Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 lipca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny – Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Przemysław Grochowski (spr.)

Sędzia Sądu Okręgowego Magdalena Kuczyńska

Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski

Protokolant Katarzyna Szumiło

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 lipca 2014 roku w Lublinie

sprawy z powództwa A. S.

przeciwko K. K. (1)

o zachowek

na skutek apelacji powoda A. S. i pozwanej K. K. (1) od wyroku z dnia 9 października 2013 roku w sprawie VI C 10/10 Sądu Rejonowego w Puławach

I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że :

1/ zasądzoną w jego punkcie I. kwotę 22.690 (dwadzieścia dwa tysiące sześćset dziewięćdziesiąt złotych) obniża do kwoty 20.440 (dwadzieścia tysięcy czterysta czterdzieści złotych) a wskazaną tam początkową datę naliczania odsetek określa na dzień 18 grudnia 2010 roku,

2/ zasądza od pozwanej K. K. (1) na rzecz powoda A. S. odsetki ustawowe od kwoty 45.000 (czterdzieści pięć tysięcy złotych) od dnia 10 marca 2010 roku do dnia 2 marca 2011 roku,

3/ zasądzoną w jego punkcie III. kwotę 3014 (trzy tysiące czternaście złotych) tytułem kosztów procesu, podwyższa do kwoty 7.103 (siedem tysięcy sto trzy złote);

II. oddala obie apelacje w pozostałej części;

III. zasądza od pozwanej K. K. (1) na rzecz powoda A. S. kwotę 308,16 (trzysta osiem złoty szesnaście groszy) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

IV. prostuje w wyroku Sądu pierwszej instancji nieprawidłowość w oznaczeniu Sądu Rejonowego poprzez zastąpienie sformułowania „Sąd Rejonowy w Rykach” prawidłowa nazwą „Sąd Rejonowy w Puławach”.

II Ca 330/14

UZASADNIENIE

Przedmiotem powództwa wniesionego przez A. S. było żądanie zasądzenia od pozwanej K. K. (1) kwoty 69.960 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia powództwa tytułem zachowku po Z. S. (1). Pozwana uznała powództwo co do kwoty 45.000 złotych i wnosiła o oddalenie powództwa ponad tę kwotę , jak również w zakresie roszczenia o odsetki. Wyrokiem częściowym z dnia 2 marca 2011 roku Sąd Rejonowy zasadził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 45.000 złotych.

Zaskarżonym wyrokiem z kolei zasądził na rzecz powoda od pozwanej kwotę 22.690 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 9 października 2013 roku oraz kwotę 3.014 złotych tytułem kosztów procesu, oddalił powództwo w pozostałej części, jak też nakazał ściągnąć od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 3.469,52 złotych nieuiszczonych kosztów sądowych.

Jako przesłanki swojego rozstrzygnięcia wskazał, że spadkodawczyni zmarła dnia 7 maja 2006 roku w L., ostatnio stale zamieszkiwała w D.. W momencie śmierci pozostawała w ważnym związku małżeńskim z J. S.. Miała dwóch synów z pierwszego małżeństwa w osobach synów A. S. oraz Z. S. (2). Do kręgu jej spadkobierców ustawowych należeli mąż oraz dwóch synów. W 1983 roku,po śmierci swojego pierwszego, męża sprzedała samochód osobowy i po jego sprzedaży wręczyła swoim synom po 20.000 złotych. W latach 1982 – 1984 z tytułu uprawy porzeczek, które wspólnie prowadzili A. S., Z. S. (2) z rodzinami oraz Z. S. (1). Spadkodawczyni pieniądze podzieliła po równo uzyskane dochody pomiędzy siebie oraz synów i ich rodziny. Spadkodawczyni w dniu 26 stycznia 1999 roku sporządziła przed notariuszem L. R. testament notarialny, w którym powołała do całego spadku swoją wnuczkę – pozwaną K. S. (obecnie K.). W testamencie zobowiązał spadkobierczynię do spełnienia zapisu polegającego na wypłacie pieniędzy w terminie 3 miesięcy na rzecz drugiej wnuczki M. S. w wysokości połowy wartości wchodzącego w skład spadku lokalu mieszkalnego położonego w L. przy ul. (...). Postanowieniem w sprawie II Ns 1496/06 z dnia 16 października 2006 roku Sąd Rejonowy w Lublinie stwierdził, że spadek po Z. S. (1) na podstawie powyższego testamentu nabyła K. S. w całości.W dniu 8 czerwca 2008 roku zmarł J. S. drugi mąż spadkodawczyni Z. S. (1). Postanowieniem w sprawie I Ns 2197/08 z dnia 25 czerwca 2009 roku Sąd Rejonowy w Lublinie stwierdził, że spadek po J. S. na podstawie testamentu notarialnego z dnia 29 czerwca 2004 roku otwartego i ogłoszonego w dniu 22 kwietnia 2009 roku w Sądzie Rejonowym w Lublinie nabył J. P. w całości.

