Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 5 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, Wydział I Cywilny

w składzie następującym :

Przewodniczący: SSA Elżbieta Fijałkowska (spr.)

Sędziowie: SA Mikołaj Tomaszewski, SA Waldemar Kryślak

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2013 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w C.

przeciwko (...) Bankowi (...)

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

w przedmiocie wniosku powódki o udzielenie zabezpieczenia

na skutek zażalenia pozwanego

na postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 10 grudnia 2012 r., sygn. akt XII C 2485/12

postanawia:

1.  oddalić zażalenie,

2.  rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego pozostawić orzeczeniu kończącemu postępowanie w sprawie.

Mikołaj Tomaszewski Elżbieta Fijałkowska Waldemar Kryślak

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy zabezpieczył powództwo poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, pod sygn. Km 3722/12 z wniosku (...) Banku (...)przeciwko (...) sp. z o.o. w C. na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego (...) nr (...), a w pozostałym zakresie wniosek o zabezpieczenie oddalił.

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd wskazał, że powódka wniosła pozew o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, w postaci wyciągu z ksiąg bankowych, któremu Sąd Rejonowy Poznań - Nowe Miasto i Wilda postanowieniem z dnia 9 lipca 2012 r. nadał klauzulę wykonalności w sprawie II Co 3050/12. Powódka wskazała, że źródłem jej zobowiązania jest poręczenie złożone pod wpływem błędu oraz w warunkach nieważności.

W ocenie Sądu powódka na obecnym etapie postępowania w sposób wystarczający uprawdopodobniła roszczenie. Twierdzenia o bezskuteczności umowy z powodu błędu wywołanego przez pozwanego Sąd uznał za gołosłowne. Przedstawiona jednakże przez powódkę szeroka interpretacji art. 15 § 1 k.s.h. dotycząca umowy na rzecz członka organu spółki jest akceptowana w doktrynie i orzecznictwie, a ważność umowy należy rozważać w świetle art. 58 k.c. Twierdzenia powódki konstruujące roszczenie w oparciu o przesłankę nieważności umowy zostały zaś na tym etapie uprawdopodobnione poprzez dołączenie odpowiednich dokumentów min. odpis KRS z którego wynika, że ojciec pożyczkobiorcy był w dacie udzielenia poręczenia członkiem rady nadzorczej; kopie innych oświadczeń o udzieleniu poręczeń na rzecz samego A. K. oraz członków najbliższej jego rodziny udzielonych dokładnie w tej samej dacie, co czyni prawdopodobnym twierdzenie powódki o tym, że ten członek rady nadzorczej był w istocie beneficjentem czynności poręczenia. Nadto prawdopodobne jest, że nie została podjęta uchwała wspólników wyrażająca zgodę na tę czynność. W istocie adnotacja taka nie istnieje na oświadczeniu poręczyciela. Nadto na tę okoliczność powódka zawnioskowała osobowe źródła dowodowe.

W ocenie Sądu powódka uprawdopodobniła również interes prawny w uzyskaniu zabezpieczenia, ale nie w tak szerokim zakresie jak ujęła to we wniosku. Kontynuowanie postępowania egzekucyjnego i w konsekwencji wyegzekwowanie na rzecz wierzyciela kwot objętych tytułem wykonawczym zniweczy cel jakiemu służy postępowanie o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, a powódka mogłaby się domagać jedynie zwrotu wyegzekwowanego roszczenia. Zatem zabezpieczenie powództwa przez zawieszenie postępowania egzekucyjnego (art. 755 § 1 pkt 3 k.p.c.) będzie w sprawie adekwatne i wystarczające. Natomiast brak było podstaw do dalszego ingerowania w postępowanie egzekucyjne, w szczególności poprzez uchylenie zajęć ze wszystkich rachunków bankowych dłużnika.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożył pozwany, wniósł o jego zmianę i oddalenie wniosku powódki o udzielenie zabezpieczenie oraz o zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów postępowania zażaleniowego. Pozwany zarzucał orzeczeniu naruszenie art. 730 ¹ § 1 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnię oraz zastosowanie, naruszenie art. 232 § 1 k.p.c. w zw. z art. 243 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, że powódka uprawdopodobniła istnienie roszczenia.

Powódka wniosła o oddalenie zażalenia oraz o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania zażaleniowego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

W świetle zgromadzonego na obecnym etapie postępowania materiału dowodowego bezzasadne okazały się zarzuty naruszenia art. 730 ¹ § 1 k.p.c. oraz art. 232 k.p.c. w zw. z art. 243 k.p.c. Trafnie przyjął bowiem Sąd Okręgowy, że powódka w sposób dostateczny uprawdopodobniła zarówno swoje roszczenie, jak też interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia.

