Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 września 2014r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Tomasz Koronowski

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Tomaszewska

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2014r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania R. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 20 maja 2014r. znak: (...)

o emeryturę

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy R. M. prawo do emerytury od dnia (...) 2014r.;

II.  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt IV U 506/14

UZASADNIENIE

Skarżący R. M. wniósł odwołanie od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 20 maja 2014r., znak (...), odmawiającej mu prawa do emerytury. Ubezpieczony podniósł, że wykonywał pracę w warunkach szczególnych na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony w Zakładzie Budowlano- (...) w P., na dowód czego zaproponował zeznania świadków.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie po przeprowadzeniu dowodu z akt osobowych skarżącego z okresu zatrudnienia we wskazanym wyżej Zakładzie. Powołano się m.in. na art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2013r., poz. 1440 ze zmianami, powoływanej dalej jako „ustawa emerytalna”) oraz na rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 ze zmianami). Organ rentowy podniósł, że wnioskodawca udokumentował w postępowaniu administracyjnym 13 lat, 7 m-cy i 9 dni okresów pracy w warunkach szczególnych. Nie uwzględniono jako okresów takiej pracy znacznej części zatrudnienia w Zakładzie Budowlano- (...) w P., tj. w dniach od 17 do 24 października 1973r. i od 22 kwietnia 1976r. do 2 września 1987r., gdyż z przedłożonych dokumentów nie wynika rodzaj i charakter pracy wnioskodawcy na stanowisku kierowcy. Nie kwestionowano pozostałych przesłanek wnioskowanego prawa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Skarżący urodził się w dniu (...), zatem w dniu (...) 2014r. ukończył 60 lat.

(bezsporne)

W okresie od dnia 15 kwietnia 1973r. do dnia 4 sierpnia 1973r. ubezpieczony pracował jako kierowca ciągnika w M. (...) w Ł.. Następnie, tj. od dnia 13 sierpnia 1973r. do dnia 16 października 1973r., ubezpieczony był zatrudniony na takim samym stanowisku w Powiatowym (...) (...) w P..

(dowód: świadectwo pracy k.4 akt rentowych, świadectwo pracy, karta obowiązków…, opinia, życiorys podanie o pracę i i kwestionariusz osobowy k.17, 36, 58, 60-62 akt osobowych koperta k.15)

W okresie od dnia 17 października 1973r. do dnia 2 września 1987r. ubezpieczony był zatrudniony w Zakładzie Budowlano- (...) w P., będącym jednostką Wojewódzkiego Związku Gminnych Spółdzielni (...) w E. z/s w M.. Początkowo, tj. do dnia 19 lutego 1980r. skarżący był co do zasady kierowcą ciągnika rolniczego, a następnie samochodu S. (...), tj. samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. W następujących okresach wykonywał pracę na innych stanowiskach: przez 10 dni w kwietniu / maju 1976r. jako kierowca koparki Białoruś, przez 11 dni w marcu 1977r., przez 13 dni w kwietniu 1977r. i przez 13 dni w lipcu 1977r. jako mechanik pojazdów samochodowych, przez prawie 3 miesiące (od 4 czerwca do 31 sierpnia 1982r.) jako robotnik budowlany oraz przez około tydzień jako kierowca Żuka.

(bezsporne, ponadto umowy o pracę i angaże, wnioski i opinie, karta obowiązków…, podanie i życiorys k.5-16, 19-34, 36, 40, 44, 50, 60 i 61 w aktach osobowych koperta k.15)

W okresie od dnia 9 września 1987r. do dnia 4 stycznia 2011r. ubezpieczony pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony w Spółdzielni (...) w E.. W okresie tego zatrudnienia wykorzystał 30 dni urlopu bezpłatnego w czerwcu 1992r.

(bezsporne, ponadto świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach k.10 akt emerytalnych)

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu odwołanie skarżącego zasługiwało na uwzględnienie, przy czym należy zaznaczyć, że wobec okoliczności, które można było ustalić dopiero w toku postępowania sądowego.

Wstępnie należy przybliżyć podstawę prawną wniosku, co pozwoli ograniczyć omówienie okoliczności faktycznych tylko do tych, które były istotne dla rozstrzygnięcia. Wobec tego trzeba wyjaśnić, że z art. 184 ustawy emerytalnej wynika, iż ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, a więc w dniu 1 stycznia 1999r., osiągnęli po pierwsze okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz po drugie okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. w niniejszej sprawie wynoszący 25 lat. Przy tym emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie na dochody budżetu państwa środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu. Stosownie do powołanego w części wstępnej uzasadnienia §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie z § 2 ust. 1 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Skarżący bezspornie spełnia kryterium wymaganego okresu 25 lat ubezpieczenia, skończył 60 lat i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Należy tu nadmienić, że dokumenty w aktach osobowych z okresu zatrudnienia w Zakładzie Budowlano- (...) w P. wskazują na krótsze okresy zatrudnienia wnioskodawcy w 1973r. w poprzednich zakładach pracy w stosunku do okresów przyjętych przez pozwanego w postępowaniu o ustalenie kapitału początkowego. Wynikało to z różnego określenia dat początkowych i końcowych zatrudnienia skarżącego w 1973r. w świadectwach pracy wystawionych w 1987r. przez Zakład (...) w P. i w 1997r. przez Spółdzielnię (...) w P. (k.4 i 5 akt rentowych) w odniesieniu do dat wskazanych w świadectwie pracy, świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, opinii i kwestionariuszu osobowym k.17, 35, 58 i 62 akt osobowych. Sąd przyjął w każdym wypadku zatrudnienie wynikające z tych ostatnich dokumentów, jako starszych i wzajemnie spójnych, co wprawdzie skutkuje zmniejszeniem ogólnego stażu pracy wnioskodawcy, jednak staż ten nadal przekracza na dzień 1 stycznia 1998r. wymagane 25 lat, gdyż wynosi 25 lat, 7 m-cy i 5 dni.

