Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2014 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Tomasz Grebla

Sędziowie: SSO Andrzej Almert (spr.)

SSR del. Janusz Kawałek

Protokolant: prot. Aneta Woźniczka

przy udziale Marka Stanka Prokuratora Prokuratury Okręgowej,

po rozpoznaniu w dniu 9 października 2014 roku, sprawy

G. P.

oskarżonego o przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. ; art. 226 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k.; art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego,

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie z dnia 5 czerwca 2014r. sygn. akt II K 1789/13/S

zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że uchyla orzeczenie dotyczące kosztów zasądzonych od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa w punkcie VI; w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy; zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za obie instancje i zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. P. (Kancelaria Adwokacka w K.) kwotę 516,60 (pięćset szesnaście 60/100) złotych tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu przed Sądem drugiej instancji.

SSO Andrzej Almert SSO Tomasz Grebla SSR Janusz Kawałek

Sygn. akt IV Ka 703/14

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie Wydział IV Karny Odwoławczy

z dnia 9 października 2014 roku

G. P. został oskarżony o to, że:

I.  w dniu 31 grudnia 2012 roku w K. działając wspólnie i w porozumieniu z osobą, odnośnie której wyłączono materiały do odrębnego postępowania zabrał w celu przywłaszczenia artykuły konfekcyjne o łącznej wartości 309,90 zł na szkodę sklepu (...)przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, tj. o przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.;

II.  w dniu 2 stycznia 2013 roku w K. znieważył funkcjonariusza Policji K. K. słowami powszechnie uznanymi za obelżywe podczas i w związku z pełnieniem przez wymienionego pokrzywdzonego obowiązków służbowych, tj. o przestępstwo z art. 226 § 1 k.k.;

III.  w dniu 8 stycznia 2013 roku w K. działając wspólnie i w porozumieniu z osobą co do której wyłączono materiały do odrębnego postępowania zabrał w celu przywłaszczenia rower marki S. o wartości 1000 zł na szkodę P. K. przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, tj. o przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

Wyrokiem z dnia 5 czerwca 2014 roku, sygn. akt II K 1789/13/S, Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie Wydział (...):

I.  orzekając w zakresie czynu zarzucanego oskarżonemu w pkt I aktu oskarżenia uznał oskarżonego G. P. za winnego tego, że w dniu 31 grudnia 2012 roku w K. działając wspólnie i w porozumieniu z ustaloną osobą, odnośnie której wyłączono materiały do odrębnego postępowania, zabrał w celu przywłaszczenia artykuły konfekcyjne o łącznej wartości 309,90 zł na szkodę sklepu (...)przy czym czynu tego dopuścił się mając w stopniu znacznym ograniczoną zdolność rozpoznania jego znaczenia i pokierowania swoim postępowaniem, czym wyczerpał znamiona wykroczenia kwalifikowanego z art. 119 § 1 k.w. w zw. z art. 17 § 2 k.w. i za to na mocy art. 119 § 1 k.w. wymierzył mu karę 500 złotych grzywny;

II.  uznał oskarżonego za winnego popełnienia czynu zarzucanego mu w pkt II aktu oskarżenia, stanowiącego występek z art. 226 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. i za to na mocy art. 226 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu karę 2 miesięcy pozbawienia wolności;

III.  uznał oskarżonego za winnego popełnienia czynu zarzucanego mu w pkt III aktu oskarżenia, stanowiącego występek z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to na mocy art. 278 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu karę 3 miesięcy pozbawienia wolności.

W miejsce kar pozbawienia wolności wymierzonych w pkt. II – III wyroku orzeczono wobec oskarżonego karę łączną 4 miesięcy pozbawienia wolności. W pkt. V wyroku zaliczono oskarżonemu na poczet kary łącznej pozbawienia wolności okres zatrzymania w dniach 31 grudnia 2012 roku, 1 stycznia 2013 roku, 2 stycznia 2013 roku, 3 stycznia 2013 roku, 8 stycznia 2013 roku i 9 stycznia 2013 roku. W pkt. VI wyroku zasądzono od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 500 zł tytułem części kosztów sądowych, w pozostałym zakresie obciążając nimi Skarb Państwa. W pkt. VII wyroku Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata P. P. kwotę 1195,56 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu.

