Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Rudnicki

Protokolant: Małgorzata Wąchała

po rozpoznaniu w dniu 13.05.2014 r.

we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. w Luksemburgu

przeciwko D. K. i J. K.

o zapłatę 261 750, 50 zł

oddala powództwo.

UZASADNIENIE

Powód (...) SA w Luksemburgu wniósł o zasądzenie od pozwanych solidarnie D. K. i J. K. 261 750, 50 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz kosztami procesu.

Powód podał, że dnia 08.01.2003 r. pozwani zawarli z (...) Bankiem (...) SA umowę o kredyt (...) nr (...). W związku z niedotrzymaniem przez pozwanych terminów płatności Bank wypowiedział umowę kredytu, a następnie wystawił Bankowy Tytuł Egzekucyjny nr (...) opatrzony klauzulą wykonalności przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia. Na podstawie tego tytułu poprzedni wierzyciel prowadził przeciwko pozwanym postępowanie egzekucyjne w sprawie III KM 2102/05. W dniu 16.04.2007 r. na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności Bank (...) SA przeniósł na (...) Inc. wierzytelność przysługującą wobec pozwanych z tytułu umowy o kredyt nr (...). W związku z brakiem spłaty zadłużenia (...) Inc. skierował sprawę na drogę postępowania sądowego. Dnia 11.10.2007 r. Sąd Okręgowy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym opatrzony klauzulą wykonalności dnia 16.11.2007 r., I Nc 272/07. W dniu 19.06.2007 r. (...) Inc. na mocy umowy cesji wierzytelności zbyła wierzytelność wynikającą z umowy nr (...) na rzecz S.C. (...) w L.. W związku z brakiem spłaty zadłużenia oraz cesją wierzytelności S.C. (...) w L. uzyskał na nakaz zapłaty z dnia 11.10.2007 r., I Nc 272/07, klauzulę wykonalności na swoją rzecz. Poprzedni wierzyciel S.C. (...) również prowadził wobec pozwanych postępowanie egzekucyjne, również z nieruchomości. Powód umową cesji z dnia 15.09.2010 r. nabył od S.C. (...) w L. wierzytelność z tytułu umowy o (...) dom nr (...) z dnia 08.01.2003 r. zawartej przez pozwanych. Dnia 13.10.2010 r. wysłał do pozwanych przedsądowe wezwanie do zapłaty z zastrzeżeniem, iż brak spłaty należności spowoduje skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego.

Pozwani nie stawili się na rozprawę dnia 13.05.2014 r. Nie złożyli odpowiedzi na pozew.

Sąd ustalił w sprawie następujący stan faktyczny.

Dnia 08.01.2003 r. (...) Bank (...) SA w W. oraz J. K. i D. K. zawarli umowę o (...) nr (...).

Bank udzielił pozwanym kredytu w kwocie 47 503, 04 CHF na okres 23 lat. Kredyt miał

zostać spłacony w 276 ratach, termin płatności pierwszej raty został określony na 08.02.2003 r., zaś termin płatności ostatniej raty na 08.01.2026 r.

Marża banku wynosiła 3, 00 pp, zaś stopa referencyjna 0, 64 %, zatem oprocentowanie wynosiło 3, 64 %.

Przedmiotem kredytowania był zakup nieruchomości – lokalu mieszkaniowego przy ul. (...).

Pozwani oświadczyli, że otrzymali i zapoznali się z treścią regulaminu kredytu mieszkaniowego (...).

Pozwani złożyli oświadczenie o poddaniu się egzekucji na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego do kwoty 118 757, 60 zł.

/ dowód: umowa kredytu z dnia 08.01.2003 r. – k. 6-7 /

Dnia 19.01.2005 r. Bank (...) SA w W. wystawił przeciwko pozwanym bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) na kwotę 57 031, 94 CHF wraz z odsetkami w wysokości 18 % od dnia 19.01.2005 r.

Postanowieniem z dnia 02.06.2005 r., I Co 1485/05, Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia nadał temu tytułowi klauzulę wykonalności.

Bank (...) SA wystąpił przeciwko pozwanym z wnioskiem o wszczęcie egzekucji. Postępowanie egzekucyjne było prowadzone przez KS T. K. w sprawie KM 2102/05. W tym postępowaniu komornik zajął ograniczone prawo rzeczowe – własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...).

