Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Anny Utnik – Wójtowicz prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Lublinie

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2014 r.

sprawy A. W. (2), M. S. (1), B. Ś., Ł. S. oskarżonych z art. 258§1 kk, art. 86§4 kks w zw. z art. 86§1 kks i in.

z powodu apelacji wniesionych przez prokuratora i obrońców oskarżonych B. Ś. i Ł. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu

z dnia 13 grudnia 2013 r., sygn. akt II K 53/12

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok uznając apelacje za oczywiście bezzasadne;

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. P. - Kancelaria Adwokacka w L. 885,60 zł (osiemset osiemdziesiąt pięć złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu B. Ś. w postępowaniu odwoławczym;

III.  zwalnia oskarżonego B. Ś. i Ł. S. od ponoszenia kosztów sądowych za drugą instancję i ustala, że wchodzące w ich skład wydatki ponosi Skarb Państwa, który obciążają również wydatki związane z apelacją prokuratora.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Zamościu wyrokiem z dnia 13 grudnia 2013 r. po rozpoznaniu sprawy, m.in . B. Ś. oskarżonego o to, że:

X.  w okresie od czerwca 2009 roku daty bliżej nieustalonej do dnia 12 stycznia 2012 roku, w G., pow. (...), woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z A. W. (2), M. S. (2), Ł. S. oraz innymi nieustalonymi osobami, brał udział w zorganizowanej i kierowanej przez A. W. (2) grupie przestępczej, mającej na celu popełnianie przestępstw skarbowych, polegających na wprowadzaniu na obszar Wspólnoty Europejskiej przez rzekę B. w rejonie znaków granicznych 821 i 822 w miejscowości G. wyrobów tytoniowych bez polskich znaków skarbowych akcyzy w ten sposób, że na polecenie A. W. (2) odbierał i przechowywał wprowadzone przez rzekę B. wyroby tytoniowe, jak również prowadził obserwację przyległego terenu celem ewentualnego uprzedzenia wymienionych osób o działaniach Straży Granicznej i Policji,

tj. o czyn z art. 258 § 1 k.k.

XI.  w okresie od czerwca 2009 roku daty bliżej nieustalonej do 24 czerwca 2009 roku w G. pow. (...), działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w zorganizowanej grupie przestępczej, mającej na celu popełnianie przestępstw skarbowych, wspólnie i w porozumieniu z A. W. (2), M. S. (1) i innymi nieustalonymi osobami, w ramach ustalonego podziału ról, wprowadził bez zgłoszenia celnego na obszar Wspólnoty Europejskiej nie mniej niż 9 998 paczek papierosów różnych marek, przez co naraził budżet Wspólnoty Europejskiej na uszczuplenie należności celnej w kwocie 4 606,00 zł oraz Skarb Państwa na uszczuplenie podatku VAT w kwocie 20 782,00 zł oraz podatku akcyzowego w kwocie 81 866,00 zł w ten sposób, że:

- w czerwcu 2009 roku daty bliżej nieustalonej na polecenie A. W. (2) wprowadził przez rzekę B. w rejonie znaków granicznych 821 i 822 w miejscowości (...) 000 paczek papierosów bez polskich znaków skarbowych akcyzy,

- 24 czerwca 2009 roku na polecenie A. W. (2) wprowadził przez rzekę B. w rejonie znaków granicznych 821 i 822 w miejscowości (...) 998 paczek papierosów bez polskich znaków skarbowych akcyzy,

przy czym uczynił sobie z popełnienia tego przestępstwa stałe źródło dochodu,

tj. o czyn z art. 86 § 4 k.k.s. w zw. z art. 86 § 1 k.k.s. w zb. z art. 63 § 2 k.k.s. w zw. z art. 63 § 6 k.k.s. w zb. z art. 54 § 1 k.k.s. w zw. z art. 54 § 2 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 2 i 5 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s.;

