Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2012 r. w Poznaniu

sprawy z wniosku S. Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

o emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawcy S. Ł.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu

z dnia 10 maja 2012 r. sygn. akt VIII U 215/12

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 listopada 2011r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., odmówił S. Ł. przyznania emerytury. Uzasadniając wskazał, iż S. Ł. nie osiągnął 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz nie udowodnił 15-letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach emerytalnych przyjął za udowodnione następujące okresy przypadające na dzień 1 stycznia 1999 r.: okresy składkowe: 23 lata, 1 miesiąc i 5 dni, okresy nieskładkowe: 1 rok, 8 miesięcy i 22 dni. Zatem łączny okres ubezpieczenia wyniósł 24 lata, 9 miesięcy i 27 dni.

Od powyższej decyzji odwołał się S. Ł. w formie i terminie przewidzianym prawem domagając się zaliczenia do okresów pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia w (...) S. A. oraz do ogólnego stażu ubezpieczeniowego pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od 1 lipca 1966 r. do 31 lipca 1969r. Do odwołania S. Ł. dołączył pisemne zeznania świadków H. Ł. (1) i B. S. na okoliczność pracy w gospodarstwie rolnym, informację Sądu Rejonowego w Nowym Tomyślu z dnia 12 grudnia 2011 r., potwierdzające, że E. Ł. i H. Ł. (2) byli właścicielami gospodarstwa rolnego o powierzchni 5.4213ha na podstawie umowy sprzedaży z dnia 19 sierpnia 1979 r., zaświadczenie Urzędu Miejskiego w N. z dnia 12 grudnia 2011 r. potwierdzające, że S. był zameldowany na pobyt stały w P. pod numerem (...) od 11 grudnia 1651 r. do 4 kwietnia 1979r., a w P. pod numerem (...) od 4 kwietnia 1979 r. do chwili obecnej.

Wyrokiem z dnia 10 maja 2012r., sygn. akt VIII U 215/12, Sąd Okręgowy w Poznaniu Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie S. Ł..

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu I instancji stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne.

Odwołujący S. Ł. urodził się w dniu (...)r. W dniu 15 listopada 2011 r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Staż pracy odwołującego ustalony przez organ rentowy w oparciu o przedłożone dokumenty wynosi: 24 lata, 9 miesięcy i 27 dni. Odwołujący nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Ostatnio przed złożeniem wniosku o emeryturę pobierał rentę z tytułu niezdolności do pracy, nie był zatrudniony na podstawie umowy o pracę.

W okresie od 19 października 1974 r. do 5 czerwca 1975 r. S. Ł. odbył kurs spawania elektrycznego, który ukończył z wynikiem pozytywnym. W okresie od 1 września 1975 r. do 31 grudnia 1992 r. odwołujący był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) (później (...) S.A.). na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze godzin. W umowie o pracę z dnia 27 sierpnia 1975 r. powierzono mu wykonywanie obowiązków spawacza. W związku z przekształceniem Przedsiębiorstwa (...) w (...) S.A., z dniem 1 stycznia 1991 r. została podpisana z odwołującym nowa umowa o pracę na czas określony do 31 grudnia 1992r. na podstawie której powierzono mu obowiązki ślusarza-spawacza. W świadectwie pracy wystawionym w dniu 31 grudnia 1990 r. przez Przedsiębiorstwo (...) za okres od 1 września 1975 r. do 31 grudnia 1990 r. wskazano, iż odwołujący był zatrudniony od 1 września 1975 r. do 31 grudnia 1990 r. jako robotnik. W świadectwie pracy wystawionym przez (...) S.A. za okres od 1 września 1975 r. do 31 grudnia 1992r. wskazano, że odwołujący był zatrudniony jako ślusarz spawacz. Przedsiębiorstwo (...) (później (...) S.A.) zajmowało się budownictwem obiektów rolniczych, np. kurników, chlewni, zbiorników na zboże, hal przemysłowych, bloków m mieszkalnych, silosów. Odwołujący pracował, m.in. przy budowie kurników w B., fermy świń oraz bloków mieszkalnych w S., elewatorów w G. W.. Odwołujący pracował przede wszystkim jako spawacz, wykonywał też jednak roboty betoniarskie, murarskie.

