Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

Powód – D. W. w pozwie z dnia 29 sierpnia 2012 r. skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Centralnemu Zarządowi Służby Więziennej, Aresztowi Śledczemu w Ł., Zakładowi Karnemu w N., Zakładowi Karnemu w S., Zakładowi Karnemu w G., Aresztowi Śledczemu W.-S., wniósł o zasądzenie na jego rzecz kwoty 300.000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych. Działania pozwanych, zdaniem powoda, polegały na wypisywaniu do sądów okręgowych wydział penitencjarny nieprawdy o kwalifikacji prawnej przestępstwa, za które powód odbywa karę pozbawienia wolności, na przekłamaniu w zakresie jego danych osobowych dotyczących jego zatrudnienia na wolności oraz za utratę zdrowia i poniżające traktowanie w jednostkach penitencjarnych. /pozew k. 2-6 odw./

W odpowiedzi na pozew strona pozwana reprezentowana przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów postępowania. /odpowiedź na pozew k. 135- 138/

Na rozprawie w dniu 22 maja 2013 r. strona powodowa sprecyzowała, iż domaga się kwoty 85.000 zł od każdego z pozwanych wraz z odsetkami od dnia doręczenia pozwu. Powód wywodził swoje roszczenie z naruszenia jego dóbr osobistych przez wszystkich pozwanych, w ten sposób, że w dokumentacji penitencjarnych - w informacjach o pobytach i orzeczeniach – notorycznie była wskazywana błędna, bądź niekompletna kwalifikacja karna czynu, za który powód był skazany. Powód podkreślił, że jest to jedyna okoliczność faktyczna, z której wywodzi swoje roszczenie w niniejszej sprawie. /protokół k. 427/

Na rozprawie w dniu 15 lipca 2014 r. strona powodowa wskazała, że dochodzi swoich roszczeń jedynie na 3 lata wstecz. /protokół k. 488 – 00:00:38/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód - D. W. został skazany wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 29 czerwca 2005 r. wydanym w sprawie XVIII K 34/05 na karę 8 lat pozbawienia wolności na podstawie art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. i art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k., przy czym wymiar kary orzeczono na podstawie art. 14 §1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. i art. 11 § 3 k.k. /wyroki k. 407-409/

W wykonaniu powyższej kary powód przebywał w jednostkach penitencjarnych 8 lat od 26 stycznia 2005 r. do 26 stycznia 2013 r. /zaświadczenia k. 86-87 i k. 91; przesłuchanie powoda k. 427 odw. w zw. z k. 488 odw. – 00:04:30/

Przy przyjmowaniu powoda do Aresztu Śledczego w Ł. w 2005 r. kwalifikacja karna zarzucanego powodowi czynu zawarta w prawomocnym wyroku z dnia 29 czerwca 2005 r. miała znaczenie w postępowaniu wykonawczym, przy podejmowaniu decyzji klasyfikacyjnej osadzonego przez Komisję penitencjarną w AŚ w Ł.. /pismo k. 199/

Podstawą wszelkich czynności, decyzji i orzeczeń w postępowaniu wykonawczym prowadzonym wobec powoda był prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 29 czerwca 2005 r. wydany w sprawie XVIII K 34/05 skazujący z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. i art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. /pismo k. 453/

Początkowo powód został osadzony w Areszcie Śledczym w Ł. i przebywał tam do 19 grudnia 2005 r., kiedy to został przetransportowany do Zakładu Karnego w N.. /informacja k. 200 przesłuchanie powoda k. 427 odw. w zw. z k. 488 odw. – 00:04:30/

Na karcie identyfikacyjnej dotyczącej powoda tzw. „celówce”, która towarzyszyła powodowi podczas każdej zmiany jednostki penitencjarnej, była zapisana ołówkiem niepełna informacja o kwalifikacji prawnej przypisanego powodowi czynu zabronionego. Na karcie tej wskazano tylko art. 148 § 1 k.k. /karta identyfikacyjna k. 466; przesłuchanie k. 488 odw. – 00:06:39/

W Zakładzie Karnym w N. powód przebywał do 28 listopada 2007 r. /informacja k. 200; przesłuchanie powoda k. 427 odw. w zw. z k. 488 odw. – 00:04:30/

