Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Preneta - Ambicka

Protokolant: st. sekr. sądowy Agnieszka Sarama

po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2014 r. w Rzeszowie

sprawy z wniosku M. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o emeryturę

na skutek odwołania M. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia (...). znak (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 2467/13

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 31 marca 2014 r.

Decyzją z dnia (...)r. Znak: (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R., wskazując na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43) odmówił M. B. prawa do emerytury argumentując, iż nie spełnia on warunków wymaganych do jej uzyskania albowiem nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych lecz 14 lat 11 miesięcy i 4 dni.

Zakład podał, że okresy te przypadają w trakcie zatrudnienia w P. (...) od 14 września 1981 r. do 25 listopada 1981 r. i od 26 listopada 1981 r. do 17 lipca 1982 r. oraz w (...) od 25 maja 1983 r. do 31 sierpnia 1991 r. i od 1 września 1991 r. do 16 października 1991 r. z wyłączeniem okresów urlopów bezpłatnych.

M. B., działający przez pełnomocnika, złożył odwołanie do decyzji ZUS kwestionując prawidłowość i zasadność stanowiska w niej wyrażonego. Zarzucił naruszenie przepisów postępowania a to art. 7, 77 i 107 kpa przez niewyjaśnienie podstawy faktycznej sprawy, w szczególności nie uznanie za udowodniony okresu pracy w szczególnych warunkach w (...) od 18 lipca 1982 r. do 30 września 1982 r., naruszenie przepisu art. 184 w zw. z art. 32 ustawy emerytalnej i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. powołanego w decyzji organu rentowego przez ich niezastosowanie, w sytuacji gdy wnioskodawca wykazał przesłanki nabycia prawa do emerytury oraz naruszenie § 2 przywołanego rozporządzenia przez nieuwzględnienie jako okresu pracy w szczególnych warunkach czasokresu zatrudnienia od 18 lipca 1982 r. do 30 września 1982 r. pomimo przedstawienia na okoliczność uprzedniego świadectwa pracy.

Wskazując na powyższe odwołujący domagał się zmiany decyzji ZUS i przyznania prawa do emerytury oraz zasądzenia na swą rzecz kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie z przyczyn tożsamych co wyrażone w zaskarżonej decyzji. Wskazał, że okres przypadający po powrocie wnioskodawcy z kontraktu zagranicznego do czasu podjęcia pracy w firmie (...) nie stanowi okresu składkowego w rozumieniu art. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ani też okresu nieskładkowego. Raz jeszcze Zakład podkreślił, że nie ma podstaw do uwzględnienia roszczenia i przyznania M. B. prawa do emerytury w trybie art. 184 ustawy emerytalnej.

Poza sporem pozostaje, że M. B. na dzień 1 stycznia 1999 r. udowodnił ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz 14 lat 11 miesięcy i 4 dni pracy wykonywanej w szczególnych warunkach w P. (...) od 14 września 1981 r. do 25 listopada 1981 r. i od 26 listopada 1981 r. do 17 lipca 1982 r. oraz w (...) od 25 maja 1983 r. do 31 sierpnia 1991 r. i od 1 września 1991 r. do 16 października 1991 r. Nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. B. urodził się (...).

W okresie od 6 stycznia 1978 r. do 19 maja 1983 r. zatrudniony był w (...) S., później P. – (...).

W okresie od 26 listopada 1981 r. do 17 lipca 1982 r. wnioskodawca przebywał na budowie eksportowej w I.. 18 lipca do 24 lipca 1982 r. nastąpił powrót w/w do kraju, od 26 lipca do 24 sierpnia 1982 r. wnioskodawca korzystał z urlopu wypoczynkowego dewizowego, od 25 sierpnia do 7 września 1982 r. z dni wolnych po eksporcie z tytułu różnic czasu pracy. Następnie od 3 września do 30 września 1982 r. przebywał na zwolnieniu lekarskim a od 1 października do 10 października 1982 r. na urlopie bezpłatnym. Do pracy po eksporcie M. B. powrócił 11 października 1982 r.

Pracodawca wydał w/w świadectwo potwierdzające wykonywanie pracy w warunkach szczególnych przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości od 14 września 1981 r. do 25 listopada 1981 r. oraz od 26 listopada 1981 r. do 10 października 1982 r. z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego przypadającego od 1 do 10 października 1982 r.

Następnie M. B. od 25 maja 1983 r. do 16 października 1998 r. zatrudniony był w (...) S.A. Również za ten okres zatrudnienia posiada świadectwo pracy w warunkach szczególnych wystawione przez pracodawcę.