Powódka wystąpiła do Sądu Okręgowego o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, wskazując, jako podstawę swego żądania art. 840 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. W pozwie przeczyła ona zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, w szczególności kwestionowała istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym z uwagi na nieważność oświadczenia woli o udzieleniu poręczenia oraz złożenie oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli, a nadto z uwagi na fakt, iż po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło – tj. złożenie przez powódkę oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli. Trafnie wskazał Sąd I instancji, że w doktrynie i w orzecznictwie akceptowana jest szeroka interpretacja przepisu art. 15 § 1 k.s.h. obejmująca wszelkie umowy zawierane z osobą trzecią, których beneficjentem jest członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurent albo likwidator spółki i które są zawierane w ich interesie. Chodzi tutaj o zawarcie umowy z osobami bliskimi tej osoby np. z małżonkiem, dzieckiem. Jednakże w takim przypadku ważność umowy rozważana jest w świetle art. 58 k.c. Umowa taka jako mająca na celu obejście ustawy, jest zatem bezwzględnie nieważna. (zob. Kodek spółek handlowych, komentarz, Marcin Rodzynkiewicz, LexisNexis, Warszawa 2007, s. 47, komentarz do art. 15 k.s.h., dr Marcin Tofel, C.H. Beck 2012, Legalis).

Dołączone do pozwu dokumenty w postaci m.in. oświadczenia o poręczeniu z dnia 26 kwietnia 2010 r. (k. 18), pełnego odpisu z KRS powodowej spółki według stanu na dzień 2 listopada 2011 r. (k. 28 - 30), oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczeń woli złożonych pod wpływem błędu z dnia 23 lipca 2012 r. (k. 19), oświadczenia o poręczeniu z dnia 26 kwietnia 2010 r. (k. 31 – 38), zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przez M. J. (k. 23 - 26), skrócony odpis aktu urodzenia B. K. (k. 88), są zdaniem Sądu Apelacyjnego, wystarczające do przyjęcia, że roszczenie powódki jest prawdopodobne. Za pomocą tych dokumentów, jak i twierdzeń podniesionych w pozwie powódka uprawdopodobniła, że w dniu 26 kwietnia 2010 r., kiedy udzieliła poręczenia B. K., jego ojciec A. K. był członkiem rady nadzorczej. Nadto w tym samym dniu powód udzielił poręczeń na rzecz samego A. K. oraz członków jego najbliższej rodziny, co czyni prawdopodobne twierdzenia powódki o tym, że ten członek rady nadzorczej był w istocie beneficjentem czynności poręczenia, a w takim przypadku, zgodnie z art. 15 § 1 k.s.h., na udzielenie poręczenia konieczna byłaby zgoda zgromadzenia wspólników. Powódka w pozwie podniosła, że taka uchwała nie została nigdy podjęta. Natomiast zgodnie z art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna. Okoliczności te oraz złożone na ich poparcie dowody, będą przedmiotem oceny sądu rozpoznającego merytorycznie sprawę, jednakże na etapie postępowania zabezpieczającego są wystarczające do przyjęcia, iż roszczenie zostało uprawdopodobnione w świetle art. 58 k.c.

Nie budził również wątpliwości Sądu odwoławczego fakt, że powódka uprawdopodobniła także istnienie po jej stronie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia poprzez zawieszenie prowadzonego w stosunku do niej postępowania egzekucyjnego. Celem powództwa przeciwegzekucyjnego jest pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części albo jego ograniczenie. Powództwo to może być realizowane tylko pod warunkiem, że istnieje możliwość spełnienia tytułu wykonawczego. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że skutkiem prowadzonego postępowania egzekucyjnego jest zajęcie wierzytelności powódki. Wobec tego brak zabezpieczenia poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego w sprawie KM 3722/12, prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Poznań - Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu P. W., mógłby doprowadzić do wykonania tytułu wykonawczego, co uniemożliwiłoby lub poważnie utrudniłoby osiągnięcie celu w sprawie. W ocenie Sądu odwoławczego zawieszenie w/w postępowania egzekucyjnego uwzględnia interesy obu stron tj. powódce zapewni należytą ochronę prawną, a pozwanego nie obciąży ponad potrzebę. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego nie niweczy bowiem skutków dotychczas dokonanych w tym postępowaniu czynności, w szczególności dokonanych zajęć wierzytelności i ruchomości.

Mając to na uwadze, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. oddalił zażalenie pozwanego jako bezzasadne. O kosztach postępowania zażaleniowego orzekł na podstawie art. 745 § 1 k.p.c.

Mikołaj Tomaszewski Elżbieta Fijałkowska Waldemar Kryślak