Podczas pobytu w ZK w N., po rozpoznaniu wniosków powoda postanowieniami z dnia 29 maja 2006 r. oraz z dnia 6 lutego 2007 r., wydanymi odpowiednio w sprawach IV Kow 356/06/pr i IV Kow 1573/06/pr Sąd Okręgowy w Opolu odmawiał mu udzielenia przerwy w odbywaniu kary pozbawienie wolności. W uzasadnieniu postanowienia z dnia 29 maja 2006 r. wskazano, iż D. W. odbywa karę pozbawienia wolności z przestępstwo z art. 148 § 1 k.k., art. 156 §1 pkt 2 k.k. w rozmiarze 8 lat. W uzasadnieniu postanowienia z dnia 6 lutego 2007 r. Sąd wskazując kwalifikację czynu, za który powód został skazany przywołał także art. 13 §1 k.k. /postanowienia k. 352 i k. 416-418/

W dniu 28 listopada 2007 r. D. W. został ponownie umieszczony w Areszcie Śledczym w Ł., gdzie przebywał do 7 lutego 2008 r. /informacja k. 200/

W dniach od 7 lutego 2008 r. do 24 września 2008 r. powód przebywał w Zakładzie Karnym w S.. /informacja k. 200; przesłuchanie powoda k. 427 odw. w zw. z k. 488 odw. – 00:04:30/

Podczas pobytu w Zakładzie Karnym w S., Sąd Okręgowy w Sieradzu rozpoznając wniosek powoda o zwolnienie go od opłaty od wniosku o udzielenie przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności, w sprawie III Kow 139/08/pr wskazał niepełną podstawę prawną skazania powoda, jako że nie uwzględniała ona art. 13 §1 k.k. /postanowienie k. 425-426/

W okresie od 25 września 2008 r. do 15 kwietnia 2009 r. powód przebywał w Areszcie Śledczym w W. – S.. /pismo k. 164; przesłuchanie powoda k. 427 odw. w zw. z k. 488 odw. – 00:04:30/

Podczas pobytu w Areszcie Śledczym w W. – S. w dniu 13 października 2008 r. administracja sporządziła opinię o powodzie, w związku z toczącym się postępowaniem o udzielenie mu przerwy w odbywaniu kary (Kow 168/08). /pismo k. 164; opinia k. 195/

W dniu 3 lutego 2009 r. administracja Aresztu Śledczego w W. – S. sporządziła do sądu penitencjarnego stosowną opinię o powodzie, w związku z nabyciem przez niego uprawnień do ubiegania się o przedterminowe warunkowe zwolnienie. W przedmiotowej opinii jako kwalifikację czynu, za który powód odbywał karę pozbawienia wolności wskazano art. 13 §1 k.k., art. 148 § 1 k.k. i art. 156 §1 pkt 2 k.k. (Kow 166/09). /pismo k. 164; opinia k. 193-194/

W dniu 15 kwietnia 2009 r. powód po raz kolejny został przetransportowany do Aresztu Śledczego w Ł. i przebywał tu do 12 czerwca 2009 r. /informacja k. 200; przesłuchanie powoda k. 427 odw. w zw. z k. 488 odw. – 00:04:30/

W dniach od 12 czerwca 2009 r. do 4 sierpnia 2010 r. powód został osadzony w Zakładzie Karnym w G.. /informacja k. 200; przesłuchanie powoda k. 427 odw. w zw. z k. 488 odw. – 00:04:30/

Sąd Okręgowy w Łodzi, postanowieniem z dnia 4 września 2009 r. w sprawie VI Kow 1853/09/wz, odmówił powodowi warunkowego zwolnienia z odbycia reszty zasadniczej kary pozbawienia wolności, przy czym w komparycji orzeczenia Sąd, jako podstawę skazania powoda podał art. 148 § 1 k.k. i in. /postanowienie k. 355-356/

Na skutek interwencji powoda, podczas pobytu w G. w dniu 4 sierpnia 2010 r., udzielono D. W. wyjaśnienia na piśmie, iż w dokumentacji osobopoznawczej zawarte zostały właściwe informacje w zakresie jego zatrudnienia przed zatrzymaniem. Biuro Prawne Centralnego Zarządu Służby Więziennej udzieliło mu także odpowiedzi na skargi powoda, dotyczące sfałszowania dokumentacji osobopoznawczej, wskazując, że przeprowadzone postępowanie wyjaśniające nie wykazało nieprawidłowości we wskazywaniu w dokumentacji osobopoznawczej czynu, za który powód odbywał karę pozbawienia wolności. /pismo k. 207-207 odw./

