Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 sierpnia 2014r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 sierpnia 2014r. w Olsztynie

sprawy W. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy i o prawo do renty w drodze wyjątku

na skutek odwołania W. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 15 maja 2014 r. nr (...)

I.  oddala odwołanie o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

II.  wniosek W. S. o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku przekazuje do rozpoznania Prezesowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

/-/SSO L. Molenda

Sygn. akt IV U 6241/14

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 15 maja 2014 roku ((...)) odmówił W. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Od powyższej decyzji W. S. złożył odwołanie. W uzasadnieniu wskazał, że jest częściowo niezdolny do pracy, co potwierdził w orzeczeniu lekarz orzecznik ZUS. Odwołujący podkreślił w swym odwołaniu, że niezdolność do pracy, wbrew stanowisku lekarza orzecznika ZUS, nie powstała 2 marca 2011 roku lecz przed 27 stycznia 2002 roku. W późniejszym okresie ubezpieczony doznał ponadto kolejnych udarów i ujawniły się inne przewlekłe choroby. W. S. twierdził również, że wykazał wymagany pięcioletni okres stażu pracy.

Podnosząc powyższe okoliczności W. S. złożył również wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego odrzucenie, podnosząc, że ubezpieczony wbrew przepisowi art. 14 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie wniósł sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, który ustalił trwałą, częściową niezdolność ubezpieczonego do pracy powstałą 2 marca 2011 roku. Ubezpieczony w odwołaniu wskazywał na pogarszający się stan zdrowia i kwestionował datę powstania niezdolności do pracy.

Sąd na rozprawie w dniu 21 sierpnia 2014 roku na podstawie art. 219 k.p.c. zarządził połączenie spraw z wniosku W. S. o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku (IV U 6050/14) i z odwołania W. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 15 maja 2014 roku (IV U 6241/14) do wspólnego rozpoznania, wyrokowania i prowadzenia pod numerem IV U 6241/14 (k. 33).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 10 sierpnia 2012 roku ((...)) odmówił W. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Organ rentowy w oparciu o orzeczenie lekarza orzecznika ZUS i komisji lekarskiej ZUS ustalił wtedy, iż W. S. jest trwale częściowo niezdolny do pracy, a niezdolność do pracy powstała w dniu 2 marca 2011 roku. Na ten dzień ubezpieczony udokumentował okresy składkowe w wymiarze 2 lat, 4 miesięcy i 24 dni, zaś wymagany pięcioletni staż pracy posiadał w dziesięcioleciu – od 27 stycznia 1992 roku do 27 stycznia 2002 roku. Sąd Okręgowy w Olsztynie rozpoznając odwołanie W. S. od powyższej decyzji dopuścił dowód z opinii biegłych z zakresu kardiologii, chirurgii i neurologii. Biegli po zapoznaniu się z aktami sprawy, dokumentacją lekarską i po przeprowadzeniu w dniu 10 października 2012 roku badania W. S. uznali go za trwale, częściowo niezdolnego do pracy, przyjmując jako datę powstania tej niezdolności datę wystąpienia udaru mózgu tj. marzec 2011 roku. W ocenie biegłych nie sposób było przyjąć, że wnioskodawca był niezdolny do pracy przed 27 stycznia 2002 roku, albowiem w tym czasie pracował i poważniej nie chorował. Uwzględniając powyższą opinię Sąd wyrokiem z dnia 19 grudnia 2012 roku oddalił odwołanie W. S. od decyzji organu rentowego z dnia 10 sierpnia 2012 roku (IV U 2251/12), a Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 24 września 2013 roku oddalił apelację wnioskodawcy (III AUa 327/13)

(dowód: opinia biegłych k. 11-13 akt IV U 2251/12, wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 19 grudnia 2012 roku wraz z uzasadnieniem k. 26 i k. 30-31 akt IV U 2251/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 24 września 2013 roku wraz z uzasadnieniem k. 59 i k. 64-66 akt IV U 2251/12)

W. S. w dniu 7 stycznia 2014 roku złożył wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z uwagi na pogarszający się stan zdrowia. Lekarz orzecznik ZUS w opinii z dnia 28 kwietnia 2014 roku rozpoznał u wnioskodawcy przebyty udar niedokrwienny mózgu z utrzymującymi się objawami ubytkowymi psychosomatycznymi, nadciśnienie tętnicze, żylaki kończyn dolnych, otyłość, miażdżycę i zaćmę. Organ rentowy po przeprowadzeniu postępowania orzeczniczo-lekarskiego stwierdził, że wnioskodawca jest trwale, częściowo niezdolny do pracy, a niezdolność do pracy powstała w dniu 2 marca 2011 roku. Biorąc powyższe za podstawę, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. w dniu 15 maja 2014 roku wydał zaskarżoną decyzję odmawiając wnioskodawcy prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

(dowód: opinia lekarska k. 4 plik II akt ZUS, orzeczenie lekarza orzecznik ZUS k. 119 plik I akt ZUS, decyzja k. 122 plik I akt ZUS)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie W. S. nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U.2013r., poz.1440), renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który jest niezdolny do pracy, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy i niezdolność do pracy powstała w okresach zatrudnienia bądź okresach równorzędnych, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Niezdolną do pracy w myśl przepisu art. 12 ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Okolicznością istotną dla rozstrzygnięcia odwołania w przedmiocie przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy jest ocena stanu zdrowia wnioskodawcy, w szczególności ustalenie, kiedy powstała niezdolność do pracy. Jednakże w sprawie niniejszej kwestią kluczową i rozstrzygającą była okoliczność, iż wniosek W. S. nie był pierwszym dotyczącym ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, a kwestie dotycząca ustalenia niezdolności do pracy, momentu jej powstania były przedmiotem postępowania sądowego zakończonego prawomocnym wyrokiem wydanym przez Sąd Okręgowy w Olsztynie w dniu 19 grudnia 2012 roku w sprawie IV U 2251/12.