W skład spadku po spadkobierczyni Z. S. (1) wchodzi nieruchomość w postaci lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w L. przy ul. (...) . Mieszkanie ma powierzchnię 45,21 m ² i składa się z trzech pokoi, kuchni, łazienki, WC oraz przedpokoju. Wartość rynkowa przedmiotowego mieszkania wynosi 193.400 złotych. Po śmierci Z. S. (1) K. K. (1) dokonała gruntownego remontu przedmiotowego mieszkania. Ponadto w składa spadku po Z. S. (1) weszły również 1/2 udziału w spółdzielczym własnościowym mieszkaniu przy ul. (...) w L. znajdującym się w zasobach (...) Spółdzielni Mieszkaniowej. Wartość rynkowa przedmiotowego mieszkania wynosi 264.178 złotych. W skład spadku wszedł także udział 1/2 w lokalu mieszkalnym nr (...) położonym w D. przy ul. (...) , dla której Sąd Rejonowy w Puławach IX Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr KW (...). Wartość rynkowa przedmiotowego mieszkania wynosi 64.621 złotych. Ponadto w skład spadku wchodzi udział w 1/2 w garażu nr (...) w D. na osiedlu (...) o wartości 8.810 złotych. Również w skład masy spadkowej wchodzi 1/2 udziału w środkach zgromadzonych na książeczce mieszkaniowej nr (...)- (...) w banku (...) w kwocie 63.713,15 zł, a także udział 1/2 w lokatach w Banku (...) S.A. w K. o nr (...), (...) i (...). W dniu 19 czerwca 2008 roku powód wezwał pozwaną do wskazania wysokości spadku po Z. S. (1) celem ustalenia zachowku. W odpowiedzi pozwana wskazała, iż w skład spadku po Z. S. (1) wchodzi mieszkanie przy ul. (...) w L., a pozostałe składniki są ustalane w postępowaniu sądowym. Korespondencja w tym zakresie trwała pomiędzy stronami do września 2008 roku. W dniu 19 grudnia 2008 roku K. K. (1) sprzedała lokal mieszkalny nr (...) położony w L. przy ul. (...) za kwotę 175.000 złotych. Ustaleń tych dokonał Sąd Rejonowy na podstawie wskazywanych w treści uzasadnienia. Dokumenty zgromadzone w postępowaniu nie były kwestionowane przez żadną ze strony, nie budziły też wątpliwości, co do swej prawdziwości i wiarygodności. Kwestię sporną upatrywał Sąd w przypadku kwoty po 20.000 złotych jakie otrzymali A. S. i Z. S. (2) po śmierci ich ojca od spadkodawczyni. Zdaniem Sądu okoliczność ta w rzeczywistości nie była kwestionowana przez strony. Strony jedynie kwestionowały jej charakter. Pozwana wskazywała, iż uważa tę kwotę za darowiznę, a powód wskazywał, iż były to pieniądze w spadku po ojcu. Zdaniem Sądu strona pozwana w żaden sposób nie wykazała, iż była to darowizna. Sam fakt czasu wręczenia tych pieniędzy wkrótce po śmierci ojca powoda oraz wartość samochodu, z którego sprzedaży pochodziły te pieniądze świadczą, że Z. S. (1) traktowała to jako spłatę synów ze spadku po ich ojcu. Kolejna kwestia sporna dotyczyła otrzymywanej przez powoda i jego rodzinę pieniędzy z tytułu uprawy i zbioru porzeczek. Zdaniem Sądu były to kwoty, które zostały przez A. S. uzyskane w drodze pracy, a nie jakiejkolwiek darowizny. Strony również kwestionowały wygląd i stan techniczny mieszkania przy ul. (...) w L.. Zdaniem Sądu, który oparł się na opiniach biegłego nie miało to większego znaczenia przy wycenie tego mieszkania, a różnice w cenie jaka by została uzyskana przez sprzedającego była nieznaczna. Nikt nie kwestionował rzetelności dokumentów, strony jedynie wzajemnie kwestionowały wiarygodność złożonych w toku postępowania przez siebie zeznań. Nie ulegało, w ocenie Sądu, wątpliwości, iż ich zeznania w tej części były mocno emocjonalne i miały na celu za wszelką cenę przekonanie Sądu do swoich racji, co nie miało to znaczenia jednak dla oceny ich wiarygodności. Sąd podzielił także opinię biegłego uznając ją w pełni za miarodajną co do dokonanych wyliczeń odnośnie wartości nieruchomości; jest ona obszerna i w pełni dokumentuje przeprowadzone wyliczenia oraz ustalenia wartości nieruchomości; została ona sporządzona w sposób jasny i kategoryczny. Pozostałe zgromadzone w aktach sprawy dokumenty nie były kwestionowane przez strony, co do ich autentyczności i treści. Zgodnie z ostatecznymi oświadczeniami stron nie było konfliktu, co do składu masy spadkowej i w zasadzie kwestowana była jedynie wartość mieszkania przy ul. (...) w L., w związku z czym Sąd wywołał opinię biegłego rzeczoznawcy, która wskazała wartość pozostałego po spadkodawcy spadku. Mając na uwadze, iż po sporządzeniu opinii biegłego rzeczoznawcy odnośnie wartości wchodzącego w skład spadku mieszkania strony w dalszym ciągu kwestionowały Sąd uzupełnił opinię biegłego i jako wartość tego mieszkania przyjął kwotę 193.400 złotych, a tym samym mając na uwadze wartość udziałów w mieszkaniu w L. przy ul. (...) oraz w mieszkaniu w D. oraz garażu, a także posiadane oszczędności oraz lokaty Sąd jako wartość spadku przyjął kwotę 409.165,53 złotych.

