Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 października 2014r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Barbara Lubańska-Mazurkiewicz -spr.

Sędziowie: SA – Hanna Wnękowska

SO (del.) – Małgorzata Janicz

Protokolant: – st. sekr. sąd. Marzena Brzozowska

przy udziale Prokuratora Leszka Woźniaka

po rozpoznaniu w dniu 8 października 2014 r.

sprawy z wniosku M. M.

o zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie

na skutek apelacji, wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 22 kwietnia 2014 r. sygn. akt XVIII Ko 9/14

- utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok

- kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 22 kwietnia 2014 r. sygn. akt XVIII Ko 9/14 na podstawie art. 552 § 4 k.p.k. oddalił wniosek M. M. o zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie i na podstawie art. 554 § 2 k.p.k. kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.

Wyrok powyższy zaskarżył w całości pełnomocnik M. M. i zarzucił:

1.  na zasadzie art. 438 pkt 1 k.p.k. obrazę przepisu prawa materialnego, a to art. 552 § 4 k.p.k. poprzez błędną jego wykładnię, polegającą na dokonaniu oceny niewątpliwej niesłuszności zatrzymania jedynie w kontekście naruszenia przepisów Rozdziału 27 k.p.k. oraz w oparciu o zasady zawarte w Konstytucji, a nieuwzględnieniu przy tej ocenie kryterium ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie, podczas gdy prawidłowa wykładnia powołanego przepisu wymaga, aby - w przypadku braku naruszenia przepisów procesowych o zatrzymaniu - uwzględniać przy ocenie niewątpliwej niesłuszności przede wszystkim ostateczne rozstrzygnięcie o odpowiedzialności karnej;

2.  na zasadzie art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę, polegający na:

a.  nieustaleniu, że zatrzymanie wnioskodawcy okazało się niezgodne z art. 244 § 1 k.p.k., który pozwala na zatrzymanie jedynie w razie uzasadnionego przypuszczenia popełnienia przestępstwa, podczas gdy czyn w związku z którym nastąpiło zatrzymanie nie miał charakteru przestępnego z uwagi na jego znikomą szkodliwość społeczną;

b.  nieprawidłowym przyjęciu, że wnioskodawca został zatrzymany na okres potrzebny do dokonania wszelkich niezbędnych czynności, podczas gdy zatrzymanie trwało mimo ustania jego przyczyny, tj. obawy zacierania śladów - co mogło mieć wpływ na treść orzeczenia;

• 3.  na zasadzie art. 438 pkt 2 k.p.k. obrazę przepisów postępowania, to jest:

  a.  art. 7 w zw. z art. 410 w zw. z art. 394 § 2 k.p.k. poprzez uznanie za ujawnione bez odczytywania akt Prokuratury Rejonowej Warszawa- Mokotów w Warszawie, sygn. akt 3Ds 2892/13/VII w całości, podczas gdy zgodnie z art. 394 § 2 k.p.k., za ujawnione bez odczytywania uznać można jedynie konkretne protokoły i dokumenty znajdujące się w aktach, nie zaś akta jako całość;

  b.  art. 5 § 1 k.p.k. poprzez stwierdzenie sprawstwa wnioskodawcy w zakresie czynu, co do którego prowadzono postępowanie przygotowawcze, mimo nieistnienia prawomocnego wyroku skazującego w tym przedmiocie - co mogło mieć wpływ na treść orzeczenia.

Podnosząc powyższe zarzuty wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz

M. M. kwoty 1500 zł (słownie: tysiąc pięćset złotych) tytułem zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie w sprawie prowadzonej pod nadzorem Prokuratora Prokuratury Rejonowej Warszawa-Mokotów w Warszawie, sygn. akt 3Ds 2892/13/VII.

