Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 3 kwietnia 2013 roku, skierowanym przeciwko Towarzystwu (...) z siedzibą w W., powodowie M. T. i J. T. wnieśli o zasądzenie od pozwanego:

1. na rzecz powódki M. T.:

- 75.000 zł tytułem odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej w związku ze śmiercią jej męża A. T. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty;

- 80.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią jej męża A. T. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty;

- 10.490 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu męża A. T. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty;

2. na rzecz powoda J. T. kwoty 80.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią jego ojca A. T. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty;

3. na rzecz powodów kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/pozew k. 2-9/

W odpowiedzi na pozew pozwane towarzystwo ubezpieczeń wniosło o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na rzecz strony pozwanej od powodów kosztów procesu według norm przepisanych, podnosząc, iż kwoty wypłacone powodom w toku postępowania likwidacyjnego z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania są adekwatne do rozmiaru doznanej przez powodów krzywdy i pogorszenia się sytuacji życiowej M. T..

/odpowiedź na pozew k. 82-85/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 13 stycznia 2010 roku na skrzyżowaniu ulicy (...) z ulicą (...) w Ł. kierujący ciągnikiem siodłowym wraz z naczepą umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym poprzez to, iż przekroczył maksymalną dozwoloną prędkość na tym odcinku drogi oraz nie zachował ostrożności, niedostatecznie obserwował drogę przed pojazdem, przez co nie zauważył zmiany wyświetlenia dla niego sygnału świetlnego i nie podjął w odpowiednim momencie czynności hamowania, doprowadzając do zderzenia z samochodem osobowym marki F. (...), kierowanym przez A. T.. Na skutek wypadku A. T. doznał rozległych obrażeń, skutkujących jego zgonem w dniu 16 stycznia 2010 roku.

/wyrok Sądu Rejonowego dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi z 10.06.2011r. k. 18, odpis skrócony aktu zgonu k. 15, zaświadczenie k. 16, dokumentacja medyczna k. 177-203/

Wyrokiem Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi z dnia 10 czerwca 2011 roku wydanym w sprawie o sygn. akt VI K 2147/10 sprawca zdarzenia M. B. został uznany za winnego popełnienia czynu określonego w art. 177 § 2 k.k. i skazany na karę 2 lat pozbawienia wolności. Wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawieszono na 4 lata próby. Ponadto wymierzono karę 50 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 20 zł oraz orzeczono środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na 3 lata.

/wyrok Sądu Rejonowego dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi z 10.06.2011r. k. 18/

Pasażerem samochodu prowadzonego przez A. T. był jego syn J. T., który był przytomny w trakcie wypadku i widział, że jego ojciec stracił przytomność. Po wypadku powód przebywał w Klinice (...) w Ł. z rozpoznaniem ogólnego potłuczenia, szczególnie głowy, rany około nasady nosa.

/karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 19, zeznania powoda protokół rozprawy z 28.03.2014r. – k. 153v – adnotacja 00:07:49/

A. T. od 1994 roku był Dyrektorem Wytwórni (...) w Ł.. Pośmiertnie otrzymał Srebrny Medal (...). Pisał scenariusze, prowadził wykłady.

/kserokopia legitymacji k. 23, wydruk ze strony internetowej k. 24, zeznania powódki protokół rozprawy z 28.03.2014r. – k. 154 – adnotacja 00:32:34/

W 2007 roku A. T. i M. T. osiągnęli dochód w wysokości 107.700,35 zł, w 2008 roku 132.733,97 zł, w 2010 roku 78.311,54 zł.

W 2009 roku dochód powódki wynosił 46.564,02 zł, w 2011 roku 53.625,94 zł, w 2012 roku 60.648,36 zł.