W myśl przepisu art. 365 § 1 k.p.c., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Z prawomocnością orzeczenia sądowego związana jest powaga rzeczy osądzonej. Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. Moc wiążąca orzeczenia może być rozważana tylko wtedy, gdy rozpoznawana jest inna sprawa niż ta, w której wydano poprzednie orzeczenie oraz, gdy kwestia rozstrzygnięta innym wyrokiem stanowi zagadnienie wstępne. Moc wiążąca prawomocnego orzeczenia sądu charakteryzuje się dwoma aspektami. Pierwszy z nich odnosi się tylko do faktu istnienia prawomocnego orzeczenia. Zdaniem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 5 kwietnia 2011 roku (III UK 116/10) ten aspekt występuje, gdy w poprzednim postępowaniu, w którym zapadło prawomocne orzeczenie nie brała udziału choćby jedna ze stron nowego postępowania, a nie jest ona objęta prawomocnością rozszerzoną. Nie można bowiem takiej strony obciążać dalszymi skutkami wynikającymi z prawomocnego orzeczenia. Drugi aspekt mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia jest określony jako walor prawny rozstrzygnięcia zawartego w treści orzeczenia. Jest on ściśle związany z powagą rzeczy osądzonej i występuje w nowej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami, choć przedmiot obu spraw jest inny. W nowej sprawie nie może być wówczas zastosowany negatywny skutek powagi rzeczy osądzonej polegający na niedopuszczalności ponownego rozstrzygania tej samej sprawy. Występuje natomiast skutek pozytywny rzeczy osądzonej przejawiający się w tym, że rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami nowy spór muszą przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto to w prawomocnym, wcześniejszym wyroku, a więc ostatecznym rezultacie procesu uwzględniającym stan rzeczy na datę zamknięcia rozprawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009 r., II CSK 12/09) zatem w kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się ta sama kwestia, nie może być ona już ponownie badana.

Nie budzi wątpliwości, że w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 19 grudnia 2012 roku w sprawie IV U 2251/12 toczącej się między tymi samymi stronami, Sąd zajął stanowisko co do daty powstania u wnioskodawcy niezdolności do pracy oraz okresów pracy zaliczonych do stażu ubezpieczeniowego wymaganego przez przepis art. 58 ust. 1 pkt 5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, co w konsekwencji spowodowało oddalenie odwołania od decyzji odmawiającej przyznania wnioskodawcy prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Wyrok ten po rozstrzygnięciu apelacji wnioskodawcy uprawomocnił się. Żądanie sprecyzowane przez wnioskodawcę w toku niniejszego postępowania sądowego w rzeczywistości zmierzało więc do wzruszenia prawomocnego wyroku. Jest to z mocy art. 365 § 1 k.p.c. niedopuszczalne. Zakres związania prawomocnym wyrokiem określa przepis art. 386 k.p.c., który stanowi, że wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto między tymi samymi stronami. Odnosząc to do spraw o świadczenia emerytalne i rentowe wyrok oddalający odwołanie od decyzji odmawiającej przyznania prawa do tych świadczeń ma powagę rzeczy osądzonej w zakresie wynikającym z przepisów regulujących powstanie prawa do świadczeń. Zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków do nabycia tego prawa. Oddalenie prawomocnym wyrokiem odwołania od decyzji odmawiającej przyznana prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy oznacza, że według stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy nie były spełnione wszystkie warunki wymagane przepisem art. 57 ustawy o emeryturach i rentach. W sprawie toczącej się po złożeniu ponownego wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy niedopuszczalne jest wykazywanie, że wszystkie wymagane warunki były spełnione w dacie zamknięcia rozprawy w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem, w której odmówiono przyznania prawa do tego świadczenia. Prowadzenie w tym zakresie jakiegokolwiek postępowania dowodowego jest więc niedopuszczalne. Sąd Najwyższy, a za nim również sądy niższych instancji w tym zakresie prezentują spójne stanowisko ( wyrok SN z dnia 5 kwietnia 2011 roku, III UK 116/10, wyrok SN z dnia 18 lutego 2003 roku, II UK 139/02, wyrok SN z dnia 20 grudnia 2013 roku, II UK 199/13, wyrok SA w Poznaniu z dnia 12 września 2013 roku, III AUa 316/13, wyrok SA w Szczecinie z dnia 6 grudnia 2012 roku, I ACa 630/12, wyrok SN z dnia 5 czerwca 2012 roku, II UK 289/11).

Wobec powyższego przyjmując, jak to ustalił Sąd Okręgowy w Olsztynie w sprawie IV U 2251/12, iż niezdolność do pracy wnioskodawcy powstała w dniu 2 marca 2011 roku, a wnioskodawca nie udowodnił wymaganego pięcioletniego stażu ubezpieczeniowego (art. 58 ust. 1 pkt ustawy) Sąd w niniejszej sprawie oddalił odwołanie o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy (art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.).

W myśl przepisu art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek - podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania, Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może przyznać w drodze wyjątku świadczenia w wysokości nieprzekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie. Przepis ten stanowi regulację szczególną - pozwalającą na uzyskanie świadczenia odpowiadającego świadczeniu ubezpieczeniowemu przez osoby, które nie spełniają warunków do uzyskania świadczeń w zwykłym trybie. Świadczenia z tego przepisu nie mają charakteru roszczeniowego - są finansowane z budżetu Państwa (art. 84 ustawy), a nie z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zaś ustawa pozostawia ich przyznanie uznaniu Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 464 § 1 k.p.c. w zw. z art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wniosek W. S. o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku przekazał do rozpoznania Prezesowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O..