Wprawdzie wnioskodawca nie przedłożył prawidłowego świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych w Zakładzie Budowlano- (...) w P. (nieprecyzyjnie określono w nim stanowiska pracy ubezpieczonego), a zgodnie z §2 ust. 2 powoływanego wcześniej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. okresy pracy m.in. w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, jednak świadectwo pracy z adnotacją o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, bądź bez niej, nie jest bezwzględną przesłanką do zaliczenia danej pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach. Świadectwo nie jest wiążące dla organu rentowego i może podlegać weryfikacji. Decydujące znaczenie ma zawsze fakt rzeczywistego wykonywania pracy w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Dopiero w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie okresów pracy w warunkach szczególnych także w oparciu o inne dowody niż zaświadczenie z zakładu pracy, nawet jeśli pracownik nie posiada świadectwa w określonej w przepisie formie, albo jego treść budzi wątpliwości, które uzasadniały kwestionowanie tego zaświadczenia przez organ rentowy w fazie administracyjnej postępowania.

Pozwany początkowo kwestionował pracę skarżącego w warunkach szczególnych, jednak dowody zebrane w toku postępowania sądowego w postaci dokumentów z akt osobowych skutkowały zmianą stanowiska organu rentowego w tym zakresie i uznaniem, że ubezpieczony wykazał wystarczająco długi okres pracy w warunkach szczególnych, z czym wiązało się cofnięcie przez ubezpieczonego wniosku o przesłuchanie świadków. Wskazać w tym miejscu należy, że postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych jest postępowaniem cywilnym, które cechuje się kontradyktoryjnością. Oznacza to, iż strony wywodzące z określonych faktów skutki prawne obowiązane są te fakty udowodnić (art. 232 kpc), przy czym nie wymagają dowodu fakty przyznane przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości (art. 229 kpc). Taka też sytuacja procesowa zachodziła w niniejszej sprawie, tj. przyznanie faktów przez pozwanego nie budziło wątpliwości w świetle dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych. Warto zaznaczyć, że okres pracy w warunkach szczególnych uznany przez pozwanego już w postępowaniu administracyjnym to 13 lat, 7 m-cy i 9 dni. W kwestionowanym przez organ rentowy dłuższym okresie, tj. od dnia 22 kwietnia 1976r. do dnia 2 września 1987r. sama praca wnioskodawcy na stanowisku kierowcy ciągnika rolniczego, wynikająca jednoznacznie z akt osobowych, to okres do dnia 19 lutego 1980r., który – nawet po odliczeniu wymienionych wyżej 47 dni pracy na innych stanowiskach w tym czasie – stanowi okres znacznie dłuższy od brakującego do 15 lat 1 roku, 4 m-cy i 21 dni.

W tym miejscu trzeba wyjaśnić, że art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej odwołuje się do przepisów dotychczasowych. Obowiązujące w tym zakresie i przywoływane wyżej rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. wydane zostało w oparciu o delegację z art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zmianami), w którym Radzie Ministrów powierzono w szczególności określenie rodzaju prac lub stanowisk pracy oraz warunków, na podstawie których osobom m.in. zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury w niższym wieku. Z art. 53 ust. 2 tej samej ustawy wynikało, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników stale zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia – jest to regulacja tożsama z zawartą w obecnie obowiązującym art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej. W wykazie A, stanowiącym załącznik do wspomnianego rozporządzenia, w dziale VIII „W transporcie i łączności” wymienia się pod poz. 2 prace m.in. kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, pod poz. 3 – prace m.in. kierowców ciągników. Praca świadczona przez skarżącego w latach 1973-1998 z nieistotnie krótkimi przerwami ściśle odpowiada tym właśnie rodzajom pracy w warunkach szczególnych. Przy tym nie ujawniono w toku postępowania żadnych dokumentów, z których mogłoby wynikać, że wnioskodawca pracował w tym okresie w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Udowodnienie przez wnioskodawcę – należy podkreślić, że dopiero na etapie postępowania sądowego, gdyż przy pomocy dokumentów z akt osobowych, uprzednio nieznanych pozwanemu i spójnych z nimi wyjaśnień ubezpieczonego złożonych na rozprawie – iż zachodzą wszystkie przesłanki przyznania mu wnioskowanej emerytury, skutkowało po pierwsze zmianą zaskarżonej decyzji na podstawie art. 477 ¹⁴§2 kpc i przyznaniem prawa do tejże emerytury od dnia ukończenia 60. roku życia, tj. od dnia (...) 2014r. oraz stwierdzeniem na podstawie art. 118 ust. 1a a contrario, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.