/zeznania o wysokości osiągniętego dochodu k. 36-58, 106-108/

Powódka poznała męża w 1988 roku, ich ślub odbył się 1991 roku. M. T. i A. T. byli bardzo dobrym, zgodnym małżeństwem. Zmarły był inteligentny, światowy, małżonkowie prowadzili towarzyskie życie, często uczestniczyli w wydarzeniach kulturalnych, wyjeżdżali na wycieczki weekendowe w rejonach Polski. Z racji zajmowanego stanowiska A. T. małżonkowie podróżowali do Niemiec, Włoch, Grecji, Czech, Słowacji. Mieli wspólne zainteresowania, lubili spędzać ze sobą czas. Powódka zawsze mogła liczyć na pomoc męża, który zapewniał jej dostatnie życie. Małżonkowie wraz z synem mieszkali w domu jednorodzinnym. Zmarły robił zakupy, gotował obiady, zajmował się ogrodem, finansami, opłacał rachunki, wykonywał remonty, urządzał dom. Udział A. T. w prowadzeniu gospodarstwa domowego był większy niż powódki.

Małżonkowie wraz z synem wyjeżdżali na zagraniczne i krajowe wakacje oraz ferie 2-3 razy w roku. Rodzina chodziła do kina, teatru, koncerty, często spędzali ze sobą czas, jadali wspólnie posiłki.

A. T. i jego żona posiadali wspólne konto bankowe, do którego powódka miała nieograniczony dostęp. Powódka w zależności od jej potrzeb bez ograniczeń mogła korzystać z usług kosmetyczki, zajęć fitness, brała udział w warsztatach jogi.

/zeznania świadków: E. K. protokół rozprawy z 20.07.2013 r. – k. 113v – adnotacja 00:06:32, E. M. protokół rozprawy z 20.07.2013 r. – k. 113v – adnotacja 00:21:35, T. W. protokół rozprawy z 20.07.2013 r. – k. 113v – adnotacja 00:40:07, zeznania powoda protokół rozprawy z 28.03.2014r. – k. 153v – adnotacja 00:07:49, zeznania powódki protokół rozprawy z 28.03.2014r. – k. 154 – adnotacja 00:32:34/

Małżonkowie planowali rozbudować dom, podróżować.

/zeznania świadka E. M. protokół rozprawy z 20.07.2013 r. – k. 113v – adnotacja 00:21:35/

Relacje powoda z ojcem były prawidłowe, syn miał wsparcie i pomoc ze strony ojca. Zmarły poświęcał dziecku dużo czasu, mieli wspólne zainteresowania – sport, zbieranie znaczków, film, muzyka. A. T. pomagała synowi w nauce, był wzorem dla dziecka, wspierał go psychicznie, nigdy nie odmówił pomocy. Jeździli wspólnie na rowerze, grali w piłkę, kąpali się w basenie. Powód często zawoził i odwoził syna do szkoły, zajęcia pozaszkolne, na spotkania ze znajomymi. Starał rozplanować sobie powrót z pracy do domu w taki sposób, aby odebrać syna ze szkoły. Powód mógł zawsze liczyć na pomoc ojca.

/zeznania świadków: E. K. protokół rozprawy z 20.07.2013 r. – k. 113v – adnotacja 00:06:32, E. M. protokół rozprawy z 20.07.2013 r. – k. 113v – adnotacja 00:21:35, T. W. protokół rozprawy z 20.07.2013 r. – k. 113v – adnotacja 00:40:07, zeznania powoda protokół rozprawy z 28.03.2014r. – k. 153v – adnotacja 00:07:49, zeznania powódki protokół rozprawy z 28.03.2014r. – k. 154 – adnotacja 00:32:34/

A. T. był zdrowym, sprawnym człowiekiem, nie chorował przewlekle. Był aktywny zawodowo. Powódka dbała o to, aby mąż regularnie badał się.

/zeznania świadków: E. K. protokół rozprawy z 20.07.2013 r. – k. 113v – adnotacja 00:06:32, T. W. protokół rozprawy z 20.07.2013 r. – k. 113v – adnotacja 00:40:07, zeznania powódki protokół rozprawy z 28.03.2014r. – k. 154 – adnotacja 00:32:34, pismo Narodowego Funduszu Zdrowia k. 159, dokumentacja medyczna k. 169-175/

Bezpośrednio po śmierci męża powódka nie była w stanie nic zrobić, przez około dwa tygodnie była nieobecna duchowo, nie można było nawiązać z nią kontaktu. Przez trzy tygodnie z powodami mieszkała E. K. – siostra M. T.. Powodom pomagali rodzice powódki, przyjaciele. Powódka obawiała się tego, iż nie będzie w stanie utrzymać domu. Po śmierci męża zdała sobie sprawę, jakie są koszty utrzymania domu, miała problemy z dokonywaniem płatności, bowiem zawsze te czynności wykonywał A. T..