XII.  w czerwcu 2011 roku daty nieustalonej w G., pow. (...), działając w zorganizowanej grupie przestępczej, mającej na celu popełnianie przestępstw skarbowych, wspólnie i w porozumieniu z A. W. (2), M. S. (1), Ł. S. i innymi nieustalonymi osobami, w ramach ustalonego podziału ról, wprowadził bez zgłoszenia celnego na obszar Wspólnoty Europejskiej nie mniej niż 3 000 paczek papierosów rożnych marek, przez co naraził budżet Wspólnoty Europejskiej na uszczuplenie należności celnej w kwocie 1 382,00 zł oraz Skarb Państwa na uszczuplenie podatku VAT w kwocie 8 948,00 zł oraz podatku akcyzowego w kwocie 35 124,00 zł w ten sposób, że na polecenie A. W. (2) wprowadził przez rzekę B. w rejonie znaków granicznych 821 i 822 w miejscowości G. dostarczone przez nieustalonego obywatela Ukrainy 3 000 paczek papierosów bez polskich znaków skarbowych akcyzy, a następnie przechowywał te wyroby celem późniejszej ich dystrybucji, przy czym uczynił sobie z popełnienia tego przestępstwa stałe źródło dochodu,

tj. o czyn z art. 86 § 4 k.k.s. w zw. z art. 86 § 1 k.k.s. w zb. z art. 63 § 2 k.k.s. w zw. z art. 63 § 6 k.k.s. w zb. z art. 54 § 1 k.k.s. w zw. z art. 54 § 2 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 2 i 5 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s.;

XIII.  w dniu 12 stycznia 2012 roku w G., pow. (...), działając w zorganizowanej grupie przestępczej, mającej na celu popełnianie przestępstw skarbowych, wspólnie i w porozumieniu z A. W. (2), M. S. (1) i innymi nieustalonymi osobami, w ramach ustalonego podziału ról, wprowadził bez zgłoszenia celnego na obszar Wspólnoty Europejskiej nie mniej niż 6 020 paczek papierosów różnych marek, przez co naraził budżet Wspólnoty Europejskiej na uszczuplenie należności celnej w kwocie 2 774,00 zł oraz Skarb Państwa na uszczuplenie podatku VAT w kwocie 19 538,00 zł oraz podatku akcyzowego w kwocie 77 357,00 zł w ten sposób, że w dniu 12 stycznia 2012 roku odebrał na polecenie A. W. (2) dostarczone przez rzekę B. w rejonie znaków granicznych 821 i 822 w miejscowości G. przez nieustalonego obywatela Ukrainy 6 020 paczek papierosów bez polskich znaków skarbowych akcyzy, przy czym uczynił sobie z popełnienia tego przestępstwa stałe źródło dochodu,

tj. o czyn z art. 86 § 4 k.k.s. w zw. z art. 86 § 1 k.k.s. w zb. z art. 63 § 2 k.k.s. w zw. z art. 63 § 6 k.k.s. w zb. z art. 54 § 1 k.k.s. w zw. z art. 54 § 2 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 2 i 5 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s.

Ł. S., oskarżonego o to, że:

XIV.  w okresie od czerwca 2011 roku daty bliżej nieustalonej do dnia 24 czerwca 2011 roku w G., S., pow. (...), woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z A. W. (2), B. Ś., M. S. (1) oraz innymi nieustalonymi osobami, brał udział w zorganizowanej i kierowanej przez A. W. (2) grupie przestępczej, mającej na celu popełnianie przestępstw skarbowych, polegających na wprowadzaniu na obszar Wspólnoty Europejskiej przez rzekę B. w rejonie znaków granicznych 821, 822, 856 i 857 w miejscowości G. oraz Ś. wyrobów tytoniowych bez polskich znaków skarbowych akcyzy w ten sposób, że na polecenie A. W. (2) odbierał wprowadzone przez rzekę B. wyroby tytoniowe, jak również prowadził obserwację przyległego terenu celem ewentualnego uprzedzenia wymienionych osób o działaniach Straży Granicznej i Policji,

tj. o czyn z art. 258 § 1 k.k.;

XV.  w okresie od czerwca 2011 roku daty bliżej nieustalonej do 24 czerwca 2011 roku w G., oraz Ś., pow. (...), działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w zorganizowanej grupie przestępczej, mającej na celu popełnianie przestępstw skarbowych, wspólnie i w porozumieniu z A. W. (2), B. Ś., M. S. (1) i innymi nieustalonymi osobami, w ramach ustalonego podziału ról, wprowadził bez zgłoszenia celnego na obszar Wspólnoty Europejskiej nie mniej niż 8 000 paczek papierosów różnych marek, przez co naraził budżet Wspólnoty Europejskiej na uszczuplenie należności celnej w kwocie 3 686,00 zł oraz Skarb Państwa na uszczuplenie podatku VAT w kwocie 23 862,00 zł oraz podatku akcyzowego w kwocie 93 664,00 zł w ten sposób, że:

