Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2014 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w VI Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Klara Łukaszewska (spr.)

Sędziowie SO Waldemar Masłowski

SO Tomasz Skowron

Protokolant Anna Potaczek

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Zbigniewa Jaworskiego

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2014 r.

sprawy R. G. i K. M.

oskarżonego z art. 271 § 1 kk

z powodu apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonych

od wyroku Sądu Rejonowego w Bolesławcu

z dnia 3 czerwca 2014 r. sygn. akt II K 2/14

zmienia zaskarżony wyrok wobec oskarżonych R. G. i K. M. w ten sposób, że ustala, iż dopuścili się zarzucanego im czynu opisanego w części wstępnej tego wyroku przy przyjęciu, iż czyn ten stanowi wypadek mniejszej wagi z art. 271 § 2 kk i przyjmując, że stopień społecznej szkodliwości i wina oskarżonych nie są znaczne na podstawie art. 66 § 1 i 2 kk i art. 67 § 1 kk postępowanie warunkowo umarza na okres próby wynoszący 1 (jeden) rok, a na podstawie art. 67 § 3 kk orzeka wobec oskarżonych świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości po 1000 (tysiąc) złotych,

w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

zasądza od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa koszty postępowania w kwotach po 10 złotych i wymierza opłaty za obie instancje w kwotach po 60 złotych.

Sygn. akt VI Ka 437/14

UZASADNIENIE

K. M. i R. G. zostali oskarżeni o to, że:

w dniu 3 sierpnia 2011r. w O. woj. (...) jako (...) działając wspólnie i w porozumieniu poświadczyli nieprawdę w dokumencie w postaci w postaci protokołu przeszukania pomieszczeń mieszkalnych i gospodarczych w M. przy ulicy (...) należących do H. M. podając w tym protokole, iż dokonali czynności przeszukania tych pomieszczeń mieszkalnych i gospodarczych, podczas gdy faktycznie do czynności przeszukania nie doszło,

tj. o czyn z art. 271§1 kk.

Sąd Rejonowy w Bolesławcu wyrokiem z dnia 3 czerwca 2014r. w sprawie II K 2/14.

uznał oskarżonych K. M. i R. G. za winnych tego, że w dniu(...). w O., województwo (...), działając wspólnie i w porozumieniu jako (...) nie dopełnili obowiązku służbowego w postaci przeszukania pomieszczeń mieszkalnych i gospodarczych w M. przy ulicy (...) należących do H. M., przy czym sporządzili protokół dokonania takiej czynności mimo, iż jej nie dokonali, czym poświadczyli nieprawdę działając tym samym na szkodę interesu publicznego tj. czynu stanowiącego przestępstwo z art. 231§1 kk i art. 271§1 kk w zw. z art. 11§2 kk i za to na podstawie art. 271§1 kk w zw. z art. 11§3 kk wymierzył każdemu z oskarżonych karę 3 miesięcy pozbawienia wolności.

na podstawie art. 69§1 i 2 kk i art. 70§1 pkt 1 kk wykonanie orzeczonych wobec oskarżonych kar warunkowo zawiesił na okres próby wynoszący 2 lata.

na podstawie art. 627 kpk w zw. z art. 633 kpk zasądził od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w części ½ w tym na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych wymierzył każdemu z nich opłatę w wysokości 60 złotych.

Od powyższego wyroku wniósł apelację obrońca oskarżonych K. M. i R. G..

Zarzucił wyrokowi:

obrazę prawa materialnego tj. art. 231§1 kk poprzez przyjęcie, że zachowanie oskarżonych wypełniało znamiona wymienionego przepisu, pomimo braku ustaleń, czy przedmiotowe zachowanie podjęte zostało w zamiarze działania na szkodę interesu publicznego i spowodowało wystąpienie niebezpieczeństwa powstania szkody w interesie publicznym /art. 438§3 kpk/,

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na treść tego orzeczenia przez przyjęcie, że przeszukanie pomieszczeń mieszkalnych i gospodarczych położonych w M. przy (...) należało do obowiązków służbowych oskarżonych, co skutkowało niezasadnym uzupełnieniem kwalifikacji prawnej zarzucanego im czynu o art. 231§1 kk / art. 438 pkt 3 kpk/.