M. T. nie jest w stanie rozmawiać o śmierci męża, reaguje wówczas płaczem, staje się smutna. Utrzymuje kontakty ze znajomymi męża, nigdzie nie wyjeżdża. Do tej pory nie może pogodzić z zaistniałą sytuacją, trudno jest jej zacząć nowe życie bez męża. Nie radzi sobie ze sprawami domowymi, musi ograniczać się finansowo, wysokość osiąganego przez nią wynagrodzenia uniemożliwia jej prowadzenie stylu życia, jaki miał miejsce przed tragicznym zdarzeniem. Praca zawodowa powódki na stanowisku nauczyciela stwarza jej problem.

/zeznania świadków: E. K. protokół rozprawy z 20.07.2013 r. – k. 113v – adnotacja 00:06:32, E. M. protokół rozprawy z 20.07.2013 r. – k. 113v – adnotacja 00:21:35, T. W. protokół rozprawy z 20.07.2013 r. – k. 113v – adnotacja 00:40:07, zeznania powoda protokół rozprawy z 28.03.2014r. – k. 153v – adnotacja 00:07:49, zeznania powódki protokół rozprawy z 28.03.2014r. – k. 154 – adnotacja 00:32:34/

Po wypadku M. T. korzystała z pomocy psychiatrycznej, a także z usług psychologa – jedna wizyta kosztowała 120 zł -140 zł, odbyło się około 10 spotkań. Obecnie powódka pozostaje pod opieką psychiatry, przyjmuje leki ziołowe, uspokajające, nasenne.

/historia choroby k. 25-35, zeznania powoda protokół rozprawy z 28.03.2014r. – k. 153v – adnotacja 00:07:49, zeznania powódki protokół rozprawy z 28.03.2014r. – k. 154 – adnotacja 00:32:34/

Powódka nie uzyskuje dodatkowych źródeł dochodu. Przed śmiercią męża zajmowała się wykonywaniem tłumaczeń z języka niemieckiego za zlecenie Wytwórni (...).

/ zeznania powódki protokół rozprawy z 28.03.2014r. – k. 154 – adnotacja 00:32:34/

Na skutek śmierci ojca powód zamknął się w sobie, był wycofany, zerwał kontakt z otoczeniem, nie chciał rozmawiać z rodziną, przestał chodzić do szkoły, jeździć na obozy. Przed wypadkiem J. T. miał duże grono znajomych. Z uwagi na stan psychiczny matki powód był zmuszony wydorośleć, przejąć męskie obowiązki domowe typu naprawy, remonty. Po pewnym czasie zaczął nawiązywać kontakty towarzyskie, obecnie jest związany z dziewczyną, ma kilku znajomych, z którymi utrzymuje stały kontakt. Powód jest studentem. W trakcie studiowania nie nawiązał żadnych nowych znajomości. Jeździ na koncerty 3-4 razy w roku. Do chwili obecnej powód przeżywa śmierć ojca.

/zeznania świadków: E. K. protokół rozprawy z 20.07.2013 r. – k. 113v – adnotacja 00:06:32, E. M. protokół rozprawy z 20.07.2013 r. – k. 113v – adnotacja 00:21:35, T. W. protokół rozprawy z 20.07.2013 r. – k. 113v – adnotacja 00:40:07, zeznania powoda protokół rozprawy z 28.03.2014r. – k. 153v – adnotacja 00:07:49/

J. T. był konsultowany psychiatrycznie w Poradni (...) (...) Szpitala (...) w Ł., gdzie postawiono rozpoznanie zaburzeń adaptacyjnych. Prezentowane przez powoda zaburzenia stanu psychicznego pozostawały w ścisłym związku z tragiczną śmiercią jego ojca. Powód wymagał terapii indywidualnej, otrzymał skierowanie do Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Ł.. Powód nie podjął leczenia, twierdził, że sobie sam poradzi zaistniałą sytuacją.

