Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lipca 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział XIII Cywilny Rodzinny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Agata Kotuła

Sędziowie: SSO Teresa Znaińska

SSR Joanna Placety

Protokolant: Magdalena Maślanka

po rozpoznaniu w dniu 23 lipca 2014 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa małoletnich R. J., M. J. reprezentowanych przez przedstawicielkę ustawową I. K.

przeciwko L. J.

o alimenty

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu z dnia 29 stycznia 2014 r. sygn. akt III RC 300/13

I.  zmienia częściowo zaskarżony wyrok w punkcie I, II, III, IV w ten sposób, że alimenty zasądzone punktem I obniża do kwoty po 400 zł (czterysta) miesięcznie na rzecz małoletniej R. J. i do kwoty po 300 zł (trzysta) miesięcznie na rzecz małoletniego M. J., nie zmieniając dalszych postanowień tego punktu, zaś koszty zastępstwa procesowego określone w punkcie III ustala na kwotę 1200 zł, odstępując od obciążenia pozwanego należną opłatą sądową,

II.  oddala apelację w pozostałej części,

III.  koszty procesu poniesione przez strony w postępowaniu odwoławczym wzajemnie znosi.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 29 stycznia 2014 roku w sprawie o sygn. III RC 300/13 Sąd Rejonowy dla Wrocławia –Fabrycznej we Wrocławiu III Wydział Rodzinny i Nieletnich w sprawie z powództwa małoletnich R. J., M. J. reprezentowanych przez przedstawicielkę ustawową I. K. przeciwko L. J. o alimenty ,w pkt I zasądził od pozwanego L. J. alimenty na rzecz małoletniej powódki R. J. w kwocie po 500 złotych miesięcznie oraz na rzecz małoletniego powoda M. J. w wysokości po 350 zł, płatnych do rąk matki małoletnich powodów I. K. do dnia 10-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w terminie płatności poszczególnej raty począwszy od dnia 1 lutego 2013 roku. W punkcie II oddalił powództwo w pozostałym zakresie i w tej części odstąpił od obciążenia małoletnich powodów opłatą sądową ; w punkcie III zasądził od pozwanego J. M. na rzecz małoletnich powodów kwotę w wysokości 1611,33 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz w punkcie IV nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę w wysokości 510 zł tytułem należnej części opłaty sądowej. W pkt V wyrokowi w pkt. I nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd Rejonowy wydał na podstawie m.in. następujących ustaleń faktycznych :

Małoletnia powódka R. J., urodzona (...) oraz małoletni powód M. J., urodzony (...), pochodzą z nieformalnego związku (...). Do 31 stycznia 2013 r. małoletni wraz z matką mieszkali z pozwanym w jego mieszkaniu. Obecnie całość starań o wychowanie małoletnich oraz opieką nad nimi spoczywa na matce małoletnich powodów.

Małoletnia powódka R. J. ma 4 lata, jest zdrowym dzieckiem. Usprawiedliwione miesięczne potrzeby małoletniej kształtują się na poziomie ok. 900 zł i obejmują m.in.: wyżywienie – ok. 300 zł, odzież i obuwie – ok. 100 zł, opłatę za przedszkole 250 zł, opiekę medyczną, leki oraz środki higieniczne – ok. 100 zł, nakłady edukacyjne (książki, zabawki) – ok. 50 zł, udział w kosztach utrzymania mieszkania – 100 zł.

Małoletni powód M. J. ma 1,5 roku, jest zdrowym dzieckiem. Usprawiedliwione miesięczne potrzeby małoletniego kształtują się na poziomie ok. 600 zł i obejmują m.in.: wyżywienie – ok. 200 zł, odzież i obuwie – ok. 80 zł, opiekę medyczną, leki oraz środki higieniczne, w tym pieluchy – ok. 200 zł, nakłady edukacyjne (książki, zabawki) – ok. 20 zł oraz udział w kosztach utrzymania mieszkania – 100 zł.