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na treść tego orzeczenia przez przyjęcie, że zawinienie oskarżonych i społeczna szkodliwość popełnionego przez nich czynu przekraczają nieznaczny stopień, co w konsekwencji prowadziło do skazania oskarżonych zamiast warunkowego umorzenia wobec nich postępowania karnego /artr. 438 pkt 3 kpk/.

Stawiając powyższe zarzuty obrońca oskarżonych wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wyeliminowanie z kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego oskarżonym art. 231§1 kk i warunkowe umorzenie postępowania wobec oskarżonych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonych co do zasady zasługiwała na uwzględnienie.

Mając na uwadze kierunek i granice zaskarżenia Sąd Okręgowy na wstępie stwierdza, że dokonane przez Sąd Rejonowy i niekwestionowane przez skarżącego ustalenia faktyczne co do sprawstwa i winy oskarżonych R. G. i K. M. odnośnie przypisanego im przestępstwa poświadczenia nieprawdy, zostały poczynione prawidłowo, zgodnie ze zgromadzonym i ujawnionym w sprawie materiałem dowodowym, a ocena dowodów jest trafna i nie naruszająca zasady wyrażonej w art. 7 k.p.k. Sąd I instancji wskazał dowody, na których oparł w tym zakresie ustalenia faktyczne będące podstawą rozstrzygnięcia oraz należycie umotywował ocenę tych dowodów. Sąd Okręgowy, działający jako Sąd odwoławczy, jest zwolniony od obowiązku przeprowadzania szczegółowej oceny materiału dowodowego zebranego w sprawie i może poprzestać na odwołaniu się do rozważań zawartych w uzasadnieniu wyroku Sądu I instancji. Jest to możliwe albowiem uzasadnienie wyroku pierwszoinstancyjnego w pełni realizuje wymogi określone w art. 424 § 1 k.p.k., a sam skarżący w zakresie sprawstwa i winy oskarżonych odnośnie przestępstwa z art. 271 § 1 k.k. ustaleń i ocen tych nie kwestionuje (por. wyrok SN z dnia 13 grudnia 2007 r. w sprawie V KK 177/07, LEX nr 354289).

Zarzuty apelacji skierowane zostały wyłącznie przeciwko kumulatywnej kwalifikacji przypisanego oskarżonym występku z art. 271 § 1 k.k. z przestępstwem z art. 231 § 1 k.k., ocenie stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu przypisanego oskarżonym, jak i przeciwko zastosowanej względem nich represji karnej i stąd przedmiotem rozważań Sądu Odwoławczego są powyższe kwestie.

Sąd Okręgowy uznał za zasadny zarzut błędnego przypisania oskarżonym w kumulatywnej kwalifikacji oprócz przestępstwa poświadczenia nieprawdy także występku z art. 231 § 1 k.k. choć z innych powodów, niż te podniesione we wniesionym środku odwoławczym.

Oczywistym jest, że zgodnie z zasadą skargowości (art. 14 § 1 k.p.k.), ramy postępowania jurysdykcyjnego są określone przez zdarzenie historyczne opisane w akcie oskarżenia, a nie przez poszczególne elementy tego opisu. Zatem, zasada skargowości nie ogranicza sądu w ustaleniach wszystkich cech faktycznych tego zdarzenia oraz w zakresie oceny prawnej rozpoznawanego czynu. W konsekwencji, sąd nie jest związany, ani szczegółowym opisem czynu zawartym w zarzucie aktu oskarżenia, ani kwalifikacją prawną nadaną temu czynowi przez oskarżyciela (por. także: postanowienie Sądu Najwyższego z 21 marca 2013 r., III KK 267/12, OSNKW 2013, z. 7, poz. 58; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 27 czerwca 2012 r., II Aka 173/12, Lex nr 1213779; wyrok Sądu Najwyższego z 2 marca 2011 r., III KK 366/10, OSNKW 2011, z. 6, poz. 51; postanowienie Sądu Najwyższego z 29 kwietnia 2010 r., III KK 368/09, Lex nr 584761). Oddzielnie zatem w każdej sprawie należy badać, czy sąd, skazując za inaczej opisany i zakwalifikowany czyn zmieścił się w granicach zdarzenia historycznego, które było podstawą skargi (zarzutu).