W dniu 20 maja 2010 r. podczas pobytu powoda w G. sporządzono projekt oceny okresowej postępowo D. W. w resocjalizacji. W przedmiotowym projekcie wskazano, że powód odbywa karę pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 148 §1 k.k., 156 §1 k.k. oraz art. 13 §1 k.k. We wnioskach wskazano, ze względu na negatywną prognozę kryminologiczno – społeczną nie występować z wnioskiem o warunkowe przedterminowe zwolnienie. W opinii dotyczącej powoda z dnia 1 lipca 2010 r. wskazano prawidłową kwalifikację prawno dokonanego przez powoda czynu, uwzględniającą art. 13 § 1 k.k., podobnie jak we wcześniejszej opinii z dnia 23 lutego 2010 r. /projekt k. 210; opinie k. 403-406/

Od 4 sierpnia 2010 r. do końca orzeczonej kary 8 lat pozbawienia wolności tj. do 26 stycznia 2013 r. D. W. przebywał w Areszcie Śledczym w Ł., /informacja k. 200; przesłuchanie powoda k. 427 odw. w zw. z k. 488 odw. – 00:04:30/

W trakcie tego pobytu powoda w AŚ w Ł. Sąd Okręgowy rozpatrywał kilka wniosków powoda o udzielnie mu warunkowego przedterminowego zwolnienia, przy czym za każdym razem decyzja była odmowna. W sprawie VI Kow 2557/10/wz, Sąd nie uwzględniając wniosku powoda, w komparycji postanowienia z dnia 17 września 2010 r. podał podstawę prawną jego skazania art. 148 §1 k.k., art. 13 k.k., art. 156 § 1 k.k. W dniu 18 stycznia 2011 r., rozpoznając ponowny wniosek powoda w sprawie VI Kow 4166/10/wz, odmówił mu warunkowego zwolnienia z odbycia reszty kary zasadniczej pozbawienia wolności. W uzasadnieniu Sąd jako podstawę skazania powoda wskazał art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 13 § 1 k.k., natomiast w komparycji orzeczenia - art. 148 § 1 k.k. i in. Przedmiotową decyzję Sąd wydał m.in. w oparciu o sporządzoną o powodzie opinię z dnia 3 stycznia 2011 r. We wskazanej opinii podano prawidłową podstawę prawną przypisanemu powodowi czynu uwzględniającą art. 13 § 1 k.k., podobnie jak we wcześniejszej opinii z dnia 14 września 2009 r. /postanowienia k. 353-354, k. 413 i k. 423-424; opinia k. 392-393/

W kolejnej opinii dotyczącej powoda z dnia 16 maja 2011 r. sporządzonej przez administrację AŚ w Ł. także podano prawidłową kwalifikację czynu, za który powód odbywał karę – uwzględniającą art. 13 § 1 k.k. Uwzględniając tą opinię oraz negatywny wniosek prokuratora Sąd Okręgowy w Łodzi postanowieniem z dnia 13 czerwca 2011 r. w sprawie VI Kow 1862/11/wz odmówił powodowi zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności. Sąd Apelacyjny w Łodzi po rozpoznaniu zażalenia powoda utrzymał w mocy postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 13 czerwca 2011 r. W komparycjach obu postanowień Sądy prawidłowo wskazały podstawę prawną skazania powoda- uwzględniającą art. 13 § 1 k.k. /opinia k. 394-395; postanowienia k. 419-422/

W dniu 5 lipca 2011 r. powód został przewieziony do Zakładu Karnego nr 1 w G., gdzie przebywał do 9 sierpnia 2011 r. /informacja k. 200/

Z Zakładu Karnego w G. powód został przetransportowany z powrotem do Aresztu Śledczego w Ł. w dniu 10 sierpnia 2011 r., skąd w dniu 15 grudnia 2011 r. został przewieziony ponownie do Zakładu Karnego G.. /informacja k. 200/

Podczas tego pobytu w ZK w G. w dniu 23 stycznia 2012 r. została sporządzona o powodzie opinii, w której wskazano prawidłową podstawę prawną jego skazania, uwzględniającą art. 13 § 1 k.k. /opinia k. 399/

Postanowieniem z dnia 24 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w Łodzi odmówił powodowi warunkowego zwolnienia z odbycia reszty zasadniczej kary pozbawienia wolności. Zarówno w uzasadnieniu orzeczenia jak i w jego komparycji Sąd wskazał podstawę prawną skazania powoda w związku z art. 13 § 1 k.k. /postanowienie k. 401 -402/

W Zakładzie Karnym w G. powód był osadzony do 5 marca 2012 r., kiedy to został ponownie przetransportowany do Aresztu Śledczego w Ł.. /informacja k. 200/

W dniu 26 stycznia 2013 r. powód, odbywając w całości wymierzoną mu karę 8 lat pozbawienia wolności, opuścił jednostkę penitencjarną. /bezsporne/

