k.c. jako podstawę prawną roszczenia pozwu. Wywiódł nadto, że pozwany A. D. zawarł z powódką umowę najmu spornego lokalu na czas określony. Po wygaśnięciu umowy z dniem 27 lipca 2012 roku, nie podjął żadnych kroków w celu przedłużenia najmu. Wobec tego wygasł tytuł prawny pozwanego A. D. do zajmowania lokalu. Tytuł prawny pozostałych pozwanych do zajmowania lokalu wygasł z kolei na podstawie art. 668§2 k.c. stanowiącym, że stosunek wynikający z zawartej przez najemcę umowy o bezpłatne używanie rozwiązuje się najpóźniej z chwilą zakończenia stosunku najmu.

Orzekając o uprawnieniu pozwanych do otrzymania lokalu socjalnego zgodnie z art. 14 ust. 1, 3 i 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (tekst jednolity Dz. U z 2014 roku, poz. 150) Sąd Rejonowy miał na względzie, że pozwani M. D. i K. D. są osobami zdrowymi, pracują lub mogą podjąć zatrudnienie. K. D. co prawda przebywa w areszcie śledczym jednak przed osadzeniem był zatrudniony i zarabiał 2.500 złotych netto miesięcznie. Ponadto pozostawał w strukturze rodziny z A. S. i jej synem K. pod adresem K., ul. (...). Z kolei A. D. pobierał emeryturę w wysokości 2.980 zł netto, a spłata innych zadłużeń nie może wyprzedzać obowiązku płatności za mieszkanie.

Sąd Rejonowy wywiódł w tym zakresie, że przyznanie pozwanym prawa do lokalu socjalnego godziłoby w podstawowe zasady porządku prawnego i byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Tym bardziej, że najemca lokalu - ojciec pozwanych nie poczynił żadnych starań o zawarcie proponowanej przez powódkę umowy najmu.

Wskazał też Sąd Rejonowy, że pozwana W. K. (2) uznała powództwo w imieniu swoim oraz swego małoletniego dziecka J. K.. Ma możliwość zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany. Rygor natychmiastowej wykonalności w stosunku do tych pozwanych został nadany w oparciu o art. 333§1 pkt 2 k.p.c.

Orzeczenie o kosztach zostało uzasadnione treścią art. 98 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany K. D. zarzucając Sądowi Rejonowemu poczynienie błędnych ustaleń faktycznych, skutkujące nieważnością postępowania rozpoznanie sprawy pod nieobecność pozwanego i brak pouczenia go przez Sąd Rejonowy o możliwości skorzystania z pomocy pełnomocnika z urzędu oraz naruszenie międzynarodowych instrumentów ochrony praw człowieka.

Domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, a w stosunku do W. K. (1) i J. Król – zmiany wyroku poprzez oddalenie powództwa. Wnosił aby Sąd doprowadził do zawarcia ugody z powódką, która umożliwi spłatę zadłużenia. Wywodził, że pozwany A. D. pozostawał w przekonaniu, że powódka pobiera należności za lokal z rachunku bankowego i nie miał świadomości narastającego zadłużenia.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne były prawidłowe, a przy ich dokonaniu nie zostały naruszone przepisy art. 227 – 234 k.p.c., stanowiące podstawę procedowania Sądu w tym zakresie. Ustalenie te Sąd Okręgowy w pełni podziela i uznaje za własne zwłaszcza, że pozwany K. D. reprezentowany przez fachowego pełnomocnika poza postawieniem formalnego zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, nie sprecyzował jakich uchybień w toku ustalenia stanu faktycznego istotnego dla rozstrzygnięcia sporu miał dopuścić się Sąd Rejonowy.

Z prawidłowo ustalonego przez Sąd Rejonowy stanu faktycznego wynika, że umowa najmu lokalu stanowiąca podstawę jego zajmowania przez pozwanych została zawarta na czas oznaczony do dnia 27 lipca 2012 roku. Ponieważ została zawarta w formie pisemnej, w spawie nie mógł mieć zastosowania art. 660 k.c., który nakazuje traktowanie umowy najmu lokalu zawartej na czas dłuższy niż rok jako umowy zawartej na czas oznaczony w sytuacji, gdy umowa nie była zawarta na piśmie.

Niezależnie od tego podkreślenia wymaga, że umowa uprawniająca pozwanych do zajmowania lokalu dotyczyła lokalu socjalnego. Zgodnie natomiast z art. 23 ust. 1 cytowanej ustawy o ochronie lokatorów (…) umowę najmu lokalu socjalnego zawiera się na czas oznaczony.

