Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 kwietnia 2014 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa W. M.

przeciwko Skarbowi Państwa - (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w B.

z dnia 23 września 2013 r. sygn. akt I C 590/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa – (...) kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Na oryginale właściwe podpisy.

UZASADNIENIE

Powód W. M. wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa -(...) w B. oraz (...) P., kwoty 800.000 złotych tytułem odszkodowania oraz 5.000 złotych miesięcznie tytułem renty za brak leczenia (...). W uzasadnieniu powód wskazał, iż pozew obejmuje okres od 18 listopada 2010 roku do 17 listopada 2011 roku, czyli czas jego pobytu w (...) w P. oraz w (...) w B.. Zdaniem powoda, w trakcie pobytu w tych placówkach nie miał zapewnionej właściwej opieki medycznej, bowiem otrzymywał jedynie leki profilaktycznie, zamiast leków o nazwie I. oraz R., co - zdaniem powoda - równoznaczne było z nieotrzymaniem pomocy medycznej.

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa: (...) w B. i (...) w P. , zastępowany przez Prokuratorię (...), wniósł o odrzucenie pozwu, a w przypadku nieuwzględnienia, o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania na rzecz Skarbu Państwa, a w przypadku kosztów zastępstwa procesowego Skarbu Państwa - (...). Zdaniem pozwanego, powództwo jest nieuzasadnione, gdyż powód ma zapewnioną zgodną z przepisami prawa opiekę. Ponadto powód nie wykazał niezgodnego z prawem działania pozwanego, krzywdy oraz związku przyczynowego pomiędzy tymi działaniami a ewentualną krzywdą.

Wyrokiem z dnia 23 września 2013 r. Sąd Okręgowy w B. oddalił powództwo, zasądził od powoda na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu, następująco uzasadniając rozstrzygnięcie.

W okresie objętym żądaniem pozwu, tj. od 18 listopada 2010 roku do 17 listopada 2011 roku, powód odbywał karę pozbawienia wolności w (...) w P., a następnie w (...) w B..

Powód cierpi na przewlekłe(...). Ponadto stwierdzono u niego (...). W trakcie pobytu w (...) w P., a następnie w (...) w B. powód był pod stałą opieką medyczną, co jakiś czas miał zalecane badania (...), m.in. S. i H.. Ponadto powodowi zalecano leczenie dietetyczne oraz okresową kontrolę, wykonano także (...).

(...)

(...)

(...)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o przedstawione przez strony dokumenty, a także na podstawie zeznań świadków i powoda.

Sąd dał wiarę przedłożonym przez strony dokumentom uznając, że nie ma podstaw do ich negowania. Dokumenty te korelowały nadto z wiarygodnymi dla Sądu zeznaniami świadków lekarzy D. B., R. L. oraz W. N., w zakresie dotyczącym pozostawania powoda pod stałą opieką medyczną.

Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda W. M. w zakresie dotyczącym zaniechania leczenia go przez lekarzy, bowiem ze zgromadzonych w sprawie dowodów z dokumentów i z zeznań świadków wynika odmienny stan rzeczy.

Oceny materiału dowodowego Sąd dokonał poprzez wszechstronną jego analizę, kierując się zasadami logiki rozumowania oraz doświadczeniem życiowym.

Sąd oddalił wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny (...) na okoliczności jak w piśmie procesowym powoda z dnia 6 lutego 2013 roku, albowiem okoliczności jakie miały być przedmiotem opinii, a zostały podniesione przez powoda, nie wymagały wiedzy specjalistycznej. Powód zawnioskował o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, m.in. na okoliczność, (...)Odpowiedzi na te pytania, w ocenie sądu, nie wymagały przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego. Ponadto wszelkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy zostały już w sposób dostateczny wyjaśnione w toku postępowania. Dodatkowo należy także wskazać, że stwierdzenie tych okoliczności, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego- nie miałoby żadnego znaczenia dla merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy, bowiem powód przede wszystkim nie wykazał doznanego uszczerbku, czy to majątkowego czy też o charakterze niemajątkowym, o czym mowa poniżej. Wobec powyższego, z uwagi na art. 6 k.p.c, z którego wynika, że Sąd zobowiązany jest zapobiegać przewlekaniu postępowania, Sąd oddalił wniosek dowodowy powoda.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż między niniejszą sprawą a postępowaniami prowadzonymi przed Sądem Okręgowym w B. o sygn.(...) nie zachodzi tożsamość roszczenia. Wobec tego pozew nie podlegał odrzuceniu w myśl art. 199 §1 pkt 2 kpc.