Ponadto w wniósł o:

• 2.  zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz M. M. kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych;

  3.  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentów znajdujących się w aktach Prokuratury Rejonowej Warszawa-Mokotów w Warszawie, sygn. akt 3Ds 2892/13/VII (dołączonych do akt Sądu Okręgowego w Warszawie XVIII Wydział Kamy, sygn. akt XVIII Ko 9/14), a mianowicie protokołu zatrzymania osoby (k. 3), protokołu oględzin (k. 7 i następne), protokołu przeszukania osoby (k. 8 i następne), protokołu przeszukania (k. 11 i następne) protokołu przeszukania (k. 15 i następne), protokołu przeszukania (k. 23 i następne), protokołu oględzin (k. 26 i następne), protokołu tymczasowego zajęcia mienia ruchomego (k. 35 i następne), postanowienia o umorzeniu dochodzenia, postanowienia o uchyleniu postanowienia o zabezpieczeniu majątkowym - na okoliczność niewątpliwej niesłuszności zatrzymania M. M. w wyżej wymienionej sprawie oraz na okoliczność czasu trwania zatrzymania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pełnomocnika wnioskodawcy jest niezasadna.

Na wstępie Sąd Apelacyjny zajmie stanowisko co do zarzutu z pkt 3 ^{( a)} środka odwoławczego, a mającego polegać na obrazie przepisów postępowania to jest art. 7 w zw. z art. 410 w zw. z art. 394 § 2 k.p.k. poprzez zaliczenie do materiału dowodowego całości akt postępowania przygotowawczego zamiast zaliczenia konkretnych protokołów i dokumentów. Wprawdzie rację ma skarżący, że takie postępowanie Sądu orzekającego było nieprawidłowe , lecz podstawą zarzutów odwoławczych może być tylko takie naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało lub mogło mieć wpływ na treść orzeczenia. Tego rodzaju skutków autor środka odwoławczego nie wykazał a motywy zaskarżonego wyroku świadczą o tym, że Sąd I instancji procedował bez naruszenia art. 410 k.p.k., bowiem uwzględnił i rozważył wszelkie dowody, mające istotne znaczenie w sprawie, a następnie ocenił je w ramach art. 7 k.p.k. Zatem zaliczenie, w wyniku uwzględnienia wniosku pełnomocnika, dowodów z akt sprawy Prokuratury Rejonowej Warszawa-Mokotów, sygn. akt 3 Ds 2892/13/VII miało na celu jedynie wskazanie konkretnych dokumentów, które stanowiły podstawę ustaleń faktycznych, poczynionych przez Sąd orzekający.

Oczywiście bezzasadny jest zarzut z pkt 3 ^b środka odwoławczego, gdyż wydanie orzeczenia o umorzeniu postępowania na podstawie art. 62 ^a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii następuje po ustaleniu, że doszło do popełnienia przestępstwa jako czynu zawinionego przez sprawcę. Umorzenie postępowania na podstawie powyższego przepisu ma charakter materialny, gdyż organ procesowy stwierdził, że M. M. popełnił czyn przestępny z art. 62 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii a polegający na posiadaniu 1,21 g marihuany. Bezprzedmiotowe jest obecnie powoływanie się przez skarżącego na fakt, iż wnioskodawca nie przyznał się, że narkotyki należały do niego skoro M. M. nie zaskarżył postanowienia z dnia 29 listopada 2013 r. o umorzeniu dochodzenia na podstawie art. 62 ^a upn, a tym samym stało się ono prawomocne.