/ dowód: bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) – k. 9; zawiadomienie – k. 10 /

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 11.10.2007 r., I Nc 272/07, Sąd Okręgowy we Wrocławiu nakazał pozwanym D. K. i J. K., aby zapłacili na rzecz powoda (...) Inc. na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych solidarnie z weksla 183 299, 01 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26.09.2007 r. oraz kosztami procesu.

Postanowieniem z dnia 30.10.2009 r., I Co 326/09, Sąd Okręgowy we Wrocławiu nadał prawomocnemu nakazowi zapłaty z dnia 11.10.2007 r., I Nc 272/07, klauzulę wykonalności na rzecz S.C. (...) w L..

S.C. (...) wystąpił przeciwko pozwanym z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego na podstawie wskazanego tytułu wykonawczego. Postępowanie egzekucyjne prowadził KS R. B. w sprawie KM 431/10.

/ dowód: nakaz zapłaty i postanowienie – k. 11; zawiadomienie – k. 12 /

Dnia 15.09.2010 r. S.C. (...) w L. jako sprzedający oraz (...) SA w Luksemburgu jako kupujący zawarli umowę sprzedaży wierzytelności.

Na mocy tej umowy sprzedający zobowiązał się przenieść na kupującego wierzytelności w dniu zawarcia umowy pod warunkiem zapłaty ceny umownej w dniu zamknięcia transakcji - § 3.1.3.

Umowa nie wskazuje wierzytelności wobec D. K. i J. K..

/ dowód: wyciąg z umowy sprzedaży wierzytelności – k. 21-24 /

Pismami z dnia 14.10.2010 r. (...) sp. z o.o. działając w imieniu powoda skierował do pozwanych wezwania do zapłaty kwotu 225 684, 61 zł do dnia 28.10.2010 r. z tytułu zadłużenia wynikającego z umowy (...) z dnia 08.01.2003 r., w tym kapitału – 110 356, 23 zł, odsetek – 113 398, 38 zł, pozostałych kosztów – 1 930 zł.

/ dowód: wezwania do zapłaty – k. 13-14 /

Powód wystąpił z wnioskiem o nadanie nakazowi zapłaty z dnia 11.10.2007 r., I Nc 272/07, klauzuli wykonalności na jego rzecz jako następcy prawnego S.C. (...). Podał, że zawarł z nim umowę sprzedaży wierzytelności dnia 15.09.2010 r.

Postanowieniem z dnia 29.01.2013 r., I Co 513/12, Sąd Okręgowy we Wrocławiu oddalił tenże wniosek, uznając, iż powód nie wykazał skutecznie nabycia wierzytelności wobec pozwanych.

Postanowieniem z dnia 28.03.2013 r., I ACz 452/13, Sąd Apelacyjny we Wrocławiu oddalił zażalenie powoda na postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 29.01.2013 r., I Co 513/12, podzielając w całości stanowisko Sądu Okręgowego.

/ dowód: postanowienia SO i SA – k. 15-18 /

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Powód dochodzi od pozwanych należności mającej znajdować źródło w umowie kredytu z dnia 08.01.2003 r. zawartej pomiędzy pozwanym a (...) Bankiem (...) SA (później (...) Bankiem SA).

Powód uzasadnił swoją legitymację czynną powołując się na nabycie wierzytelności wobec pozwanych od S.C. (...) w L. na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 15.09.2010 r.

Powód nie wykazał jednakże ani tego, że nabył skutecznie wierzytelność wobec pozwanych przysługującą S.C. (...), ani tego, że jego kontrahent nabył wierzytelność przysługującą pierwotnie bankowi udzielającego kredytu wobec pozwanych, ani wreszcie wysokości zobowiązania pozwanych wskazanej w pozwie. Powód nie wywiązał się we wskazanym zakresie z ciążącego na nim obowiązku udowodnienia podnoszonych okoliczności wynikającego z art. 6 kc i 232 kpc.

Na dowód nabycia wierzytelności powód przedłożył wyciąg z umowy przelewu z dnia 15.09.2010 r.

Przedłożony dokument zawiera jedynie niektóre elementy treści umowy, tj. spis treści, dane stron, słowniczek, zaś spośród treści merytorycznej postanowienia od 1.2.1 do 2.1.2, od 2.2.13 do 3.1.3, od 9.1.2 do 12.6.2.

Na podstawie takiego dokumentu sąd nie jest w stanie ocenić ważności i skuteczności postanowień umowy przelewu i w konsekwencji nabycia wierzytelności przez powoda. Nie wiadomo, na jakich warunkach została zawarta umowa przelewu, czy te warunki zostały wypełnione.