/zaświadczenie lekarskie k. 74, historia choroby k. 75-77, zeznania powoda protokół rozprawy z 28.03.2014r. – k. 153v – adnotacja 00:07:49/

Powodowie prowadzą wspólne gospodarstwo. J. T. otrzymuje rentę rodzinną w kwocie 4.000 zł. W zależności od potrzeb w danym miesiącu przelewa matce około 1.000 zł na wydatki związane za zakupem żywności, podatkami, a często dodatkowe pieniądze np. na remont domu. Finansami zajmuje się powódka. Na koszty utrzymanie domu składają się opłaty za prąd, wodę, gaz, telefon, internet, telewizję, wywóz nieczystości, podatek gruntowy, ubezpieczenie domu, samochodu.

/zeznania powoda protokół rozprawy z 28.03.2014r. – k. 153v – adnotacja 00:07:49, zeznania powódki protokół rozprawy z 28.03.2014r. – k. 154 – adnotacja 00:32:34, decyzja k. 59, dowody wpłat k. 60-61, 64, faktury VAT k. 62-63, 65, polisy k. 66-69/

M. T. jeździ samochodem najczęściej do pracy, która oddalona od domu nie więcej niż 5 km. Powódka boi się jeździć samochodem dłuższe dystanse. Po mieście porusza się środami komunikacji miejskiej. Raz w tygodniu powód oferuje matce pomoc w podwiezieniu ją samochodem.

/zeznania powoda protokół rozprawy z 28.03.2014r. – k. 153v – adnotacja 00:07:49, zeznania powódki protokół rozprawy z 28.03.2014r. – k. 154 – adnotacja 00:32:34/

Za posługę cmentarną związaną z pogrzebem męża powódka zapłaciła 2.320 zł, za usługę pogrzebową 2.520 zł, a za zakup kwiatów 650 zł. Koszt wykonania nagrobka wyniósł 5.000 zł.

/oświadczenie k. 70, dowód wpłaty k. 71, faktury VAT k. 72-73/

U M. T. stwierdza się objawy przedłużonej reakcji żałoby obecnie pod postacią przewlekłego zespołu depresyjno – lękowego.

Powódka w uwagi na wymienione zaburzenia korzysta z pomocy psychiatrycznej i okresowo psychologicznej od dnia wypadku do czasu obecnego. Leczenie jest refundowane w ramach ubezpieczenie społecznego, natomiast miesięczny koszt leków wynosi około 60 zł.

Powódka nadal wymaga opieki specjalistycznej, nie da się ustalić na chwilę obecną, jak długo będzie wynosiło leczenie ze względu na charakter przewlekły zaburzeń i utrzymujący się czynnik stresogenny.

/pisemna opinia biegłego lekarza psychiatry K. K. k. 122-124/

U J. T. stwierdza się objawy przedłużonej reakcji żałoby z objawami depresyjnymi.

Powód w uwagi na wymienione zaburzenia skorzystał z pomocy psychiatrycznej w 2010 roku. Obecnie nie jest leczony.

Aktualny stan zdrowia psychicznego powoda – obecność objawów depresyjnych przemawia za tym, że wymaga on pomocy psychoterapeutycznej, którą profesjonalnie mógłby otrzymywać w ramach prywatnej pomocy na przykład programu terapeutycznego około 15 spotkań (koszt jednej sesji 150 zł).

/pisemna opinia biegłego lekarza psychiatry K. K. k. 119-121/

Powodowie pismem z dnia 27 marca 2012 roku, które pozwany otrzymał 30 marca 2012 roku, zwrócili się do ubezpieczyciela o zapłatę:

1. na rzecz M. T. kwoty:

- 250.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej,

- 100.000 zł tytuł odszkodowania w związku z pogorszeniem jej sytuacji życiowej,

- 10.490 zł tytuł zwrotu kosztów pogrzebu,

2. na rzecz J. T. kwoty:

- 250.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej,

- 1.300 zł tytułem odszkodowania za zniszczone w wyniku wypadku przedmioty.