Na tym tle Sąd Rejonowy doszedł do przekonania o potrzebie uwzględnienia powództwa w oparciu o dyspozycję art. 991 § 1 kc, zgodnie z którą zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału. Z kolei § 2 art. 991 stanowi, że jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. Powód jako syn Z. S. (1) jest jej spadkobiercą ustawowym zgodnie z art. 931 § 1 k.c. W związku z faktem, iż spadkodawczyni sporządziła testament, w którym jako spadkobierczynię wskazała swoją wnuczkę, będące córką jej syna Z. S. (2) powództwo o zachowek jest uzasadnione. Oprócz powoda, spadkobiercami ustawowymi byli mąż Z. J. S. oraz jej syn Z. S. (2) i ich udziały w spadku wyniosłyby 1/3 części. Tym samym mając na uwadze treść art. 991 § 1 i 2 k.c.powód mógł żądać 1/6 wartości spadku. W związku z wyżej wyliczoną wartością masy spadkowej Sąd wyliczył wartość zachowku na kwotę 68.194,25 złotych (wartość spadku – została podzielona przez 6 co dało kwotę zachowku). W związku z tym, iż powód żądał kwoty 67.960 złotych tytułem zachowku Sąd łącznie zasądził przedmiotową kwotę zachowku biorąc pod uwagę wcześnie wydany wyrok częściowy opiewający na należność w wysokości 45.000 złotych. Sąd uznał także, iż powodowi należą się na podstawie art. 481§1 i 2 kc odsetki od kwoty 22.960 złotych od dnia wyrokowania, gdyż tą kwotę sporną dopiero Sąd określił w orzeczeniu kończącym postępowanie. Uznając zaś, że pozwana prawie w całości przegrała proces, na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc, w punkcie III wyroku Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda, koszty procesu, tj. koszty opłaty od pozwu oraz poniesionych zaliczek (3.014 zł). Na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Sąd nakazał pobrać od pozwanej, z uwagi na wynik procesu, koszty sądowe, które nie zostały opłacone przez strony, wyłożone tymczasowo przez Skarb Państwa, na które złożyły się wydatki związane z wynagrodzeniem biegłego.