Od powyższego wyroku apelację wniósł obrońca oskarżonego G. P., zaskarżając go w całości i zarzucając:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia w pkt. I wyroku, polegający na przyjęciu, że G. P. dopuścił się czynu zarzucanego mu w akcie oskarżenia, pomimo braku dowodów jednoznacznie na to wskazujących;

2.  naruszenie prawa materialnego, a to art. 53 § 2 k.k., odnośnie pkt. II, III i IV wyroku poprzez nieuwzględnienie okoliczności łagodzących, które powinny mieć wpływ na wymiar kar jednostkowych i wydanie wyroku łącznego bez zastosowania zasady pełnej absorpcji oraz rażącą niewspółmierność orzeczonej kary łącznej;

3.  naruszenie art. 624 § 1 k.p.k. poprzez zasądzenie od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwoty 500 zł tytułem części kosztów sądowych w sytuacji, gdy istniały podstawy do uznania, że uiszczenie kosztów sądowych nawet w tej części byłoby dla oskarżonego zbyt uciążliwe ze względu na jego sytuację majątkową.

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt I poprzez uniewinnienie oskarżonego, w pkt II, III, IV poprzez orzeczenie kar jednostkowych łagodniejszych niż wymierzone i kary łącznej w wymiarze zgodnym z zasadą pełnej absorpcji, ewentualnie zaś o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Odnośnie pkt VI wyroku obrońca wniósł o jego zmianę poprzez zwolnienie oskarżonego od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w całości.

Sąd Odwoławczy zważył co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego G. P. okazała się zasadna jedynie w zakresie, w jakim doprowadziła do zmiany zaskarżonego wyroku.

W ocenie Sądu Odwoławczego argumenty podniesione w apelacji kwestionujące zasadność przyjęcia przez Sąd I instancji, iż oskarżony G. P. działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą dopuścił się czynu przypisanego mu w pkt I wyroku, stanowią w istocie wyłącznie polemikę z poczynionymi przez Sąd pierwszej instancji ustaleniami faktycznymi, które Sąd Odwoławczy w całości aprobuje i podziela. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, a całość zebranego w sprawie materiału ocenił wszechstronnie w sposób zgodny z kryteriami wysłowionymi w art. 7 k.p.k. - zasadami wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego, co znalazło odzwierciedlenie w uzasadnieniu wyroku sporządzonym w tym zakresie w sposób odpowiadający wymogom z art. 424 § 1 k.p.k.

Odnosząc się do podniesionych w apelacji wątpliwości w zakresie prawidłowości poczynionej przez sąd oceny dowodów, wskazać należy, iż z zeznań świadka M. G. wynika jedynie, że w chwili zatrzymania już poza terenem sklepu (...) to nie oskarżony, lecz R. T. miał przy sobie papierową torbę, w której znajdowały się skradzione rzeczy. Zeznania te obdarzone przez Sąd walorem wiarygodności bynajmniej nie uniemożliwiają poczynienia ustalenia, iż G. P. i R. T. działali wspólnie i w porozumieniu, zwłaszcza iż świadek M. G. nie widział samego momentu, kiedy doszło do kradzieży. Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku podał przyczyny, które legły u podstaw przyjęcia, że oskarżony i R. T. dokonali kradzieży wspólnie w i porozumieniu – każdy z nich chował do siatek wybrane rzeczy, a następnie obaj wyszli ze sklepu nie płacąc za towar. Oparł się przy tym na uznanych za wiarygodne złożonych w postępowaniu przygotowawczym wyjaśnieniach R. T. oraz zeznaniach świadka K. S., wskazując jednocześnie w sposób precyzyjny powody, które przemawiały za obdarzeniem tych dowodów walorem wiarygodności. Z powyższych dowodów wyłania się zgoła odmienny obraz roli, jaką oskarżony G. P. odegrał w kradzieży artykułów konfekcyjnych ze sklepu niż sama tylko sugerowana w apelacji obecność przy dokonaniu przestępstwa przez inną osobę.

Również podniesiony w apelacji zarzut rażącej niewspółmierności wymierzonych oskarżonemu G. P. kar jednostkowych za przestępstwa przypisane w pkt. II i III. wyroku oraz kary łącznej okazał się chybiony.