Ponadto w umowie z dnia 15.09.2010 r. w § 3.1.3 zawarte jest postanowienie, iż nabycie wierzytelności ma nastąpić pod warunkiem zapłaty ceny nabycia. Powód nie wykazał, że warunek ten został spełniony. Nie przedłożył ani potwierdzenia przelewu ani pokwitowania ani inneg dowodu potwierdzającego, że wykonał zobowiązanie do zapłaty ceny i tym samym wypełnił przewidziany w umowie warunek nabycia wierzytelności.

Następnie należy zwrócić uwagę, że umowa sprzedaży wierzytelności z dnia 15.09.2010 r. nie wskazuje w ogóle konkretnych wierzytelności, w szczególności wierzytelności wobec pozwanych. Powód przedłożył wprawdzie tabelę mającą wskazywać na wierzytelność wobec pozwanych, jej wysokość i składniki – k. 25, ale wydruku tego nie można w ogóle nawet uznać za dokument, albowiem nie został on podpisany. Wydruk został opatrzony potwierdzeniem zgodności z oryginałem przez pełnomocnika powoda, ale ta okoliczność może wręcz tylko wzmacniać wniosek o niemożności uznania wydruku tabeli za dokument wobec braku jakiegokolwiek podpisu na oryginale tego wydruku.

W postanowieniu z dnia 29.01.2013 r., I Co 513/12, Sąd Okręgowy wskazał, że przedłożona przez wnioskującego o nadanie klauzuli wykonalności na rzecz następcy prawnego powoda umowa z dnia 15.09.2010 r. nie mogła stanowić podstawy do uznania, że powód skutecznie nabył wierzytelność wobec pozwanego z uwagi na niezupełność treści przedłożonego dokumentu umowy. To stanowisko zostało w pełni zaakceptowane przez Sąd Apelacyjny. Tymczasem pełnomocnik powoda w ogóle tym aspektem sprawy się nie przejęła i nadal przedkłada Sądowi Okręgowemu niepełną treść umowy sprzedaży wierzytelności. Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym sprawę (tym samym zresztą, jak w sprawie I Co 513/12) wyraża niezmiennie stanowisko, iż dla stwierdzenia nabycia prawnego w drodze umowy przelewu konieczne jest przedstawienie sądowi pełnej treści tej umowy w celu dokonania oceny jej ważności i skuteczności.

Powód nie przedstawił także dowodów potwiedzających przeniesienie wierzytelności wobec pozwanych przez (...) Bank SA na (...) Inc. oraz przez (...) na S.C. (...). Nie przedłożył umów przelewów wierzytelności, o jakich wspomniał w pozwie.

Dowodem na wskazane okoliczności nie może być nakaz zapłaty wydany dnia 11.10.2007 r., I Nc 202/07, ani postanowienie o nadaniu klauzuli na rzecz następcy prawnego wydane dnia 30.10.2009 r., I Co 326/09. Z nakazu zapłaty z dnia 11.10.2007 r. wynika, że został on wydany na podstawie weksla. Nie wiadomo, czy chodziło o weksel wystawiony przez pozwanych na zabezpieczenie udzielonego im kredytu umową z dnia 08.01.2003 r. czy też o inny weksel.

Następnie trzeba zwrócić uwagę, że powód zażądał od pozwanych zapłaty kwoty 261 750, 50 zł wraz z odsetkami z tytułu zadłużenia z tytułu kredytu hipotecznego udzielonego pozwanym przez (...) Bank (...) na mocy umowy z dnia 08.01.2003 r. Kredyt ten opiewał na kwotę 47 503, 04 franków szwajcarskich (CHF). Natomiast mimo uzgodnienia waluty kredytu w postaci franków szwajcarskich powód zażądał świadczenia w walucie polskiej. Tak sformułowane żądanie nie mogło zostać uwzględnione.

Formułując żądanie pozwu powód naruszył zasadę walutowości wyrażoną w art. 358 § 1 kc, zgodnie z którym, jeżeli przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia w walucie obcej. Zgodnie zaś z art. 358 § 2 kc wartość waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna stanowi inaczej; w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia w walucie polskiej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia, w którym zapłata jest dokonana.

Zobowiązanie pozwanych wynikające z umowy kredytu wyrażone zostało od samego początku w walucie obcej – CHF.