- w czerwcu 2011 roku na polecenie A. W. (2) odebrał wprowadzone przez rzekę B. w rejonie znaków granicznych 821 i 822 w miejscowości (...) 000 paczek papierosów bez polskich znaków skarbowych akcyzy,

-w dniu 24 czerwca 2011 roku na polecenie A. W. (2) wprowadził przez rzekę B. w rejonie znaków granicznych 856 i 857 w miejscowości (...) 000 paczek papierosów bez polskich znaków skarbowych akcyzy,

tj. o czyn z art. 86 § 4 k.k.s. w zw. z art. 86 § 1 k.k.s. w zb. z art. 63 § 2 k.k.s. w zw. z art. 63 § 6 k.k.s. w zb. z art. 54 § 1 k.k.s. w zw. z art. 54 § 2 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 2 i 5 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s.;

uznał go za winnego popełnienia :

- czynu zarzuconego mu w pkt X, wyczerpującego dyspozycję art. 258 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 258 § 1 k.k. wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności ;

- czynu zarzuconego mu w pkt XI, przy czym z opisu tego czynu wyeliminował zwrot „budżet Wspólnoty Europejskiej na uszczuplenie należności celnej w kwocie 4606,00 zł oraz” „podatku VAT w kwocie 20783,00 zł oraz”, wyczerpującego dyspozycję art. 63 § 2 k.k.s. w zw. z art. 63 § 6 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 2 i 5 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. i za to na podstawie art. 63 § 6 k.k.s. w zw. z art. 38 § 1 pkt 2 k.k.s. wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności oraz 80 (osiemdziesiąt) stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 55 (pięćdziesiąt pięć) złotych ;

- czynu zarzuconego mu w pkt XII, przy czym z opisu tego czynu wyeliminował zwrot „podatku VAT w kwocie 8948,00 zł oraz”, wyczerpującego dyspozycję art. 86 § 4 k.k.s. w zw. z art. 86 § 1 k.k.s. w zb. z art. 63 § 2 k.k.s. w zw. z art. 63 § 6 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 2 i 5 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. i za to na podstawie art. 63 § 6 k.k.s. w zw. z art. 7 § 2 k.k.s. w zw. z art. 38 § 1 pkt 2 k.k.s. wymierzył oskarżonemu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności oraz 80 (osiemdziesiąt) stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 55 (pięćdziesiąt pięć) złotych;

- czynu zarzuconego mu w pkt XIII, przy czym z opisu tego czynu wyeliminował zwrot „podatku VAT w kwocie 19538,00 zł oraz”, wyczerpującego dyspozycję art. 86 § 4 k.k.s. w zw. z art. 86 § 1 k.k.s. w zb. z art. 63 § 2 k.k.s. w zw. z art. 63 § 6 k.k.s. w zb. z art. 37 § 1 pkt 2 i 5 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. i za to na podstawie art. 63 § 6 k.k.s. w zw. z art. 7 § 2 k.k.s. w zw. z art. 38 § 1 pkt 2 k.k.s. wymierzył mu karę 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności oraz 80 (osiemdziesiąt) stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 55 (pięćdziesiąt pięć) złotych;

na podstawie art. 85 k.k., art. 86 § 2 k.k. w zw. z art. 20 § 2 k.k.s. i art. 39 § 1 i § 2 k.k.s. kary pozbawienia wolności i grzywny orzeczone wobec B. Ś. połączył i jako kary łączne orzekł 1 (jeden) rok i 10 (dziesięć) miesięcy pozbawienia wolności i 200 (dwieście) stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 55 (pięćdziesiąt pięć) złotych;

na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k., art. 41a § 1 i 2 k.k.s. wykonanie kary łącznej pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonemu na okres 4 (czterech) lat tytułem próby i na ten czas oddał go pod dozór kuratora;

na podstawie art. 63 § 1 k.k. w zw. z art. 20 § 2 k.k.s. zaliczono oskarżonemu B. Ś. na poczet kary grzywny okres zatrzymania w dniu 12 stycznia 2012 r.;

na podstawie art. 29 pkt. 4 k.k.s. w zw. z art. 30 k.k.s. w zw. z art. 30 § 6 k.k.s., art. 31 § 1 k.k.s. orzeczono wobec B. Ś. środek karny przepadku 4500 paczek papierosów F., 1500 paczek papierosów F., 20 papierosów Q.;

na podstawie art. 33 § 1 k.k.s. orzeczono wobec oskarżonego środek karny w postaci ściągnięcia równowartości pieniężnej korzyści majątkowej osiągniętej z popełnienia przypisanego w pkt. XI przestępstwa w wysokości 400 złotych.