Na wstępie wskazać należy, iż na gruncie art. 438 pkt 4 k.p.k. względnej przyczyny odwoławczej nie stanowi każda ewentualna różnica w ocenach co do wymiaru kary. Musi to być różnica ocen tak zasadniczej natury, iż kara dotychczas wymierzona jawi się jako niewspółmierna w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować. Rażąca niewspółmierność kary zachodzi tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć wpływ na wymiar kary, można było przyjąć, iż zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez sąd pierwszej instancji a karą, jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 k.k. Nie można mówić o rażącej niewspółmierności kary wówczas, gdy granice swobodnego uznania sędziowskiego nie zostały przekroczone.

W ocenie Sądu Odwoławczego w realiach niniejszej sprawy nie sposób stwierdzić, że kary jednostkowe, jak również kara łączna za przestępstwa przypisane w pkt. II i III wyroku były niewspółmierne, a tym bardziej by nosiły one cechy rażącej niewspółmierności. Odpowiadają one w pełni kodeksowym zasadom wymiaru kary, pozostając adekwatnymi zarówno do stopnia winy jak i społecznej szkodliwości, jak również zapewniają realizację celów z zakresu prewencji indywidualnej i generalnej, czemu Sąd dał wyraz w pisemnym uzasadnieniu wyroku.

Za przestępstwo z art. 226 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. wymierzono oskarżonemu karę 2 miesięcy pozbawienia wolności, zaś za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. karę 3 miesięcy pozbawienia wolności. Kary wymierzona w pkt II wyroku mieści się w dolnych granicach ustawowego zagrożenia, zaś kara wymierzona w pkt III wyroku stanowi najniższy możliwy wymiar kary na gruncie art. 278 § 1 k.k. Podkreślić należy, iż wymierzając wszystkie kary jednostkowe Sąd Rejonowy miał na uwadze wbrew stanowisku obrońcy umniejszony stopień winy oskarżonego wynikający z działania w warunkach ograniczonej poczytalności w odniesieniu do obu przypisanych mu czynów, przyznanie się do winy, jak również przeproszenie pokrzywdzonego w odniesieniu do przestępstwa z art. 226 § 1 k.k. To właśnie te okoliczności łagodzące znalazły odzwierciedlenie w tak niskim wymiarze kary zwłaszcza przy uwzględnieniu uprzedniej wielokrotnej karalności oskarżonego.

Nie może również budzić jakichkolwiek zastrzeżeń wysokość kary łącznej, wymierzonej przy zastosowaniu zasady asperacji. Sąd Odwoławczy w całej rozciągłości podziela poczynioną przez Sąd Rejonowy ocenę w zakresie związku przedmiotowo – podmiotowego pomiędzy przestępstwami przypisanymi oskarżonemu G. P. w pkt. II i III wyroku. To właśnie przywołane przez Sąd Rejonowy okoliczności polegające na popełnieniu tych przestępstw na szkodę różnych osób, w różny sposób i z naruszeniem odmiennych dóbr prawnych sprzeciwiały się zastosowaniu przy wymiarze kary łącznej postulowanej przez obrońcę zasady absorpcji.

Apelacja obrońcy oskarżonego okazała się zasadna jedynie w zakresie, w jakim skarżący kwestionował zasądzenie od oskarżonego kwoty 500 zł tytułem części kosztów sądowych i skutkowała stosowną zmianą zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie orzeczenia dotyczącego kosztów zasądzonych od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa w pkt. VI i zwolnieniem go od obowiązku ich ponoszenia za obie instancje.

Sąd Rejonowy obciążając oskarżonego częściowo kosztami postępowania co do kwoty 500 zł argumentował, iż wprawdzie oskarżony G. P. nie osiąga żadnych dochodów i nie ma majątku, a ma na swoim utrzymaniu dwoje dzieci, lecz jednocześnie jest osobą młodą i podejmuje prace dorywcze, a tym samym posiada możliwości, by takie dochody uzyskiwać.

Stanowiska Sądu Rejonowego w tym przedmiocie Sąd Odwoławczy nie podziela, uznając za trafny podniesiony w apelacji zarzut obrazy art. 624 § 1 k.p.k. poprzez zwolnienie oskarżonego od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w części w sytuacji, gdy zachodziły podstawy do nieobciążania go tymi kosztami w całości.