Przebywając w jednostkach penitencjarnych powód składał liczne skargi na ich funkcjonowanie oraz wnosił do sądów szereg pozwów. /wyroki k. 177-187; odpowiedź na skargi k. 189-190, k. 357, k. 360-361, k. 364-372, k. 412; przesłuchanie powoda k. k. 488 odw. – 00:07:51; zeznania świadka M. M. (1) k. 458 – 00:20:01/

Powód skarżył się m.in. na nieprawidłowo wskazywaną w orzeczeniach sądowych podstawę prawną z pominięciem art. 13 §1 k.k. W odpowiedziach na te skargi Sędzia Wizytator Sądu Apelacyjnego w Łodzi stwierdził, że kwalifikacja prawna przypisanego powodowi przestępstwa została prawidłowo wskazana we wszystkich sprawach, poza jedną o sygn. akt III Kow 139/08/pr, w której Sąd penitencjarny w swoim postanowieniu wskazał niekompletną, a przez to nieprawidłową kwalifikację czynu pomijając art. 13 § 1 k.k. ustosunkowując się do zarzutów powoda Sędzia Wizytator ds. Karnych Sądu Okręgowego w Łodzi poinformował powoda, iż nie ma mowy, aby w toku postępowania wykonawczego „celowo sfałszowano kwalifikację prawną przestępstwa”, za które powód odbywa karę. Podstawą prawną wszelkich czynności, decyzji i orzeczeń jest prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 29 czerwca 2005 r. sygn. akt XVIII K 34/05. /wyroki k. 177-187; odpowiedź na skargi k. 189-190, k. 357, k. 360-361, k. 364-372, k. 412; przesłuchanie powoda k. k. 488 odw. – 00:07:51/

Prokuratura Rejonowa Ł. w dniu 15 maja 2012 r. odmówiła wszczęcia śledztwa w sprawie przekroczenia uprawnień przez funkcjonariuszy Aresztu Śledczego w Ł. polegające na fałszowaniu dokumentacji D. W.. /postanowienie k. 346-347; postanowienie k. 348-350/

W piśmie z dnia 19 kwietnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Opolu wyjaśnił powodowi, iż wprawdzie w postanowieniu Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 29 maja 2006 r. sygn. akt IV Ko w 356/06/pr - utrzymanym w mocy przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu na skutek oczywistej omyłki pisarskiej pominięto art. 13 k.k. przed przyjętą kwalifikacją z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 156 § 1 pkt. 2 k.k., jednak już w drugim postanowieniu Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 06 lutego 2007 r. sygn. akt IV FCow 1573/06/pr została przyjęta prawidłowa kwalifikacja art. 148 § 1 w zw. z art. 13 kk, art. 156 § 1 pkt. 2 kk. Postanowienie to utrzymane również zostało w mocy przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w dniu 13 kwietnia 2007 r. Sąd w dalszej części pisma skonstatował, iż podstawą odmowy udzielenia przerwy w odbywaniu kary nie była kwalifikacja czynu lecz świadectwa lekarskie z których wynikało, iż powód może być leczony w warunkach zakładu karnego. W dniu 23 sierpnia 2012 r. negatywnie rozpoznano skargi powoda przesłane do Centralnego Zarządu Służby Więziennej, a w odpowiedzi przypomniano mu, iż zarzut dotyczący fałszowania opinii i akt osobowych oraz niewłaściwej kwalifikacji czynu, kilkukrotnie był przedmiotem zainteresowania Centralnego Zarządu Służby Więziennej w związku z wcześniejszymi jego skargami. Administracja Aresztu Śledczego w W. – S. w dniu 3 października 2012 r. odpowiedziała powodowi, iż błąd w podanej sygnaturze opinii o udzielenie przerwy w odbywaniu kary wynikał z oczywistej omyłki pisarskiej, a na samej opinii sygnatura jest prawidłowa. /odpowiedzi k. 370 i k. 373/

W przypadku powoda wielokrotnie wystawiana była informacja o pobytach i orzeczeniach sporządzona na podstawie danych zgromadzonych w systemie informatycznym. W informacjach wystawionych w dniach 29 września 2009 r., 26 października 2009 r. i 21 maja 2010 r. oraz 30 listopada 2010 r. wskazano jako podstawę prawną skazania powoda art. 148 § 1 k.k., z pominięciem art. 13 § 1 k.k. / informacje k. 376-381, k. 383- 391 i k. 396; przesłuchanie powoda k. k. 488 odw. – 00:07:51/