/pismo z dnia 17.03.2012r. k. 20-21/

Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego pozwany pismem z dnia 27 sierpnia 2012 roku poinformował powodów o przyznaniu na rzecz M. T. zadośćuczynienia w wysokości 40.000 zł oraz odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej w wysokości 25.000 zł, a na rzecz J. T. zadośćuczynienia w kwocie 30.000 zł.

/pismo z dnia 27.08.2012r. k. 22/

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie powołanych dowodów.

Ustalenia w zakresie więzi rodzinnych, bliskich relacji osobistych łączących powodów z A. T., Sąd oparł na zeznaniach powodów oraz świadków: E. K., E. M., T. W., które co do zasady nie są ze sobą sprzeczne i wzajemnie się nie wykluczają w kwestiach najistotniejszych z punktu widzenia rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Każda z osób przedstawiła pewne zdarzenia, które w jej pamięci szczególnie się utrwaliły. Świadkowie w dobrej wierze zeznawali tylko to, co było im wiadome. Pominięte zostały tylko te fragmenty ich zeznań, w których zawarte były przypuszczenia, domysły, własne oceny i osądy dokonane przez świadków.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Podstawą odpowiedzialności sprawcy wypadku jest art. 436 § 1 k.c. w zw. z art. 435 k.c. W oparciu o te przepisy samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody, ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch tego środka komunikacji, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Ustawową podstawą odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela jest z kolei przepis art. 822 k.c., stanowiący, że przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. 2013, poz. 392) z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia.

Stosownie do art. 35 ustawy ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

W rozpoznawanej sprawie odpowiedzialność strony pozwanej za skutki wypadku z dnia 13 stycznia 2010 roku, w wyniku którego zmarł A. T., nie była sporna. Pozwane towarzystwo ubezpieczeń przyjęło odpowiedzialność za przedmiotowe zdarzenie i przyznało powódce kwotę 40.000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 25.000 zł z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej, natomiast powodowi zadośćuczynienie w kwocie 30.000 zł.

Roszczenia zgłoszone przez powodów należy oceniać pod kątem uregulowań zawartych w przepisach art. 446 § 1, § 3 i § 4 k.c.

Bezsporne jest zaistnienie po stronie powodów krzywdy wywołanej przedmiotowym wypadkiem.

Zgodnie z art. 446 § 4 k.c. Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, o którym mowa w art. 446 § 4 k.c., jest roszczeniem majątkowym zmierzającym do zniwelowania szkody niemajątkowej (krzywdy) w postaci cierpienia, osamotnienia, wstrząsu i dalszych negatywnych psychicznych, moralnych i emocjonalnych skutków związanych z utratą osoby bliskiej. W tym zakresie abstrahuje się zatem od poszukiwania uszczerbków majątkowych w dobrach prawnych uprawnionego, wkraczając w obszar ludzkiej psychiki i ściśle osobistych doznań związanych z zaistnieniem zdarzenia szkodzącego.

W przepisach obowiązującego prawa ustawodawca nigdzie nie sprecyzował sposobu ustalenia wysokości zadośćuczynienia, odwołując się do sędziowskiego uznania. Każde żądanie zasądzenia zadośćuczynienia na podstawie art. 446 § 4 k.c. podlega ocenie w okolicznościach konkretnej sprawy i musi uwzględniać nie tylko jego funkcję kompensacyjną, ale także przeciętną stopę życiową społeczeństwa. Należy zastrzec, że zadośćuczynienie pieniężne ma na celu zmniejszenie negatywnych doznań psychicznych związanych ze śmiercią osoby bliskiej, choć nie prowadzi do całkowitego ich wyeliminowania (por. M. Łolik, Nowelizacja kodeksu cywilnego w zakresie możliwości przyznania zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej, Przegląd Prawa Handlowego 9/2008, s. 14).

