Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2014 roku.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący SSO Sławomir Gosławski (spr.)

Sędziowie SO Marta Legeny-Błaszczyk

del. SR Joanna Cisak - Nieckarz

Protokolant sekr. sądowy Agnieszka Olczyk

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Piotrkowie Trybunalskim Roberta Wiznera

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2014 roku

sprawy R. G.

oskarżonego z art. 12 kk w zw. z art. 200§1 kk

z powodu apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Opocznie

z dnia 27 sierpnia 2014 roku sygn. akt II K 352/14

na podstawie art. 437 § 1 kpk, art. 438 pkt 2 kpk, art. 624 § 1 kpk

zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że podstawę prawną środka karnego orzeczonego w punkcie 3 uzupełnia o art. 41 a § 4 kk;

w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

zwalnia oskarżonego od wydatków poniesionych przez Skarb Państwa w postępowaniu odwoławczym.

IV Ka 587/14

UZASADNIENIE

R. G. został oskarżony o to, że:

w okresie od 19 grudnia 2013 roku do 27 marca 2014 roku w O. , woj. (...) , działając z góry powziętym zamiarem w krótkich odstępach czasu, kilkakrotnie obcował płciowo z małoletnią L. R. poniżej 15 lat,

tj. o czyn z art. 12 kk w zw. z art. 200§1 kk.

Sąd Rejonowy w Opocznie wyrokiem z dnia 27 sierpnia 2014 roku w sprawie II K 352/14:

1.oskarżonego R. G. uznał za winnego popełnienia zarzuconego mu w akcie oskarżenia czynu, a wyczerpującego dyspozycje art. 12 kk w zw. z art. 200§1 kk i za czyn ten na mocy art. 200§ 1 kk skazał go na karę 2 lat pozbawienia wolności;

2.na mocy art. 69§1 i 2 kk oraz art. 70§2 kk wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby 5 lat.

3.na mocy art. 41 a §1 kk orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu zbliżania się do pokrzywdzonej L. R. na odległość 10 m.

4.na mocy art. 73§2 kk oddał oskarżonego w okresie próby pod dozór kuratora sądowego

5.zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów i opłat sądowych w sprawie

Powyższy wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego zaskarżył prokurator.

Wyrokowi zarzucił:

- obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 41 a § 4 kk poprzez jego niezastosowanie przy wymierzeniu środka karnego w postaci zakazu zbliżania się do pokrzywdzonej, a zastosowanie, jako podstawy prawnej środka karnego w postaci zakazu zbliżania się do pokrzywdzonej jedynie art. 41 a § 1 kk.

- obrazę przepisów postępowania tj. art. 343 § 4 kpk, 394 § 1 i 2 kpk , 410 kpk poprzez nieujawnienie na posiedzeniu, po uwzględnieniu wniosku prokuratora w trybie art. 335 § 1 kpk, dowodów w postaci zeznań małoletniego świadka L. R. oraz świadków H. P., M. F., podczas gdy sąd I instancji ustalając stan faktyczny w tej sprawie i oceniając zebrane dowody powołał się na w/w nieujawnione dowody i je ocenił.

W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

apelacja zasługuje na uwzględnienie w odniesieniu do zarzutu pierwszego; korekta zaskarżonego wyroku w tym zakresie mogła być dokonana w instancji odwoławczej, bez potrzeby uchylania tego orzeczenia i przekazywania sprawy do ponownego rozpoznania. W pozostałym zakresie odwołanie nie jest zasadne.

Na wstępie należy podnieść, iż sąd I instancji prawidłowo ustalił sprawstwo oskarżonego, które w skardze apelacyjnej nie jest kwestionowane; nie musi być więc przedmiotem szczegółowych rozważań sądu okręgowego. Ponadto do czynu przypisanego oskarżonemu sąd ten zastosował właściwą kwalifikację prawną.

Sąd rejonowy orzekł zakaz zbliżania się oskarżonego do pokrzywdzonej na odległość 10 metrów – jedynie na podstawie art. 41a § 1 kk.