W pozostałych informacjach wystawionych 16 maja 2011 r., 18 listopada 2011 r., 19 marca 2012 r., 2 kwietnia 2012 r., 7 stycznia 2013 r. w kwalifikacji prawnej przypisanego powodowi czynu został uwzględniony art. 13 § 1 k.k. /informacje k. 376-381, k. 383- 391 i k. 396/

W odpowiedzi na pismo powoda z dnia 20 czerwca 2013 r. Biuro Informacyjne Krajowego Rejestru Karnego jako podstawę prawną skazania powoda wskazano art. 148 § 1 k.k., z pominięciem art. 13 § 1 k.k. /pismo k. 487/

Powód jest osobą schorowaną, przede wszystkim w zakresie okulistycznym. Podczas pobytu w jednostkach penitencjarnych korzystał z opieki medycznej i był pod opieką lekarzy specjalistów. Stwierdzono u niego: stan po usunięciu zaćmy wrodzonej obu oczu, pseudofakię obu oczu, jaskrę wtórną obu oczu, stan po przebytym zabiegu neurochirurgicznym usunięcia pourazowego krwiaka nadtwardówkowego w okolicy lewej półkuli móżdżku w 1993 r. /dokumentacja medyczna, świadectwa i zaświadczenia lekarskie k. 105-327/

W dniu 4 lipca 2014 r. powód po przeprowadzonym badaniu w (...) abs Optyk w Ł. został skierowany do poradni specjalistycznej, celem objęcia dalszym leczeniem. D. W. nie wyraził zgody na operację przeciwjaskrową, pomimo wcześniej (30 maja 2014 r.) wystawionego mu w tej poradni skierowania do szpitala. /kserokopie skierowań k. 482-486/

Powód został zaliczony do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z ustaleniem istnienia niepełnosprawności od 1989 r. /orzeczenie k. 329; kserokopie zaświadczeń k. 481/

Po odbyciu kary pozbawienia wolności powód został ponownie przyjęty w poczet członków Polskiego Związku Niewidomych O.. /kserokopia legitymacji k. 479-480; pismo k. 93/

D. W., z uwagi na jego niepełnosprawność, przysługuje prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, przy czym od 1 marca 2012 r. jej wysokość ustalono na kwotę 613,38 zł. /decyzje k. 17-17 odw. , k. 254-255 odw./

Po opuszczeniu jednostki penitencjarnej powód w dniu 28 stycznia 2013 r. zgłosił się do Powiatowego Urzędu Pracy w Ł. i został zarejestrowany jako poszukujący pracy. /zaświadczenie k. 256/

Dokonując ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie sąd oparł się na powołanych dowodach z dokumentów, zeznań świadka oraz przesłuchaniu powoda.

Sąd pominął dokumenty złożone przez strony dotyczące postępowań sądowych, przesądowych i egzekucyjnych w zakresie dokonywanych na rzecz powoda, jako wierzyciela, potrąceń oraz dokumenty dotyczące zatrudnienia powoda przed zatrzymaniem go w 2005 r., jako nie mające znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Powód w niniejszym postępowaniu nie podniósł zarzutu dotyczącego owych potrąceń ani także zarzutu związanego z jego wcześniejszym zatrudnieniem w (...) Biurze (...), a zatem kwestie nie zostały objęta zakresem tego postępowania i nie mogły być przedmiotem ustaleń faktycznych jak i rozważań Sądu. Z tych samych względów Sąd pominął dokumenty dotyczące podejmowanych starań powoda o podwyższenie renty z tytułu niezdolności do pracy.

Sąd ustalając stan faktyczny pominął także zeznania świadka M. M. (1) w zakresie opisywanych przez świadka okoliczności, które znał jedynie ze słyszenia od samego powoda, bądź podawał fakty lub okoliczności nie mające znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. O rzekomym gorszym traktowaniu powoda, z uwagi na błędnie, jego zdaniem, podaną kwalifikację prawną przypisanego mu czynu zarówno przez funkcjonariuszy służby więziennej jak i współosadzonych, świadek ten słyszał jedynie od powoda. Natomiast podawana przez świadka M. okoliczność przemiany powoda z osoby pogodnej w zasmuconą nie oznacza jeszcze, że powód był rzeczywiście gorzej traktowany niż inni osadzeni. Trudno sobie wyobrazić, aby powód, będąc pozbawionym wolności i to w tak dużym wymiarze był osobą bardziej szczęśliwą, pogodną i pełną życia niż było to na wolności. Pozostałe podawane przez tego świadka okoliczności m.in., iż świadek był jedyną bliską powodowi osobą i opiekował się mieszkaniem powoda po śmierci jego babci, albo też, że M. M. (1) przysyłał mu paczki do jednostek penitencjarnych, a także zaopatrywał powoda w znaczki czy koperty - nie mają znaczenia w przedmiotowej sprawie.