Dalej istotnym było, że powódka zwróciła się do pozwanego A. D. z informacją o upływie terminu obowiązywania umowy oraz możliwości i warunkach ubiegania się o zawarcie kolejnej umowy (pismo z dnia 18 lipca 2012 roku k. 29). Pomimo tego nie zostały podjęte, przez pozwanego będącego stroną umowy, podjęte żadne działania w celu utrzymania tytułu prawnego do lokalu.

Wobec tego prawidłowo wywiódł Sąd Rejonowy, że z upływem terminu obowiązywania umowy wygasło uprawnienie pozwanego A. D. do zajmowani lokalu, zaś fakt utraty takiego uprawnienia przez pozostałych pozwanych wynikał z art. 668§2 k.c., na co trafnie wskazał Sąd I instancji.

Konsekwencją tego oraz braku woli dobrowolnego wydania lokalu, było zaktualizowanie się wynikającego z art. 222§1 k.c. i art. 675§1 k.c. obowiązku zwrotu lokalu powódce.

Podnoszone w apelacji pozwanego K. D. zarzuty dotyczące woli zawarcia ugody w sprawie spłaty zadłużenia nie mogły stanowić podstawy wzruszenia zaskarżonego rozstrzygnięcia. Wszak w sprawie o wydanie rzeczy (tutaj lokalu mieszkalnego) kognicja sądu ogranicza się do zbadania czy pozwanym przysługuje jakikolwiek tytuł prawny niweczący uprawnienie powoda do żądania zwrotu rzeczy. Niewątpliwie, wobec upływu obowiązywania umowy najmu, pozwanym uprawnienie takie nie przysługiwało co czyniło powództwo zasadnym.

Żadna, z ustalonych w toku postępowania, okoliczności faktycznych nie wskazywała aby żądanie powódki było sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego, co zgodnie z art. 5 k.c. mogłoby przemawiać przeciwko uwzględnieniu żądania. Przeciwnie, to zachowanie pozwanych, którzy zamieszkiwali w lokalu nie uiszczając opłat za korzystanie z niego pomimo uzyskiwania stałych dochodów i pomimo uwzględnienia poprzednich powództw o eksmisję z innego zajmowanego przez nich lokalu, ocenić należało jako skrajnie niewłaściwe, a tym samym niemogące stanowić podstawy do oddalenia powództwa na podstawie art. 5 k.c.

Prawidłową była także zawarta w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku ocena dotycząca braku podstaw do przyznania pozwanym uprawnienia do lokalu socjalnego. Jako, że ocena ta nie jest wprost kwestionowana w apelacji, Sąd Okręgowy zbędnym jest ponowne przytaczanie trafnej w tym zakresie argumentacji zawartej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Niezasadnym był też zarzut nieważności postępowania z uwagi na pozbawienie pozwanego K. D. możliwości obrany swoich praw. Podkreślenia wymaga, że w rozpoznawanej sprawie tenże pozwany otrzymał niezbędne pouczenia dotyczące jego obowiązków procesowych (k. 24 akt), był też doprowadzony na rozprawę poprzedzającą wydanie wyroku podczas której złożył zeznania (k. 66). Charakter faktyczny i prawny sprawy nie uzasadniał przy tym udzielania pozwanym pouczeń w trybie art. 212§2 k.p.c., to jest o celowości ustanowienia fachowego pełnomocnika procesowego.

Powyższe świadczy też o tym, że Sąd Rejonowy nie naruszył przepisów stanowiących o prawie do sądu i uczciwego procesu.

Konkludując, apelacja pozwanego jako bezzasadne podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Zaznaczenia wymaga przy tym, że jak wynika z oświadczenia pełnomocnika pozwanego (k. 130) pozwany złożył apelację w imieniu własnym. Pozostali pozwani nie kwestionowali treści rozstrzygnięcia i pomimo powiadomienia ich o terminie rozprawy odwoławczej nie stawili się na niej. Wobec oddalenia apelacji pozwanego, który wyrok zaskarżył w sprawie nie zachodziły podstawy do zmiany wyroku w trybie art. 378§2 k.p.c., na korzyść tych pozwanych, którzy nie wnieśli apelacji.

O kosztach podstępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. obciążając nimi pozwanego K. D. jako przegrywającego spór. Zasądzona na rzecz powódki kwota obejmowała wynagrodzenie jej pełnomocnika w wysokości stawki minimalnej zgodnej z §10 pkt 1 w zw. z §13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 roku, poz. 461).

O kosztach niepłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu pozwanemu w postępowaniu odwoławczym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie §10 pkt 1 w zw. z §13 ust. 1 pkt 1 i §2 ust. 3 oraz §19 i §20 tegoż rozporządzenia.

SSR del. Marcin Rak SSO Krystyna Hadryś SSO Andrzej Dyrda