Matka małoletnich powodów I. K. ma 38 lat, nie pracuje, jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku od 27 lutego 2012 r. Sprawuje opiekę nad małoletnimi powodami, a nadto trzecim dzieckiem, które urodziła w czerwcu 2013 r. i którego nie uznał pozwany. Otrzymuje na dzieci świadczenie rodzinne, na każde dziecko po 75 zł. Korzysta też z pomocy finansowej MOPS-u w formie zasiłku celowego. W 2013 r. uzyskała w miesiącach: kwietniu – 300 zł, maju – 400 zł, lipcu – 450 zł, sierpniu – 450 zł. I. K. mieszka wraz z dziećmi i swoimi rodzicami w trzypokojowym mieszkaniu. Miesięczny koszt utrzymania mieszkania wynosi ok. 860 zł i obejmuje opłaty za: opał – 135 zł, gaz – 60 zł, energię elektryczną – 100 zł, wodę – 110 zł, wywóz nieczystości – 67 zł, TV, Internet, telefon – 60 zł, czynsz – 330 zł. Koszty utrzymania mieszkania ponoszą rodzice przedstawicielki ustawowej małoletnich powodów. Ojciec I. K. uzyskuje emeryturę w wysokości 1.400 zł oraz dodatkowo dochód z pracy w wysokości 600 zł, matka – emeryturę w wysokości 740 zł. Oboje pomagają też w utrzymaniu małoletnich powodów.

Pozwany L. J. ma 62 lata. Jest zatrudniony w firmie (...). j. na podstawie umowy o pracę na czas określony do 31 grudnia 2020 r. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 t. ze średnim miesięcznym wynagrodzeniem ok. 3.107 zł brutto, ok. 2.200 zł netto. W 2012 r. uzyskał dochód w wysokości 34.888,03 zł.

Pozwany mieszka z synem w wieku 20 lat. Miesięczny koszt utrzymania mieszkania obejmuje opłaty za: czynsz – 781,77 zł, energię elektryczną – średnio ok. 80 zł, Internet – 59,90 zł, telefon 100,16 zł. L. J. obciążony jest nadto dwoma kredytami w kwocie odpowiednio po ok. 42.000 zł i 1.500 zł, z miesięcznymi ratami odpowiednio po ok. 600 zł i 150 zł – łącznie 750 zł miesięcznie. Pozwany, poza małoletnimi powodami ma na utrzymaniu 20-letniego syna, uczącego się w szkole gastronomicznej. L. J. na utrzymanie małoletnich przekazał w 2013 r. we wrześniu – 800 zł oraz w październiku i listopadzie po 600 zł. Czasem kupuje dzieciom żywność, odzież, w tym używaną. Sporadycznie utrzymuje z małoletnimi kontakty.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo o alimenty zasługiwało na częściowe uwzględnienie, tj. co do kwoty po 500 zł miesięcznie na rzecz małoletniej powódki R. J. i co do kwoty po 350 zł miesięcznie na rzecz małoletniego powoda M. J..

Zdaniem Sądu Rejonowego za takim rozstrzygnięciem przemawiała analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego dokonana przez pryzmat przesłanek określonych w art. 133 i 135 kro.

Sąd Rejonowy wskazał, że w przedmiotowej sprawie małoletni powodowie są przy matce i to ona ponosi bezpośrednio ciężar ich wychowania i utrzymania. Wobec powyższego L. J. powinien bezpośrednio I. K. płacić kwotę, którą jako ojciec winien przyczyniać się do utrzymania małoletnich R. i M.. Małoletnia powódka R. J. ma 4 lata, uczęszcza do przedszkola, jest zdrowym dzieckiem. Małoletni powód M. J. ma 1,5 roku, jest zdrowym chłopcem, opiekę nad nim sprawuje matka. Główne nakłady na chłopca obejmują: żywność i środki higieniczne, a w szczególności pieluchy.

Sąd Rejonowy ustalił miesięczny koszt utrzymania małoletniej R. na kwotę ok. 900 zł miesięcznie, a małoletniego M. na kwotę ok. 600 zł miesięcznie. Sąd Rejonowy uznał, iż wskazane w tym zakresie przez matkę małoletnich w pozwie kwoty 1.600 zł i 900 zł, jako odpowiadające kosztom miesięcznego utrzymania odpowiednio R. i M., są zdecydowanie zawyżone. Kwoty te nie znajdują odzwierciedlenia w zgromadzonym materiale dowodowym, a to, tak w zeznaniach przedstawicielki ustawowej małoletnich powodów, jak i rachunkach, fakturach. Poza tym, koszty utrzymania dzieci nie odpowiadają stopie życiowej rodziców małoletnich, w szczególności ich matki, która obecnie nie pracuje, korzysta z pomocy finansowej MOPS-u i praktycznie jest na utrzymaniu swoich rodziców.

Sąd Rejonowy określił, że na koszty usprawiedliwionych potrzeb małoletnich składają się, co do małoletniej R.: wyżywienie – ok. 300 zł, odzież i obuwie – ok. 100 zł, opłata za przedszkole 250 zł, opieka medyczna, leki oraz środki higieniczne – ok. 100 zł, nakłady edukacyjne (książki, zabawki) – ok. 50 zł oraz co do małoletniego M.: wyżywienie – ok. 200 zł, odzież i obuwie – ok. 80 zł, opieka medyczna, leki oraz środki higieniczne, w tym pieluchy – ok. 200 zł, nakłady edukacyjne (książki, zabawki) – ok. 20 zł. Co do obojga małoletnich Sąd Rejonowy przyjął, że przypadający na nich udział w kosztach utrzymania zajmowanego wraz z matką i dziadkami oraz najmłodszym bratem mieszkania wynosi po 100 zł.

W ocenie Sądu Rejonowego kwota zasądzonych alimentów w wysokości po 500 zł miesięcznie na rzecz małoletniej R. oraz po 350 zł na rzecz małoletniego M. odpowiada możliwościom finansowym pozwanego.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwany L. J. uzyskuje miesięczny dochód na poziomie 3.107 zł brutto, ok. 2.200 zł netto oraz wskazał, że skoro pozwany zaciągnął dwa kredyty na kwoty po 50.000 zł i 1.500 zł to ocenił swoją sytuację jako stabilną finansowo. Poza tym, gdyby pozwany uważał uzyskiwane przez siebie wynagrodzenie w firmie w jakiej obecnie pracuje od września 2011 r. jako niesatysfakcjonujące to do nadal nie pozostawałby w tym stosunku zatrudnienia. Pozwany ma na utrzymaniu jeszcze uczącego się syna w wieku 20 lat. W tym jednak względzie Sąd Rejonowy ocenił, że, jak to wynika z zaświadczenia ze szkoły, że skoro pełnoletnie dziecko w zeszłym roku szkolnym miało ukończyć szkołę o profilu zawodowym, to obecnie syn, nawet jeśli kontynuuje naukę, posiada wyuczony zawód, winien tym samym choćby w pewnym zakresie partycypować w kosztach utrzymania mieszkania, jakie zajmuje z ojcem czy też pokrywać część swoich usprawiedliwionych potrzeb.

Odnosząc się z kolei do obciążeń finansowych pozwanego, już zresztą wyżej poruszanych, a to dwóch kredytów z miesięcznymi ratami po ok. 600 zł i 150 zł Sąd Rejonowy wziął pod uwagę, że tzw. koszty kredytowe nie mogą wyprzedzać obowiązku alimentacyjnego ciążącego na pozwanym względem małoletnich powodów. Co istotne, w tym zakresie istnieje ugruntowane stanowisko Sądu Najwyższego, który orzekł: zadłużenie bankowe pozwanego nie może powodować ograniczenia małoletniemu powodowi środków utrzymania i wychowania (wyr. SN z 12.11. (...)., III CRN 236/76, niepubl.)

Na podstawie zatem omówionych wyżej okoliczności zdaniem Sądu Rejonowego, L. J. winien obecnie przyczyniać się do utrzymania małoletniej powódki R. J. w kwocie po 500 zł miesięcznie oraz małoletniego powoda M. J. w kwocie po 350 zł miesięcznie i dlatego orzekł jak w punkcie I wyroku. Ustalając powyższą kwotę Sąd Rejonowy uwzględnił także, że matka powodów podejmuje osobiste starania o utrzymanie i wychowanie dzieci, pozwany zaś jedynie utrzymuje sporadyczne kontakty z małoletnimi, nieregularnie kupuje dzieciom żywność, odzież, w tym używaną, przekazał na ich utrzymanie kwoty jednorazowo 800 zł i dwukrotnie 600 zł.

Dalej idące powództwo Sąd Rejonowy oddalił jako nieuzasadnione i przekraczające możliwości finansowe pozwanego.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 kpc oraz 102 kpc w zw. z art. 113 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - nakazując pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 510 zł tytułem należnej części opłaty sądowej, od uiszczenia której powodowie byli zwolnieni z mocy ustawy, w pozostałym zakresie Sąd odstąpił od obciążania małoletnich powodów opłatą sądową w sprawie uznając, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek z uwagi na ich wiek i charakter dochodzonych przez nich roszczeń. Na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Sąd zasądził od pozwanego na rzecz małoletnich powodów kwotę 1.611,33 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając wyrok w całości.