Oceniając zeznania powoda Sąd uznał je za niewiarygodne w zakresie rzekomego gorszego traktowania go przez współosadzonych z uwagi na błędnie wskazaną kwalifikację przypisanego mu czynu, co miało doprowadzać go do myśli samobójczych. Powód, reprezentowany przez fachowego pełnomocnika, nie zgłosił żadnych wniosków dowodowych na okoliczności przez niego podnoszone, dotyczące rzekomego nękania go, jako „zabójcy” przez innych więźniów bądź funkcjonariuszy. Świadek M. M. (1) wskazał, że prawdopodobnie nadal jest w posiadaniu listów od powoda, a strona powodowa nie podjęła się nawet trudu ich odnalezienia i złożenia ich do sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

W niniejszej sprawie powód dochodził zadośćuczynienia za naruszenie przez pozwanego jego dóbr osobistych na skutek wadliwie wskazywanej w dokumentacji penitencjarnej, dotyczącej powoda, podstawy prawnej czynu za, który został skazany, co jego zdaniem, skutkowało gorszym traktowaniem jego osoby zarówno przez współwięźniów jak i funkcjonariuszy, postrzegający go jako zabójcę. A zatem roszczenie powoda należy analizować w świetle przesłanek wynikających z art. 23 k.c. i 24 k.c.

Treść art. 23 k.c. wskazuje na to, że dobra osobiste człowieka pozostają pod ochroną prawa cywilnego i to niezależnie od ochrony przewidzianej przez inne przepisy.

Zgodnie z powszechnie przyjętym poglądem, dobra osobiste to pewne wartości niematerialne łączące się ściśle z jednostką ludzką. W myśl art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności m.in. zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, godność i inne pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Powołany przepis nie zawiera jednak definicji dóbr osobistych, jak również nie stanowi wyczerpującego katalogu tych dóbr. Konstrukcja przepisu wyraźnie wskazuje, że mamy do czynienia z wielością dóbr osobistych, z których każde zasługuje na ochronę. Poza tym sfera dóbr osobistych ulega cały czas rozwojowi oraz przekształceniom. Z istoty zmienności katalogu dóbr osobistych wynika bowiem, że wraz ze zmianami stosunków społecznych mogą pojawiać się i znikać pewne dobra osobiste podlegające ochronie. Określone wartości mają jednak tak duże znaczenie, że tradycyjnie zalicza się je do kategorii dóbr osobistych.

W niniejszej sprawie powód nie określił dokładnie, jakie dobro osobiste zostało naruszone. Powód jedynie podkreślał, iż na skutek wadliwie wskazanej kwalifikacji prawnej czynu inni osadzeni oraz funkcjonariusze postrzegali go jak zabójcę, a tym czasem on nikogo nie zabił, a jedynie usiłował dokonać tego przestępstwa i za to był skazany z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 13 § 1 k.k. i 156 §1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. Sąd analizując roszczenie powoda, doszedł do przekonania, że można byłoby rozważyć naruszenie dobra osobistego pod postacią godności, czci bądź dobrego imienia powoda

Przy czym ocena, czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego, nie może być dokonana według miary indywidualnej wrażliwości osoby, która czuje się dotknięta zachowaniem innej osoby, ale musi być dokonana przy stosowaniu kryteriów obiektywnych (tak też S.A. w Łodzi w wyroku z dnia 28 sierpnia 1996, I ACr 341/96, OSA nr 7-8 z 1997 r., poz. 43 ). Liczy się więc społeczny odbiór danego zachowania, oceniany według kryteriów właściwych dla ludzi rozsądnych i uczciwych. Ocena czy dobro osobiste człowieka zostało zagrożone lub naruszone wymaga zastosowania kryteriów o charakterze obiektywnym. Nie ma tu bowiem znaczenia subiektywna reakcja i odczucia pokrzywdzonego, lecz istotny jest odbiór danego zachowania przez osoby trzecie i reakcja opinii publicznej (SN w wyroku z 26 października 2001 r., V CKN 195/01