Wyznacznikami zachowanej tożsamości czynu zarzuconego i przypisanego z reguły są: ten sam przedmiot ochrony, ten sam przedmiot czynności wykonawczej, ta sama osoba pokrzywdzonego, ten sam zamiar sprawcy, to samo miejsce jego działania i zbliżony czas zachowania. Nie stanowi zaś wyjścia poza granice oskarżenia i związane z tym naruszenie zasady skargowości dokonanie w toku przewodu sądowego odmiennych niż przyjęte w zarzucie ustaleń faktycznych co do tego samego zdarzenia np. w zakresie daty, czy okresu popełnienia czynu, miejsca jego popełnienia, ilości i wartości przedmiotu przestępstwa, zachowania poszczególnych sprawców. W wypadku poczynienia innych ustaleń co do czasu i miejsca popełnienia czynu, dla zachowania tej tożsamości niezbędne jest wyłącznie wykazanie niezmienności podmiotu czynu, przedmiotu ochrony, a także tożsamość osoby pokrzywdzonej. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2012 r. III KK 217/12 Biul.PK 2012/9/7, Prok.i Pr.-wkł. 2013/2/5 Lex nr 1227748). Za elementy wyznaczające tożsamość "zdarzenia historycznego" należy zaś przyjąć: identyczność przedmiotu zamachu, identyczność kręgu podmiotów oskarżonych o udział w zdarzeniu, tożsamość miejsca i czasu zdarzenia, jak też zachowanie, choćby części wspólnych, znamion w opisie czynu zarzuconego i przypisanego, które winny się ze sobą pokrywać, mając jakiś obszar wspólny. O jedności czynu, jako jednego impulsu woli, świadczy nadto jedność zamiaru (lub planu) sprawcy (sprawców) przestępstwa.

W rozpoznawanej sprawie R. G. i K. M. stanęli pod zarzutem popełnienia przestępstwa z art. 271 § 1 k.k., które miało polegać na tym, że w dniu 3 sierpnia 2011 r. w O. jako (...), działając wspólnie i w porozumieniu poświadczyli nieprawdę w dokumencie w postaci protokołu przeszukania pomieszczeń mieszkalnych i gospodarczych w M. przy ul. (...) należących do H. M. podając w protokole, iż dokonali czynności przeszukania tych pomieszczeń mieszkalnych i gospodarczych, podczas gdy faktycznie do czynności tych nie doszło. Natomiast Sąd I instancji przypisał oskarżonym czyn polegający na tym, że dniu 3 sierpnia 2011 r. w O. działając wspólnie i w porozumieniu, jako funkcjonariusze policji, nie dopełnili obowiązku służbowego w postaci przeszukania pomieszczeń mieszkalnych i gospodarczych w M. przy ul. (...) należących do H. M., przy czym sporządzili protokół dokonania takiej czynności mimo, iż jej nie dokonali czym poświadczyli nieprawdę, działając tym samym na szkodę interesu publicznego tj. występku z art. 231 § 1 k.k. i art. 271 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

