Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 września 2014r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie - II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Anna Zdziarska

Sędziowie: SA – Ewa Plawgo

SO (del.) – Monika Niezabitowska-Nowakowska (spr.)

Protokolant: st. sekr. sąd. Marzena Brzozowska

przy udziale Prokuratora Marka Deczkowskiego

po rozpoznaniu w dniu 17 września 2014 r.

sprawy Z. S.

w przedmiocie odszkodowania za doznaną krzywdę wynikłą z niewątpliwie niesłusznego zatrzymania

na skutek apelacji, wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 10 marca 2014 r. sygn. akt XII Ko 22/12

I. uchyla zaskarżony wyrok i na podstawie art. 17 § 1 pkt 5 k.p.k. postępowanie w sprawie umarza;

- II. kosztami procesu w sprawie obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Z. S. w dniu 7 sierpnia 2012r. złożył wniosek o

zasądzenie od Skarbu Państwa na jego rzecz zadośćuczynienia w kwocie 50.000 ( pięćdziesięciu tysięcy ) zł z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania w dniu 10 października 2011r.

Wyrokiem z dnia 10 marca 2014r. Sąd Okręgowy w Warszawie na podstawie art. 552 § 4 k.p.k. i art. 554 § 2 k.p.k. oddalił wniosek o zadośćuczynienie; kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.

Od powyższego wyroku apelację wniósł pełnomocnik wnioskodawcy zarzucając wyrokowi:

obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść wyroku, a w szczególności:

a). art. 552 § 4 k.p.k. w zw. z art. 41 ust. 5 Konstytucji RP i art. 77 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 5 ust. 5 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, poprzez oddalenie wniosku o zasądzenie zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie, podczas gdy zatrzymanie to nie znajdowało uzasadnienia faktycznego, jak i prawnego,

b). art. 2 § 2 i art. 7 k.p.k., art. 92 k.p.k., art. 167 k.p.k., art. 410 k.p.k., art. 424 § 1 i 2 k.p.k. wyrażającą się w :

- czynieniu ustaleń faktycznych na podstawie wyselekcjonowanego materiału dowodowego, nie zaś wszystkich dowodów zgromadzonych w sprawie, w sposób całkowicie dowolny, czego wyrazem jest uzasadnienie wyroku, którego treść nie odpowiada nakazom art. 424 § 1 i 2 k.p.k.,

- niezgodnej ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz zasadami prawidłowego rozumowania ocenie dowodów,

- sporządzenie wadliwego uzasadnienia wyroku wskutek niedostatecznego wskazania jego podstawy faktycznej i prawnej, w tym braku odniesienia się do wszystkich istotnych zagadnień,

- czynienie ustaleń faktycznych w oparciu o zeznania świadków nie przesłuchanych w charakterze świadków w niniejszym postępowaniu,

- zaniechanie przeprowadzenia i ujawnienia dowodu z k 162-163 sprawy XIVK 1102/13, uznanego przez Sąd za istotny dla rozstrzygnięcia,

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku i mający wpływ na jego treść, a polegający na uznaniu, że:

- wnioskodawca użył wobec pracownika ochrony słów niecenzuralnych i szarpnął go za uniform,

- wnioskodawca popchnął R. S. i napierał ciałem na ścianę, - - wnioskodawca po zakuciu go w kajdanki odmówił po raz kolejny okazania dowodu osobistego,

- wnioskodawca przed interwencją Policji i w jej trakcie zachowywał się w sposób agresywny,

- w chwili zatrzymania wnioskodawcy były ku temu podstawy prawne, istniejące obiektywnie, a zatrzymanie w porze nocnej nie stanowiło dla wnioskodawcy nadmiernej uciążliwości,

- czas trwania zatrzymania był adekwatny do ilości przeprowadzonych czynności w postaci badania wnioskodawcy na zawartość alkoholu we krwi.

W konkluzji pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o zmianę wyroku w pkt 1 i zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz Stowarzyszenia (...) w P.kwoty 50000 ( pięćdziesiąt tysięcy ) zł tytułem zadośćuczynienia, a także koszty zastępstwa adwokackiego w postępowaniu przed Sądem I i II instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zaskarżony wyrok należało uchylić niezależnie od granic zaskarżenia i zarzutów apelacji, bowiem wystąpiła bezwzględna przesłanka odwoławcza określona w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k.

Jak wynika z aktu zgonu Nr III/1402/2014 wydanego przez Urząd Stanu Cywilnego m.st. Warszawy, wnioskodawca Z. S. w dniu 11 lipca 2014r. zmarł.

Wnioskodawca Z. S. dochodził od Skarbu Państwa wyłącznie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikłą z niesłusznego zatrzymania w dniu 10 października 2011r. Prawo do odszkodowania w razie śmierci poszkodowanego zostało uregulowane w przepisie 556 § 1 k.p.k. Zgodnie z tym unormowaniem, po śmierci wnioskodawcy, prawo do odszkodowania mają osoby wymienione w art. 556 § 1 k.p.k., po złożeniu, w odrębnym postępowaniu przed Sądem wskazanym w art. 554 k.p.k., wniosku o odszkodowanie. Wskazać należy, że podmioty uprawnione do dochodzenia odszkodowania w razie śmierci poszkodowanego, nie wstępują w prawa zmarłego i nie jest to krąg osób tożsamy z jego spadkobiercami. Dlatego nie ma tutaj zastosowania art. 558 k.p.k. nakazujący odpowiednie stosowanie przepisów k.p.c., w myśl których w razie śmierci strony postępowanie zawiesza się i podejmuje z udziałem następców prawnych. Art. 556 k.p.k. ogranicza krąg osób uprawnionych do odszkodowania i nadaje im odrębne prawo ograniczone do odszkodowania i nie przewiduje wejścia w prawa zmarłego.

Roszczenia przysługujące osobom, o jakich mowa w § 1 art. 556 k.p.k., mają charakter samodzielny, przy czym, co należy w realiach niniejszej sprawy zasygnalizować, podlegają ograniczeniom zarówno co do ich zakresu, jak i przyczyn ich powstania. Na gruncie obecnego kodeksu postępowania karnego bowiem uprawnienia osób określonych w art. 556 § 1 k.p.k. ograniczone są jedynie do odszkodowania, z pominięciem zadośćuczynienia.

Uprawnienia odszkodowawcze w razie śmierci poszkodowanego ograniczone są nadto jedynie do niesłusznego wykonania kary lub niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania.

Wprawdzie przepis § 4 art. 552 k.p.k. przewiduje, że odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje również w wypadku niewątpliwie niesłusznego zatrzymania to jednak te roszczenia dotyczą tylko osoby zatrzymanej. Jest to oczywiste, gdyż chodzi o utratę środków utrzymania od zmarłego, co przy krótkotrwałym zatrzymaniu nie następuje.

W razie śmierci uprawnionego oskarżonego w toku postępowania o odszkodowanie, nie można stosować przepisów k.p.k. o pokrzywdzonym i wykonywaniu jego praw przez najbliższych, gdyż niesłusznie skazany (aresztowany ) nie jest pokrzywdzonym w rozumieniu art. 49 § 1 k.p.k.

Konieczne stało się zatem uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 10 marca 2014r syg. XIIKo 22/12 i umorzenie postępowania zgodnie z treścią art. 17 § 1 pkt 5 k.p.k.

Mając to wszystko na względzie Sąd Apelacyjny orzekł, jak w wyroku.