Ma rację skarżący, iż do wydania wyroku w tym przypadku doszło z naruszeniem prawa procesowego, a nie materialnego, poprzez niepowołanie art. 41a § 4 kk do podstawy prawnej rozstrzygnięcia. Na marginesie należy wskazać, iż sąd I instancji w zaskarżonym wyroku powielił błąd prokuratora, który formułując wniosek na podstawie art. 335 kpk o wymierzenie oskarżonemu uzgodnionych z nim kar i środków karnych, jako podstawę prawną żądania w tym zakresie wskazał tylko art. 41a § 1 kk, co teraz nielojalnie zaskarżył oskarżyciel publiczny ( kwestionując jednocześnie poprawność tak sformułowanego przez siebie wniosku ). Sąd rejonowy prawidłowo zastosował w ramach zaskarżonego orzeczenia wymogi określone w art. 41a § 4 kk, jednakże nie uwzględnił tego przepisu określając w wyroku podstawę prawną tego środka karnego, co w istocie stanowi naruszenie art. 413 § 1 pkt 6 kpk ( wyrok powinien zawierać wskazanie przepisów ustawy karnej ).

W art 41a § 1 kk zakaz zbliżania się do określonych osób został sformułowany ogólnie. Jego konkretyzacja należy do sądu. Organ – na tej podstawie - określa, osobę ( lub osoby ), do których nie może zbliżać się oskarżony i nałożony obowiązek . Orzekając środek karny w postaci zakazu zbliżania się do określonych osób, sąd winien wskazać odległość od osób chronionych, którą skazany powinien zachować (art. 41a § 4 kk ). Odległość ta powinna być określona w odpowiednich jednostkach miary określających odległość, np. w metrach. Nie jest w świetle tego przepisu dopuszczalne określenie odległości za pomocą ocennych i subiektywnych kryteriów. W świetle tych rozważań dopiero uwzględnienie art. 41a § 1 i § 4 kk, daje pełną podstawę prawną do stosowania tego środka zgodnie z wszystkimi wymaganiami.

Dlatego też podzielić należało argumenty apelanta zarzucającego brak powołania art. 41a § 4 kk przy wymierzeniu środka karnego w postaci zakazu zbliżania się R. G. do pokrzywdzonej, a oparcie się jedynie na art. 41 a § 1 kk, mimo skonkretyzowania w tym rozstrzygnięciu zachowania minimalnej odległości od osoby chronionej na podstawie art. 41a § 4 kk.

Powyższe uchybienie skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku w kierunku wskazanym w sentencji orzeczenia sądu odwoławczego.

Odnosząc się zaś do zarzutu obrazy przepisów postępowania tj. art. 343 § 4 kpk, 394 § 1 i 2 kpk, 410 kpk poprzez nieujawnienie na posiedzeniu, po uwzględnieniu wniosku prokuratora w trybie art. 335 § 1 kpk, dowodów w postaci zeznań małoletniego świadka L. R. oraz świadków H. P., M. F. – nie zasługuje on na uwzględnienie.

W razie uwzględnienia wniosku w trybie art. 335 kpk sąd nie przeprowadza postępowania dowodowego (art. 343 § 1 kpk zdanie pierwsze). W kontekście art. 92 kpk zakaz ten dotyczy tylko czynności dowodowych o charakterze dowodów ścisłych ( przeprowadzenia dowodów przed organem procesowym ). Natomiast nie obejmuje dowodzenia na płaszczyźnie intelektualnej, skoro na posiedzeniu wyrokowym sąd obowiązany jest do przeprowadzenia procesu myślowego związanego z oceną materiału dowodowego zebranego w postępowaniu przygotowawczym i dokonania na jego podstawie ustaleń co do sprawstwa i winy oskarżonego. W doktrynie zasadnie wskazuje się, iż wykorzystywanie informacji dowodowych zawartych w aktach sprawy bez stosowania szczególnych form przeprowadzania ( ujawniania ) dowodów typowych dla rozprawy jest traktowane jako dowodzenie nieformalne.