W okresie od 2 marca 1992 r. do 30 października 1992 r. odwołujący pracował na budowie eksportowej w Niemczech w charakterze betoniarza.

W (...) S.A. był także zatrudniony świadek K. S. od 3 grudnia 1973 r. do 31 grudnia 1990 r. jako ślusarz - spawacz i świadek G. F. w latach 1976-1992, który podał, iż oprócz prac spawalniczych wykonywał również np. prace betoniarskie.

Odwołujący do 4 kwietnia 1979 r. mieszkał w P. w domu rodziców E. i H. Ł. (2). Po ukończeniu szkoły podstawowej w 1975 r. rozpoczął naukę w zasadniczej szkole zawodowej w N., którą ukończył w 1969 r. Rodzice odwołującego prowadzili gospodarstwo rolne o powierzchni 5.4213ha. Uprawiali chmiel, zboże oraz hodowali krowy W gospodarstwie oprócz odwołującego pracowały także pozostałe dzieci, których było 5-6. Ojciec odwołującego pracował w Powiatowym Przedsiębiorstwie (...) w O.. Odwołujący pomagał w gospodarstwie: przy żniwach, rozrzucaniu obornika na polu, wypasaniu krów. W okresie zbiorów chmielu do pomocy w gospodarstwie przychodziła B. S..

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach ZUS oraz dokumentów przedłożonych do akt sprawy, a także eznań odwołującego S. Ł. oraz zeznań świadków: K. S., G. F. i B. S...

Mając powyższe na uwadze oraz przepisy ustawy z dnia 17 października 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 98.162.1118 z późn. zm.), Sąd Okręgowy stwierdził, biorąc pod uwagę zebrany w sprawie materiał dowodowy, że odwołujący nie spełnia warunków do uzyskania wnioskowanego świadczenia. Sąd badał przesłanki z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS pod kątem ich spełnienia przez odwołującego, a w szczególności przesłankę wykazania przez ubezpieczonego 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, choć sporna była również przesłanka ogólnego stażu pracy (25 lat). Wskazując, że na dzień 1 stycznia 1999r. odwołujący nie wykazał 15 lat pracy w szczególnych warunkach, Sąd Okręgowy uznał, że odwołujący nie może uzyskać prawa do wnioskowanego świadczenia, a to czyni odwołanie bezzasadnym. Sąd podniósł, że z materiału dowodowego zebranego w sprawie, jednoznacznie wynika, że odwołujący w okresie pracy w (...) S.A. nie wykonywał pracy spawacza w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd wobec powyższego stwierdził, że bezzasadne jest badanie drugiej spornej przesłanki, tj. legitymowania się przez odwołującego 25 okresem składkowym i nieskładkowym.

W związku z powyższym Sąd I instancji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Powyższy wyrok w całości apelacją z dnia 13 czerwca 2012r. zaskarżył S. Ł.. Zaskarżonemu orzeczeniu apelujący zarzucił:

1)  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i pominięcie przez Sąd I in­stancji podania przyczyn, dla których odmówił wiarygodności i mocy dowodowej dowo­dom w postaci umowy o pracę z dnia 27 sierpnia 1975 r., protokołu nr (...) oraz zaświadczenia nr (...), w zakresie, w jakim dokumenty te wskazują, że odwołujący wy­konywał w przedsiębiorstwie (...) pracę spawacza stale i w pełnym wymiarze cza­su pracy;

2)  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i dokonanie wybiórczej i dowolnej oceny wiarygodności zebranych w sprawie dowodów w szczególności doku­mentów znajdujących się w aktach osobowych odwołującego oraz zeznań świadka G. F.;

3)  naruszenia przepisu § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze poprzez błędną jego wykładnię i przyjęcie, że uznaniu wykonywania pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy sprzeciwia się sporadyczne wykonywanie przez pracownika, obok pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, innych zajęć nie wchodzących w zakres prac w szczególnych warunkach, jeśli była taka konieczność.

Wskazując na powyższe, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sadowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Sąd Apelacyjny stwierdza, że apelacja jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji przeprowadził wystarczająco wnikliwe postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, które Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne bez konieczności ponownego, szczegółowego ich przytaczania.

