Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2014 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. G.

przeciwko M. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa - Krowodrzy w Krakowie

z dnia 26 marca 2013 r., sygnatura akt I C 500/11/K

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że wymienioną w punkcie I datę: „4 października 2010 roku” zastępuje datą : „16 listopada 2010 roku”, oddalając powództwo w pozostałym zakresie;

2.  w pozostałej części apelację oddala;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1200 (tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 13 czerwca 2014 r.

Wyrokiem z dnia 26 marca 2013 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa-Krowodrzy w Krakowie zasądził od pozwanego M. S. na rzecz powoda M. G. kwotę 16.896,07 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 4 października 2010 roku do dnia zapłaty (punkt I); zasądził od pozwanego M. S. na rzecz powoda M. G. kwotę 3.762 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt II) oraz nakazał ściągnąć od pozwanego M. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa-Krowodrzy w Krakowie kwotę 1.093,61 zł.

Sąd Rejonowy wskazał, że w niniejszej sprawie powód M. G. wniósł przeciwko pozwanemu M. S. o zasądzenie na swoją rzecz kwoty 16.896,07 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 4 października 2010 roku do dnia zapłaty oraz kosztami zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu żądania pozwu powód podał, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wykonał dla pozwanego usługę wykonania tynków wapienno-cementowych w nowobudowanym domu pozwanego w C. a pozwany nie uiścił ustalonej umową kwoty za wykonanie tejże usługi.

Pozwany M. S. wniósł o oddalenie powództwa w całości podając, że odmawia zapłaty uzgodnionego wynagrodzenia ze względu na wady istotne i całkowitą nieprzydatność wykonywanych prac do potrzeb i celu w jakim zostały zamówione.

Jako okoliczności bezsporne Sąd Rejonowy przyjął, iż strony zawarły umowę, na podstawie której powód, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej miał wykonać dla pozwanego usługę wykonania tynków wapienno-cementowych w nowobudowanym domu dla pozwanego w C.. Za wykonanie prac ustalono wynagrodzenie w kwocie 16.896,07 zł.

Ponadto Sąd Rejonowy ustalił, że tynki cementowo-wapienne w domu powoda zostały wykonane jako tynki III kategorii zgodnie z polską normą dotyczącą robót tynkowych. Wskazuje na to po pierwsze ustalona cena ich wykonania, a po drugie okoliczność, iż od czasu upowszechnienia się gładzi gipsowych, tynków kategorii IV już niemal się nie wykonuje albowiem pod względem efektu zastępują je właśnie gładzie gipsowe. Tynki zostały wykonane w sposób prawidłowy, zgodnie z zasadami techniki budowlanej. W przypadku tynków tego rodzaju nie jest możliwym uzyskanie tak gładkiej powierzchni jak przy gładzi gipsowej. Powierzchnia tynków po zatarciu jest odczuwalnie szorstka a stopień tej szorstkości zależy od grubości ziarna zaprawy tynkarskiej. Tynki nadają się do bezpośredniego malowania. Po wykonaniu tynków powód nie był zadowolony z rezultatu uznając, że nie są one odpowiednio gładkie, równe i wykończone. W wyniku tego zlecił innemu wykonawcy wykonanie na nich gładzi gipsowych.

Powyższych ustaleń faktycznych dokonał Sąd Rejonowy na podstawie opinii biegłego sądowego P. Z. oraz zeznań świadków B. Ł., A. K., A. M.. Co do zeznań świadków T. B. i Ł. W. wskazał, że zostały one pośrednio wykorzystane w opinii biegłego.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy wskazał, że nie ma podstaw aby odmawiać pozwanemu zapłaty za wykonane dzieło bowiem podniesiony przez pozwanego zarzut dotyczący istotnych wad rzeczy i całkowitej jego nieprzydatności do umówionego celu okazał się w toku przeprowadzonego postępowania dowodowego nieuzasadniony. O kosztach procesu orzekł Sąd Rejonowy na podstawie art. 98 i 00 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

1. niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 217 § 1 k.p.c. poprzez:

a) nieuzasadnione pominięcie dowodu z przesłuchania pozwanego zawnioskowanego w piśmie pozwanego z dnia 20 czerwca 2011 roku na okoliczność ustaleń dokonywanych przez powoda i pozwanego w trakcie spotkania z dnia 16 października 2010 roku pomimo, że dowód ten mógłby pomóc wyjaśnić istotne okoliczności faktyczne sprawy, jak dokonane przez strony ustalenia co do kategorii i jakości wykonywanych tynków i podjęcie się przez powoda poprawienia dzieła, a co za tym idzie przyznanie jego wadliwości oraz przez:

b) odmowę odroczenia rozprawy w celu przedłożenia przez pozwanego dowodu z informacji udzielonej przez producentów zapraw tynkarskich, który to dowód, wobec bezspornego dokonania przez pracowników powoda zmieszania zapraw tynkarskich w trakcie wykonywania dzieła na rzecz pozwanego, umożliwiłby weryfikacje prawidłowości wykonania dzieła przez powoda oraz ewentualnie zgłoszenie dalszych wniosków dowodowych na tę okoliczność;

2. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie 233 § 1 k.p.c. przez:

a) dokonanie oceny dowodów w sposób niewszechstronny, z pominięciem dowodów z dokumentacji zdjęciowej ukazujących wady wykonywanego dzieła, zeznań świadków B. Ł., A. K. i A. M., zeznających nie tylko o dostrzeżonych wadach dzieła wykonywanego przez powoda, ale i uzgodnionej jakości (kategorii) wykonywanych tynków; Sąd błędnie ustalił, że tynki zostały wykonane prawidłowo mając na uwadze umówioną jakość tynków, które miały odpowiadać gładzi i nadawać się do bezpośredniego malowania i pominął okoliczność, że kierownik budowy (A. M.) ani inwestor (pozwany) nie odebrali od powoda dzieła co jest warunkiem przysługiwania wynagrodzenia;

b) w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego i zasadami logicznego rozumowania dokonana została ocena dowodu z opinii biegłego, który nie ustalił jakim rodzaj tynku został przez powoda zastosowany do wykonywania dzieła, za okoliczności nieistotne dla wniosków opinii uznawał zmieszanie przez pracowników powoda zapraw tynkarskich różnych producentów czy tynkowania ściany, ustalił kategorię tynków z pominięciem kluczowej okoliczności, tj. braku zamiaru wykonywania gładzi gipsowej i nadawania się do bezpośredniego malowania, co przemawia za przyjęciem, że strony ustaliły kategorię IV (tynki doborowe – wyższa jakość) tynku przypominającą gładź; Sąd w sposób bezkrytyczny podszedł do opinii biegłego i nie dokonał jego krytycznej oceny rezygnując z dokonania samodzielnej analizy materiału dowodowego;

3. Przyjęcie przez Sąd, że należność objęta żądaniem pozwu stała się wymagalna w dniu 3 października 2010 roku i zasądzenie na rzecz powoda ustawowych odsetek od dnia następnego, pomimo że data zapłaty za fakturę (odesłaną powodowi) została określona przez powoda na dzień 3 listopada 2010 roku a wezwanie zapłaty zobowiązujące pozwanego w terminie 3 dni od jego doręczenia datowane jest na dzień 3 listopada 2010 roku.

Podnosząc powyższe zarzuty domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku w całości i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Akceptując ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i przyjmując je za podstawę rozstrzygnięcia apelacyjnego, za wyjątkiem ustalenia, że przedmiotem umowy stron było położenie tynków kategorii III Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił, że:

Strony zawierając umowę nazwaną „zlecenie wykonania prac budowlanych” umówiły się na wykonanie najgładszych tynków wapienno-cementowych, które będzie można pomalować. Pozwany nie chciał już na te tynki kłaść gładzi gipsowej.

dowód: zeznania powoda (k. 206), zeznania pozwanego (k. 207)

Powód nie uprzedził pozwanego o możliwości wyboru kategorii tynku.

dowód: zeznania powoda (k. 206)

Nierówności w wykonanych tynkach mogły łatwo i niewielkim kosztem zostać doprowadzone do stanu jakiego oczekiwał pozwany. Wystarczające było nałożenie zaprawy i zatarcie nierówności. Rożne odcienie koloru tynku nie mają wpływu na ocenę ich jakości, a także na możliwość późniejszego pomalowana na jednolity kolor.

dowód: ustna opinia uzupełniająca biegłego złożona podczas rozprawy przed Sądem Okręgowym w dniu 13 czerwca 2014 roku (k. 219)

Pismem datowanym na dzień na 3 listopada 2010 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty wynagrodzenia za wykonanie dzieła w terminie 3 dni. Pozwany w dniu 12 listopada 2010 roku odpowiedział na to wezwanie.

dowód: wezwanie (k. 4), odpowiedź na wezwanie (k. 21)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja była zasadna jedynie w niewielkim zakresie odnoszącym się do rozstrzygnięcia o odsetkach ustawowych. W pozostałej części podlegała oddaleniu jako bezzasadna.