Nie każde naruszenie dobra osobistego daje jednak prawo do skorzystania z ochrony prawa cywilnego. W myśl bowiem art. 24 k.c. ochrona taka przysługuje jedynie przed bezprawnym naruszeniem dobra osobistego. Bezprawne jest zachowanie sprzeczne z normami prawa lub zasadami współżycia społecznego, bez względu na winę, a nawet świadomość sprawcy. Omawiany przepis wprowadził ponadto domniemanie bezprawności naruszenia dobra. Każde więc naruszenie kwalifikowane jest jako bezprawne. Skutkuje to przerzuceniem ciężaru wykazania przyczyn, dla których nastąpiło naruszenie na sprawcę i to jego obciąża ryzyko nie wyjaśnienia wszystkich okoliczności. Dlatego w procesie o ochronę dóbr osobistych, pozwany ma obowiązek wykazać, że jego działanie nie było bezprawne. Okolicznościami kontratypowymi wyłączającymi bezprawność są np.: zgoda poszkodowanego, działanie w ramach obowiązku prawnego, wykonywanie własnego prawa podmiotowego, obrony koniecznej, czy wreszcie działanie podjęte w obronie uzasadnionego interesu społecznego lub prywatnego.

W przypadku bezprawnego naruszenia dobra osobistego art. 24 k.c. pozwala osobie, której dobro osobiste zostało naruszone żądać, aby sprawca naruszenia dopełnił czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, a w szczególności złożył oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Stosownie do art. 448 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego, Sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednia sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznana krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednia sumę pieniężną na wskazany przez niego cel, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

W niniejszej sprawie nie doszło do naruszenia żadnego dobra osobistego powoda, jako że trudno uznać, przy zastosowaniu kryteriów o charakterze obiektywnym, aby rzeczywiście powód mógł czuć się dotknięty, czy urażony działaniem administracji pozwanych jednostek penitencjarnych bądź Centralnego zarządu Służby Więziennej. Subiektywna reakcja i odczucia powoda nie mogą mieć znaczenia dla oceny naruszenia jego dóbr osobistych, istotny jest w tym przypadku odbiór danego zachowania przez osoby trzecie i reakcja środowiska, w którym przebywał powód.

Sąd nie ma wątpliwości, iż w części dokumentacji penitencjarnej dotyczącej osoby powoda (m.in. „karta identyfikacyjna”, pismo z Biura Informacyjnego Krajowego Rejestru Karnego z dnia 20 czerwca 2013 r., informacje o pobytach i orzeczeniach wystawionych w dniach 29 września 2009 r., 26 października 2009 r. i 21 maja 2010 r. oraz 30 listopada 2010 r., nieliczne orzeczenia Sądów) doszło do wskazywania niepełnej kwalifikacji czynu, za który został skazany, a mianowicie z pominięciem art. 13 § 1 k.k. wskazującego na usiłowanie zmierzające do dokonania zabójstwa, do którego jednak nie doszło, z przyczyn niezależnych od powoda. Jednakże nie daje to podstawy do uznania, iż niepełna kwalifikacja czynu w części dokumentacji penitencjarnej, naruszyła w jakikolwiek sposób dobra osobiste powoda, a tym bardziej nie miało to negatywnego wpływu na decyzje Sądów w przedmiocie udzielenia przerwy w wykonywaniu kary bądź udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia z wykonania kary pozbawienia wolności. Sądy penitencjarne podejmując decyzje w tych sprawach , opierały się na dowodach przeprowadzanych zgodnie z procedurą k.p.k. (art. 1 § 2 k.k.w.). Ustalenia dotyczące rodzaju przestępstwa, jego kwalifikacji prawnej i podstawy wymiaru kary czynione są w oparciu o wydane wobec osadzonego prawomocne wyroki, a z całą pewnością nie w oparciu o informacje podane przez jednostkę penitencjarną. Niezależnie od powyższego, w razie dokonanych błędnych ustaleń przez Sąd penitencjarny, powód miał możliwość kwestionowania tych orzeczeń w ramach postępowania zażaleniowego na postanowienie w przedmiocie warunkowego przedterminowego zwolnienia jak i udzielenia przerwy w wykonywaniu kary.

Na marginesie należy zauważyć, iż powód nie wykazał, aby dochodziło do poświadczenia nieprawdy przez pracowników jednostek penitencjarnych, a pominięcie art. 13 §1 k.k. w tych informacjach wynikało z oczywistego błędu pisarskiego, nie mającego znaczenia dla sytuacji prawnej, czy faktycznej powoda. Jeżeli powód nie zgadzał się z opiniami wydawanymi przez jednostki penitencjarne powinien je zaskarżyć w trybie przewidzianym w k.k.w., natomiast zarzuty fałszowania dokumentacji przez administrację więzienną zostały zweryfikowane przez prokuraturę i nie potwierdziły się.