W rozpoznawanej sprawie zatem czyn przypisany oskarżonym tak bardzo różni się od czynu zarzucanego im w akcie oskarżenia, co do czasu i miejsca popełnienia przestępstwa, sposobu działania, zamiaru i przedmiotu ochrony, że nie może budzić wątpliwości, iż orzeczenie Sądu I instancji wyszło poza granice zdarzenia faktycznego, które było podstawą aktu oskarżenia i które miał na myśli oskarżyciel publiczny, dopatrując się w jego przebiegu przestępstwa. Nie budzi wątpliwości, że R. G. i K. M. zamiar o nieprzeprowadzeniu przeszukania pomieszczeń miejsca zamieszkania rzekomego sprawcy przestępstwa podjęli już po uzyskaniu jego danych, a więc w miejscowości Ś. uznając, że skoro odległość między Ś. a M. wynosi kilkanaście kilometrów to sprawca „na pewno tych kratek tam nie zaniósł” (k. 275) i wystarczającym będzie przeszukanie pustostanu zajmowanego przez zatrzymanego mężczyznę. Dopiero później na (...)w O. sporządzając protokół przeszukania doszli do przekonania, że „dziwnym” będzie wpisanie jako miejsca przeszukania pustostanu i stąd wpisali, że dokonali wskazanej czynności w miejscu zameldowania rzekomego sprawcy. Powyższe okoliczności nie pozwalały nadto uznać, że zachodził rzeczywisty właściwy zbieg przepisów ustawy, skutkujący przyjęciem kumulatywnej kwalifikacji – art. 11 § 2 k.k. Trudno bowiem przyjąć w tak ustalonym stanie faktycznym, że można było oskarżonym przypisać jeden czyn, który wyczerpywałby znamiona zarówno przestępstwa z art. 231 § 1 k.k., jak i z art. 271 § 1 k.k. skoro następstwem uprzedniego zaniechania przeszukania, było późniejsze poświadczenie nieprawdy w protokole. Niewątpliwie też inny jest przedmiot ochrony obu przypisanych przez Sąd meriti oskarżonym przestępstw. Sąd Odwoławczy zatem doszedł do przekonania, że Sąd Rejonowy naruszył zasadę skargowości co musiało skutkować wyeliminowaniem z opisu przypisanego oskarżonym czynu elementów, które w ocenie tegoż sądu pozwalały na przypisanie oskarżonym również przestępstwa z art. 231 § 1 k.k.. Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że przy tak poczynionych przez Sąd I instancji ustaleniach faktycznych oskarżonym wyłącznie można przypisać popełnienie przestępstwa poświadczenia nieprawdy. W świetle powyższego oraz z uwagi na kierunek apelacji, wywiedzionej wyłącznie na korzyść oskarżonych, zbędnym stają się rozważania, czy oskarżeni swoim zachowaniem dopuścili się również popełnienia przestępstwa nadużycia władzy i czy rzeczywiście winno być one wiązane tak jak uczynił to Sąd I instancji z niedopełnieniem obowiązku przeszukania miejsca zamieszkania sprawcy, czy też z przekroczeniem uprawnień poprzez sporządzenie przez (...)protokołu przeszukania w ramach przysługujących im uprawnień, lecz niezgodnie z przepisami prawa, czy też z ciążącymi na nich obowiązkami.

Rację ma Sąd Rejonowy, iż nie budzi żadnych wątpliwości prawidłowość przyjętej co do zasady w zaskarżonym wyroku kwalifikacji prawnej występku przypisanego oskarżonym R. G. i K. M. z art. 271 § 1 k.k. Zgodzić się natomiast należy ze skarżącym, iż Sąd Rejonowy o ile prawidłowo ustalił okoliczności obciążające oskarżonych to w stopniu niedostatecznym uwzględnił okoliczności, które miały wpływ na ocenę możliwości przypisania oskarżonym wypadku mniejszej wagi przestępstwa poświadczenia nieprawdy, a w konsekwencji warunkowego umorzenia postępowania karnego względem oskarżonych.

O przyjęciu wypadku mniejszej wagi decydują bowiem przedmiotowe i podmiotowe znamiona czynu, ze szczególnym uwzględnieniem tych elementów, które są charakterystyczne dla danego rodzaju przestępstw (por. wyrok SN z 9 października 1996 r., V KKN 79/96, OSNKW 1997, nr 3-4, poz. 27). Wśród znamion strony przedmiotowej istotne znaczenie mają w szczególności: rodzaj dobra, w które godzi przestępstwo; zachowanie się i sposób działania sprawcy; użyte środki; charakter i rozmiar szkody wyrządzonej lub grożącej dobru chronionemu prawem; czas, miejsce i inne okoliczności popełnienia czynu oraz odczucie szkody przez pokrzywdzonego.