Apelację od tego wyroku wniosła, m.in. obrońca oskarżonego.

W apelacji zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1)  obrazę przepisów postępowania, mogącą mieć wpływ na treść wydanego orzeczenia, a mianowicie art. 171 § 7 k.pk., w zw. z art. 171 § 1, § 4 i § 5 pkt 1 k.pk. w zw. z art. 7 k.pk., poprzez zaliczenie w poczet materiałów dowodowych wyjaśnień podejrzanego uzyskanych niezgodnie z przepisem art. 171 § 1, § 4 i § 5 pkt 1 k.p.k., tj. w warunkach wyłączających swobodne wypowiedzenie się osoby przesłuchiwanej, zadawania pytań sugerujących jej oczekiwaną przez przesłuchujących odpowiedź oraz stosowania wobec oskarżonego gróźb bezprawnych, tj. groźby zastosowania tymczasowego aresztowania,

2)  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mogący mieć wpływ na jego treść, a polegający na obdarzeniu wiarygodnością wyjaśnień podejrzanego B. Ś. złożonych w toku postępowania przygotowawczego, odnośnie przyznania się do popełniania wszystkich zarzucanych mu aktem oskarżenia przestępstw, podczas gdy wyjaśnienia te zebrane zostały niezgodnie z przepisami art. 171 § 1, § 4, § 5 pkt 1 k.p.k. oraz odmówieniu obdarzenia wiarygodnością wyjaśnień oskarżonego, składanych swobodnie przed sądem.

Na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. wniosła o:

I)  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji,

II)  zasądzenie kosztów za obronę z urzędu za II instancję według spisu kosztów.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Wszystkie apelacje wniesione w tej sprawie uznano za oczywiście bezzasadne. Wniosek o uzasadnienie wyroku złożyła tylko obrońca oskarżonego B. Ś. i dlatego uzasadnienie zaskarżonego wyroku ograniczono do ustosunkowania się do zarzutów i wniosków tej apelacji (art. 423a § 1 k.p.k.).

Apelacja nie precyzuje na czym polegał przymus , który miał doprowadzić do zaistnienia sytuacji, że oskarżony składał wyjaśnienia będąc pozbawiony swobody wypowiedzi. Oskarżony nie sugeruje, by stosowano wobec niego przymus fizyczny. Z uzasadnienia apelacji można wnosić, że jej autorka upatruje stosowania przymusu psychicznego w tym, że w przesłuchaniu brało udział „wielu funkcjonariuszy”. Z ustaleń Sądu Okręgowego, który badał, czy oskarżony nie składał wyjaśnień w warunkach wyłączających swobodę wypowiedzi, wynika że w czasie przesłuchania oskarżonego w dniu 12 stycznia 2012 r. obecnych było 4 funkcjonariuszy Straży Granicznej. Przepisy k.p.k. nie określają ilości osób, które mogą być obecne przy przesłuchaniu. Sam fakt, że w czasie przesłuchania w miejscu przesłuchania przebywało więcej osób niż wynikało z potrzeby sporządzenia protokołu nie uzasadnia tezy, że przesłuchiwany poddany był przymusowi psychicznemu. Z wyjaśnień składanych przez oskarżonego B. Ś. na rozprawie wynika, że funkcjonariusze straży granicznej powiedzieli mu, że jeden z kolegów, A. W. (2) „załatwił go”, dawali mu do zrozumienia , „że jeżeli pójdę na współpracę, że jeżeli powiem, że to robota W., to pojadę do domu, a jeżeli tego nie powiem, to pojadę do Zakładu Karnego w Z.. W związku z tym zeznałem jak chcieli”. Z wyjaśnień oskarżonego Ś. wynika więc, że okolicznościami, które doprowadziły oskarżonego do złożenia wyjaśnień były: wytworzenie w nim przekonania, że sam został pomówiony i obietnica pozostania na wolności. Okoliczności te nie mogą być uznane za powodujące wyłączenie swobody wypowiedzi a tym samym dyskwalifikować złożone przez niego wyjaśnienia.

Stosowanie podstępu i przedstawienie podejrzanemu korzyści jakie niesie przyznanie nie są okolicznościami powodującymi wyłączenie swobody wypowiedzi.