W apelacji wniesionej przez powoda wyrok ten zaskarżony został w części oddalającej powództwo oraz rozstrzygającej o kosztach procesu, w stosunku do której sformułowane zarzuty dotyczące :

- naruszenia art.481§1 kc w zw. z art. 991 kc oraz 455 kc i 476 kc kc przez błędną jego wykładnię oraz niewłaściwym ich zastosowaniu polegające na zasądzeniu odsetek ustawowych od kwoty 22.960 zlotych od daty wyrokowania i pominięciu odsetek od kwoty 45.000 złotych,

- naruszenia art.98§1 i 2 kpc, art.100 kpc i art. 103§1 i 2 kpc poprzez błędną ich wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na pominięciu poniesionych kosztów zastępstwa procesowego, zaliczki na wykonanie opinii biegłego, kosztów komorniczego zabezpieczenia powództwa, opłat pocztowych, kosztów dojazdu,

- popełnienia błędu rachunkowego polegającego na przyjęciu kwoty 22.690 złotych, jako należnej tytułem pozostałej części zachowku i zamieszczeniu w wyroku kwoty 22.690 złotych,

w związku z czym skarżący wnosił o zmianę wyroku :

- w punkcie I poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 22.960 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 17 listopada 2010 roku oraz zasądzenie kwoty 10.001 złotych tytułem ustawowych odsetek od kwoty 45.000 złotych liczonych od dnia 27 czerwca 2009 roku do dnia 2 marca 2011 roku,

- w punkcie III poprzez zasadzenie od pozwanej kwoty 8.712 złotych tytułem kosztów postępowania.

W apelacji wniesionej przez pozwaną zaskarżyła ona wyrok w części uwzgledniającej powództwo ponad kwotę 13.102,34 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 22 grudnia 2011 roku oraz co do kosztów orzeczonych w punkcie III i IV i zarzucając :

- naruszenie art. 328 kpc poprzez wskazanie powodów, dla których odmówił Sąd wiarygodności zeznaniom świadka Z. S. (2), K. B. oraz D. W. na okoliczność złego stanu technicznego mieszkania przy ul. (...) w L.,

- naruszenie art. 233§1 kpc w związku z art..278 kpc poprzez dowolne i sprzeczne z treścią opinii biegłego przyjęcie, że stan techniczny mieszkania przy ul. (...) nie ma znaczenia dla określenia jego wartości,

- naruszenie art.233 kpc w zw. z art.258 kpc poprzez dokonanie oceny wiarygodności i mocy dowodów bez wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego i przyjęcie wbrew zeznaniom pozwanej oraz świadków, w tym Z. S. (2) i D. W. a także złożonej dokumentacji fotograficznej, że mieszkanie przy ul. (...) znajdowało się w złym stanie technicznym,

- naruszenie art. 233§1 kpc przez dowolne przyjęcie, że w skład masy spadkowej wchodziły lokaty bankowe oraz środki zgromadzone na książeczce mieszkaniowej pomimo braku przedstawienia przez powoda jakichkolwiek dowodów na tę okoliczność,

w związku z czym skarżąca wnosiła o zmianę wyroku i oddalenie powództwa ponad kwotę 13.102,24 złote,

- zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacje obu stron zasługiwały w części podnoszonych w nich wniosków na uwzględnienie.