Pamiętać należy, że celem przeszukania pomieszczeń w myśl art. 219 § 1 k.p.k. w postępowaniu przeciwko sprawcy kradzieży kratek ściekowych miało być znalezienie rzeczy mających stanowić dowód w sprawie, jeżeli istniały uzasadnione podstawy do przypuszczenia że wskazane rzeczy w danym miejscu się znajdują. Wychodząc z tego założenia oskarżeni zasadnie dokonali przeszukania pomieszczeń faktycznie zajmowanych przez A. P., będącego osobą niezmotoryzowaną, uznając, że jeżeli miał on gdzieś ukryć skradzione przez siebie przedmioty to właśnie tam, a nie w odległym o kilkanaście kilometrów miejscu zameldowania. Zauważyć też należy, że na skutek działań oskarżonych została ujawniona część skradzionych przedmiotów. Dopiero później R. G. i K. M. sporządzając protokół z tej czynności wpisali inne miejsce jej dokonania, kierując się dość infantylną argumentacją obawy przed prokuratorem i tym, że „dziwnym” będzie dokonanie zapisu, że dokonali przeszukania pustostanu. Wpisanie zaś jako miejsca przeszukania adresu zameldowania rzekomego sprawcy pomimo niedokonania tej czynności faktycznie w M. stało się brzemiennym w skutkach nie dlatego, że zniweczone zostały cele tej czynności, ale dlatego, że nie doprowadziło to do wykrycia, iż sprawca podał fałszywe dane co do swojej tożsamości.

Sąd I instancji pominął także niezwykle istotną okoliczność, iż oskarżeni wezwani w charakterze świadków w sprawie przeciwko H. M. pomimo grożących im konsekwencji karnych i służbowych nie tylko natychmiast zeznali, że nie jest on tą osobą, którą zatrzymali w związku z kradzieżą kratek ściekowych, lecz również przyznali, że faktycznie nie dokonali czynności przeszukania w jego miejscu zamieszkania. (k. 14 – 15). Taka postawa oskarżonych jako świadków w postępowaniu karnym niewątpliwie ułatwiła postępowanie w sprawie przeciwko H. M. i skutkowała jego uniewinnieniem, a odpowiedzialność karną poniósł rzeczywisty sprawca A. P.. Świadczy to o prawidłowej postawie oskarżonych jako (...).

W tych okolicznościach należy uznać, że czyn przypisany oskarżonym charakteryzował się stopniem społecznej szkodliwości oraz winy znacznie niższym niż w przypadku typu podstawowego, a co więcej w ocenie Sądu Okręgowego nie był on znaczny w rozumieniu art. 66 § 1 k.k. Stąd też należało przyjąć, iż przypisany oskarżonym występek stanowił wypadek mniejszej wagi z art. 271 § 2 k.k.

Przestępstwo to jest zagrożone karą grzywny lub ograniczenia wolności, co pozwalało na rozważenie zastosowania względem R. G. i K. M. instytucji warunkowego umorzenia zgodnie z art. 66 § 1 k.k., w szczególności, że przemawiają za tym właściwości i warunki osobiste oskarżonych, ich postawa oraz dotychczasowy sposób życia a przede wszystkim przebieg służby. Nie kwestionując okoliczności, na które powoływał się Sąd I instancji i w żadnym wypadku nie negując naganności postępowania oskarżonych podkreślić nadto należy poza tym na co wskazano już wyżej, że wyrazili oni rzeczywistą skruchę oraz ponieśli już fatyczne dolegliwości związane z czynem, którego się dopuścili. Pozytywna ocena ich postawy oraz ich dotychczasowego trybu życia i przebiegu kariery zawodowej prowadzi do przekonania, że mimo warunkowego umorzenia postępowania oskarżeni będą przestrzegali porządku prawnego, a w szczególności nie popełnią ponownie przestępstwa (art. 66 § 1 k.k. in fine). W celu zaś wzmocnienia wychowawczego oddziaływania na oskarżonych Sąd Okręgowy na podstawie art. 67 § 3 k.k. orzekł świadczenie pieniężne w wysokości po 1000 zł.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 437 § 1 kpk, orzekł jak w pkt. I wyroku.

Przy rozpoznawaniu apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego Sąd Odwoławczy nie dopatrzył się nadto podstaw do stosowania dyrektywy z art. 439 kpk tudzież art. 440 kpk.

Wobec powyższego, w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok – jako trafny i prawidłowy – został utrzymany w mocy (art. 437 § 1 kpk).

Sąd Okręgowy orzeczenie o kosztach oparł na podstawie przepisów art. 627 kpk w zw. z art. 629 k.p.k., art. 635 k.p.k. i art. 634 k.p.k. oraz art. 7 i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych zasądzając od oskarżonych koszty postępowania odwoławczego po połowie i wymierzając im jedną opłatę za obie instancje.