Przepis art. 358 kc wyrażający zasadę walutowości był kilkakrotnie zmieniany, ostatnio na podstawie art. 1 ustawy z dnia 23.10.2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz ustawy – Prawo dewizowe (Dz.U. Nr 228, poz. 1506). Zmiana weszła w życie po upływie 30 dni od opublikowania ustawy nowelizującej, tj., z dniem 24.01.2009 r. Zmiana stanu prawnego, jaka następuje w trakcie trwania stosunku prawnego o charakterze trwałym (ciągłym), znajduje zastosowanie do stosunków prawnych nawiązanych przed dniem jej wejścia w życie – art. XLIX przepisów wprowadzających kodeks cywilny. Natomiast w dacie zawarcia umowy kredytu art. 358 § 1 kc stanowił, iż z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, zobowiązania pieniężne na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej mogą być wyrażone tylko w pieniądzu polskim. Reguła ta doznawała stopniowego rozluźnienia w zależności od zmian regulacji dewizowych kolejnymi aktami prawnymi w tej materii, tj. przepisami prawa dewizowego z dnia 15.02.1989 r., z dnia 02.12.1994 r., z dnia 18.12.1998 r., wreszcie z dnia 27.02.2002 r.

Ustawa z dnia 27.02.2002 r. – Prawo dewizowe (Dz.U. Nr 141, poz. 1178) stanowi, że:

- art. 3.1 – dokonywanie obrotu dewizowego jest dozwolone, z zastrzeżeniem ograniczeń:

1) określonych w art. 9, w zakresie których nie udzielono zezwoleń dewizowych, o których mowa w art. 5,

2) wprowadzonych na podstawie art. 10,

- art. 3.3 - ograniczeń określonych w art. 9 nie stosuje się do obrotu dewizowego dokonywanego z udziałem banków lub innych podmiotów mających siedzibę w kraju, w zakresie działalności podlegającej nadzorom: bankowemu, ubezpieczeniowemu, emerytalnemu lub nad rynkiem kapitałowym, sprawowanym na podstawie odrębnych przepisów, prowadzonej przez te podmioty na rachunek własny lub rachunek osób trzecich uprawnionych na podstawie ustawy lub zezwolenia dewizowego do dokonania obrotu dewizowego podlegającego tym ograniczeniom,

- art. 9.15 - zawieranie umów oraz dokonywanie innych czynności prawnych, powodujących lub mogących powodować dokonywanie w kraju rozliczeń w walutach obcych, a także dokonywanie w kraju takich rozliczeń, z wyjątkiem przypadków, w których czynności te są dokonywane w dozwolonym, na podstawie ustawy lub zezwolenia dewizowego, obrocie dewizowym:

a) z zagranicą, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 17 lit. a,

b) między nierezydentami,

c) między rezydentami będącymi osobami fizycznymi, w zakresie niezwiązanym z działalnością gospodarczą.

Zatem zobowiązanie wynikające z umowy kredytu łączącej pierwotnego wierzyciela, tj. (...) Bank (...) SA (później Bank (...) SA), z pozwanymi mogło być wyrażone w walucie obcej z uwagi na ustawowe zezwolenie dewizowe przysługujące bankom.

W związku z tym, jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12.12.1997 r., II CKN 512/97, OSNC 1998/6/105, jeżeli zgodnie z przepisami prawa przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, to spełnienie świadczenia następuje poprzez zapłatę sumy nominalnej wyrażonej w walucie obcej określonej w umowie, nie zaś w złotych polskich stanowiących przelicznik tej sumy.

Przeliczenie takie mogłoby być dopuszczalne, gdyby zostało wyraźnie przewidziane w treści czynności prawnej obejmującej zobowiązanie wyrażone w walucie obcej.

Przedłożona przez powoda umowa kredytu z dnia 08.01.2003 r. nie wskazuje w ogóle na ustalone przez jej strony reguły przeliczenia waluty kredytu na walutę polską w celu ustalenia wysokości raty w złotych polskich.