Użyte w art. 446 § 4 k.c. wyrażenie „odpowiednia suma” zawiera już w sobie pojęcie niemożności ścisłego ustalenia zadośćuczynienia ze względu na istotę krzywdy. Dlatego przy ustaleniu zadośćuczynienia nie stosuje się automatyzmu, a każda krzywda jest oceniana przez pryzmat konkretnych okoliczności sprawy. Należy podnieść, że w razie śmierci osoby bliskiej na rozmiar krzywdy mają przede wszystkim wpływ dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią tej osoby, rodzaj i intensywność więzi łączące pokrzywdzonych ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 kwietnia 2013 roku, sygn. akt V ACa 30/13).

Uprawnionymi do dochodzenia roszczeń wskazanych w art. 446 § 3 i § 4 k.c. są członkowie rodziny zmarłego, przy czym muszą być to najbliżsi członkowie tej rodziny. Krąg uprawnionych obejmuje nie tylko małżonka i dzieci zmarłego, ale także innych członków jego rodziny, a więc krewnych, powinowatych lub osoby niepowiązane formalnymi stosunkami prawnorodzinnymi (np. konkubent, jego dziecko), jeżeli zmarły pozostawał z nimi faktycznie w szczególnej bliskości powodowanej bardzo silną więzią uczuciową.

Powodowie należą do kręgu najbliższych członków rodziny w rozumieniu art. 446 § 3 i 4 k.c., albowiem zmarły był dla powoda ojcem, a dla powódki mężem. Nie ulega wątpliwości, że łączyły ich silne więzy uczuciowe.

Więź, jaka wiązała powodów ze zmarłym, wskazuje na rozmiar cierpień, zasługujący na zasądzenie na ich rzecz zadośćuczynienia.

Powódka i A. T. po trzech latach znajomości zwarli zawarli związek małżeński w 1991 roku. Byli bardzo dobrym, zgodnym małżeństwem. Z racji zajmowanego stanowiska zmarłego prowadzili towarzyskie życie, często uczestniczyli w wydarzeniach kulturalnych, które odbywały się także za granicą, w trakcie weekendów wyjeżdżali na wycieczki. Małżonkowie mieli wspólne zainteresowania, lubili spędzać czas ze sobą. Powódka zawsze mogła liczyć na pomoc męża, który zapewniał jej dostatnie życie. Poza tym A. T. robił zakupy, gotował obiady, zajmował się ogrodem, wykonywał remonty, urządzał dom, a ponadto zajmował się wszystkimi finansami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa domowego.

Relacje powoda z ojcem były także bardzo poprawne, syn miał wsparcie i pomoc ze strony zmarłego. A. T. poświęcał dziecku dużo czasu, rozwijał w nim różne zainteresowania, takie jak: sport, zbieranie znaczków, film, muzyka. Jeździli wspólnie na rowerze, grali w piłkę, kąpali się w basenie. Zmarły pomagał synowi w nauce, był wzorem dla dziecka, wspierał go psychicznie. Powód mógł zawsze liczyć na pomoc ojca. A. T. często zawoził lub odbierał syna samochodem ze szkoły, z zajęć pozaszkolnych, ze spotkań ze znajomymi, co również umożliwiało im spędzenie ze sobą wspólnego czasu.

Rodzina wyjeżdżała na zagraniczne i krajowe wakacje oraz ferie 2-3 razy w roku. Chodzili do kina, teatru, koncerty.

Powodowie bardzo przeżyli śmierć bliskiego. M. T. załamała się, przez około dwa tygodnie nie można była z nią nawiązać żadnego kontaktu. Powódka pozostawała pod opiekę psychiatry, psychologa. Do tej pory nie może pogodzić z sytuacją, w jakiej się znalazła, trudno jest jej żyć bez męża, nie radzi sobie z obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa domowego. Reaguje płaczem, kiedy rozmowa dotyczy A. T., rozpamiętuje tragiczne wydarzenie. W chwili obecnej utrzymuje kontakty ze znajomymi męża, nigdzie nie wyjeżdża, nie radzi sobie ze sprawami domowymi, musi ograniczać się finansowo. Praca zawodowa na stanowisku nauczyciela stwarza jej problem. M. T. przyjmuje leki ziołowe, uspokajające, nasenne, leczy się psychiatrycznie. U powódki stwierdza się obecnie objawy przedłużonej reakcji żałoby pod postacią przewlekłego zespołu depresyjno – lękowego.