Sąd Najwyższy zajmował w tym względzie jednolite stanowisko, stwierdzając: „Zapoznanie oskarżonego przez osobę przesłuchującą, w toku śledztwa, z treścią przepisów dotyczących nadzwyczajnego złagodzenia kary, choćby podyktowane to było względami taktycznymi, samo przez się nie stwarza warunków wyłączających możność swobodnej wypowiedzi w rozumieniu art. 171 § 7 (patrz: SN III KR 344/73, OSPiKA 1974, z. 6, poz. 134; SA w Lublinie II AKa 162/06, LEX nr 192830 z glosą krytyczną J. Gurgula, Prok. i Pr. 2007, nr 9, s. 156).

Nie można też zaliczyć do warunków wyłączających swobodę wypowiedzi pewnych zachowań, które mogą wprawdzie wpłynąć na proces motywacyjny osoby przesłuchiwanej, np. mogą przyczynić się do przyznania się oskarżonego do przestępstwa, lecz nie odbierają jej możliwości wyboru treści składanych wyjaśnień. Dotyczy to m.in. wprowadzenia przesłuchiwanego w błąd lub posługiwania się niedozwolonymi obietnicami. Takie zachowanie nie uzasadnia zastosowania art. 171 § 7” (SN V KRN 102/79, OSPiKA 1981, z. 7-8, poz. 141)

W postanowieniu z dnia 12 listopada 2007 r., IIKK 2/07,OSNKW 2007/1/2534 , SN stwierdził:

Powoływanie się przez przesłuchującego funkcjonariusza policji na istniejące dowody winy podejrzanego, przekazanie przez niego informacji o ustawowym zagrożeniu dotyczącym zarzucanego czynu oraz wskazywanie na możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary nie stanowi przyczyny wyłączającej swobodę wypowiedzi podejrzanego.

Całkowicie bezpodstawne jest twierdzenie apelacji, że oskarżony w swych wyjaśnieniach składanych podczas postępowania przygotowawczego jedynie potwierdził zaproponowaną przez przesłuchujących wersję wydarzeń, że podano mu wszystkie szczegóły (str. 4 apelacji). Twierdzenie to jest sprzeczne nawet z wyjaśnieniami samego oskarżonego . Oskarżony na rozprawie wyjaśnił, że okoliczności, które podawał podczas przesłuchań są przez niego wymyślone (wyjaśnienia złożone na rozprawie –k.1613).

Wyjaśnienia oskarżonego przytaczające okoliczności, które jego zdaniem, spowodowały, iż nie mógł swobodnie złożyć wyjaśnień, nie prowadziły automatycznie do stanu uprawdopodobnienia tej okoliczności. Sąd Okręgowy kwestię swobody wypowiedzi badał (patrz str.27-31 uzasadnienia) stwierdzając, że oskarżony nieprawdziwie przedstawiał okoliczności swego przesłuchania. Argumenty przytoczone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Apelacyjny w pełni podziela. Nie sposób nie dodać, że zmiana koncepcji obrony miała oczywisty wpływ na treść jego wyjaśnień. Podkreślić też należy, że oskarżony przyznał się nie tylko będąc przesłuchiwany przez funkcjonariuszy straży granicznej, ale także prokuratora .

Sąd Okręgowy przytoczył argumenty, które zdecydowały o tym, że obdarzył wiarą wyjaśnienia oskarżonego złożone w postępowaniu przygotowawczym. Trzeba podzielić argument, że potwierdzenie przytaczanych przez B. Ś. faktów przez M. S. (1) dowodzi prawdziwości wyjaśnień obu oskarżonych składanych w postępowaniu przygotowawczym. Apelacja nie przytacza żadnych argumentów podważających ocenę dowodów dokonaną przez Sąd Okręgowy.

Apelacja nie kwestionuje także tego, że wyjaśnienia oskarżonych złożone w trakcie postępowania przygotowawczego dawały podstawę do ustalenia, że oskarżony popełnił przypisane mu w wyroku czyny.

Z tych względów apelację uznano za niezasadną.

Oskarżonemu mimo uprzedniej karalności, działania w zorganizowanej grupie przestępczej, wymierzono karę łączną pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Już tylko te okoliczności świadczą o tym, że kary wymierzone oskarżonemu są łagodne, na pewno zaś nie są choćby surowe.

Z tych względów zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.