Odnośnie zarzutu z pkt 1 apelacji stwierdzić należy, że jest on wadliwie sformułowany jako obraza prawa materialnego art. 552 § 4 k.p.k. poprzez błędną jego wykładnię, polegającą na dokonaniu oceny niewątpliwej niesłuszności tymczasowego zatrzymania z pominięciem oceny kryterium ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie. Należy zatem przyjąć, że skarżący nie kwestionuje, że Sąd orzekający uwzględnił ostateczne rozstrzygnięcie w sprawie tylko uważa, że nieprawidłowo je ocenił, skoro nie uznał by jego treść czyniła zatrzymanie niewątpliwie niesłusznym. Powyższy pogląd uzasadniałby postawienie zarzutu, mającego wpływ na treść orzeczenia, naruszenia przepisu prawa procesowego tj. art. 7 k.p.k. Odnosząc się do tego zarzutu stwierdzić na wstępie należy, że art. 62 ^a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii stanowi samoistną podstawę umorzenia i niesłuszne jest jej uzupełnienie o art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k. Błędne powołanie się przez prokuratora także na ten przepis nie zmienia prawdziwej podstawy prawnej ostatecznego rozstrzygnięcia. Ponadto, kryterium umorzenia postępowania na postawie art. 62 ^a upn stanowi stopień szkodliwości społecznej czynu, oceniony jedynie w odniesieniu do celowości orzekania kary a bez określenia stopnia tej ujemnej oceny. Treść postanowienia o umorzeniu dochodzenie z dnia 29 listopada 2013 r. nie pozostawia żadnych wątpliwości co do poczynionych w sprawie ustaleń i przyczyn wydania takiego rozstrzygnięcia i nie jest w stanie zmienić tego niefortunie, bez należytej rozwagi użycie w nim określenia „znikoma” społeczna szkodliwość czynu. Tym samym nietrafnie uważa skarżący, że w postanowieniu tym wskazano, że zarzucony czyn nie stanowi przestępstwa. Zatem niesłuszny jest też zarzut z pkt 2 ^a apelacji, który bazując właśnie na takim określeniu stopnia społecznego niebezpieczeństwa uważa, że błędem było nieustalenie, że zatrzymanie wnioskodawcy było niezgodne z art. 244 § 1 k.p.k. skoro nie było uzasadnionego przypuszczenia popełnienia przestępstwa. Tymczasem prawidłowa analiza materiału dowodowego, znajdującego się w aktach postępowania przygotowawczego zezwoliła na poczynienie pozbawionych błędu ustaleń faktycznych, że M. M. został zatrzymany z powodu uzasadnionego przypuszczenia popełnienia przestępstwa, polegającego na posiadaniu marihuany a czas, na który został zatrzymany był potrzebny do dokonania niezębnych czynności. Nietrafny jest zarzut z pkt 2 ^b środka odwoławczego jakoby zatrzymanie trwało mimo ustania jego przyczyny tj. obawy zacierania śladów. Sąd I instancji szczegółowo wykazał ilość i rodzaj czynności procesowych podjętych przez organy ścigania w nocy i przed południem w dniu zatrzymania aż do czasu zwolnienia M. M.. Zwolnienie wnioskodawcy nastąpiło po dokonaniu przeszukania jego mieszkania, czego nie można było dokonać w porze nocnej. Natomiast zwolnienie M. M. przed dokonaniem tej czynności rodziło by obawę zacierania przez niego śladów przestępstwa, polegającego na posiadaniu narkotyków poprzez ewentualne pozbycie się przedmiotu przestępstwa i przekreślało by sensowność tego przeszukania.

Sąd Apelacyjny podzielił zatem stanowisko Sądu Okręgowego co do tego, iż zatrzymanie M. M. nie było niewątpliwie niesłuszne a tym samym nie podzielił zarzutów apelacji i zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

Odnośnie złożonego przez pełnomocnika wniosku o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy kosztów zastępstwa procesowego stwierdzić należy, że ugruntowane jest stanowisko judykatury, że w sprawach o odszkodowanie zwrot tych poniesionych kosztów się nie należy. Przepis art. 554 § 2 k.p.k. stanowi, iż postępowanie jest wolne od kosztów, ale nie obejmują one wydatków strony z tytułu ustanowienia pełnomocnika. Te wydatki należą do kosztów procesu (art. 616 § 1 k.p.k.), które mają szersze znaczenie niż koszty postępowania. Nadto Skarb Państwa w tym postępowaniu nie jest stroną a zatem nie stosuje się w nim w tej kwestii przepisów postępowania cywilnego.

Z tych względów Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.