Śmierć A. T. miała wpływ na zachowanie i stan psychiczny 18-letniego wówczas powoda, tym bardziej, że brał on udział w wypadku, w którym zginął jego ojciec, był przytomny w trakcie całego zdarzenia. Na skutek śmierci A. T. powód zamknął się w sobie, był wycofany, zerwał kontakt z otoczeniem, nie chciał rozmawiać z rodziną, przestał chodzić do szkoły, jeździć na obozy. W 2010 roku skorzystał z pomocy psychiatrycznej. Z uwagi na stan psychiczny matki J. T. był zmuszony wydorośleć, przejąć męskie obowiązki domowe. Po pewnym czasie od wypadku powód zaczął nawiązywać kontakty towarzyskie, jeździć na koncerty. Niewątpliwie śmierć ojca wpłynęła na postawę i zachowanie powoda, który pomaga matce w prowadzeniu gospodarstwa domowego i wspiera ją finansowo.

Oceniając całokształt ustalonych okoliczności sprawy, Sąd uznał, iż odpowiednią kwotą zadośćuczynienia z tytułu śmierci A. T. jest kwota 100.000 zł na rzecz powódki i kwota 90.000 zł na rzecz powoda. Uwzględniając wypłatę z tego tytułu w toku postępowania likwidacyjnego 40.000 zł na rzecz powódki i 30.000 zł na rzecz powoda, Sąd zasądził tytułem dalszego zadośćuczynienia na rzecz powodów kwoty po 60.000 zł, oddalając powództwo w tym zakresie ponad zasądzone kwoty.

Zgodnie z art. 446 § 1 k.c. jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł.

Obowiązek zwrotu kosztów pogrzebu na podstawie powyższego przepisu obejmuje zwrot kosztów bezpośrednio związanych z pogrzebem (jak przewóz zwłok, nabycie trumny, zakup miejsca na cmentarzu i in.), jak również zwrot wydatków, odpowiadających zwyczajom danego środowiska. Do tych wydatków zalicza się koszt postawienia nagrobku, wydatki na wieńce i kwiaty, koszty zakupu odzieży żałobnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 1982 roku, II CR 556/81).

Sąd przyznał powódce odszkodowanie za poniesione przez nią koszty pogrzebu w wysokości 10.490 zł, na którą to kwotę składają się koszty związane z posługą cmentarną, wykonaniem nagrobka, usługą pogrzebową, zakupem kwiatów.

W zakresie żądania zasądzenia odsetek (art. 481 § 1 k.c.) od kwot zasądzonych tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania za poniesione koszty pogrzebu, sąd zważył, iż termin spełnienia świadczenia przez dłużnika, którym jest zakład ubezpieczeń, w ramach ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, oznaczony był w dniu wypadku przez przepis art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. 2013, poz. 392), zgodnie z którym zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. W rozważanej sprawie powodowie zgłosili pozwanemu szkodę w dniu 30 marca 2012 roku. Nie zachodziły przy tym żadne szczególne okoliczności, które uniemożliwiłyby stronie pozwanej wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości świadczenia (fakty takie nie zostały udowodnione przez stronę pozwaną), a tym samym pozwany powinien spełnić świadczenie w terminie 30 – sto dniowym, a zatem było ono wymagalne w dniu 30 kwietnia 2012 roku. W dniu tym pozwany świadczenia jednak nie spełnił, co uzasadnia zasądzenie na rzecz powodów odsetek za opóźnienie od tego dnia.