W zdaniu art. 343 § 4 kpk ( zdanie drugie ) wynika, że sąd przeprowadza także czynności dowodowe polegające na ujawnieniu dowodów. Jest to więc przeprowadzenia postępowania dowodowego w płaszczyźnie faktycznej, tylko bez zachowania wymogów zasady bezpośredniości. Należy zwrócić uwagę, że wymóg ujawniania dowodów na posiedzeniu przez odesłanie do art. 394 kpk dotyczy tylko dowodów z protokołów i dokumentów. Przepis ten pozwala na ujawnienie bez odczytania danych dotyczących osoby oskarżonego, wyników wywiadu środowiskowego oraz protokołów i dokumentów podlegających odczytaniu na rozprawie. W aktualnym stanie prawnym nie wolno ujawniać na podstawie art. 394 kpk protokołów wymienionych w art. 389 kpk i art. 391 kpk, ponieważ ich odczytanie wymaga zaistnienia warunków określonych w tych przepisach, a na posiedzeniu te warunki nie mogą być spełnione.

Istnieje jednak na posiedzeniu możliwość ujawniania protokołów przesłuchań świadków i oskarżonych nie na podstawie art. 389 i 391 kpk, bo wskazane tam warunki nie zachodzą, ale na podstawie art. 392 § 1 kpk; powołany w art. 343 § 4 kpk przepis art. 394 kpk odsyła w § 2 właśnie do art. 392 § 2 kpk.

Reasumując: sąd odwoławczy podzielił stanowisko D. Świeckiego

( Bezpośredniość czy pośredniość w polskim procesie karnym. LexisNeksis, Wydanie I, str. 109 – 123 ), iż przy interpretacji art. 343 § 4 kpk ( zdanie drugie) należy oprzeć się na wykładni funkcjonalnej i przyjąć, że „odpowiednie” stosowanie art. 394 kpk oznacza konieczność uwzględnienia istoty wyrokowania na posiedzeniu, na którym nie przeprowadza się bezpośrednio postępowania dowodowego. Zważywszy, że podstawą dowodową wyroku wydanego na posiedzeniu jest materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy, to sens odesłania do art. 394 kpk sprowadza się do zagwarantowania stronom prawa domagania się od sądu ujawnienia na posiedzeniu tych dokumentów znajdujących się w aktach spraw, na które strona chciałyby sądowi zwrócić szczególną uwagę, a przez dalsze odesłanie – do art. 392 § 2 kpk w zw. z art. 394 § 2 kpk – żądanie strony odczytania dokumentu, który je nie dotyczy, nie jest dla sądu wiążące.

Rozpoznanie wniosku o skazanie bez rozprawy na posiedzeniu oznacza, iż zgodnie z art. 92 kpk podstawę orzeczenia może stanowić tylko całokształt okoliczności ujawnionych w postępowaniu, mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy ( ale pod warunkiem, że dowody zostały ujawnione w postępowaniu przygotowawczym i przeprowadzone zgodnie z wymogami prawa dowodowego ). Zdanie pierwsze art. 343 § 4 kpk należy tłumaczyć, iż sąd nie przeprowadza dowodów bezpośrednio w ramach postępowania dowodowego. Taki wniosek wypływa z treści art. 92 kpk. Zgodnie z tym przepisem na posiedzeniu sąd orzeka na podstawie dowodów zgromadzonych w postępowaniu. Odstępstwa na rzecz pośredniości ewentualnego postępowania dowodowego dotyczą ustaleń o charakterze uzupełniającym i na korzyść oskarżonego, nie dotyczących jednak uzupełnienia braków w kwestii sprawstwa i winy oskarżonego – bo w takiej sytuacji sprawa powinna zostać skierowana na rozprawę główną. Oskarżony nie wykazywał inicjatywy dowodowej na posiedzeniu; sąd nie musiał więc w sposób pośredni ujawniać protokoły przesłuchań oskarżonego i świadków, gdyż strony o to nie wnosiły na podstawie art.392 § 2 kpk w zw. z art. 394 § 2 kpk w zw. z art. 343 § 4 kpk ( zdanie

drugie ).

Dlatego w odniesieniu do drugiego zarzutu apelacja prokuratora okazała się bezzasadna.

Z tych względów sąd okręgowy orzekł jak w sentencji; względy słuszności

( apelacja została wywołana błędem sądu I instancji ) uzasadniały zwolnienie oskarżonego od wydatków poniesionych przez Skarb Państwa w postępowaniu odwoławczym.