W przypadku apelacji powoda przyjąć należało, że odsetki od kwoty z pkt I w zaskarżonym wyroku od należą się po upływie terminu, w granicach którego rozsądnym było oczekiwanie spełnienia świadczenia wskazanego w piśmie doręczanym pozwanej na rozprawie w dniu 17 listopada 2010 roku (k.156), gdzie niewątpliwie wskazano już te składniki, które należały do spadku, jak też znana była już wówczas ich wartość, przy czym w przypadku mieszkania przy ul. (...) w L., w przypadku uznawania jej za zawyżona, możliwe było spełnienie świadczenia w rozmiarze akceptowanym przez pozwaną bez potrzeby wstrzymywania się z uiszczeniem niekwestionowanej należności, przy czym podnoszone po złożeniu tego pisma zastrzeżenia pozwanej co do wysokości zachowku, które nie miały od początku waloru zaradności, nie wpływały na oznaczenie wymagalności świadczenia.

Zgodzić się należy z argumentacją, że określenie zachowku według cen z daty wyrokowania nie przesądza automatycznie o wymagalności roszczenia i realizacji przesłanek opóźnienia dopiero po tej dacie, w sytuacji gdy podstawy wyliczenia zachowku, a więc skład i wartość spadku znane były wcześniej. Jak widać wartość ta, w przypadku składników rzeczowych, nie ulegała istotnym wahaniom do daty wyrokowania od chwili złożenia pisma z 16 listopada 2010 roku, a wierzytelności z rachunków bankowych pozostawały, z uwagi na ich charakter nie wymagający wyceny, na tym samym poziome. Termin ten w ocenie Sądu Okręgowego określić było można na okres miesiąca zatem, od 18 grudnia 2010 roku pozwana popadła w opóźnienie, co kreowało dopuszczalność naliczania odsetek ustawowych z tego tytułu w oparciu o art. 481§1 kc w zw. z art.476 kc.

Z kolei odsetki od kwoty z wyroku częściowego należą się co do zasady, zgodnie z żądaniem podnoszonym w apelacji, które wskazuje na datę początkową ich naliczania przypadającą po doręczeniu pozwanej pozwu. Niemniej jednak, chociaż dochodzona w ramach zasądzonej w wyroku częściowym kwoty, należność obejmowała składniki rzeczowe spadku (nieruchomości), to jednak w dacie początkowej wskazanej w żądaniu apelacji, przynależność części z nich do spadku budziła kontrowersje w toku sprawy Ns 1029/09 (wyjaśnienia pozwanej k.58, akta sprawy o z niesienie współwłasności), co nie pozwalało na uznanie, że niewątpliwie znała ona już w czerwcu 2009 skład i wartość spadku w tym zakresie. Zasadnym było zatem przyjęcie daty początkowej przypadającej w dniu wydania orzeczenia w sprawie Ns 1029/09, gdzie wątpliwe dotychczas składniki objęte wyrokiem częściowy uległy ostatecznemu ustaleniu, a więc opóźnienie obejmowało okres od 9 marca 2010 r do 2 marca 2011 roku, czyli daty wydania wyroku częściowego zasądzającego należność (wyjaśnienia powoda k.42).

Nadto ze sprawy o zniesienie współwłasności (dział spadku po J. S. oraz spadkodawczyni) wynika, że wszczęto ją w lutym 2007 roku i objęła początkowo tylko mieszkanie przy ul (...), następnie w lipcu 2007 pozwana wskazała na mieszkanie i garaż w D.; wartość ich ustalono na podstawie opinii biegłego z czerwca 2008 roku a następnie we wrześniu 2009 roku uczestnik J. P. wskazywał inne jeszcze składniki, jak garaż przy ul (...) i lokatę bankową w (...). Jeszcze w listopadzie 2009 roku trwały kwestie związane z ustaleniem wartości lokaty na książeczce mieszkaniowej oraz wyjaśnianie przynależenia do spadku rachunków w (...), co wyjaśniono w styczniu 2010 roku, a następnie uczestnik wnosił o przeszacowanie wartości rzeczowych składników spadku, do czego nie doszło ostatecznie a sprawa zakończyła się w wyniku zgłoszenia zgodnych propozycji w marcu 2010 roku.