Na podstawie art. 446 § 3 k.c. Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

Pod pojęciem znacznego pogorszenia sytuacji życiowej, o jakim mowa w art. 446 § 3 k.c. należy rozumieć nie tylko pogorszenie się sytuacji materialnej osoby bliskiej zmarłego poszkodowanego, ale także pogorszenie się sytuacji takiej osoby w zakresie pozaekonomicznym. Szczególnie, że art. 446 § 3 k.c. ma umożliwić naprawienie szkód majątkowych, aczkolwiek niekiedy trudnych do uchwycenia i wymierzenia. Określając wysokość odszkodowania przyznanego najbliższym członkom rodziny osoby zmarłej z powodu wypadku zawinionego przez inną osobę, jeżeli wskutek śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej, sąd jest obowiązany wziąć pod uwagę różnicę między stanem, w jakim znaleźli się członkowie rodziny zmarłego po jego śmierci, a przewidywanym stanem materialnym, gdyby zmarły żył. Pogorszenie sytuacji życiowej polega nie tylko na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej, ale także na utracie rzeczywistej możliwości uzyskania stabilnych warunków życiowych oraz ich realnego polepszenia (patrz: wyrok SA w Łodzi z 27.06.2013 r., sygn. akt I ACa 183/13 , Lex nr 1349956) .

Powódka pracując jako nauczycielka języka niemieckiego, mogła zawsze liczyć na pomoc finansową męża. Zmarły był aktywny zawodowo, nie chorował na przewlekłe schorzenia. Z zeznań podatkowych małżonków za 2007 rok i 2008 rok wynika, że ich dochód wynosił ponad 100.000 zł rocznie. Powódka i jej mąż posiadali wspólne konto bankowe, do którego M. T. miała nieograniczony dostęp. Przed tragicznym zdarzeniem powódka prowadziła życie na wysokim poziomie. W zależności od swoich potrzeb bez ograniczeń mogła korzystać z usług kosmetyczki, zajęć fitness, brała udział w warsztatach jogi. Rodzina 2-3 razy w roku spędzała wakacje i ferie za granicą, małżonkowie wyjeżdżali na wycieczki krajowe. Dopiero po śmierci męża powódka zdała sobie sprawę, jakie są koszty utrzymania gospodarstwa domowego. Wysokość osiąganego przez nią wynagrodzenia uniemożliwia jej prowadzenie stylu życia, jaki miał miejsce przed tragicznym zdarzeniem. Obecnie powódka zmuszona jest ograniczać swoje wydatki. Syn powódki, który otrzymuje rentę rodzinną w wysokości 4.000 zł, przekazuje matce 1.000 zł na wydatki związane z prowadzeniem ich wspólnego gospodarstwa domowego, a także dodatkowe pieniądze na prace remontowe w domu. Na skutek śmierci męża pogorszeniu uległ stan psychiczny powódki, korzystała z pomocy psychiatrycznej, psychologicznej, nadal pozostaje pod opieką psychiatry. Strata bliskiej osoby niewątpliwie obniżyła poczucie pewności w życiu codziennym M. T.. Pogorszenie się sytuacji życiowej powódki przejawia się w utracie wsparcia i pomocy ze strony męża w rozmaitych sytuacjach życiowych, w organizowaniu codziennych spraw. Po śmierci męża powódka utraciła poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji, wynikające z dotychczasowego wysokiego poziomu życia z mężem, na którego mogły liczyć w każdej sytuacji. Podnieść także należy, że do chwili obecnej M. T. zatrudniona jest w szkole jako nauczyciel języka niemieckiego i może podejmować dodatkową pracę w zakresie wykonywania tłumaczeń, tak jak to miało miejsce przed śmiercią męża.

W świetle powyższego Sąd uznał za wystarczającą wypłatę na rzecz powódki przez pozwane towarzystwo kwoty 25.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie się jej sytuacji życiowej i oddalił powództwo w zakresie żądania zapłaty kwoty 75.000 zł z tego tytułu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie 100 k.p.c., zasądzając od pozwanego na rzecz powódki kwotę 3.660 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, a na rzecz powoda kwotę 5.775 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu, w tym kwotę 2.700 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Na podstawie art. 100 k.p.c. Sąd zniósł między powódką a pozwanym koszty zastępstwa procesowego.

W oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2014, poz. 1025) nakazano zapłacić stronie pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Łodzi kwotę 78 zł tytułem zwrotu części wydatków w postaci wynagrodzenia biegłego sądowego, pokrytych tymczasowo ze Skarbu Państwa.