Powód podniósł, że pozwani nie wykonali zobowiązania wynikającego z umowy kredytu, tj. nie dokonali spłaty kredytu w terminie, wobec czego bank wypowiedział tę umowę. Tym samym przypisywane pozwanym niewykonanie zobowiązania posiada cechy zwłoki – art. 476 kc. W takim wypadku wierzyciel może żądać spełnienia w walucie polskiej, ale według kursu średniego NBP z dnia, w którym zapłata jest dokonana. Skoro jednakże zapłata przez pozwanych nie miała jeszcze miejsca, niemożliwe jest ustalenie kursu przeliczenia waluty polskiej na szwajcarską i odwrotnie. Do chwili dokonania zapłaty, czy to dobrowolnej, czy to wymuszonej postępowaniem sądowym i egzekucyjnym, kursy walut mogą się zmienić wielokrotnie w różny sposób, wrastając lub spadając. Powód – wywodząc swoje roszczenie z ciągu następstw prawnych po banku udzielającym kredytu – mógłby jedynie zażądać od pozwanych świadczenia wyrażonego w CHF z zobowiązaniem – zawartym w samym wyroku albo w treści klauzuli wykonalności – komornika do przeliczenia kursu waluty według dnia poprzedzającego przekazanie wyegzekwowanych środków wierzycielowi – art. 783 § 1 kpc.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16.05.2012 r., III CSK 273/11, art. 358 § 2 zd. 2 kc należy wykładać w ten sposób, iż w wypadku zwłoki dłużnika w spełnieniu świadczenia w wykonaniu zobowiązania, którego przedmiotem jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, wierzyciel ma prawo wyboru kursu, według którego jest określana wartość waluty obcej, jeżeli dłużnik dokona wyboru waluty polskiej. Zatem najpierw to dłużnikowi przysługuje prawo wyboru waluty faktycznego świadczenia (co wynika z art. 358 § 1 kc), a dopiero, gdy wybierze walutę inną niż nominalna waluta kredytu, wierzyciel może zażądać przeliczenia kursu według dnia efektywnego spełnienia świadczenia. Nie działa to jednakże na przyszłość i nie jest uzależnione od samowolnego wyboru wierzyciela.

Powód nie jest zatem uprawniony do dochodzenia od pozwanych jako kredytobiorców świadczenia w walucie polskiej w sytuacji, gdy przedmiotem świadczenia ustalonego w umowie kredytu była zapłata należności w walucie szwajcarskiej.

Następnie należy stwierdzić, iż powód nie udowodnił należycie, aby przysługiwała mu wierzytelność wobec pozwanych w wysokości wskazanej w pozwie.

Powód nie wskazał przebiegu historii kredytowania, nie przedłożył choćby historii rachunku obsługi kredytu lub historii obciążania rachunku osobistego kredytobiorców, z którego były potrącane raty.

Powód nie wskazał, w jaki sposób zostało wyliczone zobowiązanie pozwanych na kwotę 261 750, 50 zł, co miałoby się składać na to zobowiązanie, tj. jaka należność główna i jakie należności uboczne w postaci odsetek czy kosztów (opłat, prowizji, itp.).

Powód podniósł w uzasadnieniu pozwu, iż w związku z niedotrzymaniem przez pozwanych terminów płatności Bank (...) SA dokonał wypowiedzenia umowy kredytu.

Powód nie wykazał jednakże, aby wskazany bank skutecznie wypowiedział umowę kredytu. Powód nie przedłożył ani oświadczenia takiej treści skierowanego do pozwanych ani dowodu jego doręczenia. Nie dołączył także do pozwu regulaminu kredytowania, który stanowił załącznik do umowy. Nie wiadomo, na jakich zasadach mogło nastąpić wypowiedzenie umowy kredytu, jaki był okres wypowiedzenia umowy (tzn. czy odpowiadał on minimalnemu terminowi 30 dni z art. 75 ust. 2 prawa bankowego czy też był dłuższy), jaka zaległość, tj. za jaki okres, mogła bank do tego uprawniać. Warunki kredytowania przewidziane w regulaminie, który został wspomniany w umowie kredytu pozwoliłyby ocenić, czy istniała podstawa do wypowiedzenia umowy, w jakim trybie oświadczenie o wypowiedzeniu powinno zostać złożone kredytobiorcom i jaki skutek dla ustalenia wysokości zobowiązania kredytobiorców miałoby wcześniejsze rozwiązanie umowy kredytu poprzez jej wypowiedzenie.

Nie sposób zatem ustalić, jaki jest wymiar rzeczywistego, aktualnego zobowiązania pozwanych wynikającego z umowy kredytu z dnia 08.01.2003 r. To zaś oznacza, że wysokość zobowiązania pozwanych nie została przez powoda należycie wykazana.

Wskazane wyżej okoliczności prowadzą do wniosku, iż żądanie pozwu nie może zostać uznane za usprawiedliwione. To zaś oznaczało oddalenie powództwa w całości.

Mając powyższe na uwadze sąd orzekł, jak w sentencji wyroku zaocznego.