Zasadny był zarzut naruszenia art. 217 k.p.c. poprzez pominięcie przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron. Słusznie wskazywała apelacja, że ustalenie wzajemnych uzgodnień stron co do jakości tynków, które miały zostać położone w domu pozwanego mogło odbyć się jedynie w oparciu o zeznania złożone przez strony. Uchybienie to zostało jednakże wyeliminowane przez Sąd Okręgowy, który w toku postępowania odwoławczego przeprowadził wskazany dowód i na jego podstawie ustalił, że w domu pozwanego miały zostać położone tynki klasyfikowane według kategorii IV, gdyż tak należało interpretować ustalenia stron, iż przedmiotem umowy miało być wykonanie tynków wapienno-cementowych o najgładszej możliwej strukturze. Pozostałe zarzuty apelacji dotyczące postępowania dowodowego nie były zasadne bowiem Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił zgromadzone w sprawie dowody i na ich podstawie ustalił relewantny dla rozstrzygnięcia stan faktyczny. Wbrew twierdzeniom apelacji Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się uchybień w zakresie odnoszącym się do oceny zeznań świadków bowiem zeznania świadków B. Ł., A. K. i A. M. prawidłowo uznał za wiarygodne i na ich podstawie ustalił, że wykonane prace tynkarskie miały wady. Nie ma racji apelacja twierdząc, że brak dokonania odbioru dzieła z uwagi na dostrzeżone wady pozbawia wykonawcę możliwości dochodzenia należnego mu wynagrodzenia. Chybiony był również zarzut dotyczący pozbawienia przez Sąd Rejonowy pozwanego szansy przedłożenia informacji od producentów zapraw tynkarskich. Z materiału dowodowego sprawy w ogóle nie wynika, aby fakt ten miał miejsce, wobec tego przeprowadzenie zawnioskowanego przez pozwanego dowodu było bezprzedmiotowe. Należy wskazać, iż wykonanie tynków w poszczególnych pomieszczeniach czy też na odrębnych powierzchniach ścian z materiałów różnych wykonawców, nie oznacza zmieszania materiałów, o którym mowa w przedłożonych przez pozwanego mailach. Za takie bowiem należałoby uznać jedynie sporządzenie zaprawy służącej do tynkowania tej samej powierzchni poprzez zmieszanie materiałów pochodzących od różnych wytwórców. Z materiału dowodowego sprawy nie wynika jednak, aby wykonawca tak czynił.

Sąd Rejonowy prawidłowo również ocenił dowód z opinii biegłego i w oparciu o niego wyciągnął prawidłowe wnioski odnośnie wad dzieła i ich charakteru. Nie można jednak odmówić racji apelacji, że w oparciu o opinię biegłego Sąd Rejonowy nie powinien był czynić ustaleń co do jakości umówionych przez strony tynków. Zrekonstruowaniu tej okoliczności służył przeze wszystkich dowód z przesłuchania stron. One bowiem zawierały umowę i w związku z tym najlepiej były zorientowane co do przedmiotu tej umowy. Nie można też wyłącznie na podstawie przyjętej ceny określić rodzaju tynku stanowiącego przedmiot umowy. W ramach swobody umów strony mają bowiem prawo ustalić cenę w zasadzie na dowolnym poziomie, który będzie satysfakcjonujący zarówno dla zamawiającego, jak i przyjmującego zamówienie. Reasumując dotychczasowe rozważania za bezzasadny uznać należy zarzut naruszenia art. 233 k.p.c.

Przechodząc do meritum przypomnieć należy, że w niniejszej sprawie kluczowym dla wykazania słuszności obrony pozwanego przed żądaniem powoda było wykazanie, że wykonanie tynków przez powoda było wadliwe i, że wady te były istotne. Tylko bowiem wykazanie istotności wad dzieła warunkowało możliwość skutecznego odstąpienia pozwanego od zawartej między stronami umowy (art. 637 § 2 k.c.). Z poczynionych przez Sąd Okręgowy uzupełniających ustaleń faktycznych wynika, że strony zawierając umowę o wykonanie prac budowlanych w zakresie położenia tynków w budynku mieszkalnym stanowiącym własność pozwanego, nie dokonały kategoryzacji tynków a jedynie opisowo wskazały, że chodzi o najgładszy tynk wapienno-cementowy. Nie można tracić z pola widzenia, że powód jest profesjonalistą w zakresie wykonywania prac budowlanych w związku z czym to on winien był doprecyzować kategorię tynków, których położenia domagał się pozwany. Trudno wymagać od pozwanego, będącego konsumentem, aby zawierając umowę z powodem posługiwał się terminologią fachową w zakresie jakości tynków. Tynk, w którym powierzchnia ma być równa i bardzo gładka należy do kategorii IV, co wynika z opinii biegłego (k. 103) a także ustnej opinii uzupełniającej (k. 219). Skoro strony umówiły się na najgładszy dostępny na rynku tynk wapienno-cementowy, to zgodnie z przedstawioną przez biegłego klasyfikacją przyjąć należy, że przedmiotem umowy było położenie tynków kategorii IV. Powód domagał się od pozwanego wynagrodzenia za wykonane dzieło, natomiast pozwany podnosił, że dzieło to zostało wykonane wadliwie i w związku z tym złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy. Wadą dzieła jest określone odstępstwo od umowy, co sprawia, że pojęcie wady ma charakter relatywny, zależny od treści umowy stron (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2012 roku, II CSK 213/11, niepubl. (...) LEX nr 1133803). Z materiału dowodowego sprawy wynika, że dzieło to rzeczywiście zostało wykonane wadliwie, niezgodnie z umową bowiem tynk położony w domu pozwanego należał do kategorii III. Nie miał natomiast standardów klasy IV, co strony ustaliły w umowie. Jednakże osiągnięcie zamierzonego przez strony celu umowy nie było trudnością i nie wiązało się z dużymi kosztami. Wystarczające bowiem było pokrycie tynków zaprawą, co eliminowało wszelkie usterki wykonanego działa. W tym stanie rzeczy uznać należy, że jakkolwiek dzieło miało wady, to wady te nie były istotne w rozumieniu art. 637 § 1k.c. i jako takie nie uprawniały pozwanego do odstąpienia od zawartej w powodem umowy. Za ustalone w doktrynie i orzecznictwie uznać należy stanowisko, że w zakresie umowy o dzieło, odmiennie niż przy umowie sprzedaży, zamawiającemu nie służy prawo wyboru uprawnień z tytułu rękojmi i przysługujące mu uprawnienie jest wyznaczone rodzajem wady przedmiotu dzieła (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2012 roku, II CSK 183/12, niepubl. (...) LEX nr 1288629). Skoro wady wykonanego dzieła nie były istotne, to pozwany mógł skorzystać z uprawnień z rękojmi i żądać obniżenia ceny (art. 637 § 1 k.c.). Nie przysługiwało mu natomiast roszczenie o odstąpienie od umowy o dzieło. Tymczasem pozwany nie skorzystał z uprawnienia do obniżenia ceny, wobec czego Sąd Okręgowy nie miał możliwości samodzielnego wysuwania tego typu roszczenia imieniem pozwanego przeciwko powodowi. Rzeczą faktu pozostaje, że powód wykonał dzieło i nastąpiło oddanie dzieła pozwanemu. Pozwany natomiast odniósł korzyść, gdyż tynk w jego domu został położony a jego doprowadzenie do stanu zgodnego z umową nie było żadną trudnością a koszt tych prac nie był znaczny. Jeżeli dzieło dotknięte jest wadą nieistotną, jego oddanie powoduje w myśl art. 642 § 1 k.c. wymagalność wynagrodzenia wykonawcy zaś zamawiający może domagać się usunięcia wady lub obniżenia wynagrodzenia albo tylko obniżenia wynagrodzenia, jeżeli wady nieistotne nie dadzą się usunąć (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2012 roku, II CSK 213/11, niepubl. (...) LEX nr 1133803). W świetle powyższych uwag, powodowi należy się wynagrodzenie za wykonane prace tynkarskie w wysokości dochodzonej pozwem.

Odnośnie rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w zakresie odsetek ustawowych od kwoty zasądzonego roszczenia głównego podzielić należy stanowisko apelacji, że błędnie został ustalony termin, od którego należy liczyć odsetki ustawowe. Dzień 4 października 2010 roku został przez Sąd pierwszej instancji ustalony dowolnie bowiem nie wynika on z materiału dowodowego. W związku z tym Sąd Okręgowy dokonał korekty w tym zakresie orzekając o odsetkach ustawowych na podstawie art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 i 2 k.c. Powód wezwał pozwanego do zapłaty wynagrodzenia za wykonane dzieło pismem datowanym na dzień 3 listopada 2010 roku wyznaczając mu trzydniowy termin na uregulowanie należności. Brak jest jednakże dowodu doręczenia tego wezwania. W tym stanie rzeczy uznać należy, że skoro na to pismo pozwany udzielił odpowiedzi w dniu 12 listopada 2010 roku, to dzień ten stanowi początek biegu zakreślonego trzydniowego terminu, który upłynął w dniu 15 listopada 2010 roku. Wobec tego od dnia następnego, tj. od 16 listopada 2010 roku, pozwany pozostawał w opóźnieniu w zapłacie wynagrodzenia za umówione dzieło.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok – punkt 1 sentencji. W pozostałym zakresie, na podstawie art. 385 k.p.c., apelację oddalił jako bezzasadną – punkt 2 sentencji. O kosztach postępowania odwoławczego orzekł Sąd Okręgowy na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1200 zł, na którą złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym ustalone stosownie do § 6 pkt 5 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013r., poz. 490). Sąd Okręgowy miał na uwadze, że apelacja pozwanego była zasadna jedynie w niewielkim zakresie dotyczących rozstrzygnięcia o odsetkach ustawowych – punkt 3 sentencji.