Tym bardziej, że liczne skargi powoda o wskazywaniu błędnej kwalifikacji prawnej czynu powoda, kierowane do różnych instytucji państwowych i organów nadrzędnych nad jednostki penitencjarnymi, w których przebywał D. W., były rozpoznawane i uznawane za bezzasadne.

Nie potwierdziły się także zarzuty powoda o gorszym traktowaniu jego osoby jako „zabójcy” przez funkcjonariuszy służby więziennej jak i innych osadzonych. Powód powinien udowodnić, że poprzez niepełną kwalifikację czynu np. na karcie identyfikacyjnej dochodziło ze strony współwięźniów bądź funkcjonariuszy do aktów bądź zachowań naruszających jego dobro osobiste. Takiego dowodu skutecznie powód nie przeprowadził, nie wskazał nawet konkretnych okoliczności, w których rzeczywiście mogłoby dojść do takiego naruszenia. Powód ogólnikowo jedynie stwierdzał, że był gorzej traktowany, jednakże nie sprecyzował na czym miałoby owe gorsze traktowanie polegać. Świadek M. mówił jedynie o pogardliwym spojrzeniu innych współosadzonych, czemu Sąd nie dał wiary. Samo spojrzenie jest tak nieuchwytne, a tym bardziej trudne do oceny, czy rzeczywiście miało ono charakter pogardliwy, iż jest niemożliwe do zweryfikowania i przyjęcia z całą pewności, że takie spojrzenie miało w ogóle miejsce, a jeżeli nawet tak, czy było ono skutkiem niepełnej kwalifikacji prawnej czynu, zawartej w niektórych dokumentach penitencjarnych powoda.

Konstatując powyższe powód nie wykazał, pomimo ciążącego na nim obowiązku spełnienia przesłanek z art. 23 k.c. i 24 k.c. uzasadniających zasądzenie zadośćuczynienia.

Stosownie do treści przepisu art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Aczkolwiek sąd może dopuścić dowód nie wskazany przez stronę (zdanie drugie art. 232 k.p.c.), jednak rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. To na strony ustawodawca w myśl art. 3 k.p.c. nałożył obowiązek przedstawiania dowodów i to na stronie – zgodnie z przepisem art. 6 k.c. – ciąży ciężar udowodnienia faktu, z którego wywodzi ona skutki prawne. W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie nie zachodziła żadna z okoliczności nakładająca na sąd obowiązek przejęcia inicjatywy dowodowej – ciążącej na stronie powodowej reprezentowanej przez fachowego pełnomocnika.

Mając powyżej na uwadze należało stwierdzić brak podstaw do uznania, że w wyniku działania pozwanych doszło do naruszenia bądź zagrożenia naruszeniem dobra osobistego, co skutkowało oddaleniem powództwa jako bezzasadnego.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu zapadło w oparciu o art. 102 k.p.c. Powód w całości przegrał sprawę, co w normalnym toku rzeczy oznaczałoby, że powinien on ponieść wszelkie związane z tym koszty, które pojawiły się po stronie jego przeciwników procesowych. Ustawodawca przyznaje jednak sądowi pewną swobodę w zasądzaniu kosztów procesu, gdy stosowaniu zasady odpowiedzialności za wynik sporu (art. 98 k.p.c.) sprzeciwiają się względy słuszności, co właśnie wyraża się stwierdzeniem, że w przypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może nie obciążać strony kosztami procesu w całości lub w części, do czego uprawnia go treść art. 102 k.p.c. Zdaniem Sądu w niniejszej sprawie zaistniały te warunki. Sąd miał przede wszystkim na uwadze trudną sytuację życiową, zdrowotną i majątkową powoda (niedawne opuszczenie jednostki penitencjarnej; status bezrobotnego; uzyskiwanie niewielkich dochodów z renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy oraz jego niepełnosprawność związaną z dolegliwościami okulistycznymi), w związku z czym doszedł do przekonania, że po jego stronie zachodzą okoliczności pozwalające na wyjątkowe odstąpienie od ogólnych reguł rządzących problematyką kosztów procesu. Przeciwne zaś rozstrzygnięcie stanowiłoby dla niego nadmierną dolegliwość.

Z uwagi na to, że D. W. był reprezentowany przez pełnomocnika z urzędu, a koszty z tym związane nie zostały przez powoda uiszczone, Sąd nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz adwokata M. A. kwotę 8.856 zł tytułem świadczonej z urzędu pomocy prawnej. Rozstrzygnięcie w tym przedmiocie zapadło w oparciu o §6 pkt 7 w zw. z art. §2 ust 3 r rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 461).