Przesłanką zwolnienia oskarżonego na gruncie art. 624 § 1 k.p.k. od zapłaty kosztów sądowych jest stwierdzenie podstaw do uznania, że uiszczenie ich byłoby dla niego zbyt uciążliwe ze względu na sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów. W orzecznictwie jako okoliczność mającą znaczenie dla zwolnienia od zapłaty kosztów sądowych wskazuje się fakt zobowiązania do świadczenia alimentów, zwłaszcza w połączeniu z brakiem majątku i zawodu, brakiem stałych źródeł dochodu czy też posiadaniem jedynie niewysokich zarobków (por. wyroki SA w Krakowie II AKr 110/93, KZS 1993, z. 10, poz. 35 oraz II AKr 269/92, KZS 1993, z. 2, poz. 19). W wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18 marca 1993 roku (II AKr 24/93, KZS 1993, z. 4, poz. 21) trafnie wskazano, iż poniesienie niemałych sum kosztów postępowania i opłaty byłoby zbyt uciążliwe dla oskarżonego, który nie ma majątku ani stałych źródeł dochodu, a jest obciążony alimentami, mającymi pierwszeństwo zaspokojenia w egzekucji (art. 1025 § 1 i 2 k.p.c.).

Sąd Rejonowy analizując sytuację osobistą i majątkową oskarżonego G. P. w sposób niedostateczny uwzględnił spoczywający na nim obowiązek alimentacyjny wobec dwojga małoletnich dzieci, jak również przecenił jego możliwości zarobkowe. Podkreślić należy, iż istotnie G. P. jest osobą stosunkowo młodą, jednakże nie posiada żadnego wyuczonego zawodu. Ponadto jak wynika ze sporządzonej w niniejszej sprawie opinii biegłych psychiatrów z dnia 3 kwietnia 2014 roku oskarżony w wyniku doznanego w 2009 roku urazu głowy został poddany operacji krwiaka podtwardówkowego i miąższowego lewej półkuli mózgu oraz cierpi na padaczkę pourazową. Zachodzą u niego zmiany charakterologiczne i intelektualne, które powodują degradację psychiczną i cechy otępienia intelektualnego i objawiają się znacznym osłabieniem pamięci, uwagi oraz obniżeniem krytycyzmu. W tym stanie rzeczy jako błędne jawi się założenie poczynione przez Sąd I instancji, iż oskarżony może osiągać dochody, które po zaspokojeniu potrzeb alimentacyjnych jego małoletnich dzieci pozwolą mu na wykonanie obowiązku zapłaty części kosztów postępowania w kwocie 500 zł, nie stanowiąc jednocześnie dla niego nadmiernej uciążliwości.

Uznając zarzuty inne niż uwzględniony za nietrafne i mając na uwadze, że Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, całość zebranego w sprawie materiału poddał wszechstronnej ocenie, zgodnej w zasadami wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego, dokonał prawidłowej subsumcji, a ponadto nie dopuścił się żadnych uchybień, które należałoby brać pod uwagę z urzędu niezależnie od granic zaskarżenia (art. 439 § 1 k.p.k. i art. 440 k.p.k.) Sąd Odwoławczy na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. w pozostałym zakresie utrzymał zaskarżony wyrok w mocy.

Na podstawie art. 29 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku Prawo o adwokaturze (Dz. U. nr 16 poz. 124 z późn. zm.) oraz § 14 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1348 z późn. zm.) Sąd zasądził na rzecz obrońcy oskarżonego adwokata P. P. kwotę 516,60 zł, w tym podatek VAT w kwocie 96,60 zł, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu przed Sądem drugiej instancji.

Konsekwentnie z uwagi na powołane powyżej okoliczności dotyczące sytuacji majątkowej i osobistej oskarżonego G. P. na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. i art. 17 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983 roku, Nr 49, poz. 223 z późn. zm.) w zw. z art. 634 k.p.k. Sąd zwolnił go od zapłaty należnych Skarbowi Państwa kosztów sądowych również za postępowanie odwoławcze.

SSO Andrzej Almert SSO Tomasz Grebla SSR /del./ Janusz Kawałek