Zgodnie art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Ust. 2 emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Ust. 3 przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury ubezpieczonego, który złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa, składki na ubezpieczenie emerytalne, zaewidencjonowane na jego koncie w Zakładzie, zwiększa się przez pomnożenie wskaźnikiem korygującym 19,52/12,22, stanowiącym stosunek pełnej wysokości składki na ubezpieczenie emerytalne do wysokości zaewidencjonowanej na koncie ubezpieczonego w Zakładzie.

Sąd Okręgowy dokonał właściwej wykładni, a następnie prawidłowo zastosował cytowany powyżej przepis prawa materialnego, a nadto przepisy rozporządzenia Rady Ministrów, z dnia 7 lutego 1983r., w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 83.8.43 z późn. zm.). Sąd Apelacyjny stwierdza i dodaje jedynie do ustaleń Sądu I instancji, że przepisy przewidujące prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, są przepisami szczególnymi i podlegają wykładni ścisłej, a ich wykładnia rozszerzająca jest niedopuszczalna. W związku z powyższym brak chociażby jednej wymaganej przesłanki do uzyskania świadczenia, pozbawia ubezpieczonego prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. 98.162.1118 z późn. zm.). W niniejszej sprawie sporne były dwie przesłanki.

Jednocześnie Sąd Apelacyjny wskazuje, że w postępowaniu odrębnym z zakresu ubezpieczeń społecznych zakres postępowania wyznacza zaskarżona decyzja ZUS. W niniejszej sprawie decyzją z dnia 29 listopada 2011r. ZUS odmówił S. Ł. prawa do emerytury. Sporne było zatem samo prawo do wnioskowanego świadczenia. Trafnie zatem przyjął Sad I instancji, że skoro sporne w niniejszej sprawie były dwie przesłanki pozwalające na przyznanie odwołującemu świadczenia, to ustalenie, że nie wykazał on spełnienia choćby jednej z nich, uprawia Sąd do braku badania kolejnej.

W ocenie Sądu I instancji, która legła u podstaw odmowy uznania za spełnioną przesłankę 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a tym samym przyznania odwołującemu prawa do wcześniejszej emerytury, odwołujący w okresie zatrudnienia w (...) S.A. od 1 września 1975r. do 31 grudnia 1992r. nie wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, pracy spawacza, wymienionej w wykazie A dziele XIV poz. 12 cytowanego powyżej rozporządzenia. Nie można zgodzić się z apelacją, że z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynikają inne wnioski. Zarówno z zeznań wszystkich przesłuchanych świadków, jak i materiału z dokumentów, wynika jednoznacznie, że w spornym okresie zatrudnienia, S. Ł. nie wykonywał jedynie pracy spawacza. Z zeznań wprost wynika, że odwołujący w spornym okresie, między innymi wykonywał prace betoniarza, dokonywał montażu słupów i zbiorników stalowych oraz wykonywał roboty murarskie. Nadto, w okresie od 2 marca 1992r. do 30 października 1992r. odwołujący wykonywał wyłącznie prace betoniarza na kontrakcie eksportowym (dowody z dokumentów). Nie można zatem przyjąć, czego domagał się apelujący, że świadczył w całym spornym okresie wyłącznie pracę jako spawacz w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd nie kwestionuje że odwołujący w tym okresie prace takie wykonywał, jednak z pewnością nie w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że Sąd I instancji nie ograniczył odwołującego w możliwości składania wniosków dowodowych i miał na uwadze, że w postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych nie mają zastosowania ograniczenia dowodowe. Sąd Okręgowy starał się również prowadzić postępowanie dowodowe z urzędu, czego nie musiał czynić wobec treści art. 6 k.c. Powyższe nie doprowadziło jednak do potwierdzenia twierdzeń S. Ł. i musiało skutkować uznaniem, że materiał dowodowy nie pozwala na uznanie twierdzeń odwołującego za prawdziwe.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia apelacji. Jak trafnie uznał Sąd I instancji, odwołujący nie spełnia jednej z przesłanek do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Powyższe wobec brzmienia zaskarżonej decyzji zwalniało Sąd z badania innych przesłanek niezbędnych do uzyskania wnioskowanego świadczenia.

Z tych względów Sąd Apelacyjny, działając w oparciu o art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji niniejszego wyroku.

/SSA Ewa Cyran/ /SSA Hanna Hańczewska-Pawłowska/ /del. SSO Wiesława Stachowiak/