Mieć trzeba na względzie, przy rozstrzyganiu o tym roszczeniu, że pozwany sformułował wniosek w tym zakresie w sposób prowadzący do niedopuszczalnej zmiany powództwa poprzez wskazanie kwoty wynikłej z kapitalizacji odsetek. Możliwe było jednak, zważywszy na istotę żądania w tym przedmiocie, potraktowanie tego wniosku jako dotyczącego zasądzenia okresowego świadczenia akcesoryjnego w postaci odsetek za okres podany w tym miejscu w apelacji.

Zasadnie także apelujący zarzucał niewłaściwe oznaczenie wysokości przypadającej powodowi pozostałej kwoty zachowku, w sytuacji, gdy żądanie w tym zakresie Sąd Rejonowy uwzględnił w całości a wartość wyliczonego zachowku przenosiła wysokość żądania dochodzonego przez powoda.

W odniesieniu do kwestionowanych w apelacji kosztów procesu, to pozwany określił je w apelacji w sposób ogólnikowy wskazując na koszty dojazdu oraz opłaty pocztowe, przy tym nie powołał się na dowody świadczące o ich poniesieniu, które uzasadniałyby zaliczenie ich do uzasadnionych kosztów procesu w rozumieniu art.98§2 kpc, przy czym dyspozycja tego uregulowania nie przewiduje należności z tytułu opłat pocztowych; nadto, jak wynika z załączników do pisma z dnia 31 maja 2013 roku (k.778)powodowi najprawdopodobniej powodowi chodziło o koszty związane z doręczeniem pism wysyłanych przez niego bezpośrednio do pozwanej, co nie należy do pojęcia kosztów procesu z art.98 kpc.

Nie jest poza tym jasne o jakie, nadmienione w omawianym zarzucie, zaliczki chodzi skarżącemu, bowiem z uzasadnienia wyroku wynika, że wydatki sfinansowane z zaliczek powoda zostały uwzględnione w rozstrzygnięciu o kosztach (tytułem zaliczki powód wpłacił 1.000 złotych). W konsekwencji brak było przesłanek do uwzględnienia żądania w tym zakresie.

Niewątpliwie powodowi należne były koszty związane zabezpieczeniem (art.745§1 kpc), jak wynika z postanowienia komornika, koszty uiszczone przez powoda wyniosły1055,87 złotych (k.150,151).

Koszty poniesione z tytułu opłaty od pozwu i rozszerzonego powództwa wyniosły 2.774 złotych (1.274 - k.155 i 156v.i 1.500 - k.37), ale skoro powód zmodyfikował żądanie obniżając jego kwotę o 2502 złotych, to nie można „wpisem” od tej kwoty obciążać pozwanej (126 złotych), zatem należny powodowi zwrot opłat to 2.648 złotych, do czego dochodzi wykorzystana zaliczka (k.470) w wysokości 1.000 złotych, co w sumie daje 3.648 złotych.

Na podstawie art. 98§3 kpc uzasadnione koszty procesu obejmują także wydatki związane z zastępstwem procesowy wykonywanym przez adwokata. Pełnomocnik taki reprezentował powoda w niniejszym procesie przez część jego przebiegu. Koszty te, jak wynika z faktury, którą złożył powód (k.778) wyniosły 4.000 złotych, co nie oznacza że całość ich podlega zaliczeniu do uzasadnionych kosztów procesu, bowiem te nie obejmują podatku VAT jako dodatkowego składnika wynagrodzenia. Zatem rozliczeniu w ramach kosztów procesu ulega tylko stawka wynagrodzenia realnie poniesiona i wskazana w fakturze na 3.278 złotych. Niemniej jednak podstawą ustalenia wynagrodzenia nie mogła być wartość przedmiotu sporu z pisma z 17 listopada 2010 roku, bowiem faktura pochodzi z sierpnia 2010 roku a zatem mogła ona dotyczyć wartości przedmiotu sporu sprzed modyfikacji powództwa a zatem 45.000 złotych. Stąd, zważywszy na przepis §4 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie… wynagrodzenie to określone winno być w oparciu o wartość przedmiotu sporu 45.000 złotych i w stawce minimalnej 2.400 złotych. W sumie zatem koszty powoda wyniosły 2.400 i 3.648 złotych, co daje w sumie 6.048 złotych. Dochodzą do tego koszty wykonania zabezpieczenia przez organ egzekucyjny poniesione w wysokości 1.055,87 złotych, zatem łącznie 4.089,87 złotych.