W ocenie sądu, na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, powództwo należało oddalić w całości.

W niniejszej sprawie powód domagał się od pozwanego kwoty 800.000 zł tytułem odszkodowania. Powód nie był w sprawie reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, nie wskazał podstawy prawnej swojego roszczenia. Wobec tego Sąd uznał, że powód swoje roszczenia wywodzi i opiera na art. 417 k.c. w związku z art. 445 k.c. i art. 444 §2 k.c, bowiem dochodzi zadośćuczynienia oraz renty za naruszenie przez Skarb Państwa jego dobra osobistego w postaci zdrowia. W tym względzie należy mieć na uwadze, że jedynie szczególny rodzaj dóbr osobistych jak zdrowie i wolność może podlegać także ochronie przewidzianej w art. 444 i 445 k.c. {wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 8 marca 2013 r. V ACa 1046/12, Lex nr 1321925). Wprawdzie powód sprecyzował swoje żądanie domagając się odszkodowania za nieleczenie, jednakże zdrowie jest dobrem osobistym, zatem Sąd uznał, że powód opiera swoje roszczenia na wyżej wskazanych podstawach. Niemniej należy mieć na względzie, że zarówno gdyby kwalifikować roszczenie powoda jako dochodzenie odszkodowania jak też i zadośćuczynienia, powód nie udowodnił żadnej z przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa.

W pierwszej kolejności warto poczynić kilka uwag natury ogólnej, które mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Odpowiedzialność deliktowa Skarbu Państwa, oparta na art. 417 k.c. powstaje wówczas, gdy spełnione są łącznie jej trzy ustawowe przesłanki: bezprawność działania lub zaniechania sprawcy, szkoda oraz normalny związek przyczynowy między bezprawnym zachowaniem sprawcy a szkodą (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 2012 r. II CSK 648/11, Lex nr 1215614).

Następnie należy wskazać, że zgodnie z treścią art. 445 k.c. sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Podstawowym celem zadośćuczynienia jest wynagrodzenie doznanej krzywdy i ma ono na celu poprawienie stanu psychicznego poszkodowanego przez poprawę jego sytuacji majątkowej. Przewidziane w art. 445 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę ma na celu naprawienie - przez rekompensatę pieniężną - szkody niemajątkowej wyrażającej się krzywdą w postaci cierpień fizycznych i psychicznych. W ten sposób ujawnia się aprobowany w orzecznictwie kompensacyjny charakter zadośćuczynienia pieniężnego {por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2004 r. 1 CK 131/2003 OSNC 2005/2/40 Lex nr 141820 oraz z dnia 27 lutego 2004 r. V CK 282/2003 Lex nr 183777).

Obowiązek wykazania wystąpienia przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa spoczywał na powodzie. Jednakże przedstawione przez powoda twierdzenia w przedmiocie naruszenia jego zdrowia przez pozwanego nie zostały udowodnione. W pierwszej kolejności godzi się zauważyć, iż w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego nie jest prawdziwe stwierdzenie, że powód nie był leczony w placówkach pozwanego. Poniekąd powód zaprzeczył stawianym przez siebie zarzutom wobec pozwanego, bowiem sam podał nazwy leków jakie otrzymuje, tj. S. i H.. Powód upatruje swej krzywdy w działaniach i zaniechaniach pozwanego, bowiem - jego zdaniem- na skutek nieotrzymania leków o nazwie: (...) i R., nie został wyleczony z zapalenia (...), natomiast przepisywane leki, zalecane kuracje i inne działania podejmowane przez funkcjonariuszy pozwanego nie były leczeniem w mniemaniu powoda.

W tym miejscu należy wskazać, że powód nie udowodnił poniesionej szkody, w przypadku gdyby jego roszczenie kwalifikować jako żądanie odszkodowania, jak i doznanej krzywdy, gdyby traktować je jako zadośćuczynienie, bowiem powód nie wykazał w żaden sposób pogorszenia swego stanu zdrowia. Zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Natomiast powód nie wykazał krzywdy jakiej doznał wskutek niezgodnego z prawem działania funkcjonariusza. Powód nie wykazał, aby lekarze zajmujący się nim w placówkach pozwanego nie dopełnili swoich obowiązków i utrudnili mu dostęp do świadczeń medycznych. Lekarze zajmujący się powodem zaprzeczyli zarzutom powoda, jak również potwierdzili wielokrotne konsultacje medyczne powoda, przeprowadzone badania, przepisywane leki, co znalazło odzwierciedlenie przede wszystkim w jego książeczce zdrowia (k.46-58) oraz w notatkach lekarskich z przeprowadzonych badań i wywiadów chorobowych (k, 35-43). Sąd w pełni dał wiarę zeznaniom lekarzy funkcjonariuszy pozwanego, albowiem są spójne, jasne i

logiczne. Także przeprowadzony dowód z książeczki zdrowia powoda wskazuje na brak jakichkolwiek zaniedbań w trakcie leczenia powoda. Powód miał zapewnioną dobrą opiekę medyczną w placówkach pozwanego, co zostało wykazane przede wszystkim dowodami w postaci kart zdrowia, jak też potwierdzone zeznaniami świadków. Sam fakt, że powód nie zgadza się z przyjętymi przez lekarzy metodami leczenia nie jest działaniem funkcjonariuszy, które spowodowało naruszenie jego dobra osobistego, jakim jest zdrowie. Jak zeznał świadek W. N., pełniący funkcję (...) w P., leczenie (...) obarczone jest licznymi skutkami ubocznymi, wobec powyższego zdecydowano o niestosowaniu kuracji lekiem(...) w przypadku powoda, gdyż obciążona była ryzykiem wystąpienia komplikacji. Powód nie przedstawił żadnych racjonalnych argumentów przemawiających za tym, że doznał jakiegokolwiek uszczerbku na skutek zastosowania takiej a nie innej metody leczenia przez więzienną służbę medyczną. Wręcz przeciwnie, to powód sam zrezygnował z leczenia na (...), zwracając się w tym celu w 2013 roku z prośbą o przesunięcie powyższego terminu hospitalizacji na wiosnę 2014 roku. W ocenie Sądu, takie zachowanie świadczy o braku woli ze strony powoda poddania się leczeniu wszelkimi dostępnymi sposobami.

Szkoda to uszczerbek w prawnie chronionych dobrach (majątkowych lub niemajątkowych) poszkodowanego. Z całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie nie wynika, aby powód doznał jakiejkolwiek szkody na skutek innego sposobu leczenia niż wybrany przez powoda, oraz jaki miałaby ona mieć charakter i rozmiar. Wysokość odszkodowania powód przyjął kierując się, jak stwierdził, stawkami za leczenie w prywatnej klinice w Unii Europejskiej. Kwota 800.000 zł to, zdaniem powoda, kwota leczenia (...) na wolności. Nawet gdyby Sąd dał wiarę temu twierdzeniu, mimo wszystko będzie to nadal tylko hipotetyczna wysokość kosztów leczenia. Ten fakt może świadczyć tylko o tym, jaki jest koszt leczenia na terenie Unii Europejskiej, nie zaś o wysokości poniesionej przez powoda szkody lub doznanej krzywdy, oraz o odpowiedzialności pozwanego za koszty takiego leczenia. Ponadto należy mieć na względzie, że dochodzona przez powoda kwota zadośćuczynienia, czy też odszkodowania, jest wręcz abstrakcyjna, bowiem w żaden sposób nie przystaje do aktualnych realiów społecznych, a ewentualne jej zasądzenie doprowadziłoby do znacznego niezasadnego wzbogacenia powoda kosztem pozwanego. Pamiętać należy, iż zgodnie z art. 115§ 1 k.k.w. skazanemu zapewnia się bezpłatne świadczenia zdrowotne, leki i artykuły sanitarne. Jednakże, jak słusznie podniósł pozwany, nie oznacza to, iż więzienna służba zdrowia ma spełniać wszelkie oczekiwania osadzonych, gdyż jej zadaniem jest utrzymanie skazanego w niepogorszonym zdrowiu {por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24.07.2002r. II AKz 659/02, OSA 2003/2/11 Lex nr 75085). Ponadto, jak wynika z danych z książki zdrowia osadzonego (k, 46-58), powód był pod stałą opieką więziennej służby medycznej.

W ocenie Sądu niezasadne jest także żądanie zasądzenia renty na rzecz powoda. Kwotę 5.000 zł renty powód obliczył na tej podstawie, że „życie i leczenie na wolności jest drogie", na żądaną sumę składają się koszty m.in. wynajmu mieszkania powoda, utrzymania, jednak powód nie był w stanie uzasadnić w jaki sposób obliczył wysokość tej kwoty. Powód sam przyznał, że żądana kwota renty miałaby na celu zapewnienie mu utrzymania po wyjściu na wolność z zakładu karnego. Powód nie udowodnił, że skutki w jego zdrowiu i życiu zostały wywołane przez pozwanego i w związku z tym musi ponosić wyższe koszty utrzymania w zakresie usprawiedliwionych potrzeb w porównaniu ze stanem sprzed wyrządzenia szkody (np. koszty odpowiedniego wyżywienia, stałych konsultacji medycznych i lekarstw), tym bardziej, że powód nie wykazał, iż doznał jakiejkolwiek krzywdy na skutek działań lub zaniechań pozwanego, o czym była mowa powyżej. Przesłanką zasądzenia renty z tytułu zwiększonych potrzeb jest udowodnienie istnienia tych zwiększonych potrzeb. Ponadto odpowiednia renta w rozumieniu art. 444 § 2 k.c, to kwota wyrównująca utracone zarobki w przypadku utraty zdolności do zarobkowania, zwiększenia potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość z powodu uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Natomiast renta nie może wyrównywać utraty zarobków spowodowanej innymi przyczynami niż uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia. Dla oceny zasadności przyznania renty decydujące znaczenie mają gospodarcze następstwa uszkodzenia ciała bądź rozstroju zdrowia (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 24 października 2012 r. I ACa 456/12 Lex nr 1237236). Należy zauważyć, że powód żadnej z tych przesłanek nawet w najmniejszym stopniu nie uprawdopodobnił,

Reasumując, w niniejszym postępowaniu powód nie wykazał, aby pozwany naruszył jego dobro osobiste w postaci zdrowia. Powód nie przedstawił dowodów, które - nawet gdyby założyć, że doszło do naruszenia jego dobra osobistego - pozwoliłyby ustalić rozmiar doznanej przez niego krzywdy. Z uwagi na fakt, że powód nie wykazał rozmiaru i intensywności doznanej krzywdy ani stopnia negatywnych konsekwencji, jakie wyniknęły dla niego z naruszenia, powództwo należało oddalić. Ponadto powód nie wykazał także, iż w związku z działaniem lub zaniechaniem pozwanego będzie musiał ponosić wyższe koszty utrzymania, co uzasadniałoby przyznanie mu renty. Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 417 k.c. w związku z art. 445 k.c. a contrario i art. 444§2 k.c. a contr ario oddalił powództwo (punkt 1 wyroku).

O kosztach procesu Sąd postanowił w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 98 § 1, 3-4 kpc i art. 99 kpc oraz przepisów § 2 ust. 1-2 i § 10 ust. 1 pkt 25 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013r., poz. 490). Zgodnie z art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j, Dz. U. Nr 90 z 2010r., poz. 594 ze zm.) zwolnienie od kosztów sądowych, jakie uzyskał powód w toku procesu, nie zwalniało go z obowiązku pokrycia kosztów procesu poniesionych przez pozwanego jako strony wygrywającej proces.

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją powód, który zarzucając sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz niezasadne pominięcie dowodu z opinii biegłego lekarza z(...) wniósł o jego zmianę i uwzględnienie powództwa.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co następuje:

Sąd Apelacyjny w pełni podziela ustalenia Sądu I instancji dokonane w sprawie oraz wyciągnięte na podstawie tych ustaleń wnioski, czyniąc z nich integralną część swoich ustaleń.

Powód domaga się naprawienia szkody wyrządzonej mu przez pozwanego wskutek nie zapewnienia prawidłowej opieki medycznej podczas jego pobytu w (...) w P. i (...) w B. w okresie od dnia 18 listopada 2010 r. do dnia 17 listopada 2011 r. w związku ze stwierdzonym u niego (...), a dodatkowo zasądzenia z tego tytułu renty. Powód zarzuca, że szkodę wyrządzono mu wskutek zaniechania przez pozwanego podawania mu leków (...)i R..

Sąd I instancji ustalił, że powód cierpi na (...). Przy czym opierając się na stwierdzonych w dniu 6 października 2006 r. przez lekarza (...) W. K. bezwzględnych przeciwwskazaniach (...) (...) (dokumentacja badania (...)) uznał, że w pełni uzasadnionym było zaniechanie przez pozwanego stosowania tych leków do leczenia powoda. Miał przy tym Sąd Okręgowy również na uwadze okoliczność, że po stwierdzeniu przez lekarza (...) R. L. braku przeciwwskazań do leczenia powoda(...) (książka zdrowia powoda k-131-133) skierowano powoda na dodatkowe badania, jednakże powód w dniu 23 sierpnia 2010 r. zwrócił się do pozwanego o zaniechanie jego dalszego leczenia na (...) S. w P. (pismo powoda k-101), a dopiero w 2013 r. już po wytoczeniu powództwa w niniejszej sprawie po konsultacji na (...) P. powód wyraził zgodę na hospitalizację w 2013 r. by następnie wnieść o przesunięcie terminu hospitalizacji na maj 2014 r. Sąd Okręgowy ustalił nadto, że z uwagi na przeciwwskazania do stosowania w przypadku schorzeń powoda (...), powodowi podawano inne leki o nazwie S. i H..

Zdaniem Sądu Apelacyjnego w ustalonych przez Sąd I instancji okolicznościach, które ustalono w głównej mierze o dokumenty i których skarżący skutecznie nie podważył, jako prawidłowy należy ocenić pogląd Sądu Okręgowego, że brak uzasadnionych podstaw do akceptacji zarzutu powoda o wyrządzeniu mu szkody przez pozwanego wskutek zaniechania leczenia go (...). Podkreślić należy, że powód nie wyrażając w sierpniu 2010 r. zgody na leczenie go w szpitalu pozwanego uniemożliwił pozwanemu ewentualną weryfikację decyzji lekarza(...) W. K. z 2006 r. o istnieniu bezwzględnych przeciwwskazań do leczenia go (...)oraz opinii lekarza (...) R. L. o braku przeciwwskazań do leczenia go (...), stąd nie może obecnie wyciągać korzystnych dla siebie skutków z braku ewentualnej zmiany sposobu leczenia jego schorzenia, którą to zmianę swoim zachowaniem uniemożliwił. W tych okolicznościach wbrew odmiennym twierdzeniom apelacji jako prawidłowe ocenić też należy oddalenie przez sąd I instancji wniosku powoda o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu chorób (...) (wniosek k-87), bowiem teza dowodowa dotyczyła okoliczności nieustalonych w sprawie lub nieistotnych dla jej rozstrzygnięcia.

Z powyższych względów uznając apelację powoda za niezasadną Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. ją oddalił, o kosztach procesu orzeczono na mocy art. 98 k.p.c.