M. B. w dniu 29 sierpnia 2013 r. złożył w ZUS wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury, dołączając posiadane dokumenty. Decyzją z dnia 18 września 2013 r. ZUS odmówił wnioskodawcy przyznania prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, podając, że na dzień 31 grudnia1998r. nie wykazał on 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu przez organem rentowym, których treść i forma nie budziły wątpliwości oraz akta osobowe wnioskodawcy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie M. B. nie jest uzasadnione skutkiem czego nie mogło wpłynąć na rewizję przez Sąd stanowiska ZUS wyrażonego w zaskarżonej decyzji.

W ocenie Sądu organ rentowy zasadnie nie uwzględnił przy ustalaniu stażu pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych okresu tzw. rozliczeń po eksporcie przypadającego od 18 lipca 1982 r. do 30 września 1982 r. po powrocie z budowy eksportowej I., gdzie wnioskodawca skierowany został przez przedsiębiorstwo (...). Okres ten obejmuje czasokres powrotu do kraju, dni urlopu wypoczynkowego dewizowego oraz dni wolne po eksporcie z tytułu różnic czasu pracy. Niewątpliwie wspomniany okres „rozliczeń po eksporcie” nie został wymieniony jako składkowy w art. 6 czy też jako nieskładkowy w art. 7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zdaniem Sądu Okręgowego tylko okres zatrudnienia na budowie eksportowej może zostać zaliczony do stażu pracy w warunkach szczególnych i takie też stanowisko wyraził organ rentowy, jednakże okres ten nie może zostać wydłużony o okres niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego, do którego pracownik nabył prawo z tytułu pracy eksportowej jak i z tytułu różnic w czasie pracy. Pracownikom przysługiwały z tych tytułów jedynie ekwiwalenty pieniężne, które jednak nie stanowiły o przedłużeniu terminowej umowy o pracę. Stanowiły jedynie podstawę do wydłużenia urlopu bezpłatnego udzielanego przez macierzystego pracodawcę. Tego typu urlop nie został przez ustawodawcę wskazany jako okres nieskładkowy w art. 7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W związku z powyższym Sąd nie zaliczył wnioskodawcy podanych spornych okresów do stażu pracy służącego dla celów emerytalnych.

Okres udzielonego wnioskodawcy urlopu bezpłatnego „po eksporcie” przez macierzysty zakład pracy pozostaje poza sporem. Stosownie do treści § 10 ust 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych praw i obowiązków pracowników skierowanych do pracy za granicą w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem (Dz. U. 1990r. Nr 44, poz. 259 j.t.), jeżeli czas pracy na budowie (przy wykonywaniu usługi) eksportowej jest dłuższy niż 42 godziny na tydzień, pracownikowi przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze stanowiącym różnicę między obowiązującym go tygodniowym wymiarem czasu pracy a 42-godzinnym tygodniowym wymiarem czasu pracy. Jednostka kierująca winna w tego typu przypadku udzielić pracownikowi czasu wolnego w okresie zatrudnienia za granicą przy zachowaniu przez pracownika prawa do wynagrodzenia walutowego (ust. 3 powołanego rozporządzenia). Jeżeli z przyczyn organizacyjno – produkcyjnych nie jest możliwe udzielenie czasu wolnego za granicą, to wtedy – stosownie do treści § 10 ust. 4 w/w rozporządzenia – następuje przedłużenie urlopu bezpłatnego w macierzystym zakładzie pracy odpowiednio do wymiaru nieudzielonego czasu wolnego od pracy, a pracownikowi przysługuje od jednostki kierującej ekwiwalent pieniężny w walucie, obliczony jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy na podstawie wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w czasie zatrudnienia za granicą .

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22.05.2013r., sygn. akt IIIUZP 1/13 stwierdził, że okres urlopu bezpłatnego udzielonego pracownikowi w macierzystym zakładzie pracy w wymiarze równym liczbie nieudzielonych w czasie zatrudnienia za granicą dni wolnych od pracy, przewidziany w § 9 ust. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych praw i obowiązków pracowników skierowanych do pracy za granicę w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem (jednolity tekst: Dz. U. z 1986 r. Nr 19, poz. 101 ze zm., od dnia 10 lipca 1990 r. § 10 ust. 4 tego rozporządzenia, jednolity tekst: Dz. U. z 1990 r. Nr 44, poz. 259 ze zm.), nie stanowi okresu składkowego przewidzianego w art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W uzasadnieniu uchwały wskazano, iż pracownicy polscy zatrudnieni za granicą pozostawali w dwu stosunkach pracy - w terminowym zatrudnieniu przez jednostkę kierującą oraz na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w zakładzie macierzystym. Specjalne warunki zatrudnienia, kształtowane przepisami rozporządzenia, dotyczyły - w zakresie upoważnienia ustawowego - wyłącznie skierowania do pracy za granicą i tylko czasu skierowania. Przedmiot rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r., którym ustalono uprawnienie do urlopu bezpłatnego w zamian za dni wolne, mieszczący się w zakresie delegacji wynikającej z art. 298 k.p., mógł obejmować specjalne ukształtowanie statusu pracowniczego tylko pracowników skierowanych do pracy za granicą i tylko na czas skierowania. Po powrocie z pracy na budowie eksportowej pracownicy związani byli jednym stosunkiem pracy, z macierzystym zakładem pracy, regulowanym przepisami Kodeksu pracy. Jeżeli wykorzystywali wówczas nieudzielone podczas pracy za granicą dni wolne w naturze i byli zwolnieni z obowiązku świadczenia pracy u macierzystego pracodawcy, uzyskiwali urlop bezpłatny w wymiarze odpowiadającym liczbie "odbieranych" dni wolnych na zasadach przewidzianych w art. 174 § 2 k.p., uwzględniających, że urlop bezpłatny nie jest wliczany do stażu mającego wpływ na uprawnienia pracownicze. Pracownik delegowany do pracy za granicę korzystał u macierzystego pracodawcy z niejednakowo traktowanych przez prawo urlopów bezpłatnych - uprzywilejowanego z mocy przepisów szczególnych urlopu przypadającego na czas delegowania i przedłużającego ten urlop, lecz już udzielanego na ogólnych zasadach urlopu po okresie delegowania (§ 3 ust. 3 w związku z § 9 ust. 4 rozporządzenia). Znaczenie z punktu widzenia stażu, od którego zależą uprawnienia pracownicze miał tylko okres skierowania do pracy za granicą pokrywający się z okresem udzielonego w kraju urlopu bezpłatnego na czas tego zatrudnienia. Należy przyjąć, zdaniem Sądu Najwyższego, że urlop udzielany po okresie pracy za granicą, polegający na umożliwieniu "odebrania" dni wolnych, w pewnym sensie funkcjonalnie powiązany z pracą za granicą, nie miał znaczenia w zakresie stażu pracy wpływającego na uprawnienia pracownicze. W konsekwencji także nie miał wpływu na uprawnienia wynikające z ubezpieczenia społecznego. Okres ten w zakresie ubezpieczenia społecznego nie był okresem składkowym ani nieskładkowym; dla ubezpieczenia społecznego był to okres obojętny. Między macierzystym pracodawcą a pracownikiem korzystającym z urlopu bezpłatnego trwał stosunek ubezpieczenia społecznego, istniejący od nawiązania stosunku pracy do jego ustania (art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137 ze zm.), jednak w ramach tego stosunku status pracownika korzystającego z urlopu bezpłatnego rozpatrywany jako okres, w którym nie był zobowiązany do wykonywania pracy i nie otrzymywał świadczeń ze stosunku pracy lub z nimi związanych ani też ich surogatów, analizowany w świetle art. 6 ust. 2 lit. a ustawy o emeryturach i rentach, nie był i nie może być obecnie uznany za okres zatrudnienia. Na podstawie szczególnej regulacji przepisu § 15 rozporządzenia (w tekście ustalonym od dnia 10 lipca 1990 r. - § 16 tego rozporządzenia), w czasie urlopu bezpłatnego przypadającego po okresie skierowania do pracy za granicę w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem, pracownik zachowywał dla siebie i członków rodziny prawo do świadczeń społecznej służby zdrowia i do zasiłków rodzinnych oraz przysługujące mu prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Gdyby okres, o którym mowa był okresem ubezpieczenia (składkowym lub nieskładkowym), taka regulacja byłaby oczywiście zbędna.

Sąd Okręgowy takie zapatrywanie Sądu Najwyższego w całości podziela uznając, że powyższa uchwała Sądu Najwyższego, jak też jej uzasadnienie nie pozostawiają wątpliwości, w jaki sposób należy interpretować i stosować powołane przepisy prawa.

Mając na względzie powyższe, stosownie do wyników postępowania dowodowego i powołanych przepisów Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴§ 1 kpc oddalił odwołanie M. B. jako bezpodstawne.