W uzasadnieniu pozwany podniósł, że jest osobą ubogą a wynagrodzenie za pracę nie pozwala na spłatę takiej kwoty alimentów, ponieważ ma duże wydatki. Pozwany podał, że nie jest również w stanie płacić teraźniejszych alimentów na dwójkę małoletnich dzieci w kwocie 850 zł bo nie pozwala mu na to jego wynagrodzenie. Pozwany wskazał, że jest w stanie płacić alimenty w kwocie po 300 zł na każde z dwójki dzieci.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja pozwanego zasługuje na uwzględnienie w części.

Sąd Rejonowy prawidłowo powołał jako podstawę rozstrzygnięcia art. 133 krio i art. 135 krio. Sąd Rejonowy przeprowadził prawidłowo postępowanie dowodowe i poczynił w większości poprawne ustalenia faktyczne, które Sąd II instancji przyjmuje za własne. Nie ustrzegł się jednak, co skutecznie i trafnie podniósł apelujący pozwany - błędu w ustaleniach faktycznych oraz wyprowadził błędne wnioski prawne.

Odmienna ocena Sądu Okręgowego sprowadza się przede wszystkim do ustalenia, że możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanego oraz jego obecna sytuacja rodzinna uzasadniają obciążenie go obowiązkiem alimentacyjnym w wysokości po 400 złotych miesięcznie na rzecz małoletniej powódki R. J. i po 300 zł miesięcznie na rzecz M. J., a nie po 500 zł miesięcznie i po 350 zł miesięcznie jak to przyjął Sąd Rejonowy .

Odnosząc się do apelacji pozwanego wskazać należy, iż słusznie apelujący kwestionuje przyjęte przez Sąd I instancji ustalenia w zakresie możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego oraz kosztów utrzymania pozwanego.

Obecnie pozwany w pełni wykorzystuje swoje możliwości zarobkowe albowiem pracuje na podstawie umowy o pracę, na cały etat, jako kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 t . Z wykonywanej pracy pozwany uzyskuje dochód w wysokości 3107 zł brutto czyli ok. 2200 zł netto, co wynika z przedstawionego zaświadczenia o zatrudnieniu i zarobkach pozwanego. (k. 54-55). Miesięcznie opłaty związane z utrzymaniem mieszkania kształtują się na poziomie ok. 1050 zł, na co składa się czynsz za mieszkanie w wysokości ok. 800 zł, opłata za energię ok.110 zł., opłata za Internet ok. 60 zł i rachunek za telefon ok. 50 zł. Po uiszczeniu kosztów utrzymania mieszkania pozwanemu pozostaje do dyspozycji kwota ok. 1150 zł miesięcznie. Sąd Okręgowy zwrócił również uwagę na okoliczność, że pozwany oprócz małoletnich powodów ma na utrzymaniu syna, lat 20 zamieszkującego z pozwanym i kontynuującego naukę. Należy pamiętać, że obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka jest niezależny od pochodzenia dziecka i ma taką samą treść, zakres i przesłanki a dzieci mają prawo do równej stopy życiowej co jego rodzice.

Zdaniem Sądu Okręgowego prawidłowo przyjął Sąd I instancji, że fakt dokonywania przez pozwanego spłaty zobowiązań finansowych nie może skutkować pozbawieniem małoletnich powodów koniecznych im środków finansowych.

Kierując się powyższym Sąd Okręgowy jako usprawiedliwioną uznał nieznaczną modyfikację rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego i zobowiązaniem pozwanego do świadczeń alimentacyjnych na rzecz córki w kwocie po 400 zł i na rzecz syna w kwocie po 300 zł.

Mając na uwadze powyższe, uznając apelację pozwanego za uzasadnioną w części, na podstawie art. 386§1 k.p.c , orzeczono jak w pkt I sentencji. Sąd Okręgowy, na podstawie art. 102 k.p.c., odstąpił od obciążenia pozwanego należną opłatą sądową.

W pozostałym zakresie apelacja, na podstawie art. 385 k.p.c., podlegała oddaleniu, o czym orzeczono w punkcie II sentencji.

Koszty procesu w postępowaniu odwoławczym, na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 §1 k.p.c., wzajemnie zniesiono.