W uwzględnieniu apelacji pozwanej przyjąć należało niższą wartość mieszkania przy ul. (...) w L., bowiem niewątpliwie, co nie było kwestionowane, pozwana dokonało gruntownego remontu, zaś na jego potrzebę wskazywali świadkowie przywołani przez apelującą, przy tym brak jest dowodów by stan taki powstał dopiero po śmierci spadkodawczyni, a przeczy temu krótki okres, jaki upłyną od śmierci spadkodawczyni do czasu remontu oraz to, że, mieszkanie było wynajmowane przez spadkodawcę, co najczęściej prowadzi do znacznego zużycia jego substancji. Zgodnie z opinią biegłego stan wymagający remontu wpływał na obniżenie wartości tego składnika spadku, dlatego należało przyjąć wartość tego składnika zgodnie z twierdzeniami apelacji, co prowadzi do zmniejszenia kwoty zachowku o 2.250 złotych.

Wbrew twierdzeniom apelacji, suma pieniężna na książeczce mieszkaniowej niewątpliwie należała w połowie do spadkodawczyni, skoro wynikało to z postanowienia o dziale spadku, na które wskazywał Sąd Rejonowy w swoim uzasadnieniu. Z kolei na możliwość zaliczenia połowy wartości lokat bankowych wskazuje chociażby stanowisko zajmowane przez pozwaną w sprawie spadkowej, gdzie na lokaty te wskazywała jako składnik spadku po swojej testatorce, co jednoznacznie wskazuje na stan jej wiedzy w tym zakresie, potwierdzonej dodatkowo informacją z banku na temat lokat posiadanych przez męża spadkodawczyni w dniu jej śmierci a co przemawia, przy braku okoliczności przeciwnych, na możliwość zaliczenia do spadku połowy wartości tych lokat.

Zgłoszony w trakcie rozprawy apelacyjnej wniosek o rozłożenie na raty zasądzonego świadczenia, związany ze złą sytuacja majątkową pozwanej, nie został wykazany pod względem tej przesłanki jego zgłoszenia, jak też pod względem wymaganego przez art. 320 kpc objawów wystąpienia szczególnie uzasadnionego przypadku. Nadto, z uwagi na uprawomocnienie się zarówno wyroku częściowego, jak też w znacznej mierze wyroku uwzględniającego powództwo w zakresie dochodzonego świadczenia, rozłożeniu na raty mogłaby podlegać wyłącznie część świadczenia objęta apelacją strony pozwanej, co, zważywszy na jej rozmiar, nie daje samo przez się powodów do zastosowania moratorium z art. 320 kpc.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu za pierwszą instancję znajduje oparcie o art. 100 kpc i w sytuacji, gdy powód uległ w nieznacznej części dochodzonego żądania (około 3%), zasądzeniu podlegała całość poniesionych w sposób uzasadniony, kosztów procesu.

Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 386§1 kpc, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji. O kosztach postępowania apelacyjnego orzekł, zważywszy na jego wynik, na podstawie art.100 kpc przyjmując, że powód wygrał je w około 76% (co do odsetek za okres od 17 grudnia 2010 roku do 9 października 2013 roku, zatem wartość przedmiotu zaskarżenia wyniosła tutaj 8.307,65 złotych od kwoty z pkt I oraz od 9 marca 2010 roku do 2 marca 2011 roku od 45.000 złotych, zatem wartość przedmiotu zaskarżenia wyniosła tutaj 5.753,84, a w sumie wygrana 14.061,49 złotych, zaś w przypadku apelacji pozwanej – wygrał co do 7.338 złotych), zaś należność z tego tytułu objęła, w myśl art.98§1 i 3 kpc, opłaty od apelacji w wysokości 936 złotych i 480 złotych i wynagrodzenie radcy prawnego w wysokości 1.200 złotych (§12 ust.1 pkt 1 w zw. z §6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych…